I
fljjjift
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
STADSNIEUWS
Bij den directeur van de Vaticaansche Sterrenwacht
53stc JAARGANG
...NiïKUiXUi 21 AUGUSTUS 1930
No. 15802
Bureau: koemarkt 4, Schiedam
TELEFOON INTERCOMM. 68085
I
INGEZONDEN
GLAS, GLAS EN NOG EENS GLAS!
examen leerares coupeuse
DIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN
NOTEERING MOUTWIJN EN
SPIRITUS
De ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWE
SCHIEDAMSCHE COURANT bedraagt, franco
bÜ vooruitbetaling
Der drie maanden 3.25; per maand 1.10;
Per week 25 cents.
Dij bezorging franco per post bedraagt de
abonnementsprüs per drie maanden 3.75, bij
Vooruitbetaling.
Losse EXEMPLAREN Zijn steeds aan ons
bureau Koemarkt 4 verkrijgbaar A 5 cents
Per stuk.
postcheque- en girodienst No. 81440.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt
Voor 16 regels 1.55, elke regel meer 25 ets.
Bij contract aanzienlijke reductie.
Geen prijsverhooging voor den Zaterdagavond.
Reclames tusschen den tekst dubbel adv.tarief.
Liefdadigheidsadv. half tarief. Voor Liefdadig-
heidsadvert. worden geen contracten afgesloten.
Kabouter-advertentiën5 regels 0.50; 10
regels 1.15 regels 1.50, bij vooruit
betaling. Porto voor opzending van brieven
gelieve men bij te voegen.
Gratis-Ongevallenverzekering 500.— bij overlijden door een ongeval; 500.— bij verlies van beide banden, voeten of oogen; 250.— bij verlies van één hand, één voet of één oog; 150.— bij verlies van een duim; 75.— bij verlies van een wijs
vinger; 50.— bij verlies van twee voorste ledematen alle vingers van een hand; 25.— bij verlies van eiken anderen vinger. De Verzekering loopt op de voorwaarf]en a]s eenmaal per maand in dit blad worden afgedrukt.
PE VOOROEFENINGEN
Het vooroef<«ningsinstituut bestaat reeds vele
laren en heeft tot voordeel, dat zij, die zoo
aort mogelijk in dienst onder de wapenen wil-
eQ zijn, door aan de vooroefeningen deel te
betnen, slechts 6 weken behoeven te dienen,
Phgeacht natuurlijk de herhalingsoefeningen.
Waaneer men aan deze vooroefeningen deel
neemt, houdt dit tevens in, dat men wordt in
gedeeld bij de infanterie.
Vroeger ging het dienstdoen bij de vooroefe
ningen, zoo, dat men daarbij in dienst trad,
vöór dat men had geloot. Als men dan was
Vrijgeloot, leverde men zijn uniform en uit
bating in, en met de vooroefeningen had men
b'ets meer te maken.
Thans, met de vervroegde loting ;s dat an
ders geworden. Thans neemt men dienst bij
ben landstorm, als men weet, dat men erin
®eloot is, dus zekerheid heeft, dat men moet
bienen. Is men er dus ingeloot, en men wil
Hefst zoo kort mogelijk in de kazerne door
mengen, dan kan men zich aansluiten bij de
Vooroefeningen. Bij die vooroefeningen moet
öen twee maal per week drie uur oefenen on
der leiding van instructeurs en na ongeveer
een jaar doet men dan examen voor geoefend
hian. Als men voor dat examen slaagt, heeft
tien slechts 6 weken onder de wapenen te
komen in de kazerne. In den tijd na het
examen en het opkomen moet men, om ge
oefend te blijven, tweemaal per maand aan
de oefeningen van den Landstorm deelnemen.
Schiedamsche jongemannen, die in dienst
zouden moeten treden in 1932, dus geboren zijn
in 1912, en die aan de vooroefeningen wen-
schen deel te nemen, kunen zich tot 1 Sep
tember aanstaande opgeven in het gymnastiek
lokaal Broersvest 111.
R. K. KINDERVACANTIESPELEN
Een prachtig verloop
We hebben veel succes. Schitterend weer en
®on gezellige samenwerking, die alle moei
lijkheden op zij zet. Die samenwerking vooral
is noodiig voor een goede orde. Deze is ge
lukkig uitstekend.
We kunnen met dankbaarheid getuigen van
de sympathieke medewerking van firma's en
Particulieren, die ona voortdurend in staat
stellen uw kinderen iets extra's te geven.
De vroolijke stemming onder de kinderen is
Srooter dan vorige jaren. Vooral de jongens
sPelen met een enthousiasme en een vuur, alsof
hun leven er van afhangt. De jongens van de
Gorzen hebben gisteren de strijdbijl opgegraven
eU de jongens vrtn de stad uitgedaagd om met
hen te matchen. Het werd een titanen strijd.
5—-2 voor de Gorzen. Doch spoedig daarna rook
ten ze weer de vredespijp en gingen ze, terwijl
rustten, liedjes zingen: 1 nul, is niks, 5—2 is
^'at, ,de „stad" die heeft, de „vellen" gehad.
Sindsdien zien wevooral partijkampen, de
eene school met de andere.
Vandaag heeft St. Albysius, St. Henricus be
vochten.
Maandag en Dinsdag zijn de twee laatste
dagen. Twee feestdagen.
Morgen wordt gespeeld door de kinderen
Van de volgende scholen: St. Henricus, ót
Wlllibrodus, St. Maria. St. Vlnoentius en St
Jan.
De DERDE OPVOERING VAN „BEATRIJS"
Met hernieuwd ^succes is gisteravond voor
be derde maal het mysteriespel van dr. Feilx
Rutten; „Beatrijs" opgevoerd. Evenals Maan-
bag en Dinsdag was de zaal van den R- K.
Volksbond weer geheel bezet
Hoe rnear de speelsters en spelers het stuk
Voor het voetlicht brengen, hoe meer ze er
toee vertrouwd raken: in spel en dictie viel
een onmiskenbare climax waar te nemen.
Do pastoor heeft tot slot weer een dank
woord gesproken.
SCHIEDAMSCHE MONDIIARMONIC4-
VEREENIGING „EXCELSIOR -
T'oor het op 28 September te houden con-
°urs van de Schiedamsche mondharmonica-
ereoniging „Excelsior" is door het gemeente
&stuur eon medaille beschikbaar gesteld
ORANJE-VEREENIGING
Inschrijving kinderspelen
Dij de inschrijving voor de kinderspelen op
koninginnedag hebben zich gisteravond in het
Vereenigingslokal aan de Broersvest ruim 300
hinderen aangemeld.
Op Dinsdag 26 Aug., 's avonds van 6 tot 9 uur
hl nog gelegenheid gegeven worden In liet
jJÜklokaal van de Ned. Herv. Kerk aan de
f^isuwe Maasstraat om zich voor de spelen te
'uten inschrijven.
DE BLAUWE DOFFER
De uitslag van de wedvlucht van Jemelle
afstand 200 K.M., luidt als volgt:
b J- Jongsten en Co.; 2 C. Paardemkooper en
3 5 6 8 en 12 H. Hagen en Boon; 4 en 11
r- Sprong; 7 13 en 15 A. Tjaden; 9 A. Boes;
e& 16 C. L. Kruijs: 14 en 17 M. J. Kouwen-
rs; 18 C. Verlinde.
Aankomst eerste duif 11 uur 22 min. 41 s.
hatste duif 11 uur 56 min. 51 sec.
Bü of krachtens wetten of verordeningen
voorgeschreven en andere officiëele
af- en aankondigingen van het
Gemeentebestuur
HINDERWET
DRENKELING
Hedenmiddag om 1 uur was de 24-jarige
■de V. uit de Beijerlandschestraat brood aan
et bezorgen op de schepen, die bij het Prove
niershuis in de Schie liggen. Toen hij van het
e.ne schip op t andere wilde stappen, verloor
uil het evenwicht en viel in het water. De
schipper bracht hem spoedig op het droge; per
"ets is hij in zijn natte plunje naar huis ge-
roden om zich van droge kleeren te voorzien.
Ingekomen zijn verzoeken van:
1. Gebr. Storm, Boterstraat 56, om vergun
ning tot het oprichten van een fakriek voor
suikerwerken in het pand Noordvestsingel 39,
kadaster Sectie H no. 820, met 3 electromotoren
resp. van 7J4, 2 en P.K., drijvende 2 walsen,
2 snijmachines, 2 kookketels, 1 gascompressor
en 5 vouwmachlnes;
2e. de N.V. Adrs. de Haas Jr.s Handelmaat
schappij, Oostzeedijk 154, Rotterdam om ver
gunning tot oprichting van een fabriek tot
het verwerken van sponzen, in het pand Buiten-
havenweg 124, kadaster Sectie L. no. 150, met
2 electromotoren van resp. 10 en 2% Pk-, drij
vende 4 centrifuges, 2 waschmachinen, 1 spoel-
molen en 1 droogapparaat.
Deze verzoeken zijn met de bijlagen op de
Secretaris der gemeente ter visie gelegd
Op Woensdag den 3en September 1930, des
namiddags ten 2 ure, zal ten Raadhuize ge
legenheid warden gegeven om bezwaren tegen
het toestaan van die verzoeken in te brengen
en die mondeling of schriftelijk toe te lichten.
Gedurende drie dagen vóór dat tijdstip hier
boven genoemd kan op de secretarie der ge
meente van de schrifturen, die ter zake moch
ten zijn ingekomen, kennis worden genomen.
Volgens de bestaande jurisprudentie zijn niet
tot beroep op eene beslissing ingevolge de Hin
derwet gerechtigd zij, die niet overeenkomstig
art. 7 dier Wet voor het Gemeentebestuur of
een of meer zijner leden zijn verschenen, ten
einde hun bezwaren mondeling toe te lichten.
SCHIEDAM. 20 Augustus 1930.
DE DERDE ZWEMMEESTER
De heer I. Sorber bij den havendienst
Het voornemen tot benoeming van een der
den zwemmeester in de gem. zweminrichting
voor heeren aan den Havendijk berichtten wij
reeds eerder, deze derde zwemmeester is in-
tusschen benoemd, doch -hij is nog slechts werk
zaam geweest op de drukke uren; voor het
overige is de beer J. C. Schippers verbonden
aan den Havendienst.
Aan het einde van dit, zwemseizoen gaat de
2e zwemmeester de heer I. Sorber de gemeente
lijke zweminrichting voor heeren verlaten en zal
eveneens bij den havendienst in betrekking
komen. Dan wordt tevens de geheele werkver
deeling in de zweminrichting geheel anders
geregeld.
BIJ HET WERK GEWOND
Aan den politiepost Broersvest is gisteren
verbonden de 18-jarige P. v. d. S. uit de Zoom
straat te Rotterdam, die op zijn werk in de
Heerenstraat bij het versjouwen van ijzeren
binten een vrij ernstige wonde aan het oor
had opgeloopen. Hij moest zich onder dokters
behandeling stellen.
ONVOORZICHTIG
De 7-jarige A. S. van den Buitenhavenweg,
heeft gistermiddag op 't opgespoten zandterrein
aan den Rotterdamsclien Dijk, met zijn rechter
voet in een stuk glas getrapt, waardoor hij aan
dat lichaamsdeel een diepe vleeschwonde op
liep. Aan den politiepost BroeTsvest.is hij ver
bonden.
EEN VRIENDELIJKE SCHOONPAPA
Mej. S. wonende- Baan, deed bij de politie
aangifte, dat zij gisteravond door haar schoon
vader met wien zij in onmin leeft, is mishan
deld. Deze zou haar bij de keel en bij de haren
hebben grgeepen.
AUTO TEGEN EEN HEK
Gisteren is in de Stadhouderslaan bij bet
acbteruitzetten van een auto, deze tegen het
hek gebotst, dat om het gemeentx-plansoen staat
Het bek werd verbogen, terwijl vier betonnen
voetstukken afbraken.
ZWERVERS
Door do politie uit Den Haag zijn gisteren
alhier teruggebracht de 9- en 10-jarige A. en C.
V uit de Visscherstraat, die de ouderlijke
woning waren ontloopen en die in Den Haag
door de politie zwervende waren aangetroffen
De jongens zijn aan bun ouders teruggegeven
OPGEPAST!
De 17-jarige A. K. uit de Graaf Florisstr.
is gisteravond op den Rotterdamschen Dijk pea-
ongeluk met bet boofd tegen een boom ge-
loopen, waardoor zijn oog bloedend werd ver
wond. Dr. Hoogendijk heeft den jongen ver
bonden.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie)
BEKNELD
Gistermiddag geraakte de wielrijder J. H
op de Wos-tvest, met zijn fiets beklemd tus
schen een auto bestuurd door de J. alhier en
een aldaar staande berrn-eporap. Het rijwiel
werd totaal vernield. Hij zelf kwam met den
schrik vrij.
Mijnheer de Redacteur.
Eenige weken geleden verzocht ik plaats
voor een Ingezonden stuk. U plaatste verder
nog een artikeltje volgens welk U nog een
aantal andere stukken had ontvangen over
hetzelfde euvel.
Het wordt nu echter tijd, dat men U eens een
geheel blad met „ingezonden stukken"-glais
thuis stuurt!
Ik zie best kans om U mijnheer den Redac
teur, al heeft het papier van de N. S. Ct. een
groot formaat, iederen dag een krant voi
„stukjes en stukken glas" te zenden.
Als U even nagaat: gisteren rond het plein
tje op heit St. Liduinaplein: glas. In het begin
van de Ary Prinslaan: glas. In de Graaf
Florisstraat:>glas. Op het snijpunt Veenlantstr.-
Nassaulaan-B. K.-laan: glas. Op en naast het
trottoir B. K. laau-Waranda-Broersvest, op den
rijweg tegenover no. 53: glas.
Ik zou nogmaals willen vragen of er binnen
kort geen bandengebrek komt in Schiedam, en
of het geen tijd wordt dat er eens extra door
politie-in-burgeT wordt toegezien en wat proces-
senverbaal worden geplaatst onder degenen die
den openbare weg als proefvlakte op- fiets
banden gebruiken.
Met dank voor de plaatsing,
GLASFABRIKANT'
UIT DE SINGEL-PAROCHIF,
Onze Nieuwe Schied. Crt. lanceerde j.l. Dins
dag het bericht, dat onze Pastoor de z-eereerw.
Pater J. Jansen, afscheid gaat nemen van zijn
parochie en zijn mooie bedehuis giaat verlaten
en ruimde een eereplaats in aan de beide
priesters die nu uit onze parochie gaan ver
trekken.
De parochianen hebben met zeer veel vreugde
en waardeering don prachtigen staat van dienst
van hunnen goeden pastor gelezen; de herinne
ring aan den sympathieken, goedhartigen pries
ter en herder zal bij allen den wensch tot uiting
brengen, dat de goede God zijn krachten her-
stelle, hem nog vele gelukkige levensjaren moge
schenken om in rustigen arbeid nog veel ver
dienstelijks voor Gods Kerk, en het heil der
zielen te kunnen bewerkstelligen, zij het daa
ook op andere wijze. Moge z.eerw.'s opvolger in
het pastoraat, die thans een zich sterk-uitbvei-
dende parochie te leiden krijgt, met behulp
zijner flinke geestelijke medewerkers in de ziel
zorg, den ruimste® zegen des Hemels genieten
om den verderen bloei der parochie in en door
de groote expansie te kunnen aanschouwen.
Vaarwel, pastoor Jansen, de sympathie, de
gebeden en erkentelijkheid uwer parochianen
geleiden U. Pastoor Meijer, hartelijk welkom in
het Singelkwartier. Le Roi est mort, vive ie Rol.
Ook Pater Nauta gaat Singel verwisselen
voor het Steiger, in Rotterdam. Zijn naam
is diep doorgedrongen in de Jeugdorganisatie.
Zijn zilveren priesterfeest in 1928 demonstreer
de voldoende, hoe warm jeugdige kinderharten
voor den kindervriend ljjopten. Het was toen
een spontane uitbarsting van kinderlijk" waa
deering, toen bij zijn huldiging zijn jongens en
meisjes van het patronaat hem om„singelen'
en deze ovatie gaf den bescheiden religieus het
sprekend bewijs, dat de directeur de harten der
kinderen bezit. Zijn patronaatsexposities trok
ken evenals de openbare uitvoeringen bij het
einde der cursussen. Ook de zieken zullen
noode hun scheidenden, geestelijken vlend
met het warme hart zien gaan. De pater moge
dan gaan met de gedachte, dat hij in Schiedam's
Singelkwartier zeer vele zielen tot erkentelijk
heid heeft gestemd en dat vele gebeden, ook
vooral van de jeugd uit Patronaat en Congre
gatie, hun sympathieken directeur zullen ver
gezellen. Schiedam is de wereld niet uit; de
gelegenheid moge zich nog meermalen voor
doen, dat zijn jongens en meisjes hem nog
eens als gast. bij feestelijke gelegenheden in
het Jeugdwerk mogen begroeten en tooneu,
dat bij in hun gedachten blijft voortleven.
Tenslotte een hartelijke welkomstgroet aan
z.eerw.'s opvolger, pater Frehé, die de Kaas
stad verlaat en de stad der „verlable Gin" komt
bewerken.
EEN SINGELAAP
EEN ONDERHOUD MET DR. J. STEIN S.J.
DR. J. STEIN S.J.
Zooals wij reeds een tweetal weken geleden
konden melden is de zeereerw. pater Dr. J.
Stein, van het St. Ignatiuscollege te Amster
dam benoemd tot directeur van de Vaticaan
sche sterrenwacht, als opvolger van den zeer
eerw. pater Hagen, die gedurende een lange
reeks van jaren deze gewichtige en verant
woordelijke functie heeft vervuld.
Dezer dagen hadden wij het genoegen een
kort onderhoud te hebben met. den nieuwbe-
noemden directeur van de Vaticaansche ster
renwacht in het St. Ignatiuscollege in de
hoofdstad.
Ik zal maar beginnen, aldus vertelde ons
Dr. Stein, met het een en ander te vertellen
van de geschiedenis der Vaticaansche sterren
wacht. Dan komen we vanzelf wel op het werk
dat ik daar reeds heb verricht en op het werk,
dat ik er thans hoop te gaan verrichten.
De eerste pauselijke sterrenwacht bevond
zich in de vorige eeuw in het Collegio Romano
op de St. Ignatiuskerk te Rome. Van die eer
ste sterrenwacht was pater Secchi de leider,
die als zoodanig zeer veel heeft gedaan voor de
ontwikkeling der astronomische wetenschap en
daardoor ook aan de pauselijke sterrenwacht
een uitstekenden naam gaf. De bezetting van
Rome door de Piemonteezen in 1870 belem
merde de werkzaamheden van pater Secchi
wel, doch de bewondering en de sympathie die
men allerwegen voor hem koesterde waren oor
zaak, dat de nieuwe Italiaansche regeering de
sterrenwacht zelf niet durfde in beslag nemen.
Dit beteekende echter slechts uitstel van
executie, want een jaar na den dood van pater
Secchi, in 1879 werd de sterrenwacht gean
nexeerd.
En wanneer werden op 't Vaticaan weer
voorbereidingen getroffen om een nieuwe ster
renwacht te stichten?
Voor diploma Eerste Nederlandsche Mode-
vakschoolvereeniging slaagde te 's Gravenhage
mej. A. Pee-len, alhier.
SCHEEPVAART
SCHIEDAM, 20 Aug. Vertrokken: Japansch
s.s. Andes Maru, met stukgoederen naar Sjang
hai via Bremen.
SCHIEDAM, 21 Aug. Vertrokken- Eng. s.s
Matina, naar Jamaica.
SCHIEDAM, 21 Aug. Aangekomen: Eng. s.s.
Tortuguero, van Bermerhaven om kolen te hun
keren in de Wllhelminahaven.
SLEEPBEDRIJF
De sleepboot Noordzee vertrok Zondag 1.1. met
een 150-tons drijvende bok van Schiedam naar
Casablanca en passeerde gisteren namiddag
Dungeness.
RIJKSWERKVERSCHAFFING
TE EENERVELD
Overzicht van het verdiende loon van 115
Augustus 1930.
4 van 53; 1 van 52; 2 van 51; 3 van
49; 4 van 48; 1 van 44; 3 van 38; 7
van 37; 7 vam 35; 3 van f 34; 5 van 31;
1 van 30,
BURGERLIJKE STAND
Aangifte van 18—20 Augustus
GEBOREN: Gijsbertus, zoon van P. van
Leeuwen en P. M. Degenkamp, Oude Maasstr.
35 Anna L. H., dochter van F. H. A. Meijers
en M. A. van Wonderen, Stationstraat 80
Johannes, zoon van C. G. Bastiaanse en J.
Rijnbende, Kamerlingh Onneslaan 115 -- Jan
C., zoon van J. C. Vos en P. Ris, Signel 127
Jansje C. W., dochter van P. J. T. Hendriks
en F. C. van Deurzen. Overschieschestraat 27
GEHUWD: A. W. van der Sluijs 25 j. en
E. C. M. Swartjes 26 j. P. Levering 26 j.
en B. A. Peters 25 j. H. F. Roodenrijs 28 j.
en M. M. van der Moezel 25 j. J. F. A.
Rensm-an 22 j. en C. G. M. Peek 20 j.
OVERLEDEN: M. van Bochove 73 j., weduwe
van M. Molenaar, den Bommelschestraat
M. de Roo, 45 j., Bakkershaven.
Dr. J. Stein S.J.
Dat was in 1888. In dat jaar werd ter ge
legenheid van het vijftigjarig priesterfeest van
Paus Leo XIII een tentoonstelling gehouden
van natuur- en sterrenkundige instrumenten
die den paus waren aangeboden. Men opperde
het plan om de aanwezige verzameling in
strumenten bijeen te houden en toen pater
Denza, Barnabiet, met het voorstel kwam om
deel te nemen aan de internationaal georgani
seerde fotografie van den Hemel, wa~d inder
daad besloten door Leo XIII tot wederoprich
ting van de pauselijke sterrenwacht. Er bevond
zich in de Vaticaansche tuinen een zeer ge
schikt punt voor de waarneming der hemel
lichamen. De z.g. Le-oninische toren, die om
streeks l}et jaar 850 door paus Leo IV daar
was gebouwd als bolwerk tegen de invasies
der sarracenenhorden, kwam aan pater Lais,
oratoriaan, die voornamelijk belast was met
het fotografische werk, buitengewoon geschikt
voor om er den grooten fotografisclien kijker
op te plaatsen.
En boe ging het met de fotografie van
den hemel?
Het Vaticaan zag zich de zone toegewe
zen onmiddellijk volgend op die van Green
wich, welke de sterren rond de Noordelijke
hemelpoort bevat.
ONBESTELBARE BRIEVEN EN
BRIEFKAARTEN
Terugontvangen in de 2e helft der maand
Augustus 1930.
Broeven Binnenland: Fa. Brekelams, Kaats
heuvel; De Courant, Amsterdam; Eldert, Schie
dam; C. G. Engelfroet, Rotterdam; Arie v. d.
Graaf, Delft; mevr. Hui-dij v. Deventer, Apel
doorn; Kaatseuburg, Rotterdam; mevr. Pieterse
Tilburg; S. de Rave, Nieuwenhoorn; Rotterd.
Nieuwsblad, Rotterdam; A. de Ruiter, Scheve-
ningen; Smith en Co. N.V., Rotterdam; Stoom-
tabakfabr. Niemeij-er, Groningen: A. v. d. Well.
Rotterdam; P. Willemse, Rotterdam.
Briefkaarten Binnenland: J. Aschebroek,
Amsterdam; F. Barten, Den Haag; A. A. v. d.
Heiden, Schiedam; G. Karsdorp, Delft; Kerke-
raad, Hillesluis; C. Keuck, Beekbergen; S. v.
d. Lugt, Den Haag; L. Smit, J. Soetekouw,
Zeist.
Brieven Binnenland: A. Streekeisen, Ham
burg.
Briefkaarten Buitenland: J. de Roo, Cura
sao; Julius Schwartz, New York; J. Zöllmer,
Buchholz.
Een briefkaart zonder adres.
TEMPERATUUR VAN HET WATER
De temperatuur van het water in de gem
zwembaden bedroeg heden 65 graden F,
Een tiendeelige catalogus is over dit reus
achtige werk verschenen, waarin ruw geschat,
de plaatsen en grootten van ongeveer vijf
honderdduizend sterren worden gegeven. Daar
naast verscheen nog een aanhangsel van mijne
hand, bevattende de plaatsen enz. van 3092
dubbelsterren met een afstand kleiner dan vijf
tien boogseconden, alle uit de Vaticaansche
zone.
In 1898 werd de vier jaar vroeger gestorven
pater Denza opgevolgd door den Augustijn
Rodriguez die tot 1905 deze functie bleef
waarnemen.
Pater Lais, die zich zooals gezegd, speciaal
belastte met het fotografische werk, heeft
voor den catalogus persoonlijk al de benoo-
digdo 1040 cliché's van den hemel gemaakt.
Tot 1905 toe had bij de Vaticaansche ster
renwacht, de meteorologie een nogal belangrijke
plaats ingenomen. Door de werkzaamheden
van 't Italiaansch meteorologisch instituut te
Rome werden echter de weerkundige waarne
mingen op 't Vaticaan overbodig, en zoo rijpte
langzamerhand het plan de Specola zuiver
astronomisch te maken. Daartoe deed zich in
1906 een geschikte gelegenheid voor, toen
kardinaal Maffi, de president van de „Specola
Vaticana" den Oostenrijkschen Jesuiet, pater
Hagen S.J., die zich als directeijr van de ster
renwacht der Georgetown-Universiteit bij Was
hington reeds een grooten naam had verwor
ven door zijn atlas der veranderlijke sterren,
naar Rome riep.
De benoeming van pater Hagen was het sein
tot een groote reorganisatie en uitbreiding van
de pauselijke sterrenwacht. Een tweede toren,
met. den eerste verbonden door een hoogen
vestingmuur en gedeeltelijk door een ijzeren
brug, werd voor de sterrenwacht ingericht, ten-,
einde daar een groote vjsueelen kijker te kun
nen plaatsen met een lensopening van niet
minder dan 40.5 c.M.
De villa die Leo XIII bij den tweeden toren
had laten bouwen als zomerverblijf, werd door
Paus Pius X afgestaan als woonhuis en biblio
theek voor de astronomen.
Eerst in 1910 was de reorganisatie en uit
breiding van de sterrenwacht gereed. Geduren
de de-ze vier jaren heb ik pater Hagen in Rome
geassisteerd en ik had dus toen reeds ruim
schoots gelegenheid kennis te maken met de
prachtige instelling, waarvan ik thans de leider
ben geworden. In 1910 werd ik teruggeroepen
naar Amsterdam, waar men aan de één jaar
te voren opgerichte R.K. H. B. S. (toen nog
aan de Heerengracht) een ieeraar noodig had
in wiskunde en aanverwante vakken. Hier ben
ik 20 jaar werkzaam geweest, en -bleef Intns-
schen als „astronomo onorario" der Specola
met P. Hagen medewerken, in zooverre de be
zigheden mij dit toestonden. Vóór mijn vertrek
uit Rome, heb ik in 't Vaticaansch archief,
naar aanleiding der verschijning van Halley's
komeet in 1910, den oorsprong onderzocht der
infame geschiedleugen, als zou Calixtus III de
komeet in 1456 vervloekt hebben. De resultaten
zijn neergelegd in de verhandeling: „Calixte
III et la comète de Ilalley".
Wat nu mijn voorganger betreft, deze heeft
een groot deel van zijn astronomische loopbaan
gewijd aan de studie der veranderlijke sterren
en als resultaat van deze studie heeft hij zijn
monumentalen „Atlas Stellarum Variahilium"
het licht doen zien, dat een eerste klas stan
daardwerk is. Bovendien heeft hij een tiental
jaren geleden nog een groot werk uitgegeven
over de veranderlijke sterren, waarin hij de
verschillende wijzen van waarneming histo-
risch-technisch heeft behandeld.
Het tweede deel van dit boek is door mij be
werkt en daarin heb ik getracht een overzicht
te geven van de verschillende hypothesen, die
in den loop der tijden zijn uitgedacht om de
lichtwisseling der sterren te verklaren.- Voorts
heb ik ook in een aanhangsel van pater Hagen's
„Rotation de la terre" volgens 'n andere methode
de mechanische bewijzen voor de draaiing der
aarde behandeld, door prof. Kamerlingh Onnes
gegeven in zijn dissertatie.
Een ander deel van de werkzaamheid van
mijn voorganger is de waarneming der zgn.
„kosmische wolken" geweest. De-ze donkere of
uiterst lichtzwakke wolken, die door P. Hagen
met den kijker over 't grootste deel des hemels
tot ver buiten den melkweg werden waargeno
men, bleken geen indruk na te laten op een
fotografische plaat. Iedere poging om ze te
fotografeeren mislukte en begrijpelijkerwijs
stond men in astronomische kringen tamelijk
sceptisch tevenover deze kwestie. Men meende
eigenlijk met een optisch bedrog te doen te
hebben. In den laatsten tijd heeft Dr. Becker
de aandacht veveAigd op zulk een nevel, ont
dekt door Baxendahl, die op verschillende ster
renwachten met 't oog aan den kijker is waar
genomen, terwijl men in Hamburg en Heidel-
berg tevergeefs heeft getracht hem fotografisch
vast te leggen. En onlangs heeft Prof. Hop-
mann, thans directeur der Sterrenwacht te
Leipzig, in do „Astronomische Nachrichten
een artikel gepubliceerd, waarin hij tot de
conclusie komt, dat voor zwakker lichtvlekken
het oog vijf grootten zwakker kan observeeren
dan een groote fotografische kijker na een uur
op de gevoelige plaat kan brengen. Hierdoor
zou dus de oorzaak van het niet te fotografee
ren zijn der kosmische wolken voldoende ver
klaard zijn.
Hoewel pater Hagen, die ruim drie en tach
tig jaar oud is, thans wegens gezondheidsre
denen op de eervolste wijze ontslag heeft ge
kregen, hoopt hij toch zijn studie over de kos
mische wolken te kunnen beëindigen.
En wat bent uzelf van plan
Ik hoop eveneens het werk van mijn voor
ganger te kunnen voortzetten. Onder pater
Hagen heeft de Vaticaansche sterrenwacht een
uitstekenden naam gekregen en ik neem dus
een niet geringe verantwoordelijkheid op mij
Wanneer ik half September naar Rome ver
trek zal ik mijn intrek nemen in de villa, die
Pius X zijn astronomen ter beschikking heeft
gesteld en waarin P. Hagen sinds 1910 geheel
alleen heeft gewoond. Waarschijnlijk echter zal
ik er een assistent bij krijgen, terwijl vermoe
delijk ook de directeur van het Vaticaansche
Radiostation op de sterrenwacht zijn intrek zal
nemen.
Verder bestaan er, zooals u weet, plannen
om een filiaal van de Vaticaansche sterren-
Verwacht wordt:
Matige tot krachtigen, Zuid-Oostelijke tot
Zuidelijken of Zuid-Westelijken wind, betrok
ken tot zwaar bewolkt, tijdelijk regen, later
opklarend, weinig verandering in temperatuur,
later wellicht kouder.
21 Aug.: Groote Schouwburg „De Drie Mus.
ketiens" 8)4 uur (voor volwassenen).
22 Aug.: Groote Schouwburg „De Drie Mus
ketiers", kwart over 8 (voor volwassenen)
Diergaarde, avondconcert Haagsch Harmonie
Orkest.
23 Aug.: Groote Schouwburg „De Drie
Musketiers", kwart over 8 uur (voor volwasse
nen).
24 Aug.: Diergaarde, nam. concert Harm.
Orkest Rotterd. Philh. Genootschap.
Dagelijks: Variété Arena (tot en met
31 Aug.)
Bioscopen: goedgekeurde programma's
tot en met Donderdag 21 Augustus:
Royal (voor volwassenen)Oos-ter-theater
(voor volwassenen)W.B.-theater (voor vol-
wassenen); Tbalia-theater (voor volwassenen).
Corso (voor volwassenen).
Iederen Woensdag om half negen bestuurs
vergadering van het afdelingsbestuur van den
N. R. K. Volksbond.
Iederen Woensdagavond om half 9 repetitie
„Schiedam» Mannenkoor" (dirigent Paul v.
d. Putten). Groote zaal van den U. K. Volks
bond.
Iederen Woensdagavond van 8 tot 10 uur in
den R. K. Volksbond gelegenheid tot het af
halen van naaiwerk voor de Theresia-vereeni-
ging.
Iederen Vrijdagavond van half 9 tot halt 11
repetitie Konlnkl. Zangvereeniging Schiedam'»
Mannenkoor „Orpheus" onder leiding van Ed.
Flipse. Gebouw R. K. Volksbond.
Iederen Zaterdagmiddag van 35 uur zitting
bestuur Spaarfonds R. K. S. V. „Excelsior
Gebouw R. K. Volksbond.
SCHIEDAM, 21 Aug. Officieele noteering van
de commissie uit de Kamer van Koophandel.
Moutwijn
Moutwijn per H.L, ad 46 pet. f 13.—.
HERMAN JANSEN
Spoeling
Spoeling 0.90.
wacht op te richten in Ethiopië. Kardinaal Ma.-
chetti Salvag-giani, die daar als Pauselijk legaat
heen was geweest, was enthousiast over den
schiterenden sterrenhemel, die hij daar op de
2500 meter hooge vlakte te aanschouwen kreeg.
Voorloopig echter zijn die plannen nog niet
definitief en vast omlijnd. Eerst moet nog ter
plaatse onderzocht worden, of de meteorologi
sche toestanden en de klaarheid en doorzich
tigheid der lucht werkelijk zoo ideaal zijn, als
verwacht wordt, en of wij kunnen rekenen
op welwillende medewerking van de zijde der
Ethiopische regeering.
Het is dus niet uitgesloten dat ik nog eens
de reis naar Ethiopië tot dat doel zal hebben
te aanvaarden. Voorloopig echter wacht mij
werk genoeg in Rome.
En daar wij vermoedden dat Dr. Stein ook
in Amsterdam nog wel genoeg te doen zon
hebben met het treffen van de voorbereidingen
voor -zijn vertrek, namen wi) afscheid van den
uitstekenden Nederlandschen geleerde, die als
opvolger van pater Hagen S.J. de leiding van
de Vaticaansche sterrenwacht op zich gaat
nemen.
WAALSCHE KUNST EN LETTERKUNDE
Wat gewenscht geacht wordt
Onze Brusselsche correspondent meldt ons:
Het Congres van Waalsche Kunst en Let
terkunde, dat te Luik gehouden werd, heeft
zijn werkzaamheden beëindigd met het be
krachtigen der volgende wenschen:
1). In elke streek een museum van volks
leven te stichten; 2). Het stichten van deze mu
sea, die veel tot liet patriotisme zullen bijdra
gen, te doen aanmoedigen door de regeering,
de provincies en de gemeenten; 3.) Van elke
gemeente te laten opstellen: a. een uitgebreide
plattegrond, op groote schaal, met vermelding
van de grenzen der oude adellijke bezittingen;
b. een chronologische lijst der burgemeester»
en pastoors, evenals een lijst der kasteelen en
ruïnes; c. portretten der bekende plaatselijke
persoonlijkheden en van de karakteristieke
oorden in alle gemeenten.
