ALGEMEEN OVERZICHT.
BRUNINGS ANTWOORD AAN BRAUN
Geweldige lavastroom
uit den krater
De A dree-expeditie
Leerzame ontdekkingen
Wat willen de partijen?
VRIJDAG 12 SEPTEMBER 1930
UITBARSTING VAN DE
STROMBOLI
TALRIJKE DOODEN EN
GEWONDEN
1X-PRESIDENT IRIGOYEN
DE MACHINES MAAR OP HALVE
KRACHT
DE RAMP VAN SAN DOMINGO
DE STAD BIJNA GEHEEL
VERWOEST
Het fascisme in de klem
LASTIGE COMMUNISTEN
DE DUITSCHE VERKIEZINGS
STRIJD
HEVIGE ONWEDERS BOVEN
ENGELAND
SOVJET-PROPAGANDA IN
EGYPTE
EEN IETWAT VAGE GERUSTSTELLING
NIEUWE ONRUST IN INDO-CHINA
Pan Europa en Ontwapening
In de gistemniidd&g gehouidten zitting van
den volkenbond heeft Henderson en rede over
da Pan-BuTopa-plannen en het ontwapenings-
Vraagstmlk gehouden, die diepen indruk Iheefit
gemaakt
Henderson sprak zijn rede met veel gevoel
en op sommige gedeelten met bijzonderen na
druk uit. Hij had geheel het gehoor van de
vergadering, die herhaaldelijk de rede door
luide bijvalsgetuigen onderbrak.
Henderson herdacht eerst in warme bewoor
dingen wijlen dr. Gustav Stresemann, wiens
heengaan hij vooral in verband met de thans
aanhangig gemaakte vraagstukken ten zeerste
betreurde. Vervolgens besprak hij de plannen
der Pransche regeering. die naar hij hoopte,
tot praotische resultaten zullen leiden.
Het ig geheel overeenkomstig het streven
Van de Engelsche regeering, als in de motie
der Europeesche staten vastgesteld wordt, dat
de samenwerking, waarnaar men streeft, in vol
ledig overleg met den volkenbond tot stand
moet komen. In dit verband wees Henderson
op het groote belang der economische werk
zaamheid van den volkenbond.
De gebeurtenissen van de laatste maanden
hebben duidelijker dan ooit bewezen, dat de
Wereld een economische eenheid is. In verband
met den tegenwoordigen economischen toestand
is het gewenscht, dat van de bevoegdheden van
den volkenbond op economisch gebied een zoo
uitgebreid mogelijk gebruik wordt gemaakt.
Zeer veel belang hechtte Henderson ook aan
de ratificatie van de overeenkomsten, welke op
initiatief van den volkenbond zijn gesloten, in
welk verband hij in het bijzonder wees op de
nog steeds niet van kracht geworden conven
tie betreffende de opheffing van in- en uitvoer
verboden.
Wat het vraagstuk der arbitrage betreft,
herinnerde Henderson aan de vorderingen bij
de ratificatie van de facultatieve clausule van
het Haagsche Hof en sprak de hoop uit dat, nu
nog de onderteekeningen van 17 en de rati
ficaties van 11 landen ontbreken, de faculta
tieve clausule in den loop van het volgende
jaar door alle volken der wereld erkend zal
Worden.
Verder drong Henderson er op aan, dat de
Inhoud van het Kellogg-pact in het statuut van
den volkenbond zal worden opgenomen, opdat
het recht, om op eigen gelegenheid oorlog te
Voeren, definitief afgeschaft en het statuut van
den volkenbond een werkelijk vredesstatuut zal
Worden.
Hij wees op het belang, dat Engeland bij een
algemeen verdrag van arbitrage en bij de con
ventie voor het verleenen van financieelen
steun aan aangevallen staten heeft, zooals in'
het algemeen bij alle maatregelen tot verhin
dering van dón oorlog.
Engeland is bereid, alle zoodanige veilig
heidsmaatregelen te ratificeeren, doch op voor-
Waarde, dat een algemeen verdrag tot vermin
dering en beperking van de nationale bewa
pening tot stand zal komen. Daarom zal Enge
land zijn toestemming voor nieuwe veiligheids
maatregelen slechts geven op voorwaarde, dat
deze eerst dan effectief zullen worden, indien
de ontwapening niet langer en phrase is, dodh
werkelijkheid zal zijn geworden.
De ontwerpers van het pact van den volken
bond geloofden niet aan een samenwerking,
waarbij de nationale bewapeningen zouden
voortduren en een nieuwe wedstrijd op het ge
bied der bewapening zou ontstaan. Daarom is
in artikel acht van het pact de verplichting
opgenomen, om een vermindering der bewape
ning door bemiddeling van internationale ver
dragen tot stand te brengen. Aan deze verplich
ting is nog niet voldaan, hoewel het reeds 11
jaar geleden is, dat zij is aanvaard.
Thans is de tijd tot handelen gekomen!
Het pact van den volkenbond is een deel van
het vredesverdrag en iedere regeering, die het
vredesverdrag onderteekende, is door de ver
plichtingen van het pact gebonden.
Bij de onderhandelingen in 1919 is deze ver
plichting nadrukkelijk vastgelegd en zij is ia
het slotprotocol van Locarno opnieuw plechtig
bevestigd!
Twee jaar geleden heeft de vergadering van
den volkenbond vastgesteld, dat de tegenwoor
dige stand van de veiligheid het tot stand ko
men van een algemeen ontwapeningspact toe
staat. De volken beginnen thans aan den goe
den wil van de regeeringen te twijfelen!
Vervolgens besprak Henderson de resultaten
der Londensche vlootconferentie, die ongetwij
feld een succes op den weg der ontwapening
is geweest. Engeland hoopt, dat bij het bijeen
komen van de wereldontwapeningsconferentie
een verdere belangrijke vermindering der zee
strijdkrachten kan worden bereikt. De ontwape
ning van de vloot kan echter niet algemeen
doorgevoerd worden, indien zij niet wordt aan
gevuld door een beperking en vermindering
van de land- en luchtstrijdkrachten.
Zoolang de ontwapening niet tot stand komt,
zullen de vredesverdragen niet uitgevoerd
zijn, zal ook het pact van den volkenbond
onutgevoeid blijven en zal de vrede van Europa
en van de wereld niet verzekerd zijn. De tijd
voor het bereiken van practïsche resultaten is
gekomen en Engeland verwacht dat, als de
voorbereidende ontwapeningscommissie in No
vember bijeenkomt, de regeeringen hun verte
genwoordigers zulke instructies zullen meege
ven, dat het succes der beraadslagingen over
de ontwapening daardoor verzekerd zal wor
den en de commissie haar taak werkelijk defi
nitief zal kunnen voltooien. Henderson hoopte
dat de wereldontwapeningsconferentie door
den raad van den volkenbond in 1930 bijeen
geroepen kan worden en dat dan binnen af-
zienbaren tijd stappen gedaan zullen worden
om de aangegane verplichtingen na te komen.
Henderson deed daarom uit naam van de En
gelsche regeering een beroep op alle te Genève
vertegenwoordigde naties, om zich aaneen te
sluiten en gemeenschappelijk alle krachten in
te spannen tot bereiking van het doel, waar
voor de volkenbond is opgericht.
Henderson heeft idierlhalve op een beleefde
doclh diuidielijike manier doen blijken, dat
hij het niet geheel earns was met de inter
pretatie, die Briand in zijn rede aan de reso
lutie der Europeesche conferentie heeft gege
ven.
Briand had reeds herhaaldelijk gezegd, dat
deze conferentie haar instemming had uit.
gesproken met de schepping van een Europee
sche unie. Henderson heeft Briand niet uitdruk
kelijk in herinnering gebracht, dat deze woor
den „Europeesche unie" niet in de resolutie
Vermeld staan, doch de nadruk, waarmede Hen
derson den juisten tekst der resolutie voorlas,
Waarin slechts over de noodzakelijkheid van 'n
hauwe samenwerking tusschen de Europeesche
staten wordt gesproken, was toch veelbeteeke-
Bend
Ook was opmerkelijk, dat Henderson met na
druk herhaalde, dat de eventueele te scheppen
nieuwe'organen der Europeesche samenwer
king zouden moeten behooren tot de machinerie
Van den volkenbond, terwijl Briand in zijn rede
den indruk had gewekt, dat hij de schepping
Van onafhankelijke Europeesche organen nog
Meeds bepleit en slechts den zegen jan den
volkenhond voor het werk der Europeesche
staten verlangt
De redevoeringen van Briand en Henderson
versterken dus den indruk, die ook Maandag
op de Europeesche conferentie was gewekt, dat
nog steeds belangrijk meeningsverschil tus
schen Frankrijk en Engeland inzake bet Euro
peesche plan bestaat
De Fransch'Italiaansche
onderhandelingen
In verband met (het vertrek van Grandi uit
Genève schrijft een imet het Franscbe minis
terie van buitenlandisebe zaken in relatie
slaand blad, dat de onderhandelingen tusschen
Franlkrijik en Italië over de vlootkwestie, be
nevens over Tunis en Tripolis, door de aan-
wezdge diplomaten en deskundigen verder
gevoerd worden.
"Wanneer Grandi dan over tien dagen weer
in Genève terugkeert, zullen deze onderhande
lingen waarschijnlijk zoo ver gevorderd zijn,
dat de besprekingen tusschen Grandi en
Briand resultaat kunnen hebben.
Inmiddels ligt het in de bedoeling van de
Italiaansche regeering, Grandi niet persoonlijk
aan de onderhandelingen te doen deelnemen om
niet door de een of andere offensieve verkla
ring den gang van de besprekingen met
Frankrijk te storen.
Pilsoedski's offensief
Alle Pooteohe en oppositioneel® bladen zijn
gisteren wederom in beslag genomen.
De „Gazeta Warszawska" maant tot kalmte.
De maatregelen van de regeering bewijzen,
meent het blad, dat zij het resultaat van de
verkiezingen volstrekt niet onderschat en daar
om tracht, met alle middelen de overwinning
te behalen.
De „Kurjer Warszawska" schrijft, dat het de
regeering blijkbaar er om te doen is, tijdens
de verkiezingen de oppositie van hun leiders
te berooven. De massa zal zich echter andere
leiders kiezen, en het is de vraag, of deze de
noodige ervaring en autoriteit zullen hebben,
om te verhoeden, dat de beweging de meest
radicale richting inslaat.
Gisteren, is bet verkiezingsmanifest vam. het
centrolinksche blok uitgegeven. Het bestaat
uit 14 punten. De voornaamste punten zijn:
Vereenigde strijd tegen de economische cata
strofe op het platteland:
Vermindering der werkloosheid; hesparing;
onvoorwaardelijke vredelievende buitenland-
sche politiek; verdediging van de onschend
baarheid der grenzen; belastinghervorming;
hervorming van de agrarische wetgeving
democratisch zelfbestuur.
Gemeld wondt, dat Woensdag hog tiwee
afgevaardigden van de Poolsiche boerenpartij
en een afgevaardigde van de Undo-paxtij en
een Oekraïner zijn gearresteerd.
De meeste gevangenen zijn in de gevangenis
te Litowsk ondergebracht.
De anti regeerings-demonstraties, die Woens
dag te Warschau, Krakau en eenige steden in
de provincie zouden plaats hebben, konden
door de politie in de kiem gesmoord worden.
Het blijkt, dat die justitie gediurtende de
jongste parlemenbszitting misdrijven van cri-
mineelen en politieken aard heeft geconsta
teerd, door oud-afgevaardigden gepleegd.
Nu hun immuniteit is opgeheven, is de ver
volging van alle schuldigen bevolen.
De op 10 September gearresteerde oud-afge
vaardigden worden ten deele beschuldigd van
misdaden als (diefstal, oplichting, verduistering,
enz.) en ten deele van politieke misdrijven
(schieten op de politie, opruiing tot daden van
geweld, verzet tegen de autoriteiten, actie tegen
den staat).
In de industriestad Tarnow te het Woensdag
avond in verhand met de arrestatie der leiders
de oppositie tot opstootjes gëkoimem.
De betoogers werden tehslotte door de poli
tie met geweerschoten verjaagd. De arresta
ties duren voort.
Thans zijn ook afgevaardigden der boeren
partij in hechtenis genomen. De leiders der
christelijk-democraten, die zich tot nu toe
niet bij het blok der oppositie hebben aange
sloten, verklaren zich solidair met de gear
resteerde afgevaardigden.
De Bulgaarsche minderheid
in Joego-Slavië
r
De vertegenwoordiger der Bulgaarsche ver.
eeniging Otez Paissi, Boris Petkow, heeft bij
het secretariaat van den volkenbond een petitie
ingediend.
Verder werden gedurende de laatste dagen
talrijke petities tot den volkenbond gelicht,
komende uit alle steden en dorpen van Bul
garije.
Het doel van deze groote actie is, de op 14
Januari 1930 door drie vertegenwoordigers van
de Bulgaarsche minderheid in Macedonië aan
den volkenbond gerichte petitie te steunen,
waarin verlangd wordt, dat de volkenbond een
onderzoek zal instellen, of ,de Bulgaarsche
minderheid in Zuid-Slavië de rechten heeft,
die in het verdrag van Saint Germain aan de
Bulgaarsche regeering toegezegd zijn.
De onrust in Britsch-lndië
Te Calcutta is een nieuwe bammenfabrielk
ontdekt. Vier inlanders, drie mannen en een
Verruw, -werden gearresteerd. In den Pendsjab
zijn 20 personen gearresteerd, die ervan ver
dacht wondien, betrokken te zijn bij een bom
aanslag op den trein, van den onderkoning,
welke echter nog tijdig Werd ontdekt.
De „Daily Herald" verwacht, dat het binnen
kort tot nieuwe gevechten zal komen in het
Noordwesten van Indië. De Afridi's toonen zich
weer onrustig en zijn klaarblijkelijk voorne
mens, opnieuw tegen Pesjawar op te rukken.
Hun -boodschappers bezoeken de dorpen, die
bij den vorigen opmarach niet voldoende man
schappen hebben geleverd, om de bewoners
te bewegen, aan den nieuwen aanval deel te
nemen. v
EEN SCHEUR IN DEN VULKAAN
ONSTAAN
ROME, 11 September (V.D.). Uit Messina
wordt gemeld, dat Donderdagmorgen om 10 uur
de Stromboll begon te rommelen. Tegelijkertijd
werden korte aardbevingen waargenomen.
Spoedig daarop werd een dikke rookwolk zicht
baar en vloeide een geweldige lavastroom uit
den krater. Een gehucht in de omgeving werd
grootendeels verwoest.
Volgens een bericht in de „Giornale Italia"
zouden er talrijke dooden en gewonden zijn.
Uit Messina zijn dadelijk eenige torpedoboo
ten met levensmiddelen en dekens vertrokken,
terwijl ook een afdeeling van de brandweer
voor hulpverleening meevoer.
In den loop van den dag kwam de Stromboli
weer tot rust. Bij de eruptie is een scheur in
den vulkaan ontstaan.
De laatste groote uitbarsting van de Strom
boli vond in 1919 plaats.
In de buurt van Florence werden Woensdag
lichte aardschokken waargenomen, waardoor
onder de bevolking een paniek ontstond. Mate-
rieele schade werd niet aangericht.
UIT HET DAGBOEK VAN STRINDBERG
Kranige prestaties van de bemanning
vanIsbjörn
Lijdende aan een dubbele
longontsteking #f|
v «4
ZIJN TOESTAND CRITIEK.
NEW-YORK, 11 September (N.T.A.) Volgens
een bericht van de „New York Times" uit
Bueuos Aires is de toestand van den afgetre
den president Irigoyen, die aan een dubbele
longontsteking lijdt, hoogst ernstig.
Naar de „Associated Press" nader uit Buenos
Aires meldt, zou Irigoyen, die zich nog steeds
in de infanterie-kazerne in La Plata bevond,
gisterennamiddag aan boord van den kruiser
„Belgrano" naar Montevideo In Uruguay; wor
den Vervoerd,
Onze Scandinavische correspondent schrijft
ons:
De commissie, belast met de verzorging van
de gevonden voorwerpen der Andrée-expeditie
heeft voorgeslagen, een kort resumé van de
dagboeken te publiceeren, toen bekend werd,
dat de dagbladexpeditie een dagboek van
Strindberg gevonden had. De regeering van
Zweden ging hier echter niet op in en ver
ordende dat het gevondene zoo gauw moge
lijk naar Stockholm moest worden gedirigeerd,
wijl eerst moest uitgemaakt worden, wie het
auteursrecht der documenten bezat.
De Zweedsche journalist, leider der Isbjörn-
expeditie, die het lijk van Frenkel en den sche
del van Andrée vond en resten van den ballon,
hebben Kvitöia verlaten. Het weer werd slecht,
de herfststormen, die het ijs in beweging bren
gen, zetten in.
Terwijl de mannen aan het werk waren, viel
er reeds veel sneeuw, ijsberen kwamen van
alle kanten opzetten; er werden er vijf neer
geschoten, die al te dicht in de nabijheid kwa
men.
De deskundigen staan er van te kijken, dat
bet de bemanning van Isbjörn mogelijk ge
weest is, Kvitöia nog aan te doen, in dezen
tijd van bet jaar Het is een kranig stuk van
de zee -en vangstlui. Isbjörn heeft ongeluk
met zijn machines gehad, die maar op halve
kracht kunnen loopen. De radioinstallatle werd
door den storm stukgeslagen en voorloopig ge
repareerd. Het Noorsche politietoezichtschip is
Isbjörn tegemoet gevaren.
Stubbendorf heeft een kort resumé gege
ven van hetgeen er in bet dagboek van Strind
berg staat. Daarmee is een einde gemaakt aan
de hypothese, dat men mogelijk met overblijf
selen van de Italia-expeditie te doen had. Daar
van schijnt men in tusschen elders sporen ont
dekt te hebben.
Strindberg vertelt, dat de opstijging den llen
Juli plaats vond en dat de ballon op een ijs
schots den 14en Juli om half acht neerkwam
op 83 gr 4 m.
De plaats staat op een door Strindberg ge-
teekend kaartje aangegeven. De tocht, die toen
begon, om bet leven te bergen, duurde drie
maanden.
Na een maand dreven zij af met het ijs,
een groot gedeelte van hun hebben en houden
werd in t ijs achter gelaten, daar 't niet mogelijk
was alles mee te sleepen. Het eten werd ge
rantsoeneerd.
Toen men eindelijk wilde opgeven, kwam
Kvitöia in zicht. Er werd een groot feest ge
houden, de Zweedsche vlag geheschen, een
feestmaaltijd aangericht, een koek, portwijn
door den koning geschonken, den mannen
voorgezet.
Den tweeden October ging het ijsvlak aan
stukken, waar de mannen een hut op gebouwd
hadden. Na drie dagen waren zij op het eiland.
Anderhalve week later sluit het dagboek.
RAPPORT VAN DE AREND"
DOKTERS KUNNEN NIET VEEL
UITRICHTEN
Bij het departement van defensie te Den
Haag is ingekomen een -telegram van den
commandant van Hr. Ms. Flottielje-vaartuig
„Arend" uit San Domingo, dat als volgt luidt.
„Bij aankomst hier alleen Amerikaansche
Sloop (kanonneerboot) aanwezig. Thans ook
Engelsche kruiser „Danae" aangekomen. Toe
stand hier zeer ernstig. Stad bijna geheel ver
woest. 3000 dooden, 23.000 gewonden. Door ge
brek aan bedden kunnen dokters nog niet veel
uitrichten."
Scherpe artikelen in de Pra)»gsche pers
Ean officieel Italiaansch protest
WEENEN, II September. (H.N.) De terecht
stelling der 4 Slovenen, die ter dood veroor
deeld waren wegens deelneming aan den
bomaanslag op een fascistische courant te
Triest, beeft in Oostenrijk, doch ook in Zuid-
Slavië en Tsjecko-Slowakië groote verontwaar
diging gewekt en verschillende bladen hebben
scherpe artikelen tegen het fascisme en zijn
metboden gepubliceerd.
Te Praag heeft de Italiaansche regeering
reeds een protest ingediend en aan de Tsje
chische regeering verzocht, maatregelen tegen
het verschijnen van dergelijke artikelen te
treffen.
De Praagsche regeering heeft echter ge
antwoord, dat zij geen invloed op de pers kan
oefenen en deze geheel onafhankelijk te.
Agenten ernstig mishandeld
60 a 70 ARRESTANTEN,
De Berlijnsche politie heeft gisterenavond
60 k 70 communisten garresteerd, die in het
centrum van de stad voorbijgangers lastig vie
len. Zij trokken ook door de Wilhelmstrasse
en vielen daar 2 agenten aan, die voor bet pa
leis van den rijkspresident op post stonden. De
agenten werden ernstig mishandeld. Een hunner
loste een schot in de lucht, om de aanvallers
schrik aan te jagen.
O DIE „IDEëELE" MOTIEVEN!
WAT DE POLITIE BIJ KAMERAAD
FÖLDES VOND
In verband met de jongste revolutionnairè
woelingen der Moskou-discipelen in Boedapest
is de Hongaarsche politie, zooals men weet, be
halve tot talrijke arrestatie ook tot huiszoe
kingen bij de kopstukken der beweging over
gegaan.
Naar de „Uj Nemzedek" thans, meldt, heeft
de politie bij dat werkje een paar leerzame
ontdekkingen gedaan.
Zij vond b.v. in de woning van den commu
nisten-leider Paul Földes, toen ook 's mans
garderobe een beurt kreeg, veertig uit de fijn
ste stoffen vervaardigde costuums, vijf en veer
tig paar schoenen, bijna alle nog nieuw, en
groote stapels zijden ondergoed.
In de garderobe van Emmy Fink telden de
mannen van de wet meer dan vijftig costuums,
drie en vijftig paar schoenen, vier bontmantels
en achttien hoeden.
Voor het prestige van kameraad Földes, die
zoo graag voor wie het hooren wilde over zijn
zuiver ideeële motieven sprak en over de
groote sommen, die hij uit eigen middelen aan
de partijorganisatie spendeerde, is het boven
dien een ernstige klap, dat de politie ook de
bewijzen in handen kreeg, dat deze communis
ten-leider geregeld groote bedragen van de com
munistische centrale ontving en die getuige de
welvoorziene garderobe, voor eigen glorie ge
bruikte.
MAX HöLZ EISCHT WRAAK
De toestand op sommige oogen-
blikken critiek
FALKENSTE1N, 11 September. (W.B.) Gis
teravond is hier een protestvergadering der
communisten gehouden. Na afloop begaven de
communisten zich naar de woning van den
geneesheer, die Max Hölz behandelt. Max Hölz
werd uit de woning van den dokter in een auto
gebracht en in den stoet meegevoerd.
Voor het raadhuis hield Max Hölz, wiens
hoofd verbonden was, een rede, waarin bij de
massa tot wraak ophitste. Vanmorgen om 7
uur heeft Hölz Falkenstein In een auto met
onbekende bestemming verlaten.
Naar aanleiding van de gebeurtenissen op
een verkiezingsvergadering te Bad Elster, waar
Max Hölz ernstig gewond werd, heeft ook de
afdeeling Plauen van de communisten gisteren
avond voor het raadhuis dier stad een betoo
ging voor Max Hölz gehouden. Tijdens deze
demonstratie was de toestand op sommige
oogenblikken zeer critiek. Een politie-beambte
is een tand uitgeslagen. De menigte nam ten
slotte zoo'n dreigende houding aan, dat de po
litie van haar wapens gebruik moest maken.
Te Essen is gisterenavond de 21-jarige stu
dent Hein Aetting, uit Gladbeck, die aan een
vergadering van de nationaal-socialisten had
deelgenomen en een zwastika droeg, op straat
door jongelieden zóó met een mes gestoken, dat
hij spoedig na zijn overbrenging in het zieken
huis is overleden. Den dader heeft men nog niet
kunnen grijpen.
Stagnatie te Londen
Hevige onweders, die van een zwaren regen
val vergezeld gingen, hebben Woensdagavond
boven Engeland gewoed.
Te Londen viel zooveel regen, dat bet straat
verkeer daardoor op sommige plaatsen geheel
•tot stilstand werd gebracht. Sommige biosco
pen moesten hun voorstellingen afbreken, om
dat door bet inslaan van den bliksem op ver
scheidene plaatsen kortsluiting ontstond.
Ook te Glasgow hebben zware onweders be
trekkelijk veel schade aangericht.
t
Een Duitscher gearresteerd
CAIRO, II September (R. O.) De politie arres
teerde vanochtend een Duitscher, die blijkbaar
door Moskou herwaarts gezonden was, om de
communistische propaganda in Egypte te orga-
niseeren.
Hierop werd overgegaan tot een aantal arres
taties van buitenlanders, die met den afge
zant van Moskou in nauwe relatie hadden ge
staan.
DE HEELE ACTIE KOMT NEER OP VEEL
WELSPREKENDHEID.
(Van onzen correspondent-)
B e r 1 ij n, 10 September 1930.
De verkiezingsactie hier te lande lijdt aan
de ontstentenis van een concreet doel. Natuur
lijk zij wordt gevoerd om een nieuwen rijks
dag in het leven te roepen, maar dat is ook al
les. Want wat nu eigenlijk de taak van dien
rijksdag zal zijn daarover zwijgen alle par
tijen. De diepste kern van de zaak, waarover
het gaat, hebben wij reeds zoo vaak aange
stipt, dat we het er nu niet meer over zullen
hebben. Maar daar die kern door niemand aan
geroerd wordt, komt de heele actie neer op veel
welsprekendheid, die in de blauwe ruimte, uit
gestrooid wordt zonder dat demand daar een
bijzonder effect van verwacht.
Ernstige onlusten in Annam
PARIJS, 11 September (N.T.A.) Naar het
agentschap „Indo Pacifique" uit Saigon meldt,
zijn in Annam nieuwe onlusten 'uitgebroken.
De politie vuurde op de manifestanten. Er
vielen 5 dooden en 5 gewonden.
COMMUNISTEN-TERECHTSTELLINGEN
IN CHINA.
Volgens een bericht aan de „Daily Mail" zijn
te Hankow de laatste drie dagen 29 communis
ten terechtgesteld. Het standrecht wordt weer
scherp toegepast, daar men voor njeuwe onlus
ten bevreesd ls.
DB. BBÜNINOdë centrumskanseüër van
het Duitsche rijk.
Het meest tastbare doel hebben nog de natio
nale of liever de nationalistische elementen
zich gesteld. Zij willen h tout prdx het Marxisme
vernietigen. Wanneer men b.v. alles wat Hugen-
berg en zijn discipelen in de laatste weken bij
elkaar geredeneerd hebben in een paar woor
den samenvat, dan blijkt daaruit, dat de groot
ste wijsheid van een Duitscb staatsman daar
in bestaat, de massa van het volk uit de re-
geeringsbesognes uit te* schakelen en alle eer
lijke en andere middelen in het werk te stellen
om die massa van den staat te vervreemden.
De radicalen van de belde vleugels kramen
slechts nonsens uit en daaraan hoeft men geen
minuut tijdverlies te verspelen en wat de mid
denpartijen betreft, deze doen eigenlijk niets
dan den pas markeeren. Zij doen denken aan
de kellners uit een eetwagen van de „Wagons
Lits". Ieder beeft in die folterkamers op wielen
natuurlijk al eens honger geleden, maar ieder
is toch van de voortreffelijkheid derzelven over
tuigd. Want de directie van de onderneming
heeft haar kellners de kunst bijgebracht om
(ongelooflijk kleine porties met zulke arm
zwaaien te serveeren als legden zij een heelen
gebraden os tegelijkertijd op het bord van
eiken afzonderlijken reiziger. Dezen worden
door dat beweeg van ongelooflijke royaalheid
geïmponeerd en durven niet klagen, vinden
misschien veeleer nog, dat het een echte, goede
•boel bij de Wagons Lits is.
Zoo ongeveer gaat bet ook hier 'bij de
Duitsche verkiezingscampagne. Al de burger
lijke middenpartijen, of beter gezegd derzelver
woordvoerders, ontwikkelen1 veel omhaal en
balanceeren met zeer groote, maar bijna leege
schotels en rammelen met reusachtige vorken
en andere instrumenten, dat de boven gesig
naleerde kellners er jaloersch van zouden wor
den. Maar de hapjes, die zij op de borden van
hun clientele deponeeren, zijn haast onzichtbaar
klein.
Inderdaad doet zich dan ook het volgende
merkwaardige geval voor. Het Duitsche volk
ls ln partijen versnipperd gelijk bijna geen an
der. En deze partijen verafschuwen en baten en
bestrijden elkaar op werkelijk voorbeeldlooze
wijze. Maar wanneer men aan bet zoeken
gaat naar de essentieele scheidingskloof, dan
vindt men niets dan wat futiliteiten. De strijd
om den staatsvorm is beslecht, de strijd om
de vlaggen ls in het zand verloopen, en nu zit
men voor verkiezingen en vecht men zooals dat
ook behoort maar waarom men vecht, weet
men eigenlijk niet. De scherpste tegenstelling
is de hooger reeds gesignaleerde tusschen Hu-
genberg, die met alle geweld ongeveer bet derde
deel der gansche bevolking wilde vernietigen,
omdat dit öf socialistisch is öf met de socia
listen heult eenerzijds, en de socialisten, die
zich niet willen laten vernietigen, anderzijds.
Nu heeft Briining een rechterhand, die Tre-
vlranus heet en deze heer Treviranus is uit
het Hugenbergsche kamp weggeloopen, maar
met medenemen van eenige bagage. Zoo beeft
bij b.v. al eens te kennen gegeven, dat ook hij
geen hooger ideaal kent, dan de uitschakeling
der socialisten uit alle staatsbemoeienis en m
dat opzicht Is hij bet dus met Hugenberg eens
gebleven. Treviranus heeft nog meer verteld.
Hij heeft beweerd, dat, mocht de regeering
bij de verkiezing ln de minderheid blijven, er
dan niets anders op zou zitten dan den rijksdag
opnieuw te ontbinden en in 's hemels naam
maar met art. 48 verder te regeeren.
In dit standpunt heeft hij eenigen moraai-
theologischen steun gekregen van de zijde van
den bekenden pater Muckermann. Deze heeft in
en opzienbaar artikel in de „Germania" ver
klaard, dat de toekomstige rijksdag öf een han
delbaar instrument zal worden öf dat het met
de rijksdagen afgeloopen is, waarbij er op ge
wezen werd, dat Brüning door de omstandig
heden wel eens gerechtvaardigd kon worden
om tot de schepping van voldongen feiten over
te gaan. En nu heeft en paar dagen geleden de
rijksminister Scliiele in alle openhartigheid
verklaard, dat het gansche tegenwoordige re
gime een ellendige boel is en dat hij er slechts
aan mee werkt in de hoop het zoo gauw moge
lijk naar den duivel te kunnen jagen. Om
's mans eigen woorden te gebruiken.
Een en ander heeft een werkelijke of voorge
wende onrust ontketend in de boezems van die
genen, die zich de beroepen verdedigers van de
democratie achten en van dezen heeft de
PrulBlsche minister-president Braun zich de
woordvoeder gemaakt. Het is misschien niet
erg delicaat, dat een Pruisische minister zich
in een rijksverkiezing mengt en dan nog wel
om spaken in de wielen van den dienstdoenden
rijkskanselier te werpen, maar op zulke klei
nigheden doet men beter niet te letten. Wat
Braun gedaan heeft, is het stellen van eenige
vragen aan den heer Brüning, welke vragen
niet zoo zeer geopperd werden om een ant
woord uit te lokken dan wel om de vrees des
heeren Braun kenbaar te maken, dat Brüning
van plan is na de verkiezingen de grondwet
eventueel te schenden en als dictator verder te
regeeren.
Hierbij moet erkend worden, dat Brüning den
schijn eenigszins tegen zich heeft. Hij heeft
niets gedaan om de ontsporingen van de drie
bovengenoemde heeren weer in de orde te bren
gen of zijnerzijds te interpreteeren en daar men
van ouds weet, dat hij tot den uitersten rech
tervleugel van het centrum behoort en oneindig
veel liever met de conservatieven dan met de
socialisten zou regeeren, zoo hebben zijn aan
vallers en verdachtmakers hier licht spel.
Intusschen zweeg Brüning op des heeren
Brauns vragen als een graf, maar daar deze
laatste nu eenmaal van wal gestoken was,
moest hij er voor zorgen tenminste niet heele-
maal met leege handen in de gelukkige haven
van zijn Genossen terug te keeren. Hij preci
seerde daarom zijn vragen in dier voege, dat er
nog maar één overbleef, te weten, zljt gij, Brü
ning, eventueel bereid na de verkiezingen met
de socialisten saam te werken of hebt gij U
vast voorgenomen een zoodanige samenwerking
tot allen prijs te vermijden
Hierop heeft Brüning een papiertje uit zijn
zak gehaald, waarop een versje stond, door een
of ander socialistisch pamfletler in een niet
erg gelukkig oogenblik bijelkaar gedicht. „Und
mit den Aermsten unser Armen, da hat Herr
Brüning kein Erbarmen", zoo luidt dit stuk
poezle en nu vroeg Brüning op zijn beurt aan
Braun, of hjj er nu werkelijk op stond ^met
een man samen te werken, die door zijn
Brauns geestverwanten als zulk een zwart
schaap wordt afgeschilderd. Op welke vraag
Braun met een volmondig Ja antwoordde,
onder bijvoeging, dat bij zijn staatkundig be
leid niet door een verkiezingsdichter liet be
ïnvloeden. En onder verdere bijvoeging, dat hij
zijn open vraag nog eens herbaalde.
Dit twistgesprek bracht wat leven In de ver-
•kiezingsbrouweTij en toen Brüning gisteren,
dan ook het Sportpaleis betrad om in de im
mense ruimte van dit etablissement zijn eerste
verkiezingsrede te Berlijn te houden, bleef
geen plaatsje onbezet. Want afgezien natuur
lijk, dat Ieder den veelbesproken kanselier wel
eens wilde hooren, begreep leder toch, dat er
eindelijk een antwoord op de telkens herbaal
de vragen van Braun moest komen en dat
wilde men graag warm van den oven genieten.
Nu, een antwoord ls er gekomen en nog wel
een van Delphische wijsheid en nietszeggend
heid. Brüning gaat de hem gestelde klemmen
en voetangels uit den weg maar verzekert, dat
hij bij voorkomende gevallen graag op de me
dewerking rekent van alle positieve en etaats-
opbouwende krachten. Dit antwoord ls wel een
ietwat vage geruststelling voor Braun, maar
het kan toch ook als een tweede rechtzetting
van den wat erg onstuknigen Treviranus wor
den opgevat en in dat geval heeft het inderdaad
beteekenis. Maar inmiddels is niemand toch
nog een stap verder gekomen en is niemands
nieuwsgierigheid ten opzichte van de vlak voor
de deur staande dingen bevredigd.
DB. BBATJN, de socialistische premier
van Pruisen
Tot goed begrip hiervan het volgende. Het
kabinet Brüning ls een minderheldsregeering,
die den Rijksdag ontbond, toen ze geen kans
zag met hem te regeeren. Wat moet er nu
geschieden wanneer het kabinet op 14 Septem
ber opnieuw ln de minderheid blijft.
Wanneer men erg puntje-precies denkt, zou
het kabinet in elk geval moeten demissioneeren
teneinde het hoofd van staat in de gelegenheid
te stellen zijn ministerie te vernieuwen, te
reorganlseeren of wat dan ook. Ook lijdt het
geen twijfel, dat de socialisten als de sterkste
partij uit de verkiezingen zullen komen en daar
ae socialisten bovendien voor den chaos aan
sprakelijk zijn, dien ze ontketend hebben, zoo
is het redelijk, dat het staatshoofd zich aller
eerst tot die sterkste partij wendt met ver
zoen: een kabinet te formeeren.
Echter worden deze bandgrepen niet door de
constitutie voorgeschreven. Deze verlangt
slechts, dat de regeering het vertrouwen van
den rijksdag zal genieten, maar met dat ver
trouwen .ls het net zoo lang als het breed i3.
Want Brüning za! zich in het voorkomende
geval zeker op het standpunt stellen, dat bij dat
vertrouwen geniet zoolang bet tegendeel niet
gebleken is. En cat tegendeel ls weer moeilijk
te bewijzen, want de oppositie wordt het niet
licht eens over een motie van wantrouwen. Bij
ue stemming over zulk een motie gaat de rech-
ter-vieugel liever naar de koffiekamer, wan
neer de linker haar ingediend heeft en omge
keerd. Zoodat 't mogelijk is, dat Brüning na den
veertienden wel ln de minderheid zal blijven,
maar toch de teugels van bet bewind in han
den houdt. Zal hij dan naar verderen uitbouw
van zijn kabinet streven en waar zal hij dien
uitbouw zoeken, bij Hugenberg of bij Müller
ziet bier de vragen, die eerlang opgelost moeten
worden, en over welüe oplossing Brüning als
een verstandig man het lietst maar zwijgt, zelfs
ook wanneer de beer Braun daarbij zijn gefluM
verliest. Dat Brüning zeer verstandig is, heeft
hij overigens nog op een tweede manier ln styci
antwoord aan Braun bewezen. Want hij verteft
dezen voor het oogenblik niets meer te kunnen
zeggen dan dat bij direct na de verkiezingen lek
ker met vacantie gaat en aan een week of wat
later a tête reposêe den rijkspresldent de voor-
Stellen zal doen, welke hij dienstig acht,
