Een schoolstrijd in Canada DONDERDAG 24 APRIL 1930 DE MIDDEN-EURQPEESCHE IMMIGRANTEN VIER JAREN WAHABIETISCH BESTUUR worden uitgebreid. fff ^iPSllp Jflsfr DE BESCHERMING VAN HET KIND OVERSTROOMINGEN IN DE KEN IA-KOLONIE DORPSBRAND IN MINSK vaardigden tegen het Wahabietisch puritanis me aan het licht. Men gat herhaaldelijk en zeer duidelijk te verstaan, dat, -wanneer de Waha bieten in hun kwaliteit van beheerschers der heilige plaatsen wenschten beschouwd te wor den als mandatarissen van den geheelen Xslilm, zij ook vrijheid in het gebruik der verschillende ritussen moesten garandeeren. Het was reeds herhaaldelijk voorgekomen, dat vreedzame pel grims bij hun godsdienstige oefeningen gemo lesteerd en uitgescholden, ja zelfs mishandeld waren geworden, door fanatieke Wahabieten, die deze oefeningen voor afgodisch aanzagen. Na heel veel over en weer praten, en nadat een eerste voorstel daartoe strekkend met 27 tegen 12 stemmen was verworpen, werd eindelijk aan genomen, dal alle pelgrims vrij zouden zijn hun eigen ritueele gebruiken op' de heilige plaatsen uit te oefenen, mits die gebruiken ge sanctioneerd worden door de „madhab" (ritus) waartoe zij belmoren. En daarover heeft nie mand anders te oordeelen dan de theologanten van diezelfde m a d h a b. Dit besluit dwingt een belangrijke concessie af, welke eigenlijk met de pure Wahabietische leer niet goed ver- eenigbaar is. Want de Wahabieten erkennen uitsluitend de ritueele gebruiken van de Han- balietische school als werkelijk orthodox. Dat hun tolerantie tegenover de godsdienstige ge woonte der drie andere wettig erkende mad- h a h i b (ritussen) nog wel eens te wenschen zou laten, bleek uit een incident, dat een week vroeger was voorgevallen, waarbij de overbren gers van den traditioneelen „machinal" uit Egypte waarover wij vroeger spraken wa ren lastig gevallen, en waarbij het zelfs tot bloedvergieten gekomen was. Op de laatste zitting van het congres kwam het over het vraagstuk der heilige graven nog weer tot een hevige discussie. Een der Indische afgevaardigden eischte herbouw van wat ver nield was (Indië zelf was bereid de kosten te dragen) en garantie, dat wat nog stond, zou blijven staan. Het voorstel werd voorloopig af gewimpeld en afgeschoven op een commissie van theologanten. EEN UITDAGING AAN DE DE HIDSJAAZ EN DE ANDERE MOHAMMEDAANSCHE LANDEN KATHOLIEKEN (Van onzen Londenschen correspondent.) Dat dr. Anderson de eerste regeerende st t man iR die gehoor schenkt aan de bezv De correspondent van de „Morning Post te van een deeJ der niet.Katbo]iek is t£ Montreal maakte onlangs melding van een zekere hoogto Weraail toe te achrijven da scnoolkwestie in Saskatchewan, welke een be- yóür 192i> tQm hj. do leider yan de langrijken invloed kan uitoefenen op de bonds- vincia,e conservatleve party ambtenaar politiek en, met het oog op de naderende alge- weest was aan Mt departement van ondel meene verkiezingen bezorgdheid verwekt en dug een zeer uitgebreid6 kennls bezat Saskatchewan is een Canadeesche provincie, alle onderwijs-aangelegenheden. De verkiezi welker oppervlakte iets grooter is dan die van van 1929 werdeu wel n3et gey()er[[ onde I- rankrijk, België, Nederland en Luxemburg te school-leuze, maar een ieder wist toch dal zamen. Haar ontwikkeling dagteekent uit het schoolvraa-gstuk een zeer groote rol sp< begin dezer eeuw, toen zij (1901) 91.279 inwo- bjj de kiezers, en zijn naderlaag had de litx ners telde. In de daaropvolgende vijftien jaren premier Gardiner in leder geval gedeeltelij nam de bevolking zevenvoudig toe (1916: wijten aan zijn steeds zoo welwillende hou 647.835 inw.), en de economische ontwikkelings- ten opzichte van de Katholieke scholen er kansen van dit reusachtige landbouwgebied zijn der wijzers. schitterender dan die van eenige andere pro- Dr. Anderson begon, zoodra hij aan 't bei vincie van Canada. gekomen was, met bet uitwerken van een Ruim de helft der bevolking bestaat uit gebo- ziene schoolwet. Eeu zijner voornaamste i ren Canadeezen; de immigranten komen, naar stellen luidt: hun aantal, in de volgende rangorde: Engel- „Geen embleem van eenig(e) godsdiensti schen, Noord-Amerikanen, Schotten, Ieren, geloof, belijdenis, orde, sects, vereeniginj Duitschers, Franschen, Oostenrijkers en Hon- hond zal in eenig openbcar schoolgebouw garen, Scandinaviërs, Russen, Oekrainiërs. Een toond mogen worden gedurende de schoolu groot deel behoort tot den Mldden-Europeeschen noch zal eenig persoon in eenige open boerenstand; daaronder zijn de Roetheenen zeer school ondersvijs mogen geven in het gev sterk vertegenwoordigd. Deze immigranten ver- van zulk een godsdienstig(e) geloof, bel toonen zeer weinig neiging zich te assimileeren. nis, orde, secte, vereeniging of hond." Zij blijven hun talen en dialecten spreken, hun Wij zien dat deze bepaling formeel niet nationale gewoonten huldigen en zelfs hun sluitend gericht is tegen de Katholieke on nationale costuums dragen. wijzers en onderwijzeressen. Feitelijk daa In later jaren zijn de Oost- en Midden-euro- tegen wèl. Er zijn in Engelsclie landen oi peanen in verhouding veel sterker toegenomen taf® Anglicaansche geestelijken, die ondei dan de Britsche bevolking. Kroaten, Slovenen, zers zijn, en den boord én het hoogsluite Slovakcn, Tsjechen, Polen, Roetheenen, Wit- ves' d®r „parsons" dragen. Dezen kunnen e Russen enz. vormen een groot deel van de we' n'e' a's „geestelijke gewaden" worden plattelandsbevolking. schouwd; zij symboliseeren niets, en zijn slei In een onlangs verschenen boek „The Central een .,mode" voor geestelijken. Verder best European Immigrant in Canada" schrijft George Anglicaansche nonnen, wier kleeding een England, dat die vreemde gemeenschappen vaak z'ns herinnert aan die van Katholieke nonn vijandig staan tegenover elke inmenging van wli selooven evenwel niet dat zij ook hui buiten af. Pogingen om hen tot goede burgers do Brj'sche eilanden (dus in de Dominic en goede Canadeezen te maken, stuitten af op gevestigd zijn. Daarentegen zijn de Katlioli hun onwil. Zij, die zich tot hen begaven om onderwijzeressen in Saskatchewan voor lien te onderwijzen, werden soms aan de deur sroot d.eel nonnen. Of het onderwijs voor weggejaagd. Nationalistische denkbeelden £ens> voor zoover het in katholieke handen daarentegen worden met voorliefde gevoed. in hoofdzaak gegeven wordt door leeken-ont Sommigen zijn ijverig en zindelijk; anderen *Üzers dan wel door broeders en geestelijl leven als vee en behandelen hun vrouwen als 'in n]en'g geïsoleerd dorp heeft, de pastoor vee. Zij noemen dit de „Midden-Europeesclie" zijnei kapelaans zelf een onderwijs-acte tradites ophouden. liaa.d, daar 't niet mogelijk was er een 1 Van hygiëne hebben slechts weinigen eenig 'hollek onderwijzer te krijgen), is ons on begrip. Velen slapen in hun kleeren; heele ge- keD(k Maar in ieder geval is het voorstel zinnen, zonder onderscheid van sekse, in één n<Jfrsi°n e®n doeltreffend mldde' om het I bed. Langs natuurlijken weg neemt deze bevol- om1eTW,Is' on het onderwijs door king sneller toe dan de Britsche, maar pokken ^olleken' te ^aar hierbij komt d en andere besmettelijke ziekten woeden zoozeer éen far ln MoedfrIand fle bePal onder haar, dat ook de sterfte veel grooter is. f" het ^nbaar/ertoon van orde- De vrijmetselaarsorde in Saskatchewan heeft S TT 13 geW0'aen' nu onder haar een „opvoedkundige campagne" Van eef, h^^-m^erne provincle aangevangen. Canada is een land met een zeer ZZ 7"" i fT talrijke Katholieke bevolking, voornamelijk van II® 'v«n het Fntl -h T Fransche afkomst, en in de anti-Katholieke nl T f, actie welke daar met afwisselende heftigheid ^,1™ 'a S „„,.„„,.,1 i ti 961 "3 voorstellen van den premier reeds goi .„gevoerd is, zal de vrijmetselarij ongetwijfeld gekeurd. Mr. Gardiner had vruchteloos gepoo een rol van zekere beteekems gespeeld hebben. de bepaUng te verzachten. Hij had een am, - Een zeer groot deel van de Midden-Europee- dement ingediend, volgens hetwelk de hewu; sche immigranten zijn Katholiek of althans van ciallsuie ai,.een in die schooldistricten in w Katholieke origine (Roomsch of Orthodox) en king zou treden, wanneer een minderheid d uit niets blijkt, dat de Katholieken hun plicht belastingbetalers, wier kinderen onderwijs oi om de bevolking tot goede burgers op te voe- vangen van nonnen of geestelijken (op opt den verzaken. Integendeel, ofschoon de reus- bare scholen), dit verlangen. Dit amendeme aehtige afstandan in deze dun-bevolkte provin- evenwel werd verworpen, cie elke georganiseerde sociale werkzaamheid Zoodat aanneming van de feitelijk anti-R op groote schaal bemoeilijken, hebben Katho- tholleke onderwijswet zoo goed als verzeke lieke geestelijken, religieusen en ook leeken is. En de rest der Dominion zal zich in ge ijverig gewerkt om de Midden-europeesche he- geval onbetuigd laten. De Katholieke bev volking uit haar achterlijken staat op te beuren, king, vooral in Quebec en Montreal, is ze Zijn nu de vrijmetselaars beducht Voor de sterk, en zal, nu zij uitgedaagd is geworde „concurrentie" der Katholieken? Vreezen zij dat de uitdaging hebben te beantwoorden, die bevolking, welke in een volgende generatie de volle burgerrechten zal genieten, eenmaal een machtig Katholiek element in het Dominion zal vormen? In ieder geval is het een eigen- DE IMMIGRATIE IN DE VER. STATEN aardig verschijnsel dat de crisis, waaromtrent de „Morning Post" nadere bijzonderheden geeft, zich voordoet, terwijl de vrijmetselaars juist hun bestebeentje voorzetten bij de Roethenen, Wit-Russen, Tsjechen en wat dies meer zij. De provincie Saskatchewan wordt bestuurd door een regeering, die zichzelf aanduidt als „co-operatief", en welke bestaat uit conserva tieven en leden der Farmers-partij. Aan haar hoofd staat dr. Anderson. Deze is tevens een van de leiders van de be weging welke zich ten doel stelt het niet-sec- tarische karakter van het openhaar onderwijs te handhaven of, voor zoover dit noodig mocht zijn, te herstellen. Toen in 1905 Saskatchewan, tegelijk met Al berta, autonoom verklaard werd, veroorzaakten de bepalingen betreffende het onderwijs reeds Tusschen Mlinchen en Londen moeilijkheden, welke tenslotte zulke afmetingen aannamen dat de beroemde Canadeesche pre- Vrijdag wordt de beeld telegraafdienst tus- mier, sir Wilfrid Lauriers, met aftreden dreig- schen München en Londen geopend. Het ta- de. Er werd evenwel een compromis gevonden, rief bedraagt 22 pfenning per vierkante c.M. volgens hetwelk de beide nieuwe zelfbesturende met een minimum van 21 Mark. provincies het onderwijsstelsel van de voormali ge Noordwestelijke territories zouden overne men. Dit stelsel was in groote lijnen wat wij „neutraal" plegen te noemen. Saskatchewan en Alberta kregen een liberale regeert ng, en eerstgenoemde provincie bleef liberaal tot. In den zomer van het vorige jaar, toen het coöperatieve kabinet, onder leiding van het hoofd der conservatieven, dr. Anderson, aan het bewind kwam. Reeds was er jaren lang Jfc ^**5 over geklaagd geworden dat de Roomsch-Katho- lieke Kerk zich steeds meer mengde in het onderwijs, maar de opeenvolgende liberale re- geeringen achtten het niet in haar politiek flPIf belang aan deze klachten het oor te Ieenen. jgjg||M- In de Britsche landen zijn de groote partijen geheel vrij van confessioneele of anti-confessi- oneele invloeden, en het liberalisme is er dus niet noodzakelijkerwijze anti-kerkelijk. i Noch de conservatieven, noch de liberalen XlllllllPtlfc hebben er ooit iets voor gevoeld godsdienstige Ik 1"*% kwesties tot het onderwerp van politieken strijd Sk te maken. Te Quebec zouden de conservatieven fjpllÉfc, 'MM allesbehalve gesticht zijn, indien de leider hun- mf- '*r ner partij in Saskatchewan het aanzijn gaf aan '^fjf een schoolstrijd, welke des te .moeilijker tot deze provincie beperkt zou kunnen worden, daar t „wliÉ de protestanten over het geheele Dominion tÉI meenen dat zij tot het gansche land zou moeten De vorige premier van Saskatchewan, de i door de gewoonte gewettigd was geworden, en de religieuse orden zeer hadden bijgedragen tot het verschaffen van onderwijsfaciliteiten in een ti# tijd, toen van andere zijde geen behoorlijk onder- W-Milt wijs verkregen kon worden." Het aantal speciale Roomsch-Katholieke scho- TIJDENS DE WELGESLAAGDE SPANJE- len bedroeg in 1905 7, in 1928 24; het aantal REIS van den Graf Zeppelin, kruist de protestantsche scholen groeide tusschen 1905 en luchtreus o.a, boven een <l-er kerken van 31928 aan van 2 tot 7. In 1928 gaven 160 nonnen §$ZÜlê (Van onzen bijzonderen correspondent.) Herhaaldelijk en uitdrukkelijk had Ibn Saoed verklaard, dat hij met zijne Wahabieten alleen was opgerukt om de heilige plaatsen te gaan bevrijden van het ondragelijk juk der sjarïfs. Zoodra hij het land in zijn bezit had. zou een congres van afgevaardigden uit alle mohamme- daansche landen moeten beslissen over het be stuur dat te Mekka en te Medina zou worden ingesteld. Bij iedere gelegenheid veiliondigde hij als zijn leidend beginsel in deze zaak: dat de heilige plaatsen aan alle Mohammedanen gemeenschappelijk toebehoorden. Daarom kwam in Januari 1926 het bericht, dat Ibn Saoed tot koning van den Ilidsjaz was uitge roepen ietwat onverwacht, en vond r.iet overal onverdeelden bijval. Nog geen veertien dagen te voren had Ibn Saoed officieel aan de Euro- peesche consuls te Dzjedda medegedeeld dat hij alle Mohammedaansche regeeriugen en veree- nigingen 'had uitgenoodigd tot een congres, om te beslissen hoe dé heilige plaatsen voortaan bestuurd moesten worden Toen zijne huldiging als koning van den Hidsjaz eenmaal geschied was, verontschuldig de hij zich in een ander communiqué, waarin hij mededeelde, dat hij aan den aandrang van den bevrijden Hidsj&z, dat hem tot allen prijs als soeverein wenschte, onmogelijk langer weer stand had kunnen biedenOp slot van reke ning hadden toch de bewoners van dat land zelf het onvervreemdbaar recht om hun eigen bestuursvorm en hun eigen heerscher te kie zen! Het congres, waarvoor da invitaties reeds verzonden waren, zou toch doorgaan. Alleen het vraagstuk over het bestuur van den Hids jaz moest van de lijst worden afgevoerd, als zijnde reeds opgelost. Overigens hoopte koning Ibn Saoed, dat dit congres "hem in zeer belang rijke zaken zeer belangrijken raad zou kunnen geven. In het hijzonder zou op dit congres de regeling der pelgrimstochten worden hespro- ken, dan ook de zaak der godsdienstige instel lingen, die op de heilige plaatsen met geld der buitenlandsche Mohammedanen in stand ge houden werden, en zelfs een politieke kwestie, de regeling der Noordelijke grenzen van den Hidsjéz zou op dit congres ter sprake komen. De Turksche regeering zeide aanstonds hare offlcieele deelname toe. Ook van de mohamme danen van Rusland kwam bericht, dat zij een deputatie zenden wilden. De Perzische regee ring weigerde uit protest tegen de vernieling van de grafmonumenten, waaraan de Wahabie ten zich hadden schuldig gemaakt. Egypte hield zich voorloopig afzijdig. In de maand Juni 192G werd het congres eindelijk geopend. Er waren 59 afgevaardigden verschenen, ver deeld over verschillende deputaties, waaronder twee uit Java, drie uit Engelsch-Indië, drie uit Syrië, een uit Palestina, een uit den Libanon, een uit Syrië, een uit den Sudan, enz. In zijne openingsrede zeide Ibn Saoed, dat hij van dit congres maatregelen verwachtte om „het land te zuiveren van alle nieuwigheden, van alle bijgeloovigheden en van alle ontoelaatbare din gen, die er waren binnengeslopen"; In de voor afgaande artikels hebben wij voldoende uiteen gezet wat een Wahabiet met deze uitdrukkin gen bedoelt. Op voorstel van don Koning ver- eenigden zich de theologanten, die op het con gres aanwezig waren, tot een bijzondere com missie, om onder voorzittsrschap van een der voornaamste godsdienstleeraars van de Wa- habietensecte een f e t w a over den cultus der heilige grafplaatsen op te stellen. Deze commissie stelde een formule van aanroeping vast, welke volgens de overlevering reeds door Mohammed zelf gebruikt zou zijn, en daarom voor de Wahabieten geen aanstoot opleveren kan. Andere formules huiten deze zullen bij een bezoek aan de grafplaatsen niet gebruikt mo gen worden. Wat den ritus van het bezoek der graven betreft, werden acht theologanten uit gekozen om ter plaatse zelf 't volk en den pel grims onderricht te geven in de ceremonies die bij zulk een gelegenheid toelaatbaar zijn. Anderzijds werd gevraagd om bij de graven een afdeeling politie te stationneeren, om over last van de zijde der onwetende zeloten te keer te gaan! Nog verschillende andere belangrijke heslui ten werden genomen o.a. wat den hygiënischen dienst tijdens het pelgrimageseizoen betreft, over het aanleggen van den laugverwachten Hidsjaz-spoorweg, over het 'beheer der interna tionale fundaties op de heilige plaatsen, enz. Wat de Noordgrenzen van den Hidsjaz betreft, werd de wensch uitgesproken, dat de aanspra ken van Ibn Saoed op de Akaba en Maén zou den worden erkend. Een zeer belangrijk besluit ten slotte bestond hierin, dat het congres zijn vergaderingen voortaan periodiek zou houden, en een uitvoerend comité, met residentie te Mekka, werd aangesteld. De moeilijkheden op religieus en ritueel ge bied waren wel de allerzwaarste die dit con gres had op te lossen. Bij sommige zittingen kwam er een sterke oppositie van vele afge- TIJDENS DE GOEDE VRIJDAG-PLECHTIGHEDEN brandde te Costesci in Roemenië een houten kerk tot den grond af, waarbij meer dan honderd personen omkwamen, wat er na den brand overbleef, zien wij op onze foto Ondanks al deze aanvankelijke moeilijkbeden, kan men zeggen dat Ibn Saoed in het uitvoeren van zijne taak over het geheel genomen vol daan heeft. Nu de Wahabieten, die tot voor enkele jaren een vrijwel geheel van de buiten wereld afgesloten bergvolk waren, zich voor de verantwoordelijke taak van bewaarders der heilige plaatsen van den Islam zien geplaatst, beginnen zij langzamerhand hun fanatisme af te leggen. Zij begrijpen, dat ze. willen ze hun positie behouden, ook rekening moeten houden met de opvattingen der buitenlandsche mo hammedanen. Ibn Saoed en zijn zoon Faisal doen veel voor de beschaving van het land. In het hijzonder op hygiënisch gebied hebben zij voor en na uitstekende maatregelen genomen. Ook internationaal komt het koninkrijk van den Hidsjaz meer en meer tot aanzien. Slechts moeilijkheden met den Irak en met Transjor- danië, waar nog altijd de zonen van koning Hoesein regeeren, zouden, nu de voornaamste binnenlandsche moeilijkheden zijn opgelost, de situatie nog kunnen vertroebelen. De spoordijk onderspoeld Belangrijke schade Naar gemeld wordt, is het verkeer tusschen Mombassa en Nairobi in de Kenia-kolonie door ernstige overstroomingen ontwricht. Op tal van plaatsen is de spoordijk onderspoeld. Door deze overstroomingen, welke de groot ste zijn, die na 1921 hebben plaats gehad, is reeds belangrijke schade aangericht. Hier en daar werden telefooncentrales ver nield. De derde in vier maanden KWAADWILLIGHEID? Volgens lberichten uit Moskou is in het dorp Doeko'eki in het goevernement Minsk een ge weldige brand uitgebroken, waardoor verschei dene huizen, henevens de kerk, in asch werden gelegd. Het aantal slachtoffers van dezen brand kon nog niet worden vastgesteld. Dit is reeds de derde brand in vier maanden, waardoor dit dorp geteisterd wordt. De G.P.O.e veronderstelt dan ook, dat hier kwaadwillig heid in het spel is en heeft reeds eenige ar restaties doen verrichten. Weer vermindering NEW-YORK, 22 April (V. D.). De senaat heeft besloten de aantallen, die zijn vastgesteld voor het toegestane aantal imigranten uit de verschillende landen, te verminderen met een vijfde. Alleen het percentage Duitsche en Scan dinavische immigranten, dat zal worden toege laten, wordt verhoogd. BEELDTELEGRAAFDIENST EEN JOURNALISTENSCHOOL TE MILAAN Graaf delta Torre als leider voorgesteld Men meldt ons uit Rome d.d. 18 dezer: Bet agentschap „Italia d'Oggi" meent te weten, dat de rector van de Katholieke univer siteit van het H. Hart in Milaan, pater. Gem el- li, bij de Katholieke universiteit een bijzon dere journalistenschool wil oprichten zooals de Italiaanscbe regeering er reeds een te Rome heeït opgericht ter opleiding van fascistische journalisten. Hier zouden de aanstaande Katholieke jour nalisten ook practisch onderricht ontvangen. Het „corps acadêmique" der Katholieke uni versiteit moet eenstemmig als leider van deze journalistenschool hebben voorgesteld den hoofdredacteur van den „Osservatore Roma no", graaf dalla Torre, die naast zijn nieuwe ambt tevens de leiding van het pauselijk blad zal blijven waarnemen. Graaf dalla Torre geldt als de beste Katho lieke journalist van het tegenwoordige Italië. Overigens zegt dit niet veel, daar de Katho lieke pers daar in een beklagenswaardtgen toestand verkeert. Graaf dalla Torre is Vaticaansch stadsbur ger, hierdoor zal hij zijn nieuwe ambt wel ge makkelijker kunnen uitoefenen. SGYPTE'S LEGER In actie tegen de sprinkhanenplaag Volgens een bericht uit Cairo heeft koning Foead Man Egypte order gegeven nog een bataljon Egyptische troepen naar het Sinai. gebied te zenden ter bestrijding van de sprink hanenplaag. De tot nu toe genomen maatregelen zijn onvoldoende gebleken, daar de zwermen dit jaar buitengewoon groot zijn. RUSSISCHE LUCHTVAART. ONDERNEMINGEN Gecombineerde diensten Uit Moskou wordt gemeld: Het presidium van de maatschappij tot ver dediging in lucht- en chemisclien oorlog heeft besloten tot oprichting van gecombineerde luchtvaartondernemingen, waarvan de kosten ongeveer 80 mlllioen roebel zullen bedragen. Er zal worden overgegaan tot den bouw van civiele vliegtuigen voor bet onderhouden van locale diensten. BEGENADIGD Probaat middel. Gast tot een restaurateur: „Je moest mij recept van deze sous eens geven „Waarom „Het schijnt mij een voortreffelijk middel tegen vliegen te zijn, er drijven er reeds dri* IN HET MACHTIGE STALEN NETWERK van de bekende Brooklyn Bridge zijn schilders aan het werk, die op onze foto klein lijken ftls Insectgji aan

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1930 | | pagina 10