Actie
in onze
Oost
1 jNDBRPAO K AtTGPSTPS 1930
RONDOM EEN PAAR
CONGRESSEN
De St. Bonifatiusbroederschap
BEDEVAART NAAR BOEDAPEST
KINDERPOSTZEGELS
DE SINT EMERICUSFEESTEN
De leiders voor den landraad
MENSCHEN EN MEENINGEN
onderschap der oud-studenten
bergen op zoom.
de dagen in weenen
WAT LEEST GE?
In Den Haag had er een congres, een ver
gadering of een meeting plaats van de
Katholiek-georganiseerde onderwijzers, om
te hespreken de onhoudbare salarisregeling
voor die ambtenaren.
We zouden er eerst eens ernstig op willen
wijzen, dat nog lang niet alle Katholieke
onderwijzers in den Katholieken Bond zijn
georganiseerd: daar staan er nog veel buiten
de rijen. Die dames en heeren kijken den
boel af, laten anderen ook voor hun belan
gen opdraaien, doch hebben nog geen tijd
en gelegenheid gehad, om te voldoen aan bel.
bisschoppelijk verlangen, daadwerkelijk mee
te werken aan de kerstening van de maat
schappij.
Die meeting had een zeer goed verloop.
Daar werd natuurlijk een motie aange
komen, die de gedachte van de onderwijs
wereld op het gebied van salarissen samen
vatte, welke motie de belangstelling verdient
van allen, die den werkman zijn loon gunnen
hiet alleen, maar ook. zoeken te geven.
Ook de Staat heeft zich te houden aan Je
eenvoudige, van natuur duidelijke regelen,
die leeren, dat een ambtenaar een loon moet
hebben naar werken, een loon, waarvan hij
kap leven op een manier, die zijn levens
omstandigheden vragen. Dat moet!
Laat het nu in veel gevallen lastig z.ja,
Precies de juiste lijn te trekken in de loon
regeling, het is nu eenmaal geen dood
rekensommetje, dit blijft toch voorop
staan: dat ook een jonge man, die zich geeft
aan do opvoeding der kinderen, daarbij nog
tooet studeeren om verder te komen, zichzelf
te bekwamen, geen honger mag lijden; niet
onder zoo'n loonregeling mag leven, dat hij
niet rustig kan werken in de school.
Ook dit staat vast, dat het salaris van
zoo'n persoon hem in de gelegenheid moet
stellen, op normalen tijd een huwelijk te
kunnen aangaan.
En ook dit nog: dat de Staat er het aller
grootste belang bij heeft, te zorgen, dat de
opvoeders van de jeugd niet in de groolste
moeilijkheden komen bij de vermeerdering
van hun gezin.
Mr. Kropman zeide, dat vooral de ouders,
die hun kinderen aan de- onderwijzers toe
vertrouwden ter opvoeding, er het grootte
belang bij hadden te zorgen en te eischen.
dat het onderwijzend personeel zich in alle
ernst aan die taak kan geven; dat hetzelfde
personeel in zoodanige omstandigheden leeft,
dat het zichzelf op de hoogte der ontwikke
ling kan brengen en houden, om don kinde
ren het beste te geven, wat te verkrijgen i3.
De R. K. Bond van groote gezinnen moet
vanzelf achter deze meeting cn deze motie
staan.
Daar zijn zooveel vanzelfsprekende dingen
voor Katholieken in dezen opzet, in de ge
dachten, die de salarismeeting bezielt, dat we
niet kunnen veronderstellen, dat de Katho-
li#ke gemeenschap zich niet energiek voor
^"Vérbetcring zai uitspreken.
Z. D. H. Mgr. J. D. J. Aengenent
aanvaardt het beschermheerschap
OPRICHTING VAN PAROCHIALE
AFDEELINGEN IN HET BISDOM
HAARLEM
Z. D. H. de Bisschop van Haarlem, Mgr.
I- D. J. Aengenent, heeft op verzoek van het
bestuur van de St. Bonifaciusbroederschap bij
schrijven van 30 Juli 1930 het beschermheer
schap van de St. Bonifatiusbroederschap wel-
wiljfend aanvaard en de oprichting van
Parochiale afdeelingen van de Broederschap in
het Bisdom Haarlem toegestaan.
mgr. FRANCISCUS LlOU
Tot opvolger van Mgr. Aloysius Tch'eng, Vic.
Apostolicus van Fenyang (Shansi China) is
benoemd een der wereld-priesters uit het vica-
riaat Zuid-Shansi, n.l. Rev. Dominus Fran.
°lscus Liou, geb. 15 Augustus 1872, priester
Sewijd 18 Juni 1903, thans deken van het dis
rl°t Hung-tung, Zuid-Shansi.
PATER GROLLENBERG O- P
De Zeereerw. Pater Grollenberg O. P. die de
0r'ge week het slachtoffer werd van een auto-
°hgeval te Bentveld nabij Haarlem, zal waar-
pijnlijk Zaterdag a.s. de Mariastichtiug te
aarlem, waar hij wordt verpleegd kunnen ver-
Jaten.
Van HET JUVENAAT „H. HART"
broederschap hield haar vierde (derde
aagsche) bijeenkomst te Bergen op Zoom.
die vaa van oud-studenten overtrof weer
Btelling Vor'S6 Jaren. Mede waren uit belang-
vaart, prov'1''"02'2 de Hoogeerw. pater W. Go-
nds8ionai.is1(nciaal der Congregatie, en de Congo-
D. Verhem 6n' bater Am. de Leest en pater
Zondagniorg-
«neeaschappeij.r,. naderden de oud-studenten ge-
Hoogmis werd^ ter Ta£eI' een Plechtige
pater A. Witjes °Bgedragei1 d°nr den rector,
Pater Arn. de Lp1101 assi3tenti®. Hierna hield
over de rechtsprak een Interessante causerie
In de algemeens
«chap werd besloten sadenns der Brocder"
districts. (gewesteHjkekv h°Uden T
huizen der Congreeaïï» bijeenkomsten in de
zullen er on SK deze bijeenkomsten
studenten en jL A Uu den band der oud-
sche groote remLT'n®minS aan de jaarlijk-
derschap zoo g0(v, bevoi-deren en de Bro©
doen beantwoorden aan haar doel te
van de Congregatie 'der°Prt»i?S T3n ket Werk
Hart en het verleenen van rS. 6rS Van ket H'
denten". 8teun aan oud'stu-
Herkozen werden de bestuurders G V R
Kevenaer voorzitter en F. Moussault.
Ter algemeene vergadering werd een toe-
BPraak gehouden door den Hoogeerw. pater
Provinciaal die met een plechtig Lof met as-
•iatentie de bijeenkomst 'besloot.
Dankbaarheid voor wat eens aan de kinderen
werd gedaan
Zeker geen der bedevaartgangers naar
het jubeltij van den heiligen Hongaarschen
koningszoon, zal er spijt van hebben, oat de
leiding een oponthoud van enkele dagen had
mogelijk gemaakt, in Oostenrijk's hoofdstad,
waar de reis, zooals mgr. Diepen uitdrukkelijk
aan Weenen's aartsbisschop verzekerde, op
zettelijk werd onderbroken om den Ka.-dinaal
te huldigen en om de banden, die Katholiek
Nederland met Oostenrijk verbinden, nog
nauwer toe te balen.
Van het eerste oogenblik der aankomst, toen
de grijze prins der Krk, aan het statlm zelf,
met vriendelijken glimlach de gasten hartelijk
welkom heette, tot de ure, waarop Je oude
keizerstad werd verlaten, om in heel korten
tijd het eigenlijk doel der reis te bereiken,
hebben allen genoten, niet enkel van het
schoons dat stad en land bieden, maar meer
nog van de echt-katholieke liefde, waarmede
zij werden omgeven.
Op den eersten morgen van het verblijf
mochten zij, in Weenen's grootsche kathedraal
het pontificaal Misoffer bijwonen, dat de Hol-
landsche bisschop aan God opdroeg.
Welwillend als steeds, had Weenen'? kar
dinaal zijn kathedraal afgestaan en den Bis
schop der stad van de Zoete Lieve Vrouwe,
het voorrecht gelaten, daar op het hoogtij dier
Lieve Vrouwe, de H.H. Geheimen te vieren.
Dan kwam het ontroerend oogenblik, waar
op de Kardinaal geheel de Hollandsche bede
vaart wilde begroeten. In de schitterende zaal
van de weldscbe bisschopswoning, sprak Mgr.
Diepen uit aller naam, den Weenschen opper
herder toe. Voor de Hollanders zoo verzekerde
de Bossche Bisschop, was het een behoefte ge-
woest, hier in Weenen, de reis te onderbreken,
om den Kardinaal, die zoo groote sympathie
bezit bij de katholieken van Nederland te hul
digen en te danken.
Z.Em. echter wilde daarvan niets Jiooren.
Niet Holland, maar Oostenrijk is verpacht te
danken en gaarne maakte Z.Em. zich tot tolk
der dankbaarheid van katholiek Oostenrijk, dat
z:ch nog heel levendig herinnert al het goede,
naar lichaam en vooral naar de ziel, dat de
arme Oostenrljksche kinderen eens in Hol
land genoten. Diepe ontroering trilde in Je for-
sche, krachtige stem van Kardinaal Plffl, toen
hij herinnerde aan zijn onderhoud met Paus
Benedlctus XV z.g. waarvan we reeds in een
telegram gewag maakten. De H. Vader toch,
gaf den aartsbisschop den raad, de kinderen
niet naar het buitenland te zenden, opdat zij
niet in een omgeving zouden komen, waarin zij
naar de ziel schade zouden lijden. Daarop kon
Z.Em. met een gerust geweten antwoorden:
Naar Holland H. Vader kan ik de kinderen
gerust zenden; daar zijn ze geborgen naar
lichaam en ziel!
Nadat het applaus dat den dank der Hol.
landers vertolkte, bedaard was, ging Z.Em. ge-
heel de pelgrimsgroep rond, gaf een ieder de
hand en had voor elk een paar vrienuelijke
woorden.
Na den middag om 5 uur werd in de aloude
kerk van Maria Hiegen liet pontificale Lof
door Mgr. Diepen gecelebreerd.
Zondagsmorgens, na de H. Mis werd een be
zoek gebracht aan het voormalig keizerlijk slot
Schönbrunn, waar de voornaamste beziens
waardigheden werden bezichtigd.
Na den middag was ieder vrij te gaan waar
heen hij wenschte; enkelen hebben die uren be
steed, om per auto een tochtje te maken door
het schitterende Wiener Wald, waarvan zij
zeker de meest aangename herinneringen mee
huiswaarts zullen nemen.
Een groot diner vereenigde 'a avonds om
half 7 geheel het reisgezelschap in do groote
zaal van het hotel Metropole, waarbij een echt
prettige stemming heerschte.
ENTHOUSIASTE ONTVANGST DER
PELGRIMS AAN DE GRENS
De dankbaarheid van het
Hongaarsche volk
Om 14.20 uur vertrokken Maandag de Neder-
iandsche pelgrims uit Weenen.
De intocht van Mgr. Diepen en de Hollanders
in Hongarije werd tot een waren triomftocht.
Aan het grensstation Hegyeskaiom stonden ter
ontvangst gereed een geestelijke, vertegenwoor
diger van hot Comité, en een heele schare
kinderen, in hun schilderachtig nationaal
lostuum, gewapend met vaantjes en een vracht
bouquetten.
De geestelijke hield een geestdriftige wel-
komstrede.
De hartelijke toon vaiymen spreker trof alle
pelgrims.
Mgr. Diepen antwoordde met een hartelijk
dankwoord voor de ontvangst.
Mgr. besloot met een door de pelgrims
gretig cn geestdriftig overgenomen Eljen,
Eljen.
De Hongaarsche kinderen hieven daarna hun
volkslied aan, waarop de Hollanders op niet
onverdienstelijke wijze het „Wilhelmus" ten
beste gaven.
Daarop drongen de kinderen stormachtig op
Mgr. Diepen aan, die als het ware handen tekort
kwam om de talrijke bouquetten in ontvangst
te nemen. Mgr. werd bedolven onder de blo
men, die hij met een gracieus gebaar aan de
dames overreikte.
Daarop kwamen de jongens vooruitgeschoten
om hun vaantjes aan de pelgrims uit te
Jeelen.
Mgr. schonk den geestelijken leider ©en som
geld voor de kinderen. Dat was het teeken
voor de pelgrims, om al het kleine geld, dat
rij ter beschikking hadden, alsmede alle moge
lijke versnaperingen, onder de kinderen te ver-
deelen.
Het werd een echt gegrabbel.
Mgr. Diepen plaatste zich daarop tusschen
de kinderen en zag vele lenzen op zich gericht.
Het was een allerliefst, ontroerend tafereel
den grijzen bisschop te zien staan tusschen die
bloeiende, zoo schilderachtig gekleede kinder
schaar, wier voorhoofdjes hij met het kruis-
teeken teekende.
De fijne attentie der dankbare Hongaren
maakte op al de pelgrims een diepen indruk.
Aan het gewuif der vertrekkenden met vaantjes
en bouquetteu en het Elj'en-gejuich kwam
schier geen einde.
Op het volgend station werd Mgr. begroet
namens het Congregationsverband, alsmede
door vele kinderen, die in Holland waren ge
weest en die den bloemenschat alweer vermeer
derden. De pelgrims wuifden hun dank toe
met de talrijke vaantjes in de Hongaarsche
kleuren, die overal vroolijk uit de coupées
wapperden.
INTOCHT IN BOEDAPEST
.Weerzien van pleegouders en kinderen
De ontvangst, die ons, Hollanders t© Boedapest
te beurt valt, is eenvoudig een openbaring en
een diep-treffend bewijs voor de dankbaarheid
van het Hongaarsche volk.
Kardinaal Piffl verklaarde op den feest
avond in Weenen, dat de Oostenrijkers althans
zeker een talent bezitten, n.l. van dankbaar te
zijn, van te kunnen danken, telkens en telkens
opnieuw. Dit mag voorzeker in dezelfde mate
van de Hongaren worden getuigd.
In Boedapest werden we aan het rijk ver
sierde station met schetterende muziek ont
vangen. Aan den trein verwelkomde Mgr.
Knebel Mgr. Diepen met een allerhartelijkste
rede. Overal, waar men van liefde zal spreken,
aldus Mgr. Knebel, zal men ook den naam
noemen van Mgr. Diepen.
Ook hier wet den door lieve kinderen weder
om bloemen aangeboden. De padvinders vorm
den rondom Mgr. een beschermende en baan
brekende eerewacht door de dichte volks
menigte en bij den uitgang van het station
speelde de muziek het Hongaarsche volkslied.
Vele oud-pleegkinderen van Holland waren
aanwezig en uitten hun hartelijke vreugde
met 't Hollandsch: „Welkom Welkom
Diep treffend was het weerzien van pleeg
ouders en pleegkinderen.
De Nederlandsche pelgrims vergeten de reis
door Hongarije en den intocht in Boedapest
nooit.
Indrukwekkende apotheose
EEN GLORIEVOLLE PROCESSIE
OP DEN DON AU
Teruggekeerd van de grootsche plechtigheid
die het hoogtepunt vormde van het jubilé van
Sint Emericus, de scheepsprocessie op den Do-
rau, zien wij nog steeds het indrukwekkende
schouwspel voor ons. De gedachte hieraan wil
ons niet loslaten.
Het was een schouwspel van onbegrijpelijke
glorie en majesteit. Noem het ©en droom, een
Oostersche feeërie, een prachtige staal van
regie-kunst, vooral op lichteffecten berekend
en waarbij heel een wereldstad de requisieten
levert. Het was echter meer, veel meer, want
de diepere zin van dit phantastisch schouw
spel ligt in de overgave van heel een volks
gemeenschap aan de liefde van den verborgen
God, den Christus Eucharisticus, die zijn triom
fantelijke rondvaart deed over de rivier, den
Douau, waardoor Boedapest mede den eeretitel
draagt van „schoonste van Europa's steden".
Meer dan twee uren duurde deze glorieuze
tocht van den Liefdekoning over den breeden
vloed, aan welks oevers de heerlijkste gave
van Gods stoffelijke orde, het licht, door 's men-
schen vernuft aan de krachten der natuur ont
rukt, een spel van hulde speelde, terwijl uit
het hart van geheel een volk, door honderd
duizenden langs beide oevers vertegenwoor
digd, lofzangen opstegen als een geestelijke
vlam, die, hoog boven den Johannesberg uit,
oplaaide naar den fonkelenden hemel daarbo
ven, den Heer van alles ter eere!
Op den vurigen zonnedag volgde een serene
avond, zoel en zonder eenigem wind.
Toen de dagvorstinne zich in stralend licht
terug trok achter de heuvelkringen van Boeda,
openden zich de poorten der basiliek, waaruit
ten majestueuze stoet van liturgisch rood en
purper en veel wit, waarin Christus Koning
werd meegedragen, naar den Donau-oever af
daalde.
Het Allerheiligste werd geëscorteerd door
Hongarjje's mannelijke jeugd, vertegenwoor
digd door haai sportieve organisaties.
Intusschen hadden zich langs de kaden ook
fie andere vereenigingen met vaandels en ba
nieren en tal van muziekkorpsen opgesteld. Op
het eerste plan, het dichtst bij de rivier, stond
de vrouwelijke jeugd geschaard, die den nacht
met flambouwen verlichtte.
Toen het Allerheiligste, door den kardinaal-
legaat gedragen, aan boord kwam, dreunden
uit d© vuurmonden van een drietal oorlogsbo
dems saluutschoten en de heuvels van Boeda
vingen dit geluid op en weerkaatsten het tegen
de oevérs, waar de menigte stond. Daarna nam
de zegetocht een aanvang.
Het eerste schip, dat de processie opende,
droeg op de voorplecht een groot lichtend kar-
dinaalskruis; het tweede droeg de kroon van
Sint Stephanus in vlammend licht.
Hierna volgde het pronkschip, waarop zich
Ons Heer bevond, omgeven door een hof
houding. Aan den voorsteven vertoonde dit
schip een vurigen montrans.
Wij telden dertien schepen, voor het meeren-
deel geheel afgelijnd met electrische lampen.
Zoo zette de statige stoet koers van de Ket
tingbrug stroomopwaarts naar het Margaretha.
eiland, waar men rondom heen voer.
Daarna keerde de stoet terug tot beneden de
Frans Jozefsbrug, om zich daarna weer naar
zijn uitgangspunt te begeven.
Inmiddels was de nacht gedaald en bij den
terugkeer uit de richting van het Margaretha-
eiland, dat reeds min of meer buiten de stad
ligt, stond de hemel donkerblauw boven
Boedapest als een nachtkoningiu, neerliggend
in haar schitterend gewaad van blinkend edel
gesteente of liever als de Bruid van het Hoog-
lied, wq^htend op haar goddelijken Bruidegom
In een kleed van louter diamanten.
Tegelijkertijd stemden de zangkoren aap'
beide oevers de kerkelijke hymnen aan. Dit
alles vormde een schitterend geheel, vol stich
ting en onvergetelijk schoon.
Voor den primaat van Hongarije, kardinaal
Seredi, die de ziel was van deze grootsche on
derneming, .is het welslagen van deze plech
tigheid een welverdiende belooning.
Een schitterend vuurwerk op den Sint
Gerardsberg besloot dezen onvergetelijken
avond.
DE PROCESSIE NAAR HET STEPHANUS-
GEDENKTEEKEN
Gisteren is do groote processie tot viering
van het Hongaaysche nationale St. Stepha-
nus-feost uitgetrokken.
De kardinalen en bisschoppen gingen te
voet of in een auto in den stoet, welke zich
naar het gedenkteeken van den grooten ko
ning van Hongarije bewoog, mede.
Het was verrukkelijk weer en de deelne
ming aan de processie was zoo groot, dat de
kop van den stoet eerst om één uur bij het
gedenkteeken aankwam en niet om half elf,
zooals het program vermeldde.
Na de processie bood de minister van eer©
dienst, graaf Kuno Klebelsberg, in den Cercle
cathoüque den Pauselijken legaat kardinaal
Sincero een dejeuner aan, waaraan zes kar
dinalen en vele bisschoppen, onder wie mgr.
Diepen, aanzaten.
Om half twee werd in de koepelzaal van
het parlement een gedenktafel onthuld, waar
op iu marmer enkele zinnen uit de verma
ningen van den II. Stephanus aan zijn zoon,
den H. Emericus, gebeiteld staan.
EEN SERIE IN KOPERDRUK
Bij de nieuwe postzegels, welke in December
a.s. ten bate van het verwaarloosde kind zul
len worden uitgegeven, wordt een serie toege
voegd, uitgevoerd in koperdruk. Deze fraaie ze
gel zal hooger in prijs zijn dan de overige post
zegels, maar ongetwijfeld om de bijzondere
kunstwaarde vooral onder verzamelaars wel
zeer gewild zijn.
De ontwerpen brengen op zeer te loven wijze
de bescherming van het kind in een mooie
voorstelling tot uiting.
G. C. A. COPPENS f
Een pionier op het gebied van het
advertentiewezen
Men schrijft ons:
Met den heer G. C. A. Coppens, wiens stoffe
lijk overschot dezer dagen te Zeist ter aarde
werd besteld, is iemand heengegaan, die in de
kringen van het advertentiewezen een zeer be
kende persoonlijkheid was. Het bekende Cop
pens' Advies Bureau werd door hem gesticht,
echter onder den naam van Coppens' Adverten
tiebureau. Twintig jaren geleden was bet de
nu overledene, die den eersten stoot gaf voor
de wetenschappelijke reclame, welke sindsdien
in ons land zulk een hooge vlucht heeft ge
nomen. Wijlen de beer G. C. A. Coppens b©
hoorde tot de oprichters van de Vereeniging
van Erkende Advertentlebureaux en van het
orgaan dier corporatie, „Het Advertentiebu
reau". Hij was eenige jaren voorzitter van ge
noemde vereeniging en maakte ook deel uit
van de commissie van advies van „De Neder
landsche Dagbladpers". In vakkringen werd de
heer G. C. A. Coppens algemeen beschouwd als
een der pioniers op het terrein van het adver
tentiewezen in Nederland.
PATER Y. SPAUWEN S.J,
Bij" zqn zilveren priesterfeest
Op 27 Augustus a.s. zal het 25 jaar geleden
zijn dat de Zeereerw. pater V. Spauwen S.J. in
de kapel der Duitsclie paters Jesuieten te Val
kenburg de II. Priesterwijding ontving.
De plaatsen waar pater Spauwen werkzaam
was, zooals o.a. Rotterdam, Groningen en Maas
tricht, bewaren nog levendig de herinnering
aan zijn prachtig organisatorisch en propa
gandistisch talent.
Van de grootsch opgezette St. Petrus Cani-
sius-herdenking te Rotterdam was hij de orga
nisator en eens heeft de Katholieke partij hij
de Gemeenteraadsverkiezing te Maastricht 9
zetels gewonnen dank zij de onder zijn leiding
gevoerde propaganda. Bekend is voorts zijn
ijveren voor de verbreiding van het Eucharis
tisch Triduum.
Het zilveren priesterfeest van pater Spau
wen zal niet officieel worden gevierd. Pater
Spauwen verblijft op den dag van zijn priester-
jubilé in het Retraitenhuls te Spaubeek.
HET R. K. CENTRAAL BUREAU VOOR
ONDERWIJS EN OPVOEDING
Een jaarboek bij het tweede lustrum
Het steeds zware, lijvige jaarboek van bet
Onderwijs, en de Opvoeding der R.K. Jeugd
in Nederland, Nederlandsch-Indië, Suriname en
Curasao, prompt op den verjaardag van he
„Bureau", 28 Juli, verschenen, is gestoken in
'n witten, blijden omslag, omdat ermede tevens
wordt ingeluid het tweede lustrum.
Treffend is het wel, dat het portret van Mgr.
van de Wetering, in rouwrand, de eerste pagina
van dit werk moet verluchten, het portret van
Hem, Wiens woorden, uitgesproken, tien jaar
terug, bij de opening van liet Bureau voor On
derwijs en Opvoeding, nog zoo sonoor naklin
ken, en terecht een zoo waardige plaats vin
den, waar zij aangehaald en herdrukt worden
in het voorwoord van dr. Th. Verhoeven.
Op het Aartsbisschoppelijk woord: „Nu echter
is het ons aller plicht, het katholiek onderwijs
groot te maken", borduurt de directeur vau
het bureau zijn kernachtige inle.ding. niet zoó
dat de schijn wordt aangenomen, hoe ons ka
tholiek onderwijs reeds groot gemaakt is, niet
zoo, dat het aangenaam rusten is en zorgeloos
jubileeren, na een volbrachte taak en gedanen
plicht, maar zoo, dat in oprechte bescheiden
heid op de vraag of ons huidig onderwijs in
zijn zoowel profane als godsdienstige elemen
ten groot mag heeten, geantwoord wordt, dat
alleen God dat weet, die in het verborgen ziet,
die harten en nieren doorgrondt, en van de
kinderen, die onderwijs behoeven, èn van de
genen die op eenigerlei wijze dat onderwijs
en de opvoeding onder hun zorgen gesteld
zagen.
Ook de cijfers, in dit voorwoord gereleveer.l,
waaruit blijkt, hoe ons onderwijs in hét laatste
decennium vooruit Is gegaan en waaru t ge
noegzaam redenen tot voldoening naar vo
ren springen, geven den geleerden schrijver
geen aanleiding om op de lauweren ts gaan
rusten, zoolang nog één kind dreigt verdwaald
te raken, vooral na het bezoeken van de ka
tholieke lagere school, op „de paden der neu.
traliteit".
Het boek wordt gevuld door de bekende ver
slagen waarbij dr. Cassianus Hentzen Ü.F.M.
de financieele gelijkstelling tijdens bet inter
mezzo-kabinet 19261929 zeer uitvoeilg be
schrijft, de statistieken, de kerkelijke voor
schriften inzake het R. K. Onderwijs en het
R.K. Jeugdwerk, en de instellingen voor onder
wijs en opvoeding over heel het uitgestrekte
gebied, dat het Bureau bestrijkt.
BEDEVAART VAN PRIESTER-STUDENTEN
NAAR HEILO
Dinsdag werd de tiende bedevaart van
Priesterstudenten naar O. L. Vrouw Ter Nood
te Heilóo gehouden. Ongeveer 400 priesterstu
denten uit het land, vooral uit het bisdom
Haarlem, namen er aan deel.
Om half 11 werd door den geestelijken lei
der pater L. v. d. IJssel M.S.F. uit Kaatsheu
vel, een plechtige Hoogmis opgedragen met
assistentie. Gezóngen werd de Gregoriaansche
Mariamis.
Pater van den IJssel hield na het Evangelie
een feestpredikatie over Maria.
Om half 3 begon het plechtig Lof, waar
onder processie met het Allerheiligste door
den tuin werd gehouden.
Bij het rustaltaar werd door de Weleerw.
pater C. v. d. Peet S.C.J. uit Bergen op Zoom
een predikatie gehouden naar aanleiding van
de tekstwoorden: Mihl Vivere Christus est.
Om half 5 waren de plechtigheden geëindigd.
REGELEN IN ZAKE DE RIJKSBEURZEN.
De Minister van Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen heeft bepaald, dat in artikel 12
van de „Regelen in zake de Rijksbeurzen",
vastgesteld bij beschikking van zijn toenmali-
gen ambtsvoorganger d.d. 6 Augustus 1924, ge
wijzigd en aangevuld bij beschikking van zijn
ambtsvoorganger van 3 November 1926, de
woorden „of kwijtschelding" vervallen.
VERSTERKING VAN DEN VOLKSKRACHT
MET HET OOG OP DE GEVOLGEN
VAN DEN WERELDOORLOG
OOK LAST VAN WAPENGEWELD
Verklaringen van ir. Soekarno
BANDOENG, 19 Augustus. (ANETA). Heden
zette de Landraad te Bandoeng de behandeling
van de P. N. I.-zaak voort.
De voorzitter vraagt of de P. N. I. non-
cooperatie in haar program voert.
Bekl. Ir. Soekarno wil dit woord liever niet
gebruiken, zijn systeem is meer gebaseerd op
vertrouwen in eigen kracht, conform selfhelp
of auto-activiteit, door de oprichting van scho
len en coöperatieve vereenigingen, nationale
banken enz. Dit is een van de middelen tot
verwerving der vrijheid. Dit systeem van auto
activiteit houdt evenwel o.a. in geen Bitting
nemen in publiekrechtelijke lichamen, dewijl
deze niet den volkswil tot uitdrukking brengen.
De voorzitter vraagt hoe men concessies van
de overheid denkt te verkrijgen indien men
niet met de regeering samenwerkt.
Bekl. Ir. Soekarno verklaart dat men dit
denkt te bereiken door machtsvorming buiten
de publiekrechtelijke lichamen ter grondige be
werking van de publieke opinie waardoor de
regeering ten leste zou gedwongen zijn conces
sies te verleenen. Beklaagde noemde dit con
form hetgeen de heer Ratu Langie heeft ge
zegd de methode van moreel geweld.
Beklaagde erkent dat de P. N. I. een revo-
lutlonnaire partij is doch verstaat onder rev©
lutionnair geenszins een bedreiging met geweld
doch de omvorming van het maatschappelijk
organisme en bevordering van den groei daar
van in versneld tempo. Hij adstrueei-t deze op
vatting aan uitspraken van Marx, Bluntschli,
en Kautsky. Beklaagde ontkent niet de moge
lijkheid van geweldpleging tengevolge van re
volutie. Revolutie op zichzelve kan reeds ge
weld beteekenen. Nochtans is de P. N. I. tegen
alle geweld.
De voorzitter vraagt beklaagde een politieke
revolutie in de wereldgeschiedenis aan te wij
zen welke zonder geweld of bloedvergieten vol
trokken is.
Beklaagde wijst op de dusgenoemde „glorious
revolution" van 1688 in Engeland, waarbij het
Engeische volk zonder bloedvergieten zijn eer
ste parlement kreeg. De P. N. I. verstaat on
der revolutie niet een politieke revolutie doch
een revolutie in algemeenen zin. Deze opvat
ting werd herhaaldelijk verkondigd in cursus
vergaderingen. Wel werd in de cursussen tot
opleiding van leiders der P. N. I. onderwijs
gegeven in de geschiedenis der voornaamste
revoluties. Manadi behandelde de Fransche re
volutie beklaagde, Ir. Soekarno, de bolschewis-
tische revolutie en den Amerikaanschen vrij
heidsoorlog. Beklaagde Gatot behandelde laatst
genoemde revoluties ook in de gewone werk
vergaderingen. De Fransche revolutie werd be
handeld omdat de-ze het begin van de democra
tische aera beteekende, de bolschewistische als
inleiding tot de colleges over bolschewisme en
communisme. Deze colleges waren noodig ten
einde den leiders algemeene oriëntatie te
schenken. Beklaagde wijst er echter nadrukke
lijk op dat daarbij immer zeer scherp de aan
dacht werd gevestigd op vermijding van geweld.
De leiders-cursussen werden bezocht door in-
tellectueelen, wien duidelijk werd gemaakt, dat
zij uit de Fransche en andere revoluties slechts
leering hadden te trekken.
De voorzitter houdt beklaagde Ir. Soekarno
een schrift voor van een oud-leerling dier lei
derscursussen welk cahier uitsluitend gevuld
is met details van do Fransche en Amerikaan-
sche revoluties.
Beklaagde merkt op dat dit is toe te schrij
ven aan de uitgebreidheid van bedoelde cursus
sen. Dit door de politie in beslag genomen
cahier bevat slechts een onderdeel van dep ge-
heelen cursus omtrent democratie welke juist
gaande was toen de huiszoekingen plaats had
den. Manadi, die bedoelden cursus over demo
cratie gaf, was nog niet verder dan het histo
risch gedeelte.
De voorzitter houdt beklaagde een tweede
cahier voor, dat evenzeer vol staat ovei revo-*
lutie. Was beklaagde niet hang dat de leerlin
gen op die manier „poesing kepala" (duizelig)
zouden worden
Beklaagde Ir. Soekarno: „Neen, want ik
maakte voldoendo duidelijk tegen de politiek
van geweld en tegen „Putscbe" te zijn.
De voorzitter vraagt, of beklaagde, toen hij
gearresteerd werd, of voordien, geruchten ver
nam betreffende lelletjes, die in 1930 zouden
uitbreken
Beklaagde herinnert zich, dat de wedana van
Lembang hem over een komenden oorlog in
1930 heeft gesproken en hem heeft gevraagd
of de P. N. I. eventueel daartegen wilde waken.
Beklaagde heeft daarop in een cursus-vergade
ring uitdrukkelijk gewaarschuwd tegen uitla
tingen over een gewelddadige actie en met
royeering van hen, die zulks toch deden, ge
dreigd. Tevoren had beklaagde den wedana
echter verzocht te letten op uitlatingen van de
dessa-politie, die provoceerend zouden kunnen
werken. Kort daarop ontving beklaagde b©
licht, dat een agent-provocateur te Bandoeng
bezig was de F. N. I. afbreuk te doen door de
'.eden aan te zetten hun lidmaatschap op te
zeggen, omdat de P. N. I. in 1930 zou worden
uiteen geslagen. Beklaagde heeft zelf het tijd
stip 1930 alleen genoemd in zijn waarschuwing
de geruchten omtrent relletjes niet te gelooven.
Beklaagde heeft ook wel eens gesproken over
een komenden paeit'ic-oorlog, die volgens Bern
hardt, Bijwater en anderen, ook dr. Ratu Lan
gie, in den Volksraad, onafwendbaar is. Bekl.
heeft daarbij evenwel nimmer een tijdstip g©
noemd. Hij hoeft omtrent dien oorlog gespro
ken, niet om onrust te wekken, doch om het
volk te stimuleeren een krachtige natie te vor
men. Beklaagde is overtuigd, dat een dergelijke
oorlog onvermijdelijke gevolgen voor Ned.-Indië
zal hebben, allereerst op economisch gebied
groote nadeelen zal brengen. Beklaagde per
soonlijk acht daarenboven de mogelijkheid niet
uitgesloten dat Ned.-Indië ook last van wapen
geweld zal ondervinden, doch hierover heeft
hij nooit gesproken.
Na een pauze van een kwartier zet de voor
zitter het verkool van beklaagde, Ir. Soekarno,
voort. Beklaagae's meening omtrent den Paci-
fic-oorlog, gebaseerd op vorengenoemde auteurs
was dat hij vermoedelijk in deze eeuw zou uit
breken. Beklaagde heeft zich nooit voorgesteld
hoe de houding van de P. N. I. zou zijn wan
neer die oorlog uitbrak, noch welke gevolgen
hij zou hebber, voor het Nederlandsch gezag.
Beklaagde was er van overtuigd, dat in ver
hand met dezen mogelijken oorlog de volks
kracht moest worden versterkt met het oog op
de gevolgen van den jongsten wereldoorlog.
Hierbij bedoelde hij uitsluitend de gevolgen op
economisch gebied. De vraag, welke houding
de P. N. I. zou aannemen iu geval van gewa
pende interventie van vreemde mogendheden
in Ned.-Indië, was in den boezem der P. N. I.
Dat heeft invloed op den mensch, op icdc-
ren mensch.
Niemand ontkomt aan den invloed van
hetgeen hij voortdurend leest. Dat werd altijd
door ons Katholieken verdedigd; daarop
werden ook door de Katholieke, verantwoor
delijke leiders de voorschriften gebaseerd, die
den Katholiek verbieden zoo maar rijp en
groen te lezen. Wie dat doet, vermoord zich
zelf; niemand mag zich roekeloos eraan bloot
stellen, om datgene wat hij bezit, en ivat
voor hem plicht is te bewaren, aan het ver
lies bloot te stellen.
Zoo'n gedrag is zoo eenvoudig, zoo klaar,
zoo natuurlijk, dal het tegenovergestelde te
beweren ons totaal onbegrijpelijk voorkomt.
Natuurlijk wordt dat legen Katholieken
uitgespeeld.
Natuurlijk worden daarom Katholieken
gescholden voor dompers en dergelijke liefe
lijkheden meer.
Doch we hebben nog al eens den troost, te
zien en te hooren, dat die mcnschen met hun
dompers-verwijten hetzelfde doen als wij.
't Is meer dan bekend, hoe exelusief de
meeste niet-katholieken zijn in het lezen \an
al wat van katholieken kant komt. Ook zij
dringen aan op het lezen van hun eigen
pers. Anders, dreigen ze, wordt ge onweten
schappelijk! Zoodat ze dus ook toegeven, dat
de pers invloed heeft.
Wat wordt aan den rooden kant niet ge
scholden op de burgerlijke pers! Wat wordt
er niet aangedrongen op het lezen van de
socialistische pers, om zoodoende een socia-
listischen kijk te krijgen op het politiek.
We lezen zelfs, dat het voortdurend volgen
van een ook-rood blad den gezichtskring
verengt en allengs de aandacht van den lijder
uitsluitend samen trekt op de zonden en
tekortkomingen van de eigen partij.
Zeer goed, zeer goed!
Dat doet die pers ook wat de katholieken
betreft: verengt den gezichtskring en heeft
alleen oog voor de fouten van katholieken.
Zeker bestaan die.
Maar wij mecnen, dat er behalve fouten
toch ook nog wel wat anders is.
nog niet behandeld, omdat de mogelijkheid van
ten dergelijk wapengeweld alleen bij beklaag
de was opgekomen. Beklaagde verklaart nog in
het dagblad „Banteng Priangan" evenzeer als
in cursussen de geruchten omtrent de relletjes
te hebben tegengesproken en te hebben gewaar
schuwd tegen het optreden van agents-prov©
tateur. Toen beklaagde werd gearresteerd b©
droeg het ledental der P. N. I., inclusief de can-
didaat-leden, circa 10.000, waarvan circa 6000
in Priangan. De leden en bestuursleden, inclu
sief de kampong-commissarissen en ressort-
commissarissen, moesten een belofte afleggen.
Dit diende om hen van den ernst der zaak te
doordringen. Beklaagde was van de oprichting
der P. N. I. voorzitter, inr. Iskaq secretaris van
het hoofdbestuur. Naast de bestuursfuncties
was aan de hoofdbestuursleden elk een speciale
taak opgedragen. Zoo was beklaagde zelf be-
'ast met de leiding der leiderscursussen, mr.
Soejoedi Sartouo met het studiefonds, mr. Joe-
soet met het partijfonds, dr. Samsi met de
economische aangelegenheden. Beklaagde zelt
spande zich voor de propaganda in. De P. N. I,
telde zeven gevestigde en vijf candidaat-afdee-
lingen. De afdeelingen waren onderverdeeld in
ressorten en deze weer in kampongs. De cur
sus-vergaderingen wérden gehouden onder lei
ding van personen door het afdeelingsbeetuur
aangewezen. De leiderscursus werd uitsluitend
te Bandoeng gehouden door Manadi, ,mr. Iskaq
cn beklaagde persoonlijk.. De verantwoordelijk
heid voor eventueele overtredingen der wet, in'
de cursus-vergaderingen begaan, werd gedragen
allereerst door beklaagde zelf en in laatste in
stantie door het hoofdbestuur.
Het verhoor loopt verder over de inwendige
organisatie, o.a. de verhouding tusschen hoofd
bestuur en afteelingsbestuur enz. Propagandis
ten werden aangesteld door het hoofdbestuur
op voordracht van een afdeelingsbestuur.
De zitting wordt daarna verdaagd.
DE HAAGSCHE CHAUFFEURSSTAKING
De conferentie met den Rijksbemiddelaar
De chauffeurs-organisaties hebben haar hou
ding in het conflict bij de A.T.A.M. nog steeds
niet bepaald. De stakers hebben intusschen
besloten de staking voort te zetten, ook indien
geen financieele steun door de organisaties
mocht worden verleend.
Omtrent de conferentie met den rijksbemid
delaar Dinsdagmiddag vernemen wij nog, dat
de rijksbemiddelaar eerst met de werkgevers
en daarna met. de werknemers heeft gesproken.
Toen evenwel de rijksbemiddelaar beide par
tijen in conferentie bijeen wilde brengen wei
gerde de A.T.A.M. directie aan een tafel te
gaan zitten met stakende chauffeurs.
De .rijksbemiddelaar, ir. van IJsselsteyn
heeft daarna opgemerkt, dat de wet geen sa
menwerking met organisaties doch alleen met
stakers en met patroons kent en dat, wanneer
de stakers meenen inlichtingen te kunnen
verstrekken, er geen bezwaar is hen te hoo
ren. Hij heeft daarna de conferentie gesloten.
Stakende chauffeurs uiteengedreven
In de Waldorpstraat werden gistermorgen
da stakende taxi-chauffeurs der A.T.A.M. met
den gummistok uiteengedreven, nadat door hen
met steenen was gegooid naar werkwilligen
en de begeleidende politie. Niemand liep ver
wondingen op.
1 SEPTEMBER BEURSVACANTIEDAG-
Het bestuur der Vereeniging voor den Effec
tenhandel bericht, onder verwijzing naar de
mededeeling in de prijscourant d.d. 9 Mei 193%
dat, in verband met het feit dat de viering van
den verjaardag van H. M. de Koningin op .1
September zal geschieden, de le Septemtolg
als Beursvacantiedag is vastgesteld, zoodat
dien dag de Prijscourant niet zal worden uit
gegeven, op de kantoren niet zal worden ont
vangen noch geleverd en de lokalen derer-
eemiging gesloten zullen blijven, alles behou
dens bijzondere omstandigheden ter beoordee
ling van het bestuur.
KINDERVERLAMMING.
In de buurtschap Hilden, gem. Wehl, is eea
geval vati kinderverlamming geconstateerd.
