DE LORD PROTECTOR VAN
DUiTSCHE FASCISME
■irnn
oE
L,
■kl:' '1 dij
W
MAANDAG 6 OCTOBER 1930
als WIJ de macht hebben.
fÊmmm
sur:!
W -m
LONDENSCHE AANTEEKENÏNGEN
PRACHTIGE RESULTATEN DER
KATH. PERS IN BEIEREN
OPENING DER EXPOSITIE VAN
GESCHENKEN VOOR DEN PAUS
EEN GEDENKTEEKEN VOOR
CLEMENT ADER
DE DOL-ONZINNIGE
ROTHERMERE
fil
Een interview met Hitier
y ragen, de niet met ja of neen
te beantwoorden zijn
°0t0ber (N' T" A->- De „Times"
Ieh£ bede°morsatl es-i interview met tien
w ?r UItsche nationaal-socialisten, Hit-
dat haar correspondent te Berlijn met hem
hoeft gehad.
een eventueels nationaal-so-
ciaiiatische minister van buitenlandsche zaken
s verwerping van liet verdrag van Versailles
zou eischeu, antwoordde Hitier, dat deze vraag
met eenvoudig met „ja" of „neen" te beant-
woorden is.
Ken beslissende factor van onze buitenland-
sclie politiek is u;et wat wij zouclen willen,
och wat wij kunnen doen.
Evenals het ec-n oneerlijke handeling is van
een koopman, als hij zijn handteekening plaatst
een wissel, waarvan hij tevoren weet, dat
i-ti ZO toch niet kan honoreeren, zoo is het ook
oneerlijk als een staatsman, namens zijn land,
een overeenkomst cnderteelcent, die zijn land
onmogelijk zal kunnen vervullen.
U kunt er van overtuigd zijn, aldus Hitier
tot den correspondent, dat wij niets op ons
zullen nemen, dat we niet zullen kunnen uit
voeren.
Ten aanzien van zijn verklaring op het hoog
verradersproces te Leipzig, dat er wel slacht
offers zullen vallen, zeide Hitier, dat, toen hij
in de vreeselijke jaren van 1914 tot 1918 met
zijn wapenbroeders in de loopgraven lag, zij er
van overtuigd waren, dat op een afstand van
50 yard, in de Britsche loopgraven eerlijke
menschen lagen. Toch was het onze plicht, dio
jonge mannen te doodon.
Als wij gedwongen werden, zoo te handelen
tegenover eerlijke mannen, wat moet onze hou.
ding dan zijn tegenover mannen, die verant
woordelijk zijn voor de vernietiging van ons
vaderland Hoe zou de houding van de Engel.
Bche patriotten zijn tegen de leden van eigen
natie, indien deze gepoogd hadden, het land
te vernietigen
Wij wenschen echter geen bloedige revolutie
en elke daad zal op een strikt wettelijke wijze
ten uitvoer worden gebracht. Wij zullen be
ginnen met den rijksdag te veroveren en bij
do eerstvolgende verkiezingen zullen wij de
sterkste partij zijn.
Als wij de politieke macht in handen hebben
sullen wij met alle wettige middelen bevorde
ren, dat de laatste sporen van vervraenuliii--
tusschen Engeland en Duitschland verdwijnen*
PAUSELIJKE DELEGATEN NAAR
KRONINGSFEESTEN
Men meldt ons uit Rome d.d. 2 dezer-
Naar uit betrouwbare bron gemeid wordt
zal de H. Stoel officieel vertegenwoordigd ziin
zoowel bij de kroningsplechtigheid van koning
Carol van Roemenie alsook bij die van Ras
Tafari, koning van Ethiopië.
Onlangs overhandigde de nieuwe gezant van
Roemenië namens den nieuwen koning zön
geloofsbrieven aan dsn H. Vader.
De „Corrispondenza" meent te weten, dat hij
de kroningsplechtigheid te Boekarest de pau
selijke nuntius aldaar den H. Vader zal verte
genwoordigen. Hiervoor zou hij echter nog
bizondere geloofsbrieven ontvangen,
tiu a? Ethi°Plë betreft, zooals bekend is, zijn
.realties tu.sseheu dit land en den H. Stoei
van zeer vriendschappolijken aard, ofschoon de
H. Stoel daar geen bizonderen diplomntieken
Vertegenwoordiger bezit.
Men zal zicb nog wel herinneren, met welk
eon eerbied de pauselijke delegatie daar in den
herfst van het vorig jaar ontvangen werd. De
.secretaris der Propaganda Fide, Mgr. Mar-
cbetti-Selveggiani, die thans kardinaal is, stond
aan het hoofd van deze delegatie en overhan
digde toenmaals aan de keizerlijke familie de
geschenken van den H. Vader en bracht haar
de wenschen van Zijne Heiligheid over.
Als vertegenwoordiger van Z. II. den Paus
zal de pauselijke delegaat iu Egypte, Arable,
Erythrea en Abessinië, Mgr. Valeri, de kronings
plechtigheden te Adis Abbeba bijwonen.
AMERIKAANSCHE VLIEGER
SALARISSEN
afdeeling- voor luchtvaart van het Ameri-
aansche Handelsdepartement heeft kort geleden
n onderzoek Jnge£teld naar de salarissen die
v?,1,egtulsbe8tu urders óer verschillende Ameri.
ansche luchtvaartmaatschappijen verdienen,
aaruit bleek, dat het doorsnee-salaris van een
r?e®rsvdeger gedurende het jaar 1 Juli 19^9
«0 Juni 1930 slechts 1SS dollar per maand be
joeg. Hierbij kwamen dan nog de vlieggelden
gen« de kilometerbasis die gemiddeld 5 Ameri-
«aansche centen per mijl voor de dagvluchten
v? Amerik. centen per mijl voor do nacht
luchten bedragen, zoodat de gemiddelde tctaal-
verdiensten yan een vlieger 550 dollar per maand
vv^tn' ^~>e tn°nteurs, behoorende tot het niet
^negende personeel, verdienden gemiddeld 157
«mlar per maand. Het hoogste inkomen verdient
een nachtvlieger der Boeing luchtvaartmaat
schappij met s3o (joUar. Sedert de grooto beurs
krach echte en door den achteruitgang cler
algem<?ene welvaart, zijn in den loop van dit
f-*1' bU verschillende luchtvaartondernemingen
c salarissen der vliegers met 25 pet. verlaagd.
toen bedenkt dat in Amerika de levens-
undanrd zooveel hooger is dan in ons land,
a;u* u0 verkeersvliegers volgens do huidige
cgeling- van 6000 tot 12.500 per Jaar ver-
ïïen' dan Amcrikaanscho vliegers er
a heel wat slechter aan toe dan hun Holland-
kcha
collega's.
-v V.&
'm
:V
ZsSf<
TOEN DE BRANDWEER STAAKTEzorgden de priesterstudenten van liet Salvator-college bij Watford zelf
voor hun eigen beveiliging; de recreatie werd benut voor 'n oefening.
EEN WOORDJE MET DE SPOORWEG-
MAATSCHAPPIJEN
öf premier VAN CANADA: BENNETT
808pril: niet Macdonald vóór de Londcn-
sché Imperium-conferentie
(Van onzen correspondent.)
Londen, 25 September 1930
Onlangs merkte een schrijver iu een der dag
bladen op, dat in den harden en niet zeer ge
lukkigen strijd, dien de spoorwegen hebben te
voeren tegen de motor-coaches, laatstgenoem
den alle sympathie vau het publiek schijnen
te genieten. Vergeten wij, ondankbaren, wat wij
den spoorwegen verschuldigd zijn? Aanbidden
wij, deloyaal, de opgaande zon? Enzoovoorts.
Het is waar. De spoorwegmaatschappijen
hebben alleen nog maar de sympathie van
haar benarde aandeelhouders. I-IaUden zij ook
die van het publiek verwacht? Van welk een
gebrek aan zelfkennis zouden zij dan blük ge
geven hebben!
Honderd jaren lang hebben wü. onze ou
ders, grootouders en overgrootouders, ons dooi
de spoorwegen laten tiranniseeren. Honderd ja
ren lang hebben wij ons op de grofste wijze
laten beschimpen. Honderd jaren lang hebben
de spoorwegen met ons gedaan wat zij wilden,
en hebben wij ons moeten onderwerpen omdat
zij het monopolie van het verkeer te land be
zaten. En don zouden wij niet juichen o/er de
veroveringen, welke de motor-diligence,, de be
leefde; Inschikkelijke, dienstvaardigs motor
diligence maakt?
Spoorwegmaatschappijen van het Vasteland!
Let op hetgeen er in Engeland gebeurd. Hetzelf
de zal u overkomen, wanneer de wegen vol
doende verbeterd zijn om de exploitatie van
een dicht diligence-net mogelijk te maken. Het
publiek, met uitzondering van de aandeelhou
ders, zaj met yrjejjgtfa eu leedvermaak getuig?,
zijn van een nertea-laag.
Honderd jaren lang hebben wü alles geslikt,
omdat wij moesten.
Wij hebben ons la-ten beambtenaren door con
troleurs, hoofdconducteurs, conducteurs, kaart
les-knippers. Wij hebben ons alles en nog wat
laten verbieden. Wij hebben ons la-ten regle-
mentesren. Wü hebben ons laten afsnauwen.
Wij, de klanten, van wier gunst en geld de
commissarissen, de directeuren, de aandeelhou
ders, het personeel afhankelijk waren, zijn be
handeld geworden als kwajongens. Als erger
dan dat: als verdachten, als mogelijke boeven,
als waarschijnlijke bedriegers en oplichters
Een groot winkelier, die op het denkbeeld
gekomen was zijn klanten het twintigste deel
aan te doen van den smaad, dien wij van de
spoorwegmaatschappijen moeten verduren, zou
ia. een maand over den kop gaan.
De spoorwegmaatschappijen beginnen nu, na
honderd jaar, over den kop te gaan. Ze ver
dienen het.
Een eeuw van Intimidatie begint z'.eh te
wreken.
Denkt gij niet mijnheer de President-Com-
n'i»saris of Directeur-Generaal, dat wij hon-
c!erd jaar lang gevoeld hebben dat wij bet als
c'en gunst moesten beschouwen wanneer gjj
ons tegen betaling van duur, en altüd duurder
wordend geld in uw gevangenisachtige wagens
vervoeren wild et van Louden naar Birmingham
van Rotterdam naar Haarlem? Denkt gij
biet dat wij al de onbeschoftheden van uw
waarschuwingsborden en -plakkaten slechts
morrend en door nood gedwongen geduld heb
ben? Welk recht hebt gij, die een spoorweg
maatschappij slecht bestuurt, mij, die een van
he grootste wijsgeeren van dit land hen, aan
manen „niet te spuwen"? Hoe kon het in u,
mijn plaatsen-leverancier, opkomen te veron
derstellen dat ik, uw klant, uw cliënt, uw be
gunstiger, ja uw broodheer, een vlegel zou
-Ün, die aan een noodrem gaat trekken wan-
ueer niet minstens zijn cel ik bedoel zijn
coupé in brand staat? Hoe durft gij mij,
zonder wlen gij niet leven kunt, te bedreigen
mot boeten van 5 of zooveel gulden voor
dit en voor dat?
Nu de diligences er zün, durf ik het u in het
gezicht slingeren: Ik, en al uw klanten, heb
ben uw -treinen, uw stations, uw loketten, uw
wachtkamers, uw verbodsplakkateu, uw con
trole-hekjes altüd gehaat. Wij hebben uw on-
baaoldigde-rijksveldw\ach'torsmanierem altijd ge
haat.
Als rechtschapen menschen liaten wij het
kwaad, maar driewerf haten wü het noodza
kelijk kwaad.
Honderd jaren lang zijt gij een noodzakelijk
Waad geweest.
Hondei-d jaren lang hebben wij ons laten be-
onderofflcieren door uw geuniformde liandlan-
'gers, van wie zelfs de vriendelijksten in hun
■vriendelijkheid arrogant waren.
Honderd jaren lang hebben wij ons portieren
voo-r onze neus laten dichtsmakken.
Honderd jaren lang hebben wij op een route
"van vijftig kilometers ons kaartje vijfmaal uit
onze vestzak opgediept om het aan een onge-
1-oovlg, vijandig-gezind beambte te vertonnen.
Honderd jaren lang hebban wü ons iaten
verdenken in do tweede klasse thuis te liooron.
wanneer wij eerste zaten, In de derde wanneer
wij tweede reisden en in den goederenwagen
wanneer wij ons met uw afschuwelüko derdo
klasse moesten behelpen.
Ge krijgt uw trekken thuis. Misschien :s het
nog niet te laat om u te beteren. Wordt beleefd
■tegen uw klanten. Behandelt lien als wat ze
zijn; uw begunstigers. Gedraagt u jegens hen
zooals uw kruidenier, uw sigarenhandelaar zich
jegens u gedraagt. Denkt er aan dat gij niets
anders zijt dan onze leverancier. En dat wij,
r.u de diligences er zijn, desnoods buiten u
kunnen ln-dlen gij niet leert u fatsoenlijk te
gedragen.
Ook wat bibliotheken en volks
universiteiten betreft
Kipa meldt uit München:
De Beierscho Katholieke persv-ereeniging
hield dezer dagen in Ingolstadt haar vier-en-
twintigste algemeen e vergadering.
Er is werkelijk geen tweede katholieke
perso-rgauisatie, die zich zoo kranig door alle
moeilijkheden heeft heengeworsteld en alle
hindernissen te boven is gekomen als deze,
Dit succes is to danken aan het feit, dat de
Katholieke pers hier niet alleen het oouran-
tenwezen, maar ook de volks- en jeugcl-biblio-
theken en de volksuniversiteiten in zich vor-
eenlgt. Dit alles is in éóu organisatie veree-
nisvd.
De inkomsten dezer organisatie bedroegen
276.641.71 mark. De bibliotheken brachten
221.871 mark op.
De voorzitter, prelaat dr. Müller uit Mün
chen, deelde in zijn verslag mede, dat het aan
tal jeugd- en volksbibliotheken reeds 964 be
draagt. Al deze bibliotheken beantwoorden aan
de modernste elachen. In liet afgeloopen boek
jaar hebben zij S00.000 boeken bijgekocht en
1.189.363 boeken uitgeleend.
Bovendien beeft deze persvereenlging vijf
openbare leeszalen en twee-en-veertig lees
kringen. Tot nog toe heeft de vereeniging
3.300.000 goudmark besteed voor den aankoop
van nieuwe boeken en 23.300.000 afzonderlijke
boeken uitgeleend,
Verder heeft de Bsiersche persvereenlging
aandeelen in tien Bsiersche uitgeverijen, door
middel waarvan zij vier en twintig bladen uit
geeft. Zeven drukkerijen met acht bladen zijn
haar eigendom.
Do Belsrsche bladen waren zonder deze
pérs vereeniging voor de Katholieke zaak ver
loren gegaan.
In Milnohen geeft zij de Bayer Isobar Ku-
rier", liet „Neme Münchener Tageblatt" en de
„Müncliener Kath. Kirclienzeltung" met vier
nevenbladen uit.
Aan het slot van zijn rede raakte prelaat
dr. Miiller ook de kwestie aan, die op het
internationaal congres der Katholieke pers te
Brussel behandeld werd: de organisatie van
een Katholiek persbureau.
Hij verklaarde ronduit: wij moeten op het-
gjea reeds bestaat vertier bouwen, zonder Iets
nieuws te stichten. Misschien zou het agent
schap Petrus Cla.ver, zoo zeide hij, kunnen
beginnen met niet ieder artikel tot een bedel
brief te maken; missohien zou het agentschap
Fides niet louter over stichting of verdeeling
van vicariaten in China en Afrika berichten
kunnen sturen (dit verwijt is, volgens onze
ervaring, ongegrond Red. „Msb.") maar
ook eens een waardevolle mededeeling kunnen
doen over de gebeurtenissen uit bet gewone
leven, over land en volk enz.
Ten voordeele der missie
Men meldt ons uit Rome d.d. 2 dezer;
Zaterdag 4 October, zal 's middags de ten
toonstelling van missiegeschenken door den
H. Vader worden geopend.
Zü omvat alle geschenken, die den H. Vader
bij gelegenheid van Zijn gouden jubilé door
Italiaansehe industrieelen en kooplieden ten
gunste der missiën werden aangeboden.
Senator Carazzoni, de voorzitter van het
comité, dat met de inzameling belast was, zal
den II. Vader toespreken.
De tentoonstelling is ondergebracht in een
groot paviljoen, dat in verschillende zalen is
ingedeeld.
In de eerste zaal is het groote schilderstuk
van Mazióni opgesteld, dat de Franciscaansche
martelaren uit Japan voorstelt. Verder bevat
deze zaal fotografieën, teekeningen en reproduc
ties van allerlei aard, die een idee geven van
de uitgestrektheid en den omvang der Katho
lieke missiën. In een gang, die deze zaal met
de groote zaal verbindt, staan een aantal land
bouwmachines opgesteld, zooals die in de mis
sie gebruikt worden.
In de groote zaal staat in het midden een
groote troon voor den II. Vader; rechts daar
van staan de geschenken, die door de provincie
Latirem geschonken werden; aan den linker
kant die van Lombardije.
In andere deelen van de zaal staan de ge.
schenken van de provincies Toscane, Ligurië,
tjmbrië, Venetië, Campanlè, de Marken, Cicilië
en Sardinië.
Een groot aantal firma's uit Rome hebben
eveneens haar bijdragen hierheen gezonden,
o.a. de pauselijke kof fotograaf Felici, de meeste
zaken in religieuze artikelen en winkels in
huishoudelijke artikelen. De door de verschil
lende Italiaansehe banken geschonken bedra
gen werden besteed, om een groote partij stof
fen aan te koopen voor de missiën.
Ook staan er huisraad en ameublementen uit
gestald, verder automobielen, motorfietsen, een
kleine vrachtauto, schoolbanken en draagbare
altaren.
De Italiaansehe spoorwegen hebben dit alles
gratis voor de missiën naar Rome vervoerd.
Zoolang als de tentoonstelling duurt, verleenen
zij bovendien aan alle bezoekers, uit wat voor
gedeelte van Italië zij ook komen, een reductie
van 30 pet. op de spoorwegbiljetten.
Nog geen licht in de duisternis
Te Murct in Zuid-Frankrük Is met groote
feestelpkheld door den Franschen minister voor
luchtvaart een monument onthuld ter gedachte
nis aan den Franschen luchtvaart-pionier Clé
ment Ader (18411925).
Sommige Fransche bladen hebben bü gelegen
heid der Ader-feesten een foto gepubliceerd
voorstellende, een van Ader's vluchten ten over
staan van een militaire commissie. Evenmin als
deze foto die een truquage is, want nimmer
is van Ader's proefnemingen een fotografische
opname g-emaakt hebben ook de bü de fees-
telükheden gehouden toespraken eenig licht in
de duisternis gebracht, welke Ader's vliegproe-
ven nog steeds omgeeft. In 't geheel ondernam
Ader met de door hem gebouwde door een lich
ten stoommotor gedreven vliegmachine 4 proe
ven De eerste proef werd in het geheim uitge
voerd op 9 October 1890 in een park te Gretz-
Armainvilliers. Bü deze gelegenheid zou Ader
een afstand hebben doorvlogen van 50 M. Uit een
20 jaren later ingesteld onderzoek bleek, dut
volgens de vage herinneringen van een In het
geheim spiedend ooggetuige, een tuinman, het
toestel 10 centimeter hoog was opgewipt, terwijl
een ander sprak van een vlucht van 50 centime
ter hoogte over een afstand van een paar meter.
Verder voerde Ader een tweede poging uit in
September 1891 in het kamp van Satory. Hij zou
toen een afstand zijn doorvlogen van 100 M.,
waarvan echter nooit eenig bewijs is geleverd.
Dan ondernam Ader, die verder o-nder groote
geheimhouding, met staatsmiddelen, aan den
bouw van zijn vliegtuig werkte, een startproef
over een cirkelbaan op 12 October 1S97, ook nu
weer in het kamp van Satory. Volgens het otfi-
cieele rapport der aanwezige legercommlssie
legde Ader de baan rollend af met een snelheid
van ten hoogste 24 K.M. por uur. De geschied-
vervalsching van den lateren tüd vertelt echter,
„dat Ader op 12 October 1897 een afstand door
vloog van 1500 meter." Bü de laatste proef, die
twee dagen later werd genomen, bezweken de
wielen en werd het vliegtuig, dat willicht in
staat ware geweest te vliegen wanneer gestart
was tegen den wind in inplaats van met den
wind in den rug, grondig vernield. Op dien dag
van 14 October 1897 legde het vliegtuig al
taxiënd een afstand af van 300 meter. Ofschoon
uit het eerst jaren later publiek gemaakt rap
port der toen aanwezige militaire ooggetuigen
duidelük kwam vast te staan, dat Ader ook op
14 October 1897 niet had gevlogen, werd door
chauvinistische geschiedschrijvers in Frankrtfk
ook van deze proefneming verteld, dat een vlucht
van 300 meter lengte was uitgevoerd.
KORTE BERICHTEN
Als gevolg van het ernstige vliegongeluk bü
Chartres, heeft het Fransche Luchtvaart Mi
nisterie niet alleen aan het leger doch ook aan
de luchtvaart-maatschappijen het gebruik van de
met Jupiter motoren uitgeruste Fai-man „Go-
liafch"-vlie.gtuigen verboden. Een bepaalde maat
schappij bezit 40 van deze motoren, die ze nu
wegens het verbod niet kan gebruiken. Gebleken
is, dat da Jupiter motoren een te groot vermogen
ontwikkelen voor de hetrekkelük zwakke „Go
liath" vliegtuigen. Volgens de „Intransigeant"
zullen ook do „Goliath" vliegtuigen, welke met
andere motoren zün uitgerust, binnen een half
jaar vervangen moeten worden. Dat de veiligheid
in de Fransche luchtvaart ook sedert het instel
len van een Luchtvaart Ministerie nog alles te
wenschen overlaat, moge hieruit blijken, dat
tusschen 15 Juni en 31 Augustus, dus in 'IV,
maand tü'ds bü den krügsvliegdlenst 37 vlieg
ongelukken gebeurden, waarbU 26 menschen het
leven verloren en 27 werden gewond.
In Amerika is een wettelüke bepaling gemaakt
volgens welke personen die parachutesprongen
uitvoeren voor demonstratie- of oefendoeleinden,
alsmede voor het beproeven van valschermen,
verplicht zün ook een hulpparachute te dragen.
Deze hulpparachutes hebben bij geopend val
scherm een doorsnee van slechts 6, 7 meter,
welke geringe diameter een zeer harde landing
meebrengt, maar toch nog voldoende veiligheid
biedt voor het leven van den vlieger.
Da Regeering van Perzië heeft aan verschil
lende landen een uitnoodiging gericht om begin
October vliegtuigen naar Perzië te zenden in
verband met de plannen tot het plaatsen van
een belangrüke bestelling op vliegmateriaal ten
behoeve van den Perzischen militairen vlieg-
dienst. De Britsche Royal Air Force in Irak zal
vier verschillende typen vliegtuigen sturen. Ver
wacht wordt, dat ook Italië en Frankrük toe
stellen zullen zenden.
„Als je geweten even zwart is als je
baard, is het leelijk met Je gesteld
„Naar den baard te oordeelen, hebt
u dan heelemaal geen geweten
ZIJN SOLIDARITEIT MET AN DEK,
DICTATORS
Van onzen correspondent I
Londen 2 October 1930
Het kan gevaarlijk zijn zekere personen op
te nemen in een regeering. Het kan nog veel
gevaarlijker zijn zekere personen niet op te
nemen in een regeéring.
Lloyd George maakte tijdens den oorlog
lord Rothermere, die toen voornamelijk da
jongere broeder van lord Nortbcliffe was. mi
nister van luchtvaart, en tcau bleek afdoend
dat deze lord niet begaafd genoeg waa om iu
'het verband van een ministerie ooit eenig ge
vaar op te leveren. Lloyd George's conserva
tieve opvolgers, Bouar Law en Baldwin, pas
seerden daarentegen lord Rather mere, daar
zij over genoeg menschen met een te kort aan
begaafcUieitl beschikken om twee of drie ka
binetten tegelijk te vormen. Deze veronacht
zaming van den lord, vooral nadat deze da
kranten van zijn broer, met uitzondering van
diens bijblad, de „Times", geerfd had, zou de
oorzaak worden van veel jammer. Men vraagt
zich af: waartoe bestaan anders ministerieels
posten zooals het kans-elierschap van het her
togdom Lancaster en het prior ssal-iordse-hap
dan om ze te geven aan mannen als lord
Rothermere?
Eenmaal buiten de kabinetten en buiten den
conservatieven raad van ouden gesloten, kon
lord Rothermere niet nalaten zich te wreken.
De domste straatjongen kan den knapsten pro
fessor een steen naar hst hoofd gooien, eu
steenen goolon is zoowat de voornaamste lief
hebberij van lord Rothermere geweest. Hier
mee wil ik natuurlijk niet insinueer-mi dat mr.
Baldwin een knap professor ls.
Viscount Rotlhermere's bladen beschikken
naar schatting over meer dan drie millioen
lezers, voor het meerendeel gerecruteerd uit
die lagen der maatschappij 'die nog steeds niet
bekomen zijn van hun verbazing over de uit
vinding dei' boekdrukkunst door de Ghineezen,
Gutenberg en L. J. Coster. Beschikte hij niet
over die bladen en die lezers, dan zou het vol
strekt niet gevaarlijk zijn, indien verzuimd ge
worden was hem permanent in het kabinet,
van welke kleur dan ook, onder te brengen met
den persoonlijken rang van doorluchtige hoog
heid; er zon niet één blad geweest zijn dat zijn
artikelen opgenomen had. Hij liad kunnen zeg
gen wat bij wilde, niemand zou er naar geluis
terd hebben. Nu luisteren drie millioen Enge.1-
scnen ernaar, en bovendien nog een paar mil
lioen menschen in bet buitenland, ofschoon
men daar schijnt te gaa.u inzien, dat liet ver
nuft van een dagMadeigenaar omgekeerd even
redig kan zijn aan de oplage zijner kranten.
De „Frankforter Zei-bunig" althans heeft, naar
aanleiding van zijn Hitleriaansche eulogle,
lord Rothermere'* aan het* Dü'itsche 'publiek
voorgesteld als een. der grootste dagblad-
eigenaars en een der kleinste journalisten van
onzen tijd.
Prineipieele aanbidding van dictators is
meestal een bewijs van karakterzwaklisld en
zelfoverschatting, benevens van verstandelijke
onrijpheid. Was dit niet zoo, dan zou ik niet
weten waarom lord Rothermere zoo dol ls op
Mussolini en op Hitier. Lang geleden legde een
groot Hransoh volksblad zijn lezers de vraag
voor: Wie ls de grootste F ranse U-man der laat-
sne honderd jaren? Tienduizenden brachten
hun stom uit. De meeste stommen kreeg niet
Napoleon, die eerst op de zevende plaats kwam,
maar Pasiteur. Ik heb dit steeds beschouwd als
een doorslaand bewijs van de cultureele rijp-
neid van het Fransche volk. Een halfwassen
volk zou heel zeker Napoleon op de eerste
plaats, Gambetta op de tweede plaats en Pas
teur in het geheel niet genoemd hebben.
Van dat halfwassen intellect is lord Rother
mere een typisoh vertegenwoordiger. Dictators
streelen zijn kinderlijke fantasie, op dezelfde
manier als zeeroovers en Indianen hoofdman
nen de kinderlijke fantasie bekoren. Boven
dien voelt hij zich solidair met dictators. Hij
is er immers zelf een. Hij is lieer en meester
over zijn kranten, over de menschen, die zijn
kranten volschrijven en over de drie millioen
menschen, die er 's Zondags hun picnic in
pakken. De koning heeft geen dienaren, zoo
onderworpen als een krantenkoning ze heeft.
De dienaren des konings mogen trouwer zijn;
ze zijn niet zoo onderworpen. Da koning ls
overal in het land en in het rijk de eerste,
maar zelfs in zijn paleis is hij geen dictator.
Een krantenkoning is dictator in zijn kranten-
paleizen. Het kost hem maar enkele woorden,
en een min of meer goed betaald employé, die
•in zijn jongen tijd gehoopt had eenmaal jour
nalist te zullen worden, geeft in drukletters
een stuk van Zevenburgen aan Hongarije, ver
breekt de diplomatieke betrekkingen met Mos
kou, bouwt een nieuw Britsoh eskader, sluit
een militair bondgenootschap met Frankrijk,
draagt lord Bea verb rook de vorming va-n een
kabinet o-p.
Lord Rothermere en dit heeft hij met zeer
veel krantan-eigenare.il gemeen leeft in de
onn-oozele illusie dat datgene, wat hij in zijn
blad laat afdrukken, ook werkelijk gebeurt. Hij
ziet do wereld gelijk zij in zijn kranten is. En
die imaginaire wereld van drukinkt is alleen
geschapen onder zijn dictaat. Bijgeivolg denkt
hij dat een land maar een dictator behoeft te
hebben, om als land even voortreffelijk te wor
den als de „Daily Mail" als krant is.
Nu zijn er, behalve de drie millioen Engel-
schen, die zijn kranten wèl lezen, nog zeven-en-
dertig millioen, die ze niet lezen, en hierin
schuilt het geheim van zijn betrekkelijke on-
sohadelijkheid. Althans in het binnenland. Die
zeven-en-dertig millioen zien lord Rothermere,
die eigenlijk geen Engetschman, maar een Ier,
en eigenlijk ook geen Ier is, op z'n best als
een natlonalen komiek. Zakelijk gesproken:
zijn buitensporigheid, zijn gebrek aan inzicht
ln den volksgeest, zijn intellectueele en vaak
ook zijn moreele onbetrouwbaarheid hebben
zijn bladen in relatieven zin hard achteruit
doen gaan. Men lust zijn zotternijen niet. 't Is
heel iets anders cm voor een goed salaris
lederen dag een kolom hoogdravenden onzin te
moeten schrijven, dan zonder eenige betaling
dien onzin iederen dag te moeten lezen.
In de trams, in de ondergrondsche treinen,
In de omnibussen heeft de eens almachtige
„Daily Mail" do heerschappij verloren, sinds
het blad overging aan lord Rothermere. De
„Daily Express" ziet men in de handen van
zeven op de tien menschen; onder de overigen
zijn da „Mail", de „Herald" en de „News Chro-
nicls" ongeveer gelijkelijk verdeeld. Zijn het
de gaponsionneerden, de iu de voorsteden vast
gegroeide burgerjuffrouwen, voor wie Rother
mere zijn geweldige oplagen drukken laat?
Het afnemen van den invloed, dien hij van
zijn broeder geërfd had, verklaart zijn escapa
des in het buitenland. De matelooze propagan
da, die hij aanvankelijk voor Frankrijk voerde,
kon beschouwd werden als een voortzetting van
ds politiek zijns broeders en als een natuurlijk
gevolg van de door den oorlog geschapen ver
houdingen. Toch moet opgemerkt worden, dat
hij die propaganda voerde op zoo grove wijze,
dat weinig Engelschen vah 1923 tot 1925 zoo
veel gedaan hebben als bij om de Engelseh-
Fransehe vriendschap hier onpopulair en be
lachelijk te maken. Veel grilliger, en boven
dien veel grover, was zijn daarop volgende pro
paganda voor Hongarije, waardoor hij erin
slaagde voor dat land te worden wat hij in
zijn eigen land nooit geweest is: een toonaan
gevende persoonlijkheid. In tcgenstellliug tot
Frankrijk kende men Hongarije hier niet. Al
leen wist men, dat in het orgauiseeren van
den wereldoorlog Ilongaarsche staatslieden een
leidende rol gespeeld hadden, en dat vóór 1918
de Hongaren d? heerschappij gevoerd hadden
over een conglomeraat van nationaliteiten, dio
het heel iiard te verantwoorden hadden gehad.
Dit behoorde, we, is waar, tot het verleden,
maar al maakte geen Engelschman zich meer
druk hierover, men kon toch niet inzien dat
deze antecedenten een reden waren om, met
uitsluiting .van elk ander continentaal volk,
juist do Hongaren als de natie bij uitnemend
heid te verheerlijken. Op de betuigingen van
lord Rothermere antwoordden de Hongaren,
die men steeds voor een trotsch volk gehouden
had, door den zoon van lord Rothermere, the
Hon. Esmond Ilarmsworth, op even serviele
als dolzinnige wijze te huldigen, met geen an
der gevolg dan dat Ilarmsworth en zijn vader
hier nog belachelijker werden dan ze al waren,
en dat men over de Hongaren eenigszins min
achtend de schoucers ophaalde Veel vooraan
staands Hongaren hebben trouwens meer dan
genoeg gekregen van den Londensehen kranten
man, en op een toon die hun volk waardiger Is
dan het stroopsmeren, waarin het zich eerst
geoefend had, aan Rothermere te kennen ge
geven dat zij er niet van gediend zijn. Mijn
eigen sympathie voor Hongarije, dank zij lord
Rothermere tot ver heneden het vriespunt ge
daald, begon toen weer wat omhoog te loopen.
En nu heeft hij Duitschland, en meer in het
bijzonder collega I-iitler, tot zijn slachtoffer uit
verkoren, en hij is het volkomen met Hitier
eens, dat het verdrag van Versailles moet wor
den verscheurd, dat Duitschland onder een
nationalistische dictatuur moet worden gesteld
en dat Europa iedere maand in rep en roer
moet worden gebracht doordat iemand in
Duitschland roept: „Als we dit of dat niet ge
daan kunnen krijgen, dan storten we econo
misch ineen en dan worden we bolschewiki"
iets wat we voor de eerste maal hoorden op 11
November 1918 en daarna nog ontelbare malen.
Nu moet ge weten, dat toen omstreeks 1923
in Fleetstreet het wachtwoord uitgegeven was
„Spreek voortaan zooveel kwaad van Frankrijk
als gij wilt, maar zeg nooit iets dat het aan
zien van Duitschland zou kunnen schaden",
slechts twee kranten zich daaraan niet gehou
den hebben, n.l. de „Morning Post" en de „Daily
Mail". Van die twee kranten bleef er één wer
kelijk agressief anti-Duitsch, namelijk de „Dai
ly Mail". Zij bleef anti-Duitsch tot 1927, maar
niet zooals de „Morning Post", die slechts
anti-Duitseh leek door het contrast dat zij op
leverde met de pro-Duitsclie rest der pers. Neen
de „Daily Mail" vierde haar anti-Duitschheid
bot in termen, welke alle bladen sinds bet einde
van den oorlog weer op hun rommelzolders
opgeborgen radden. Hiermede beweest lord
Rothermere den Duitschers, naar ik vertrouw
tegen zijn bedoeling in, geen kwaden dienst.
En nu is hij, die door zijn bladen jarenlang
al wat Duitschland deed en zeide, als chantage
liet voorstellen, plotseling do beschermheer ge
worden van het Duitsche fascisme! Natuurlijk
verbeeldt bij zicb weer, dat door den steun,
dien hij zoo majestueus aan de nationaal-socia
listen (of hoe die menschen zich noemen) ver
leent, het succes van dezen zoo goed als ver
zekerd is. Zelfs do goede heer Wirth heeft in
den oertijd, toen hij nog rijkskanselier was,
zelden iets kunnen doen zonder dat Rothermere
er een reden in vond voor een nieuwe oorlogs
verklaring aan Diiitschland.
Maai' als één ding onverklaarbaar is, dan is
het niet dat deze lord plotseling zoo'n fel be
wonderaar van Duitsehland-op-zijn-sclirikwek-
kendst geworden is, maar dat hij ooit iets an
ders is geweest. Zijn geest, zijn metnodes zijn,
ook in den tijd van zijn dolzinnigste anti-
Duitschheid, nooit anders dan typisch-Prui-
sisch geweest, ondemocratisch, anti-democra-
tiscli, grootmuilig. arrogant, rücksichtslos. Er
zijn veel menschen, vooral in ons land, die
volhouden dat db Pruis deze onaangename
eigenschappen niet heeft. Voor mijn part, maar
in ieder geval heeft lo»d Rothermere ze wel.
En één ding dient deze, op grond van eigen
ervaring, in aanmerking te nemen bijzijn
propaganda voor een dictatuur, namelijk dat
nog zelden een dictator zooveel goed gedaan
heeft, dat het opwoog tegen het kwaad, dat een
onbekwaam opvolger stichtte. Lord Northcliffe
was ook dictator. En zijn -opvolger was lord
Rothermere.
ROMANTISCH AMERIKA: hoe dezer dagen
in Los Angeles een nieuwe tunnel geopen<|
werd
