KOOTWJJK'S RADIOWEB
BELANGRIJK VERGROOT
Mgr. Aengenent te Gent
VRIJDAG 3 OCTOBER 1930
V WAT IS SECTARISME?
zilveren priesterfeest.
„CARITAS CATHOLÏCA"
CONGREGATIE DER WITTE
PATERS
N'euwe korle-golfcent^i
MGR. CLEMENS VAN DER PAS
De accijnsverhooging op
gedistilleerd
HET NEDERL. FABRIKAAT
ACHTERGESTELD
Dat zal Mr. J. II. van Doome allen Neder
landers vertellen. We kunnen dat van te
voren wel zoo'n beetje weten, docli laten
liever een zeer bevoegd man zelf spreken.
Mr. van Doome zal dat door een voor
beeld zeggen.
„In een stadje, welks inwoners blijkbaar
zeer muzikaal zijn, bestaan ver-
verschillende zangvereeuigingen. Daar is
„behalve een algemeene" nog een serie niet
algemeene. „Al deze zangvereeuigingen
tezamen zouden één prachtig koor kunnen
i voTmen van ongeveer 300 personen, dat zich
1 onder deskundige leiding zou kunnen op.
werken tot een der beste van ons land
Helaas, de sectarische splijtzwam maakt
zulks onmogelijk. De geestelijke leiders zijn
zoo beducht, dat iedere onderlinge aan
raking op muzikaal gebied de zieltjes hun
ner volgelingen zou kunnen besmetten, dat
deze angstvallig van elkaar gescheiden
moeten gehouden worden. Niets is goed. dan
alleen als óns stempel er- op staat, meeni
ieder der leiders"
Een duidelijk antwoord op de vraag: „wo.(
is sectarisme", vinden we dit niet
De schrijver beweert eenvoudig: alles, be
halve die algemeene zangvereeniging, is
sectaristih.
Nu zien wij heelernaal niet in, waarom de
groep der „algemeene" niet even erg secta
rise is, o even weinig. De schrijver heeft
e over geestelijke leiders. Die bestaan
c ïjn aai aan den algemeenen kant niet, of
h* m, emoe'en zich er maar niet mee, of die
a en een geestelijke leiding, die tamelijk
onverschillig staat ten opzichte van da'
geestelijke in den mensch, en misschien
meent, dat alles eigenlijk even goed of even
slecht is.
Wy achten dat een tamelijk sectarisch
standpunt. Die geestelijke leiders hebben in
ieder geval dit goed: dat die zangers be
halve muzikaal ook nog iets meer zijn, n.l.
geestelijk, hoe dan ook. En dat het geestelijk
gedeelte van die zangers ook wat waard is
Mr. van Doome gaat nog verder en krijgt
het over sectarisme in het klein en het
groot.
„Zooals het in dat stadje ia het klein is
is het in ons land in het groot. Vakvereni
gingen, bonden, vereenigingen moeten een
apart cachet hebben, alles moet in een apart
gekleurd hokje worden gestopt.
1 Met het gevolg: versplintering van krach
teu, onderlinge concurrentienijd. afgunst en
1 haat jegens elkaar, en vaak ook gel oor s-
1 haat. Door dat sectarisme woTdt niet de
F verdraagzaamheid en de liefdé jegens elkan.
der bevorderd, doch teniet gedaan; het „hebt
I elkander lief verwordt tot ijdele klank"
N.iet slecht gezegd!
Mr. van Doorne is een ontwikkeld man
doch wat achterlijk. Wie komt er nu nog
aandragen met de redeneerïng over die van
.vereenigingen enz.!...
Uit den tijd, mijnheer!
U zegt versplintering? Wel neen, aan
wending van alle krachten in den mensch,
bijv. de godsdienstige beginselen. Moeteu du»
uit het leven weggesmeten worden?
En mijnheer van Doome, U wildet onge
kleurde vakverenigingen? Dan zoudt U
ongekleurde arbeiders moeten hebben! Waar
wonen die ergens, mijnheer.
Mijnheer van Doome gebruikt groote
woorden: de sectariërs bevorderen g e 1 o o f s
haat! Het staat er, heusch.
Aan welken kant wordt cn werd het
geloof gehaat? Waar ligt de oorzaak, dat da
zoogenaamde sectariërs op zich zelf aan
gewezen werden in Nederland, om hun
heiligste rechten te doen zegevieren? Weet de
heer van Doome met Mr. voor zijn naam
iets van de moderne vaderlandsche geschie
denis? Hoe lang hebben de kleurloozén, de
ongekleurden misbruik gemaakt van hun
°ngekleurdheid, om uit te maken, dat er
geen andere opvatting kon, noch mocht be
staan dan de hunne?
rin de heeren nu nog zóó verstoken van
aIIe k'eur, dat ze zelfs niet meer kunnen
blozen? Als er over geloofshaat gesproken
gaat worden, zijn we van plan mee te praten.
En desnoods ook over het „tweede gebod
gelijk aan het eerste:" gij zult den naaste
liefhebben als elkander.
Doch wil Mr. van Doorne dan niet ver
geten, dat daaraan vooraf gaat het eersts»
en voornaamste gebod: „Ge zult God be
minnen uit geheel uw hart" enz.
Als hij dat eens naleest, wordt hem mis
schien duidelijk, waarom wij geen kle
loozen willen zijn.
°P s October a.s. zal de Zeereevw. Pater H.
van Driel, die vele jaren verbonden was aan
6 retraitehulzen te Amersfoort en Noordwij-
erh»ut, in het Redemptoristenklooster te Nij-
eSen, zyn zilveren priesterfeest vieren.
JAC. VAN KEMPEN
De alom bekende tenorzanger Jac. van Kem-
Pen vierde Woensdagavond zijn 30-jarig zan-
gersjubilé met een Bacli-concert in de Groote
Slnt Bavo-kerk te Haarlem, met medewerking
van Haarlems Gemengd koor onder leiding
yan Jan Booda, dat op het orgel het Preludium
in b. ki. t. en de Fantasie in G. gr. t. ten ge
hore bracht. Van Kempen zong enkele soli,
bet koor een aantal Ckoralen uit Bach's rijke
°euvre, daarbij geaccompagneerd door Betsy
Neetierkoorn aan het clavecymbel.
Na afloop van dit drukbezochte concert, werd
<l°or het comité in Hotel Funkier een souper
aangeboden.
PROF. DR. A. VAN ROOY.
Prof. Dr. A. H M. J. van Rooy te Amsterdam
vertrok heden voor eenigen tijd naar Noord-
Amerika, waar ny uitgenoodigd is tot het hou-
den van voordrachten op de „International
Medical Assembly' te Minneapolis en aan eeni-
8e Universiteits Vrouwenklinieken der Veree-
Eigde Staten.
JEUGD EN DRANKBESTRIJDING
Onverwacht overlijden van den
voorzitter
II.
(Van een bijzonderen correspondent.)
D. J. LEEUWRIK. i
fn den ouderdom van ruim 72 jaren is te
s-Haga overleden de heer D. J. Leeuwrik,
gopenstonneerd kamerbewaarder bij het kabi-
der Koningin.
Bazel, 24 September 1930.
Nog vóórdat de conferentie goed en wel was
begonnen, overleed onverwacht de voorzitter
van de „Caritas Catholica" mgr. Muller
Simonis uit Straatsburg. Het eerste wat het
bestuur had te doen was de verkiezing van
een nieuwen president. In de eerste ochtendzit
tingen der Secties werd de mededeeling ge
daan, dat tot voorzitter was gekozen mgr. von
Tongelen, tot dusver directeur der Caritas-
Zentrale te Weeneu. De Protector der „Caritas
Catholica" mgr. Ambiihel, Bisschop van Bazel
en Lugano, had onmiddellijk zijn hooge goed
keuring gehecht aan deze benoeming.
Tengevolge van het overlijden van mgr.
Muller Simonis wordt de Conferentie met één
dag ingekort, want vele afgevaardigden had
den den wensch te kennen gegeven Vrijdag aan
de begrafenis van den overleden voorzitter te
Straatsburg deel te nemen.
En toen konden de eigenlijke werkzaamheden
beginnen.
De Dinsdag was gewijd aan de beide Secties
„Juventus" (jeugd) en „Sobrietas" (Anti-
alcoholisme)Ze zijn tegelijkertijd gehouden in
het kolossale gebouw van het Palais de la
Foire d'Echantillons (Baseier Mustermesse)
op de St. Clara-Platz.
Een schitterend stuk werk was het rapport
van den Parijschen Abbé Jean Viollet, dio
sprak over het huwelijk, het gezin en het kind
volgens de katholieke beginselen en een pro
gram van actie voorstelde, dat gebaseerd was
op het werk van de Association du Mariagc
Chrétien te Parijs, welke vereeniging een
vurigen strijd tegen den anti-familialen geest
van onze dagen strijdt en in woord en geschrift
en In daad de katholieke leer op 't stuk van
gezin en gezinsleven daartegenover plaatst.
Aan de Oostenrljksche Prinses Fanny Stah-
renberg wij dachten aan den nieuwen leider
der Oostenrijksche Heimwehren, van wiens
familie de rapportrice is was toevertrouwd
het ouderwerp van de bijzondere bescherming,
te verleenen aan kinderen van groote gezin
nen. Het groote gezin, zeide zij, is van een
geweldige beteekenis voor het menschdom in
godsdienstig, cultureel, economisch en natio
naal opzicht. Het verdient onze innigste sym
pathie, meer in 't hijzonder onder de klassen
van de hoeren en tuinders. Het is het groote
middel voor de wedergeboorte der volkeren,
niet alleen kwantitatief, maar meer in 't bij
zonder kwalitatief (karaktervorming en de op
voeding in echt socialen geest). De rapportrice
preconiseert de volgende middelen ter bescher
ming van de groote gezinnen: 1) de Over
heid dient te bevorderen den eerbied voor en
de bescherming van het één en ondeelbare
huwelijk en moet liet huwelijk helpen terug
te brengen tot de reinheid en vruchtbaarheid,
die het in de christelijke tijden steeds gehad
heeft; 2) samenwerking van Overheid en par
ticulieren om het groote gezin bijzonder te be
voordeelen en te helpen door den bouw van
goedkoope, speciaal voor groote gezinnen
bestemde woningen, door ze minder belasting
te laten betalen of zelfs ze geheel daarvan vrij
te stellen, door in 't bijzonder aan de groote
gezinnen te denken bij het plaatsen in betrek
kingen, het verleenen van beurzen, hij het vast
stellen der loonen enz.
Maria Kiene (Freiburg i.-Br.) legde er in
haar rapport den nadruk op, dat de vereeni
gingen, die zich met da kinderen bezig houden,
op zuiver katholieken grondslag moeten staan
en niet hehooren samen te werken met niet-
katliolieke organisaties op dit terrein. Gravin
Zophia Zamoyska (Warschau), hield zich in
haar rapport bezig met de opvoeding der moe
ders ten opzichte harer plichten tegenover do
kinderen. Eu ten slotte brak rnrs. Taylor
(Liverpool) met groote geestdrift en overtui
ging een lans voor het Scoutisme, de Verken
nersbeweging, die sedert eenigen tijd ook on
der de katholieken van Nederland gelukkig
veld begint te winnen. Zij legde den nadruk
op de gedachte van trouw, die aan de Verken
nersbeweging ten grondslag ligt: trouw aan
God en Zijne wetten, trouw aan bet vaderland,
trouw en gehoorzaamheid aan den chef. Voor
ons, katholieken, is een confessioueele Vereeni
ging ook op dit gebied volstrekt noodzakelijk:
de verkenner moet leeren zich geheel en ai te
geven aan den dienst van God.
Ook in de Sectie Sobrietas zijn interessante
rapporten uitgebracht, niet het minst door
onzen landgenoot Pater M. Lamers van de
Orde der Minderbroeders te Wychen. Hij be
toogde o.m., dat in het moderne leven het
alcoholisme nog gevaarlijker is voor het ge
zinsleven dan 25 jaren geleden. Daarom moet
met de grootste kracht de strijd tegen de
drank-wet worden voortgezet en allen, die het
"wel meenen mest de christelijke beschaving en
bet behoud van het gezin moeten daaraan
meehelpen.
Over het verband tusschen alcohol en zede
lijkheid sprak de Eerw. heer Simons uit Ant
werpen, waarna dr. M. Calmes, secretaris-ge
neraal van den Volkswartbund (Katholischer
Verbond zul- Bekampfung der öffentlichen
Unsittlichkeit) uit Keulen aantoonde de,
dat de strijd tegen de openbare onzedelijk
heid voor een groot deel strijd tegen het alco
holisme is.
H.H. WIJDINGEN
Het noviciaat der Wil te Paters te Algiers is
geëindigd, 09 novicen zijn vertrokken naar
Carthago en 13 naar Leuven, om hunne theolo
gische studiën te maken.
Het nieuwe noviciaat begint met 110 novi
cen, waaronder 3 priesters.
Heden, 3 October hebben in de Primatiale
Kerk te Carthago 't H. Diaconaat ontvan
gen: Piet van der Ven, Rotterdam; Adriaan
van der Meer, Rijswijk; Willem Ummels,
's-Bosch; Jan Sleutjes, Den Dungen; Arnold
van Oostrom, Amsterdam; Florens Klerk,
Maurik; August van Hoek, Gilze; Piet van
Spaandonk, Oudenbosch; Jan Rijckers, Gennep;
Frans Vogel, Nuenen; Adriaan Jacobs,
Nijmegen; Servaas Schumacher, Maastricht.
liet scholasticaat der Witte Paters te Cartha
go telt ruim 200 scholastieken waaronder 54
Nederlanders, 12 diakens, S acolytheu, 20 lecto-
res, 14 in het le jaar theologie,
UITZENDEN VAN BEELDEN EN....
GEHEIMEN
Er is in twee jaar tijds in Kootwijk's radio
oord heel wat gebeurd. Den laatsten keer, dat
de belangstellende pers aan de voeten der zend-
palen rondliep, vond zij op het domein der
kortegolf nog maar een simpel huisje van hout,
waarin de twee aftand,sche êéntraps-telegrafie-
zenders en de beide P.C.L.'s, die het gesproken
woord hadden uit te stralen, waren onder
gebracht. Maar nu is Kootwijk een kortegolf-
paradijs geworden, er zijn drie prettige, hoewel
eenvoudige, steenen gebouwtjes neergezet, en
bovendien op een terrein, zóó wijd en zóó
ruim, dat het groote aantal benoodigde „beams'
antenne-systeems, die al het geseinde in een
bepaalde richting stuwen geen last van
elkaar ondervinden. In het eerste huisje zijn
vier telefoniezenders opgesteld, het tweede
biedt plaats voor acht nieuwe zendapparaten
voor telegrafie, terwijl het derde nog leeg staat,
maar binnen afzienbaren tijd zal hier een korte-
golver, door Philips geleverd, worden onder
gebracht.
De lange golf is evenmin veronachtzaamd.
Haar grijze, imponeerende residentie herbergt
nu ook een apparaat, dat reeds gewichtige
boodschappen de Pyreneeën overstuurt en
binnenkort ook onzichtbare bruggen slaat
naar de rijken van Mussolini en Pilsoedski.
EEN DEK NIEUWE ZENDGEBOUWTJ EK,
waarin S kortegolf teiegrafleaendai® zijn
opgesteld
Uit piëteit, maar niet uit piëteit alleen,
want ze blijven toch voor proeven geschikt»
hebben wij dezer dagen bij het collectief pers
bezoek ook nog het oude gebouwtje met de
oude inrichtingen opgezocht. Wat een verschil
met het nieuws, dat wij zagen Er bestaat
wel «een groot onderscheid tusschen de ruwe
ontwerpen in de werkkamers der ingenieurs
en de voltooide instrumenten, maar men zet
óók een grooten stap, wanneer men van het
oude naar de nieuwe gebpuwtjes gaat. Want
hier is alles "model! Een indeeling, afwerking
en opstelling, die den leek bekoort, en waar
over ook onze gastheeren, de vermaarde in
genieur Koomans en ir. C. de Vos van het
hoofdbestuur der P.T.T. met een zeker wel
behagen spraken. Er lieerscht hier eeii regel
maat en een tot-in-de-puntjes-aclitigheid, die
niet alleen uiterlijk is, maar ook de feilloosheid
der werking belangrijk opvoert.
Het viertal zenders in het eerste steenen
gebouwtje stelt den Hollander in staat met
zijn Indische vrienden te spreken, maar kan
ook voor liet seinen van telegrafische berich
ten worden gebruikt. Het groote anode-ver
mogen (80 K.W.) brengt deze vier apparaten
onder de krachtigste ter wereld, en er is er
in heel Europa geen, die dit aantal kilowatts
bereikt heeft. Men vertelde ons, dat van de
vier zenders er telkens twee gelijktijdig kun
nen „draaien", omdat er twee gemeenschappe
lijke hoogspannings- en modulator-inrichtingen
zijn, de eene voor de rechts van de ingang
geplaatste PCK en PDK, die onderscheiden
lijk een golflengte van 16.3 M.- en 28.S M. ge
bruiken, en de andere voor de hiertegenover
gelegen zenders PCV en PDV, waarvan de
uitgestooten golven 16.85 en 38.3 meter lang
zijn.
Al die vernuftige werktuigen, die van het
Veluwsche keuterboertje en den Javaanschen
koelie buren kunnen maken, zijn door den
laboratoriiimdienst der Rijkstelegraaf, ontwor
pen en geconstrueerd, en voor zoover dat
mogelijk was, is hierbij van onderdeelen van
Nederlandsch fabrikaat gebruik gemaakt. De
talrijke lampen - ze lfosten ongeveer S00
per stuk zijn van Philips afkomstig. Zacht
glanzen de watergekoelde lampen als verlichte
vazen in het metalen geheel. De zendapparaten
konden doodgewone radio-toestellen zijn voor
een reuzen geslacht: herkent ge in dat boeken-
rek een condensator en in die papagaaienkooi
slechts de vergrooting van die spoelen, waar
mee ge thuis zoo handig manoeuvreeren kunt?
De transformatoren, die in de hoogspannings
installaties en modulatie-inrichtingen zijn in
gevoegd, werden door Willem Smit en Co. te
Nijmegen geleverd, terwijl Heernaf voor de
sterkstroom-installatie en de schakelborden
heeft gezorgd.
Men begrijpt, dat er onder de korte golven,
waarvan de lengten maar zoo weinig met
elkaar verschillen, een enorm gedrang heerscht.
Maar dan is het tevens zoo klaar als een
klontje, dat de golfjes, die den zender verlaten,
met de strengste regelmaat naar hun bestem
ming moeten reizen. Hiertoe nu dwingt hun
het wonderbare kristal, het niet meer dan
een cent dikke deeltje, dat 80 K.W. tot stipte,
constante frequentie kan dwingen. Zijn al de
zenders „kristalbestuurd", er zijn slechts viif
trappen voor noodig om de fabelachtige eind-
energie te bereiken.
Ook menige leek weet nog wel, dat telefonie-
zenden is bet uitstralen van een eentonige
draaggolf, waarin de microfoon-werking door
middel van versterkers groote wijzigingen aan
brengt, en dat dit wijzigen modulatie wordt
genoemd. Het modulatie-proces nu wordt in de
nieuwe zenders evenals in de oudere typen
volgens het bekende en beproefde Heyslng-
systeem volvoerd. Hiervoor is een smoorspoel
(of eigenlijk transformator) achter het schakel
bord gehecht, die niet minder dan vier ton
weegt i
De vergadering van den Katholieke
Werkliedcnbond
En nu de „safety". Die zelfs in dit kleiue-
steentjes-dom van vaardige vaklui nog „first"
is. Vooreerst zijn alle zenders door metalen
kasten afgeschermd, keurige zwarte platen, die
aan het nieuwe complex bovendien een deftig
het woord is van ir. Koomans zelf cachet
geeft. Moet er aan een zender een karweitje
worden verricht, dan hoeft er slechts op een
knop te worden gedrukt, om den hoogspan-
ningsgelijkrichter op non-activiteit te stellen.
Ten over oede kan met een scheidingsschake
laar de verbinding van eiken zendertrap met
do hoogspanningsleiding worden verbroken. En
in tijd van nood is één enkele drukknop op liet
schakelbord in staat, om in de desbetreffende
zaalhelft alle spanningen verre te houden.
Mocht bij een der lampen doorstroomend
water houdt ze koel, dus heel het water
uitblijven, dan vallen automatisch van den
ganschen zender alle spanningen uit. Wanneer
de pompinstallatie, welke het verkoelende
vocht uit den vijver zuigt, plotseling dienst
weigeraar werd, dan zorgde de centrale water
leiding er op datzelfde tijdstip nog voor, dat de
Indische relatie haar Hollandscheu vriend
ongestoord verstaan blijft.
De „beams", ofwel gerichte zendantennes
van de PCK en PCV, zijn beide van het nieuw
ste, in den dienst ontwikkelde systeem. Eik
bestaat uit 32 horizontale doubletten van
tweemaal een halve golflengte, in vier rijen
van acht boven elkaar gespannen, en wel tus
schen ongeveer zestig meter hooge houten mas
ten. Zestig meter, men zou het niet zeggen.
Er zijn hier immers geen bekende huizen ter
vergelijking, maar wat nog veel ongelooflijker
klinktdat die smalle metalen torens der
lange-golf-stations, die men al heel ver hoven
de golvingen der Veluwe ziet oprijzen, twee
maal zoo hoog als de Dom van Utrecht zijn.
Achter de antennes zijn „reflectors" gespannen
geheel overeenkomend met de zenders zelf.
Buiten de beide beams treft men nog horizon-'
tale dipolen voor de langere golflengten van
PDK en PDV, en reserve dubbele dipolen voor
de kortere golven aan.
Zooals eerder gezegd, kan het tweede ge
bouwtje acht zendinstallaties binnen zijn stee
nen muren bevatten. Op het oogenblik zijn er
echter slechts vijf zenders bedrijfsklaar, en
van deze vijf telegrafie-apparaten zullen er
drie worden gebruikt om door de dikke Ameri-
kaansche tariefmuur korte golfjes te schieten.
Tot dusver gebeurde deze penetratie met een
lange-golf-zender en een korte-golf-dito van
ouder type. De eerste blijft echter behouden
om in voor zijn korte collega's ongunstige perio
den in te vallen. De beide andere apparaten
zullen de snelste en korte verbinding met
Buenos Aires vormen.
Al de nieuwe telegrafie-installaties zijn van
ongeveer dezelfde constructie als de telefonie-
apparaten in het eerste gebouwtje. Alleen heb
ben de eerste slechts twee lampen de andere
vier van 20 K.W. in eindtrap, vervolgens is
hun sterkstroomschakeling eenvoudiger en is
bij hem het gaat hier immers om telegrafie
de modulatie-inrichting achterwege gebleven.
De zenders beschikken over een viertal
„beams" van gelijke constructie als die
voor de telefonie-uitzending. Achtereenvolgens
hangen tusschen de vijf houten masten een
„beam", acht golflengten breed en vier hoog,
vail den PCQ, werkend op. 16,6 nieter en op
N.-Amerika gericht een „béam", die vier golf
lengten breed en er drie hoog is, voor den PDS,
dia golven van 27,94 meter naar Zuid-Amerika
stuurt vervolgens een van dezelfde afmetingen
voor den PDQ (27,3 m.) en gericht op N.
Amerika, en tenslotte een, welke weer acht
breed en vier hoog is en verbonden is aan den
zender PCS, waarvan de golven met een lengte
van 15.686 m. naar Zuid-Amerika gaan. Verder
heeft men een op N.-Amerika gerichte horizon
tale dipool voor den PDT (40,8 m.) aangebracht
en twee naar Ned.-Indië gekeerde dipolen voor
PCQ en PCS.
Achter dichte dennen verscholen ligt een
gebouwtje, waarin de versterker- en contróle-
kamer is ingericht, geheel afgeschermd mat
koper.
Een der geïnviteerde journalisten vroeg nog
aan ir. Koomans, hoe het met de geheim radio
is gesteld. Hij kreeg ten antwoord dat dit vraag
stuk terdege de aandacht heeft, doch dat do
moeilijkheden groot en veel zijn. Uit het ge
sprek tusschen beide heeren maakten wij op,
dat de oplossing over het algemeen in frequen
tie-wisseling wordt gezocht: men „knipt" den
uitgezonden band in stukken die dan telkens
een andere, slechts aan den „geadresseerde"
■bekende, frequentie bekomt. De installatie, die
daarvoor noodig is, wordt echter buitengewoon
duur, terwijl de leans altijd nog groot blijft dat
een goede verstaander al aan een half woord ge
noeg heeft om het „geheim" te begrijpen.
DE HOLLANDSCHE BISSCHOP ZEGENT
DE VLAAMSCHE ARBEIDERS
Z. D. H. Mgr. Aengenent, bisschop van Haar
lem, beeft, gelijk reeds in bet kort gemeld,
Woensdagavond in de feestzaal „I-let Volk",
van den katholieken werkliedeuDond der Arte-
veldestail, het woord gevoerd over sociale aan
gelegenheden.
De rosp, die Mgr. Aengenent als socioloog
vooruit was gegaan, was zoo groot, dat de
feestzaal veei te klein was, om al de belang
stellenden te bevatten, die waren gekomen om
Haarlem's kerkvoogd te hooren spreken.
Onder de aanwezigen bevond zich een groot
aantal geestelijken, politici, enz. van Gent en
omstreken.
Nadat de zangvereeniging van den werklie-
denboud een paar gelegenheidsliederen had ge
zongen, sprak de voorzitter, mr. Ronsse, een
inleidend woord. Hij verwelkomde Mgr. Aen
genent on Mgr. Coppieters en zich meer spe
ciaal tot den bisschop van Haarlem richiende,
huldigde hij Z. D. H. als een groot en alom
gewaardeerd maatschappelijk leeraar, die in
alle landen richting en leiding heeft gegeven.
Toen Mgr. Aengenent op het spreekgestoelte
verscheen, werd hij langdurig en hartelijk toe
gejuicht.
Dan sprak Mgr. Aengenent uitvoerig en pak
kend over de werkliedenbeweging. Deze bewe
ging draagt den zegen van Z. H. den Paus en
van al de bisschoppen. Voor godsdienst en
maatschappij is zij van het allergrootste belang.
Haar doel is drielediggodsdienstig, maat
schappelijk en cultureel. z
Het streven naar stoffelijken welstand is
volstrekt niet materialistisch, als men het
geestelijke niet aan het stoffelijke onderge
schikt maakt. Strijden voor meer welstand en
voor verheffing, ligt in de natuur van den
mensch en is volstrekt niet tegenstrijdig met
den godsdienst en de godsdienstige belangen.
In onze sociale actie, zoo vervolgde Mgr.,
moeten onze aandacht en waakzaamheid vooral
gaan tot de jeugd, naar onze jongens en onze
meisjes, die wij moeten opleiden voor de toe
komst. Van de vorming der jeugd zal het af
hangen, of wij de toekomst zullen beheersclien.
Tot u, leden van dezen Werkliedenbond Toep
ik: Houdt vastberaden vast aan uwe katho
lieke beginselen en volgt uwe geestelijke over
heid. Strijdt voor Christus-Koning en gij zult
strijden voor de maatschappelijke orde en voor
het heil der zielen.
Een spontane ovatie viel, na zijn rede, mgr.
Aengenent ten deel.
Z.D.H. de bisschop van Gent sprak hierna
op zijn beurt vol lof over den bisschop van
Haarlem en verzocht mgr., het katholieke volk
van Gent zijn bisselioppelijken zegen te wil
len schenken.
Het was een ontroerend schouwspel, den
Hollandsclien bisschop zijn zegen te zien geven
aan de op den grond geknielde Vlaamsche ar
beiders van de fiere en koppige Artevelde.
stad, door de eeuwen heen beroemd en be.
rucht om haar haast onafgebroken worstelin
gen en oorlogen voor het handhaven der rech,
ten en privilegiën, welke de gilden hadden
bekomen en waaraan alleen ten koste van het
bloed der arbeiders kon getornd worden.
Bij zijn 25-jarig professiefeest
Onder de Paters Carmelieten, die in de eer
ste week van October hun zilveren professie-
feest herdenken, bevindt zich dit jaar ook
Mgr. Clemens van
der Pas, de eer
ste Apostolisch
Prefect van Ma-
lang. Is deze dag
voor alle kloos
terlingen een bij
zondere dag van
terugblk en dank
baarheid, zulks
zal hij meer dan
in gewone mate
wel zijn voor de
zen missie-bis
schop van Oost
Java.
Doch niet alleen voor hem, maar ook voor
Katholiek Nederland. Want ons land bezit in
Mgr. van der Pas een persoonlijkheid, die
als Nederlander al met bijzondere gave en
vrucht in de kerstening, dus ook aan de wel
vaart van de bevolking onzer Indische bezit
tingen aandeel neemt.
Na zijn priesterwijding in 1910 te Boxmeer
was de jubilaris gedurende bijna een decen
nium leeraar aan het gymnasium te Zenderen,
waar hij tevens supprior van 't klooster werd.
Na voorts 3 jaar prior te zijn geweest van
het te Aalsmeer nieuw gestichte klooster, werd
hij in 1923 aangewezen voor de missie van
Oost-Java en onmiddellijk daarbij ook als eer
ste overste.
Op 1 Augustus 1923 droeg Pater Sondaal
S.J. aan Pater v. d. Pas het nieuwe missie
gebied over.
Een der eerste daden was het verzekeren
van een intensieve missioneering onder de in-
landsche bevolking. Nieuwe centra kwamen
spoedig tot stand, zoodat na Malang, Probo-
linggo en Djembi volgden. Thans zijn er al
tal van vaste parochies. Daarnaast had het
onderwijs, als een der voornaamste factoren
de bijzondere aandacht.
En in 5 jaar tijd werd onder de krachtige
leiding van Overste v. d. Pas de zielzorg over
Europeanen en inlanders zoodanig bevestigd
en uitgebreid, dat de Congregatie van de Pro
paganda Fide het nuttig oordeelde om het ge
bied van Oost-Java en Madoerai tot een zelf
standige prefectuur te verheffen. Was het te
verwonderen, dat Pater v. d. Pas tot eerste
Apostolische Prefect werd aangewezen?
Ruim twee jaar bestuurt Mgr. v. d. Pas nu
als zoodanig zijn gebied en met vruchtbaar re
sultaat.
HET INTERIEUR van het tweede nieuwe
zendgebouwtje
Ook vernamen we, dat straks met beeld-
telegrafie zal worden begonnen. De toestellen
zijn al aangekomen. Men zal zich tot wit-zwart
beperken maar ook op dit terrein zijn alle voet
angels en klemmen nog niet verwijderd. De
snelheid ten minste, die met de beelduitzending
is te bereiken, valt nog niet erg mee.
In ieder geval bemerkt men wel, dat men op
onzen staatsdienst niet stil zit en dat op alle
actueele problemen wordt afgestemd. Wie weet,
wat wij nog voor wonderbaarlijks zullen aan
schouwen. wanneer wij weer een volgenden
keer op Kootwijk gast zijn.
Maar ls er in onzen tijd nog wel iets dat
verwondering wekken kan?
DE KRONING VAN DEN KEIZER VAN
ETHIOPIë
Vertrek van den Nederlandsclien
vertegenwoordiger
Harer Majesteits Buitengewoon Gezant en
Gevolmachitgd Minister ter beschikking, vroe
ger gezant in Portugal,Jlir. Mr. H. M. van
Haersma de With, die, naar reeds gemeld is, in
bijzondere zending de kroningsplechtigheid van
den keizer van Ethiopië zal bijwonen, zal den
flen dezer naar Marseille vertrekken om zich
in te schepen naar Ahesr.yhlë op het Framsche
stoomschip „Azay lo. Rideau", dat ten llen de
zer daarheen vertrekt.
De kroning heeft in de eerste dagen van
November plaats te Addis Abeba,
ADRES VAN DE CENTR. VEREEN. VOOIS
DEN GEDISTILLEERDHANDEL
Vrees voor herleving der
smokkelarij
De Centrale Vereeniging voor den Gedislil-
leerdhandel, gevestigd te 's-Gravenhage, heeft
zich met een uitvoerig adres tot de Tweede
Kamer gewend naar aanleiding van het Wets
ontwerp tot verhooging van den accijns op ge
distilleerd, Adr. verklaart met groote bezorgd
heid kennis genomen te hebben van dit ont
werp.
Vooraf wijst adr. erop, dat dit wetsontwerp
een zeer verrassenden indruk heeft gemaakt.
Het is toch de Kamer bekend, dat pas bij de
wet van 7 Februari 1929 de gedistilleerd
accijns ingrijpend is gewijzigd, zoodat het wel
verwondering mag wekken, dat reeds thans
wederom wetswijziging wordt voorgesteld.
Bovendien acht adr. het een zeer gerecht
vaardigde grief, dat van de zijde van de Re
geering zelfs geen poging is gedaan om eenig
overleg in deze met den in zijn geheel georga-
niseerden Gedistilleerdhandel te plegen.
Hoezeer overleg met dezen handel in het
algemeen gewenscht is, leert de geschiedenis
van de accijnsverhooging in 1920.
De zekere meerdere opbrengst door den Mi
nister getaxeerd op 10 15 millioen is toen in
een mindere opbrengst van 7 millioen, alzoo
een verschil van 17 h 22 millioen verkeerd.
Dat de minister de binnenlandsche fraude
meester zou kunnen blijven zonder dat het
aantal ambtenaren noemenswaard behoefde te
worden vermeerderd, de geschiedenis heeft dit
Inzicht eveneens als geheel onjuist geken
merkt.
Adr. is overtuigd, dat als het wetsontwerp
onverhoopt mocht worden aangenomen, dezelf
de misrekening en misstanden wederom aan
den dag zullen treden.
Dit wetsontwerp bedoelt de accijns in Ne
derland te brengen op 440 per H.L. ad 100 pet.
Wordt het ontwerp tot wet verheven, dan is
adr. vast overtuigd, dat het psychologisch mo
ment voor den smokkelaar is aangebroken om
gezien deze verschillen wederom tot den smok
kelhandel over te gaan. In dit verband is een
vprhooging van 44 per H.L. ad 100 pet. van
zeer groot gewicht.
De kans dat de smokkelarij weer zal her
leven, wordt bovendien verhoogd door het feit,
dat tal van arbeiders in de grensprovinciën
dusdanig door werkeloosheid en lage verdien
sten worden geteisterd, dat zij door deze fac
toren zich weer tot den smokkelhandel zullen
aangetrokken gevoelen en te sterker, naarmate
deze handel meer loonend is.
Natuurlijk zullen zich dan de funeste gevol
gen over het geheele accijnsbedrag doen geiden
en worden de 37 millioen die de schatkist thans
reeds ontvangt, in groot gevaar gebracht.
Ook de financieel© beschouwing van den
minister kan naar het oordeel van adr. den
toets der critiek niet doorstaan.
Voorts ziet de minister over het hoofd, dat
de accijnsverhooging op den consument zal
moeten worden verhaald, daar niemand kan
verwachten, dat de handel deze accijnsverhoo
ging zal kunnen dragen.
Dit verhaal is mogelijk in drieërlei vorm:
a. verhooging der prijzen,
b. mindere inhoud van het glas,
c. verlaging der sterkte,
met als gevolg dat de geraamde meerdere op
brengst niet alleen niet zal worden bereikt,
maar de mogelijkheid niet is uitgesloten dat
zelfs het huidige accijnsbedrag in de toekomst
niet meer zal worden behaald.
Met klem wenscht adr. er nog op te wijzen
dat deze Regeeringsmaatregel het in Neder
land gefabriceerde gedistilleerd zwaar treft,
terwijl geïmporteerde alcoholhoudende dranken
als Port, Samoswijnen enz. niet of slechts in
zeer geringe mate worden belast, met als na
tuurlijk gevolg vermeerdering van het gebruik
van importartikelen ten koste van het ver
bruik van het Nederlandsche fabrikaat.
In deze zorgelijke tijden, waarin bet Neder
landsche product althans van de Regeerings-
zijde zou mogen rekenen op welwillendheid en
steun, treft een dergelijke indirecte bescher
ming van het buitenland de belanghebbenden
wel zeer gevoelig.
Tenslotte meent adr. het ten zeerste en ten.
sterkste te moeten betreuren dat waar, mede
in het algemeen sociaal belang, door haar zeer
omvangrijke werkzaamheden de toestand van
orde en rust in deze nog altijd moeilijke bran
che was ingetreden en de ook van gezaghebben
de zijde gevreesde chaos, in Maart 1929 werd
voorkomen, thans nauwelijks weer wordt in
gegrepen op gevaar af dat hetgeen de laatste
2 jaar met zorg en moeite is tot stand gekomen,
wordt ondermijnd.
Adr. verzoekt de Kamer dan ook het wets-
ontwerp te verwerpen.
DE POSTVLUCHTEN NAAR INDIE
Hondong in Boedapest
Het 2de postvliegtuig, op weg naar Neder-
landsch-Indië is gisterenmiddag half twee te
Boedapest aangekomen. Alles was wel. Vandaag
ging de tocht verder.
STAKING BIJ EEN LINGERIEFABRIEK
Bedanken voor de organisatie of ontslag!
Bij de firma Stibbe, lingffl-iefabrikant te
's-Hertogenbosch is "Woensdag onder 't perso
neel een staking uitgebroken.
Genoemde firma heeft haar personeel verbo
den zich te organiseeren en zij stelde haar per
soneel voor do keus: bedanken of anders ont
slag.
Het personeel dezer firma is sinds kort ge
organiseerd bij den Ned. R.-K. Naaisters, en
Kleermakersbond „St. Gerardus Majella".
Het personeel bestaat uit 33 naaisters, van
wie 29 zijn georganiseerd bij den Katholieken
bond en 2 bij den modernen bond.
Slechts twee ongeorganiseerde naaisters zijn
aan het werk gebleven.
KON. NED. HOOGOVENS EN STAAL-
FABRIEKEN,
IJzerverscheping.
Het Fransche s. Tiiisbé heeft in de zeehaven
van het hoogovenbedrijf te IJmuiden een lading
piekijzer ingenomen, waarmede het «aar New»
port (Mon) ls vertrokkea.
