De Liebermann-afiaire voor het Hof
al m"kt
WOENSDAG 15 JANUARI 1930
TWEEDE ÜLAL
PAGINA 3.
HET GETUIGENVERHOOR
^•.,Kokosky tot
g-' netaSHff !f leSg6U' Vel'ZOekt de Terdedi"
DE NIEUWE BRUG BIJ
KATERVEER
DE VEENKOLONIALE LANDBOUW
Oö.rd«ei, dard; Salm; Bent u niet van
b« de vee,-k!f6;deSkU"dige' De22 sluit zlcb
DE ALASTRIM EN ENCEPHALITIS
DOOR ONBEKENDEN
AANGERAND
STEENHOUWERSARBEID
Onze Suikerindustrie
DE ACCIJNSVERLAGING
EEN TOONEELCONGRES
LUXE AUTO TEGEN SLEEPERSWAGEN
De eerste dag
(Vervolg).
EEN AMBTSGEHEIMKWESTIE
Get. Saim vertelt, dat de advocaten eerst den
eisen hadden gesteld, dat van de vervolging van
Lieoermann moest worden atgezien, wanneer
de onttrokken golden zouden worden geresutu-
'eerd,
Up deze voorwaarde zijn de curatoren niet
ingegaan slecnts iteooen zij Deloold moeite te
zunen doen om de vervolging van Lieoennanu
te doen statten. Hierop zijn Liebennanas au-
yocaten ten slotte ingegaan.
He president: Heot u deze dading zwart op
jsritï
He getuige: Neen, dat niet.
He president: En wat was ervan het resul
taat'!
He getuige: Dat Liebermann afstand deed
van 90 pet. van zijn activa.
He president: En is Hieüermann deze over
eenaomst trouw nagekomen.
■De getuige: Ueneei en al.
I>e presiiieat: .bn jieot u van uw kant ook
pogingen m Jiet werü geöiold. om do vervolging
van Hieoermann te doen staken?
He getuige: Natuurlijk. Eerst hebben wij ons
gewend tot den omcier van justitie en later nog
tot den minister. Wij neboen gedaan wat in
ons vermogen was.
He president: Mr. Ooppens heeft later nog
drie ton verantwoord. Hoorden deze drie ton
onder de dading?
He getuige: Men kan het als zoodanig be
schouwen.
He president: En hoeveel schat u dat er door
de verscüiiiiende transacties is verdwenen?
De getuige; Dat is moeilijk te zeggen. Er is
door de handelingen van Liebermann een groot
geldsbedrag verloren gegaan. Maar er is ook
weer veel teruggekomen. De pandbriefkouders
krijgen hun geld slechts geleidelijk terug. Maar
"wanneer men de Veendammer Hypotheekbank
zou hebben geliquideerd vóór de manipulaties
van de Woltmans en Liebermann, zouden de
pandbriefkouders ook geen 100 pet. terugge
kregen hebben. Dit neemt natuurlijk niet weg,
dat hun verlies door deze manipulaties nog
grooter is geworden dan het al was.
De verdediger mr. Kokowsky: Ik begrijp niet
hoe de getuige de verwisseling der activa tegen
een vordering op de Discontobank kan beschou
wen als een manipulatie. Wanneer de vordering
nu eens niet de Discontobank maar b.v. de Ne-
derlandsche bank had gegolden, zou deze trans
actie dan nog zooveel bedenkingen bij u 0,,t
moet hebben?
De getuige: Natuurlijk niet.
Maar de handeling zou toch precies dezelfde
zijn geweest. Hoe kan eenzelfde handeling nu
eens strafbaar en een andere maal niet straf-
baar zijn?
De procureur-generaal Mr. Baron van Ha-
mma thoe Slootén: De getuige zegt S met
BBs&fc M loestaJld van tie. Dfecontobahk,
re^ Latea wij niet debattee-
rem Dat is vermoeiend en onaangenaam.
De president: De procureur-generaal mag op
leder van uw vragen een aanmerking maken
Mr. Kokowsky: Ja, als ik klaar ben met vra
gen.
De president: Neen, op iedere vraag afzon
derlijk. Het staat in de wet. Laten wij ons bij
de behandeling van deze zaak in Godsnaam
aan de wet houden.
Mr. Duys vraagt den getuige of deze zich, bij
het totstandkomen van de dading met Lieber-
mann's curatoren, niet veel positiever heeft uit-
rforf 6n ',m r de Po&idgen om de vervolging van
"wel kracht^8 t6 <^°en staken- H««ft d® getuige
twijfelt niefe poglag,en sedaan? De verdediger
toren goecl€ intenties der" cura-
De getuige: Dat hebben zij gedaan
natuurlijk niet in onze macht de iwi't i
bieden van iedere verdere vervolgh^
Mr. Duijs: De getuige hZltZutl
dat de pandbriefhouders niet zof l ^6gegeven
benadeeld, omdat de koers toch al ZI3n
Pari was. Hoe kon men nu snrekL beneden
manipulaties, die de positie Vari Sroote
ben geschokt? PMUle vaa d« bank heb
pres. i XJ vergeef ri a
de pandbrieven ook al tP i lage koel's van
manipulaties. Voorts merkt n Was aan die
den verdachte op, dat deze na s presideut te«en
de Veendammer Hypotheekbank Van
ter beschikking heeft gesteld 213,1 geld
Verdachte: Ik heb miin P Bank"
dadelijk afgestaan. g6heeJe vermogen
President: Aan wie dan?
anderen, adièn^rate klasT'556118 Gn nog enkele
«sen advoraten m d d"s uw
toer. maai ^iet aan de Veendam-
ders d<tenht6' Ik 1C011 op dat moment niet an-
dat de verdachte Liebermann werkelijk wel
iets in deze plannen gezien heeft.
Mr. Kokosky; Dat heeft het Hof niet altijd
gedaan.
Pres.: Neen, het Hof denkt er thans «enigs
zins anders over dan tijdens de behandeling
van de zaak der Woltmans.
Uit de verdere verklaringen blijkt, dat men
zich bij de oprichting der Atlashypotheekbank
voorstelde groote woekerwinsten te makeu.
Winsten echter die, vergeleken bij de winsten
die overal in de Europeesclie randstaten wor
den behaald, nog tamelijk gering kunnen \wr-
den genoemd.
Pres.; Maar bestaat er dan geen fatsoenlijke
manier om aan geld te komen?
Verdachte: Onmogelijk.
Trouwens, alle nypoiüeekbanken in het bui
tenland werken min of meer op deze wijze.
Mr. Duijs: Is het bekend of ér hypotheken
van de Uooische Hypotheekbank in Duitsch-
iand notarieel waren ingeschreven?
De getuige, nrr. Nlerop: Daarvan is niets
bekend.
Mr. Duijs met sarcastischen nadruk: Dank
u, mijnheer de deskundige, want dat is
toch zoo.
De president: Ik kom op tegen zulke uitla
tingen; u behoeft niet zoo sarcastisch te spre
ken want de deskundige behoefde dit niet te
weten.
Als mr. Duijs nog wil antwoorden, sluit de
president het incident.
De president vraagt voorts wat Liebermann
heeft gedaan met de millioenen die hij van de
Disconio-oanK kreeg.
De verdachte: Die millioeneu waren bestemd
voor den aankoop van een bank.
De president: Maar u hebt niet. gekocht.
Daarop wordt ten slotte gehoord mr. L. van
Gigch, die verlof vraagt een verklaring te mo
gen voorlezen, waarin hij zijn standpunt uit
eenzet om niets te antwoorden op eenige
vraag, die hem door deti president over deze
zaak zou worden gesteld.
De president: Maar als Liebermann u nu
Vlij laat en verlangt dat u spreken zult?
De getuige: Ook dan zal ik zwijgeu.
De verdachte Liebermann: Dat beroep op
liet ambtsgeheim is een wassen neus.
Aan de verklaring van mr. v. Gigch ontlee-
nen wij op het oogenblik: Persoonlijk heb ik
niets te verzwijgen daar mijn geweten zuiver
is. Ik zal op geen enkele bewering kunnen ant
woorden, tegen geen enkele tot mij gerichte
beschuldiging mij kunnen verdedigen. Ik ben
mij er van bewust dat daarvan door de verde
digers ruim gebruik kan worden gemUakt en
indien door hen uitvoering wordt gegeven aan
hun voornemen, reeds aan onderscheiden per
sonen kenbaar gemaakt, te weten, dat, indien
ik mij op mijn ambtsgeheim zou blijven beroe
pen of zou wegblijven, zij mij zouden afmaken
en vernietigen, dan is hét gevaar, waarop ik
doelde, niet denkbeeldig. Ondanks het verzoek
dus van den heer Lienermann om te getuigen,
ondanks de klaarblijkelijke risico die ik loop,
dat men, wetende, dat te dezer plaatse geen te
genspraak te wachten is, zal trachten zooveel
mogelijk de schuld op mijn schouders te laden
en mij als advocaatje treffen, zal ik. blijven
zwijgen omdat ik niet kan en niet mag" spre
ken. - - f.
Naar ^aanleiding van déze -voorgelezen vér-
klaripg vraagt, mr. Duijs of. de getuige bier
geen uitZondorings-positie aanwezig acht. Dr.
I riedmann heeft dit wel degelijk zoo aange
voeld en heeft niet geaarzeld voor do recht
bank te komen getuigen.
zere?™810"6 faakt mr' Dui;j3 bekend dat dó
getuige een brief van Liebermann aan mr
v Gigsh ter hand heeft gesteld aan een vriend
!ihL bp kt dus dat mr- v- Gisck het ambts
geheim niet al te nauw opvat.
Wanneer, mr. v. Gigh blijft weigeren eenige
ging het Hof den getuige te hooren ondanks
zijn beroep op het ambtsgeheim.
Na raadkamer deelt de president mede dat
I-Iof van oordeel is dat mr. v. Gigh zich te
recht beroept op ziju ambtsgeheim.
jaar te voren bezat hij niets en moest zelfs gela
leenen om zijn belasting te kunnen betalen.
De verdachte Liebermann: Ik bezat toen ik
onderhandelde over den aankoop van aandeeler
n de Veendammer, ongeveer een millioen privé
vermogen.
De president: En waarmee hadt u dat ver
diend. Het is toch maar niet. zoo makkelijk om
een millioen te verdienen.
De verdachte: Maar meneer de president, ik
bezat het kapitaal toch!
De president: Dat beweert u tenminste, maar
iemand die een millioen bezit leent toch geen
geld om zijn belasting te kunnen betalen. Bo
vendien hebt U in al uw memorie's aan be*
Hof geen woord gerept over de wijze waarop u
dit kapitaal hebt verworven.
De verdachte: Maar ik heb 't toch uitgege
ven, meneer de president. Ik heb meer terug
betaald dan ik uit de Veendammer had gekre
gen en daarnaast had ik toen zeer groote be
dragen moeten uitkeeren aan de verschillende
advocaten. Daaruit blijkt toch dat ik veel meer
moest bezitten dan de twee millioen van de
Veendammer Hypotheekbank.
De verdediger: mr. Duijs, merkt op dat hij iu
het bezit is van een uitvoerig dossier, waarin
Liebermann's deposito's bij verschillende Bel
gische banken vóór de affaire met de Veen
dammer Hypotheekbank, worden opgenoemd
De president: Ik wil dat dossier zeer gaarne
eens inzien, maar het bewijst toch nog niet.
dat die deposito's werkelijk het eigendom wa
ren van Liebermann.
Mr. Duijs: Ja, maar op zoo'n manier is nie
mand te verdedigen. Wanneer men zoo'n ver
onderstelling koestert, moet men daarvoor we!
degelijk steekhoudende argumenten weten aan
te voeren.
De president: U begrijpt toch wel, dat wan
•neer een bank in Antwerpen verklaart van
Liebermann een paar ton in deposito te hebben
ontvangen en ik weet dat die paar ton afkom
stig zijn uit de Discontobank, ik niet veel waar
de kan hechten aan de aanwezigheid van zoo'n
deposito.
De verdachte Liebermann (schreiend van
zenuwachtigheida: Lk kan me op zoo'n manier
niet meer verdedigen!
Er ontspint zich nog een uitvoerig debat over
de al dun niet juiste wijze van zakendoen door
den getuige Woltman.
Mr. Duijs noodlgt daarbij den getuige-deskun
dige mr. vpn Nierop uit, zijn zienswijze ken
baar te makeu, waaraan deze voldoet en be
toogt dat de berekeningen van den getuige
Woltman absoluut niet kloppen.
Mr. Duijs maakt dan van de gelegenheid ge
bruik om het incident, dat 's morgens is voor
gevallen tusschen hem en mr. van Nierop op
te helderen. Hij biedt mr. van Nierop zijn excu
ses aan, zeggende, dat bij het voorgevallene be
treurt en dqt hij' gelooft, dat de schuld aan zijn
kant was, wanneer bij en mr. van Nierop elkaar
niet hebben begrepen toen er sprake was van
de pandbrieven der Gooiseh Hypotheekbank.
De discussies tusschen den getuige Woltman
eenerzijds en de deskundigen en den verdachte
Liebermann te? andere zijde duren nog eenigen
tijd voort, totdat de president te omstreeks half
vijf de zitting schorst tot Donderdagmorgen
tien uur, in het belang van den in overspan
nen toestand verkeerenden verdachte en in het
belang van de getuigen.
Eenige gegevens betreffende den bouw
van het machtige werk
ee manipulaties van v,mm®r door de eigenaar-
het karakter Va n ^ar directeureu eigenlijk
toren? van «en hypotheekbank had ver-
Getuige; jjg v
hypotheekban;,- n1?er<lammer Was S'Oede
aJ-Ud een hypotheekba^ifar was 1)0011 no£
Pres.: Niet alle h
diëten op grond, nijP,?!heekbanken geven ere-
Getuige: Neen,
dieten op onroerende verleenen van cre-
Btrfld met hypoth-v l e''6n toch niet in
Mr Duijs: BeuÏÏ
Pandbriefhouders achteraf f"eening' dat de
de zaak door Liebermann kunnen zÜn, dat
fcraoht Onder het beheer T°Uen 13 g6"
lk
ge
*are er toch noTn^T66'' van de Woltmans
misschien nog veel a Van terecht sekomen,
Getuige: Ja dan than3.
vermoed wél geen waarzegger, maar
verschenen wis C' Wanueer Liebermann niet
mans zou ziin L.- 1':'endammer door de Wolt-
toden voor i 'dUideerd. Ik zie echter geen
toanu tonkbaad6tPa^vieQiouders om Lieben
beweringen',.U eIke waarde kent u toe aan de
dracht, wsanAT' van tijdens de over
voer stond? Z€We' dat de zaak er goed
tolf al "geantwoord.66^ GigCh vroeger
hier toch^m^ii-^?01^ toast. Maar wij kunnen
baarde van no saan debatteeren over de
Dmn toastje van mr. van Gigch.
tweede W'ordt sehoord mr. van Nierop de
Weede getuige-deskti„Pio.n sluU
üoor mr. Salm.
Atlas-hypoth^kbank" ter" -°Pl'!ChUag d«' z'g-
i.r lklarin»en, afgelegd
Wanneer het plan tot
aanneemt,
Daar wordt het getuigenverhoor, voortgezet
met J. J. Woltman, gewezen directeur der Veen
dammer Hypotheekbank.
Deze getuige verklaart uit zichzelf nimmer
pogingen in het werk te hebben gesteld om
de aandeelen in de Veendammer van de hand
te doen. el hebben anderen getracht hem
daartoe over te halen.
Ter sprake komt dan d© toestand waarin
de Veendammer in de jaren 1924, 1925 en 1926
verkeerde. De laatste bala, i sloot met een na-
deelig saldo van ruim twee ton.
Ds president: Werd door deze slechte balans
de beurskoers der pandbrieven niet omlaag ge
drukt?
De getuige: Dat geloof ik niet.
De president: Het is voor mij nog altijd de
.groote vraag of er niet opzettelijk ongunstige
balansstaten werd^i Samengesteld, teneinde
daardoor den beurskoers te drukken en uit het
disagio voordeel te trekken.
De getuige: Er bestond voor de pandbrieven
een kasgarantie van 90 pet.
De president: Maar de pandbrief houders had
den recht op honderd procent. Waren de pand
briefhouders in het bezit van een garantiebe
wijs?
De getuige: Er was een gestempelde strook
aan de pandbrieven bevestigd, waarop de ga
rantie vermeld stond?
De president: Is dit. zoo, mr. van Nierop?
De getuige mr. van Nierop: Bij enkele pand
brieven hebben wij inderdaad zoo'n strook aan
getroffen. Maar hoeveel van zulke pandbrieven
er zijn geweest is niet bekend. Wij hebben daar
omtrent geen enkele aanteekening in de boeken
ontmoet.
Tusschen den president en den getuige Wolt
man ontstond dan een debat over bet totstand
komen van den koopprijs.
De getuige beweert daarbij, dat bij hem de
disagioberekening geen gewicht in de schaal
heeft gelegd bij het bepalen der koopsom.
De president merkt op, dat het dan wel merk-
waardig is, dat getuige tot dezelfden prijs is
gekomen, als Liebermann door de disagiob»-
rekeuing.
Wat de verhooging van den eerst op twee
millioen vastgestelden koopprijs tot twee mil
lioen zeshonderdduizend gulden betreft, hier-
van zegt de getuige, dat het voorstel daartoe
is uitgegaan van Liebermann.
De president: Dat kan ik me tocb moeilijk
voorstellen. Liebermann was de kooper van de
aandeelen en het is dus niet waarschijnlijk dat
hij, tegen zijn eigen belang in, zou hebben
voorgesteld zes ton meer te betalen dan van
hem werd gevraagd.
Be Setuige: En toch was het zeer goed moge-
tik. Liekermann'a vermogen was destijds vol
gens zijn eigon verklaringen zeer moeilijk te
Gedurende de vorige week geen
gevallen voorgekomen
lu de week van 5 tot en met 11 Januari j.i.
Zijn lïier te landè geen gévallen" van; 'ëncepfia,-
litis of van variola minor (alastrim) gerap
porteerd.
In die week werd afgeleverd door de entstof-
inrichting, te Amsterdam koepokstof voor 1686,
te Rotterdam voor 109 en te Groningen voor
12, totaal voor 1807 personen.
DE DIPHTERITIS
Te Oude Pekela
DRIE NIEUWE GEVALLEN
Te Oude Pekela zijn weer drie nieuwe geval
len van diphteritis geconstateerd
Van zijn fiets getrokken en met
messen bewerkt
Maandagavond te omstreeks 8 uur is de heer
Hagen, - wonende in „De Withagen" onder
Voorst op den weg Voorsl-Klarenbeek door twee
onbekende mannen van zijn fiets geworpen en
op den grond gesleurd, ,iarna men hem met
een mes aanviel. De be:r H. verdedigde zich,
luid om hulp roepende, doch bekwam eenige
sneden over een der handen, terwijl de onver
laten in het wilde weg op hem losstaken. Zijn
overjas die hem vrij goed beschermde, is to
taal aan flarden gesneden. Op zijn hulpgeroep
kwamen eenige mannen toeloopen, waarna de
aanranders de vlucht namen. Een hunner was
blootshoofds en droeg een manchesterpak; bei-
ddn verdwenen in de richting van het station
Klarenbeek. De beer H. is hevig bloedend naar
Voorst gefietst, waar hij verbonden werd en bij
de politfe aangifte deed. In samenwerking met
de Rijkspolitie heeft de gemeenteveldwachter
met een politiehond een onderzoek ingesteld,
dat tot dus verre geen resultaat heeft opgele
verd. Het motief van deze aanranding is te
eenenmale onverklaarbaar.
HET NIEUWE ZWOLSCHE CARILLON
In 1906 begon in de stad Zwolle een comité,
dat de voorbereidingen der brug over het Ka-
terveer als zijn taak stelde, en nu ze hedenmid
dag officieel werd opengesteld, zijn nog
5gleden van dat comité in leven.
Onder voorzittersschap van den heer H. S.
Gratama Bz. werkten verder mee de heeren C.
Haack, L. Krook, J. Wissink en J. Zijlstra.
Deze comitéleden waren de vriendelijke
gastkeeren, die ons gisterenmiddag ontvingen
in de Buitensocieteit te Zwolle.
In den loop van den middag werd een bezoek
gebracht aan de nieuwe brug, waar de laatste
band aan het werk werd gelegd, in jachtende
baast, om heden gereed te zijn voor de ope
ning. Daar was aanwezig de hoofdingenieur
van den Rijkswaterstaat J. P. Walland. die
eenige technische gegevens verschafte aam
gaande den bouw van het machtige werk. De
brug maakt een machtigen indruk, zooals ze
daar ligt, hoog boven de uitgestrekte uiter
waarden, met haar enorme spanning en haar
ten hemel strevende lijnen.
De hoofdlijnen van de indeeling der brug,
haar verhouding op de rivier en de uiterwaar
den werden vastgesteld door den Rijkswater
staat. De projectie van de twee bogen, die als
parabolen de spanning vormen werd overgela
ten aan den aannemer.
De projectie werd uitgewerkt door de firma
T. Kloos en Zonen's werkplaatsen te Kinder
dijk, die ook de hoofdliggers maakte.
De pletterij Enthoven maakte de hangers,
de wind- en trek.verbanden, terwijl het geheel
werd gemonteerd door Bijkens aannemers
bedrijf in Haarlem.
De toegangswegen werden, wat de aarden
baan betreft, aangelegd door de firma J. F.
Schaufinger te Bussum, wat jde verharding
aangaat door Jaartsvelds wegenbouw te Sil-
volde. De verharding op de brug werd verzórgd
door de maatschappij Wegenbouw te Utrecht.
Het brugdek is een blokjesdek uit Bprneo,
het onderdek van Parcera. Locus uit de Sitri-
naahisehe hout-industrie.
De nieuwe brug, die 170 M. boven het pont-
veer gelegen is en 840 M. beneden de spoorbrug
heeft haar hoogste punt midden boven de
rivier, 12 M. boven N. A. P. over een afstand
van 60 M.
De lengte vau de brug, genieten van land-
hoofd tot landhoofd bedraagt 412 M„ de ijzeren
overspanning is 198 M. lang, waardoor deze
brug de grootste overspanning bereikt. Kui
lenburg alleen uitgezonderd.
Het gewicht der brug bedraagt 1900 ton.
De totale kosten werden in 1914 geraamd
naar voo.r-oorlogscke prijzen dus op 1.200.000;
het werk kostte thans 1.558.000.
Met den houw der brug werd begonnen den
7e Febr. 1927; ir. J. P. Walland, die de hoofd
leiding had en ir. H. A. Schijfsma., die mót het
dagelijksch toezicht was belast, voltooiden het
werk op den 14en Jan". 1930.
In verban.', met het. heugelijk feit van de
opjyptolMng der nieuwe brug, die een .enorme
verbetering beteekqpt voor de verbinding' mét
'L-Neorcton, lieeft if. comité voor de overbrug
ging van. den; l.Jss«l dl eden morgen aan de stad
Zwolle een klokkenspel geoffreerd in den. toren
def O. B.' Vr'ouwelierk.
Zwolle bezat eens een carillon,, dat gegoten
wérd dóór 'Burgerhuis en een gewicht liad van
33.000 pond-
Bij een brand in 1619 werd het grootendeels
vernield en het oude metaal werd in 1694 ver-
hocht aan Peter Vermaten.
In het nieuwe carillon, dat gegoten werd
door John Taylor en Co. Loughborough, zijn
nog twee oude klokken opgenomen.
De installatie is ontworpen en uitgevoerd
door de N. V. v. h. J. H. Addicks en Zn. te
Amsterdam onder toezicht van den Nederl.
Klokken- en Orgelraad te Deventer.
Het opschrift op de kleinste klok luidt:
„ook Ik klink, tot verheugenis,
dat de IJsselbrug er eind'lijk is."
Inkrimping van de aardappelproductie
De overvloedige aardappelenoogst der beide
laatste jaren, gepaard gaande met een uiterst
geringen export van aardappelen, beeft den toe
vloed daarvan naar de aardappelmeelfabrieken
zoo groot doen zijn, dat de productie van aard
appelmeel geweldig toegenomen is. Men kan
gerust spreken van een groote overproductie,
zoodat gedacht wort aan een inkrimping voor
het 'eerstkomend seizoen. Het staat thans al
zoo goed als vast, dat de aardappelmeelfabrie
ken in het volgend jaar niet meer dan 70 hoog
stens 80 pet. van de normale hoeveelheid aard
appelen zuilen verwerken.
IN HAAR BESTAAN BEDREIGD
Voorlichting omtrent de gevaren
De Minister van Arbeid, Ilandel en Nijver
heid heeft de voorlichting Omtrent de gevaren
van den steenliouwersarbeid, zooals deze hij
beschikking van den toenmaligen Minister van
15 Juni 1923 was vastgesteld, eenigszins doen
wijzigen zoodat zij thans luidt als volgt:
De steenhouwer staat bloot aan benadeeling
zijner gezondheid door de inademing van steen-
stof.
Ten gevolge van den steenliouwersarbeid
kunnen longziekten ontstaan.
Alleen hij worde steenhouwer, die krachtig
gebouwd en gezond is. Men volge bij de be
roepskeuze de raadgevingen van den keurenden
geneesheer.
Men vermindert de kans op ziek worden door
nauwkeurig de volgende wenken in acht te
nemen:
Werk zooveel mogelijk in de buitenlucht.
Zorg bij 't werken binnenshuis voor ruime
luchtververscliing.
Vermijd zooveel mogelijk alle stofversprei-
ding.
Blaas het stof niet weg, gebruik een schuier.
Maak zandsteen goed nat.
Waak er voor, dat niemand op den grond
of tegen den wand spuwe.
Vermijd overmatige krachtsinspanning.
Uwe houding hij het werk zij zooveel mogelijk
rechtop.
Houd den mond gesloten.
Een onmisbaar voorbehoedmiddel' in den
strijd tegen longziekten is het versterken en
ezond houden van uw lichaam ook buiten
de werkplaats. Hiertoe is in de eerste plaats
noodig het nakomen der volgende wenken:
Onthoud u van alcohol.
Voed u krachtig en doelmatig.
Gebruik uw vrijen tijd voor gezonde ont
spanning.
Zorg voor voldoende nachtrust.
NA DEN BRAND TE MIDDELBURG.
Een aanbod aan het gemeentebestuur
In de Maandagavond gehouden tweede ver
gadering van de te Middelburg na den brand
van 7 December opgerichte Vrijwillige Bftind-
weervereeniging werd besloten een schrijven
te richten tot B. en W., waaraan toegevoegd
io een ontwerp van de door de vereeniging ge
dachte' samenstelling zoowel van het materiaal
als de bediening, welke' een basis voor verdere
besprekingen kan vormen.
Totaal zal het korps bestaan uit'eon com
mandant, een adjunct, 8 brandmeesters en 16
man bediening, totaal. 86 personen. Aangemeld
hebben zich 110 personen. De bedoeling is de
gOnieento te-verdeelen in vier brandkringen, in
ieder waarvan een auto. of motorbrandspuit
staat.
Wordt het aanbod niet aanvaard door B. en
W. en den raad, dan zal de vereeniging zich
terug trekken. Natuurlijk zal de gemeente het
materiaal moeten aanschaffen en onder haar
oppertoezicht aan de vereeniging in gebruik
géven.
VAN HET DAK GEVALLEN
mtliseeren, en
hij wellicht
wanneer hij het had gedaan, zoi
étooter verliezen, hebben geleden
dan de zes ton, die hij mij meer betaalde.
De president: Ik zou wel eens willen weten,
waar Liebermann dat moeilijk realiseerbare
kapitaal zoo in eens vandaan haalde. Een paai
Ongeluk onder het werk
Maandagnamiddag is op den Rijksweg-Zuid
te Sittard de metselaar H. Canton van bet
dak van een in aanbouwzijnd buis gevallen.
De getroffene werd in zorgwekkenden toestand
opgenomen.
EEN AUTO IN BRAND
Maar het is nog goed afgeloopen
Een vrachtauto geladen met visch toebehoo-
rende aan Th. Ykema te Lemmer, is op weg
van Lemmer naar Stavoren gisterenmorgen
in de nabijheid van het plaatsje Tacozijl in
brand gevlogen en geheel vernield. De heer
Ykema wist, hoewel de vlammen zijn gezicht
reeds hadden verwond, uit den auto te komen.
Een groot gedeelte van de lading ging verlo
ren. Zoowel auto als lading waren verzekerd.
De bestuurder bekwam brandwonden
Maandagmiddag geraakte op den Amstel-
veenschen weg te Nieuwer-Amstel, vermoedelijk
tengevolge van het warmloopen van den motor,
een particuliere auto in brand, Hoewel bet
vuur spoedig werd gebluscht, bekwam de be
stuurder tocb dusdanige hevige brandwonden,
dat hij, na voorloopig verbonden te zijn, per
auto naar een zlekeninrichtiug moest worden
overgebracht.
Na de aanbieding van het carillon heeft de
heer F. Timmermans stadsbeiaardier van Rot
terdam een concert gegeven.
Te 's Gravenhage
MET UITVOERINGEN EN TENTOON
STELLINGEN
Men schrijft ons uit den Haag:
Zooals reeds bekend is, worden er pogingen
In het werk gesteld in den Haag een Tooneel-
congres te organiseereu. Het plan bestaat om
dit te doen ter gelegenheid van het 60-jarig
bestaan van het Tooneelverbond.
Door het bestuur van genoemd verbond is
een uitvoerend comité benoemd dat de voor
bereiding van dit congres op zich genomen
heeft.
Jhr. Jan Feit is voorzitter van dit,comité.
Als doel van het te houden congres heeft
men zich gesteld: het bespreken van alle vraag
stukken, welke met het tooneel verband houden
door daartoe competente sprekers en zich daar
bij baseerende op vaderlandsche tooneeltoestan-
den.
Hoewel de data voor het congres nog niet
dennitief zijn vastgesteld zullen deze waar
schijnlijk zijn 8, 9, 10 en 11 September.
Als onderwerpen, welke waarschijnlijk aan
de orde zullen komen, werden nu reeds ge
doemd: de tooneelconcentratie en in verband
daarmede de kwestie der gemeentelijke subsi
dies, overeenstemming tusschen de dramaturgie
en nevenkunsten (revue, film, dans, muziekdra
matische kunst), de opleiding van den tooneel-
speler en zijn maatschappelijke positie, Neder-
landsche Tooneelschrijfkunst, eischén van too-
neelbouw, de tooneelkunst in Nederlandsch-
Indie, het belang van maatschappij en nijver
heid bij een goede en eigen tooneelkunst, het
openluchttooneel, het poppensnel.
Do zittingen van het congres worden waar
schijnlijk in Pulchri-Studio gehouden, terwijl
de voorstellingen, welke aan het congres ver
bonden worden plaats zullen hebben in den
Ivon. Schouwburg en in het gebouw voor Kun
sten en Wetenschappen.
Voorts bestaat er het plan een tooneelten-
toonstelling te Jouden.
HET DOODELIJK ONGEVAL BIJ DE
HOOGOVENBEDRIJVEN
Nadere bijzonderheden
Omtrent het ongeval bij de Hoogovenbedrij-
vente Velsen, vernemen wij nog bet volgende:
Gisterenmorgen te ongeveer 10 uur bevond
de losse arbeider J. Tamboer zich op de hel
ling van een onmiddellijk naast een treinspoor
gelegen cokeslioop om wat cokes weg te halen
voor het stoken van een kachel. Bij het nade
len van een trein, bestaande uit een locomo
tief en twee wagons, en blijkbaar nadat Hij
het eenige malen gegeven waarschuwingssig-
naal had gehoord, begaf Tamboer inplaats
van het spoor óver te steken en aan de andere
zijde daarvan, welke geheel vrij was, te wach
ten totdat de trein was gepasseerd, zich hooger
op de helling van de cokeslioop. Blijkbaar is
de cokes in beweging geraakt met het nood
lottig gevolg, dat de betrokkene is afgegleden
en nog juist door den laatsten wagen van den
trein is gegrepen. De wagen ging hem over
belde onderbeenen en rechter-onder-arm. In
zeer zorgwekkenden toestand werd hij naar de
verbandkamer vervoerd, waar hem de eerste
hulp werd verleend door dr. van Leusen \.e
"i muiden-Oost, en vervolgens werd hij per
ziekenauto naar het Roode Kruisziekenhuis te
Beverwijk overgebracht, waar hij, zooals ge
meld na kortèn tijd aan de bekomen verwon
dingen is overleden.
De getroffene was 42 jaar oud, gehuwd en
vader van drie kinderen.
Dr. P. J. H. van Ginneken te Bergen op Zoom
schrijft ons:
Degenen, die bij de Nederlandsche suikerin
dustrie op eenigerlei wijze geïnteresseerd zijn,
zullen wel met belangstelling het antwoord
hebben gelezen, hetwelk door den voorzitter
van den Ministerraad is gegeven op de vra
gen van den heer Van den Heuvel. Deze laat
ste had als volksvertegenwoordiger gevraagd,
of het door den minister toegezegde overleg
met de ministers van Financiën en van Arbeid,
Handel en Nijverheid inzake steun aan de
suikerindustrie reeds had plaats gehad en of
de regeering bereid was, met het oog op de
steeds moeilijker wordende toestanden, binnen
zeer korten tijd met voorstellen tot steun bij
de Volksvertegenwoordiging te komen. De heer
Van den Heuvel had voorgesteld of gevraagd
om de helft van de voorgenomen accijnsverla
ging te gebruiken voor bescherming voor de
suikerproducenten. Intusschen is het voorstel
totopheffing van de opcenten op den suiker
accijns door de Tweede Kamer aangenomen,
waardoor de werkelijke accijns verlaagd is van
27 op 22.50. Nu antwoordt de minister van
Binnenlandsche Zaken en Landbouw, dat het
overleg met den minister van Financiën
heeft plaats gehad. (De minister van Arbeid,
Handel en Nijverheid wordt niet genoemd).
Daarbij is aangenomen, zoo schrijft de minis
ter, dat met het voorstel om de helft van do
verlaging van den suikeraccijns te gebruiken
voor bescherming van de suikerindustrie werd
bedoeld de voorgenomen accijnsverlaging voor
de helft niet te doen doorgaan en het op dta
wijze te vinden geld te besteden voor den steun
aan de suikerindustrie.
Aan dat voorstel, zoo luidt bet verder, kan
echter geen gevolg worden gegeven, omdat de
opbrengst van een crisisheffing alleen mag wor
den besteed; voor de betaling van rente en af
lossing van crisisleeningen.
Men kan niet nalaten te glimlachen (een
eenigszins bittere glimlach) als men dit leest.
Formeel genomen zal de opmerking van den
minister als "juist moeten worden aangémerkt.
Wanneer de helft van de voorgestelde verla
ging (die crisis-opcenten was) „gebruikt"
werd. voor bescherming van de suikerindus
trie, dan zou dat, letterlijk opgevat, beteéke-
hen, dat crisisheffingen voor een ander doel
werden besteed dan voor rente en aflossing
van crisisleeningen Practisch echter zijn er
mogelijkheden genoeg om aan den wensch van
den heer Van den Heuvel tegemoet te komen,
zonder in het aangehaalde bezwaar te ver
vallen.
Het ware bijvoorbeeld mogelijk geweest om,
na algeheele afschaffing der opcenten ad 4.50,
den accijns met 2.25 te verhoogen en deze
verhooging te bestemmen voor steun aan sui
kerindustrie en bietenteelt. Deze verhooging
zou tijdelijk kunnen zijn, zoolang zij voor de
bedoelde bestemming noodzakelijk is.
Het ware bijvoorbeeld ook mogelijk geweest
(en het is mogelijk) om, na afschaffing dar
opcenten, een invoerrecht op witte suiker In
te voeren tot een bedrag, dat practisch dezelf
de bescherming gaf ais gevraagd werd. Voor
den consument kwam dat dan daarop neer, dat
deraccijns met verlangd werd, doch dat
de prijs niet evenveel zou dalen. _,a s -
Dit zou niet pnredelijk zjjn, want, zooakj. 4e
minister van Financiën indertijd in de pamey.
hééft, opgemerkt, eenzelfde bescherming voor-
zoover dan van bescherming gesprokén kan
worden) genieten bijna alle artikelen, die met
accijns belast zijn. Dit is zoo voor geraffineerd
zout, voor tabak, voor gedistilleerd, en voor
andere artikelen van welker gebruik accijns
geheven wordt.
Een dergelijk invoerrecht zou ook daarom
niet onredelijk zijn, omdat de consument in
Nederland, afgezien van den accijns, een prijs
voor de suiker betaalt, die lager is dan de
kostprijs, niet dan de kostprijs in Nederland,
maar dan de kostprijs practisch over de ge-
heele wereld. Immers de kostprijs in Nederland
is niet hooger doch eer lager dan die van
de groote meerderheid der andere producenten
over de geheele wereld. Alle producenten ge
nieten protectie, behalve wij en Java, ook aiïé
belangrijke rietsuikerproducenten buiten. Java.
En slechts door de protectie zijn zij in staat
hun overschotten beneden kostprijs op de vrije
markt te brengen. De consument in Nederland,
die dus nu gedoteerd wordt door de buiten-
landsche regeeringen of de buitenlandsche sul-
kerconsumenten, kan zich niet benadeeld ge.
voelen als bij, vooral nu tocb de accijns ver
laagd werd, een kleine bescherming moet be
talen teneinde de binnenlandsche productie,
waarvan hij zijdelings profiteert door de al
gemeens volkswelvaart, het bestaan mogelijk
te maken.
Dit alles had de minister van Binnenland
sche Zaken en Landbouw met zijn ambtgenoot
van Financiën kunnen overwegen.
Hij beeft dit niet gedaan, doch bij heeft'be
toogd, dat crisisgeiden niet voor andere doel
einden mogen worden gebruikt dan voor af
lossing en rente van crisisleeningen.
REDDERS BELOOND.
Door de Nederlandsche regeering zijn aan
den- Kapitein en den Hofmeester van het Brit-
sohe s.s. „Findhorn" belooningen toegekend als
blijk van waardeerimg voor de goede diensten
bewezen bij de redding van de opvarenden van
liet Nederlandsche Vissohersvaartuig „Gerard"
Y.M, 316, dat op 13 Juli 1929 op de Engeische
kust is vergaan; voorts aan den gezaghebber
van het Spaansehe s.s. „Marqués de Camillas"
voor de goede diensten, bewezen bij de redding
vaii- de drie opvarenden van de Nederlandsche
reddingboot „Schuttevaer", welke op 18 Maart
1929 bij de Canarfscbe eilanden in nood ver
keerde
PROF. ALBERT SCHWEITZER.
De Duitsehe geleerde Albert Schweitzer vierde
gisteren zijn 55en verjaardag. Schweitzer, die 2
jaar geleden den Goetheprijs van de stad Frank
fort a. d. M. ontving, heeft zich zoowel op hét
gebied der theologie, als dat. der phitosophie
en dér muziekgeschiedenis onderscheiden. Ook
studeerde hij geneeskunde.
HR. MS. KORTENAER.
Bij het departement van Defensie is bericht
ingekomen, dat Hr. Ms. Kortenaer gisteren
avond om 11.30 uur uit Helder is vertrokken
ter aanvaarding van de reis naar Nederlandsch
Oost-In die
JAARLIJKSCH ONDERZOEK DER
LICHTINGEN 1918 EN 1921.
iVolgens Ministerieele beschikking in ds eerst
volgende Legerorders zal,, behoudens onvoor
zien^, omstandigheden in Juni a.s. het jaar-
lijksch onderzoek plaats hebben voor de ge
wone dienstplichtigen der landmacht van de
lichtingen 1918 en 1921.
De auto zwaar beschadigd
Te Beek bij Nijmegen is een luxe auto, door
dat de chauffeur verblind werd door de lich
ten van een hem tegemoet komenden auto
tegen een sleeperwagen, die voor hem uit
reed gebotèt.
Achter den wagen liep een paard, dat met
geweld op den wagen werd geworpen. Het dier
werd zoo zwaar gewond, dat het ter plaatse
moest worden afgemaakt. De auto kreeg
Zware averij, zoodat hij moest worden wegge
sleept.
De inzittenden kwamen er wonder boven
wonder zonder letsel af.
BOERDERIJEN AFGEBRAND.
Gisterennamiddag ruim vier nur ontstond
brand in een der bijgebouwen van een groote
boerderij in den Boerenhoek te Angeren. De be
woners konden nog eenig huisraad en het vee
naar buiten brengen. Spoedig sloegen de vlam
men over op de boerenhoeve. Deze brandde
totaal uit. De brandweer van Angeren kon niéts
tegen bet felle vuur uitrichten en ook de brand
weer uit het naburige Gent, die met een motor
spuit ter plaatse verscheen, stond machteloos.
Verzekering dekt gedeeltelijk de schade. Per
soonlijke ongevallen hadden niet plaats.
Te Benneveld gemeente Zweeloo, is gisteren
namiddag de kapitale boerderij van den heer L.
Knegtering afgebrand. Twee varkens kwamen,
in de vlammen om. De brand ontstónd door een
kat, die in aanraking was geweest met vuur in
den z.g. stroohut. Het beest vloog brandend naar
buiten, de hooischuur in. Deze schuur stond
weldra in lichte laaie en de boerderij, die er
tegen aangebouwd is, vatte spoedig vlam. Daar
er geen bluscbwater was stond de brandweer
machteloos. De boerderij, waarin tevens een
winkel en eèn café waren gevestigd, benevens
de hooischuur brandden totaal uit. De inboedel
ging verloren. Alles was laag verzekerd.
