-
.-AV - tij
PjjUMp
DE CULTUREELE ONTWIKKELING VAN HONGARIJE
Een boek van Wickham Steed
•'ii# rï 5
MAANDAG 3 NOVEMBER 1930
EEN COALITIE-COMPLOT IN 1924
-
BEMOEDIGEND
SZEGED1N AAN HET GODDELIJK HART GEWIJD
500 NIEUWE SCHOLEN
HET
ECONOMISCH VOLKEN-
BONDS-COMITE
LAATSTE ZITTING.
NAAR HET EINDE DER BRITSCHE
RIJKSCONFERENTIE.
SURINAAMSCHE BEGROOTIMG
1931
Een dichter in woorden, maar
ook in daden?
(Van onzen correspondent).
Londen, October 1930.
Men zal zich de omstandigheden herinne
ren. waaronder de algemeene verkiezingen van
October 1924 plaats gehad hebben. Voor de
eerste maai was er een labour-kabinet aan het
bewind, maar zijn minderheid in het parle
ment was aanmerkelijk kleiner dan thans, en
de liberale partij, van welker genade de re
geering afhing, was veel talrijker. Mac Donald
liet desniettemin geen gelegenheid voorbij
gaan om Asquith, den lateren lord Oxford, en
diens volgelingen te ontstemmen. Hü en zijn
mede-ministers hadden nog geen ervaring, en
dit gebrek, waarin slechts met den tijd ver
betering kon komen, kon door de permanente
chefs der departementen slechts gedeeltelijk
worden gemaskeerd.
Weldra was het labour-kabinet In de hoog
ste mate onpopulair geworden, vooral ook
door de concessies die hét deed aan den radi
calen vleugel der partij, die door den bekwa-
men maar vaak onevenwichtigen Wheatley In
het kabinet vertegenwoordigd was. In weinige
maanden tijds begonnen de kiezers hun grie
ven tegen inr. Baldwin en diens partij te ver
geten. De regeering leed in het lagerhuis de
eene nederlaag na de andere. Aan haar Rus
sische politiek zou zij ten onder gaan. Het
kwam uit, dat in een proces tegen communis
ten de regeering, in de persoon van den Alter-
ney General, sir Patrick Hastings, ingegrepen
had. Naar aanleiding hiervan werd een motie
van afkeuring ingediend, welke met groote
meerderheid werd aangenomen, én de regee
ring dwong een beroep op de kiezers te doen.
Conservatieven en liberalen vormden een ver-
eenigd anti-socialistisch front. Het kon niet
anders of de labour-partij zou een groote neder
laag leiden. Maar kort voor den dag der stem
ming publiceerde de „Daily Mali" den Zino-
vieff-brief; de regeering nam een dubbelzin
nige houding aan, en nu was het een uitge
maakte zaak, dat haar nederlaag verpletterend
aou zijn.
Wat het publiek eerst thans verneemt, en
wel uit het boek van Wickham Steed, is dat,
terwijl de conservatieven een zekere overwin
ning tegemoet gingen, en mr. Baldwin het per
soonlijke vertrouwen der kiezers herwonnen
had, krachtige invloeden aan het werk waren
om „mr. Baldwin uit de conservatieve leiding
te ontzetten een operatie waarvan de plan
nenmakers en de pers, die hen steunde, veel
verwachtten". Die „invloeden" stuurden aan
op een herleving der oude coalitie-regeering,
steunend op een midden-partij. Volgens de
gemaakte plannen zou sir Robert Horne na
do algemeene verkiezingen eerste minister
worden. In zijn kabinet zouden Winston Chur
chill (toen nog liberaal) en lord Birkenhead
belangrijke posten krijgen, terwijl mr. Lloyd
George (ook Asqulth leefde toen nog) en eeni-
gen zijner voornaamste volgelingen eveneens
deel ervan uitgemaakt zouden hebben.
De overweldigende overwinning der conser
vatieve partij deed dit plan in de lucht vlie
gen. i
Uit deze onthulling blijkt, dat invloedrijke
mannen, althans vóór de bekendmaking van
den Zinovieff-brief, rekenden met de mogelijk
heid, dat de conservatieven öf geen, slechts
een zeer kleine volstrekte meerderheid zouden
krijgen, en dat zij, evenals de lalwurpartij
vóór hen, afhankelijk zouden zijn van den
steun der liberalen. Dezen hadden klaarblijke
lijk niet hét zwakste voorgevoel van dé ver
nietigende nederlaag, die hun te wachten
stond. Maar de merkwaardigste gevolgtrek
king, die uit Steed's mededeelingen gemaakt
kau worden is, dat mr. Baldwin zes jaar ge
leden al evenzeer tegen deloyauteit in eigen
gelederen te kampen had als thans. Dat de
mannen, die Steed noemt als leden van het
coalitie-kabinet, allen tot de deloyalen behoor
den, is niet. noodzakelijk, maar men kan zich
toch moeilijk voorstellen, dat de coalitie-voor
standers zulk een kabinet ontwierpen zonder
te weten dat de voornaamste candidaten be
reid waren een post te aanvaarden, en het zelfs
heel onwaarschijnlijk was, dat eenigen hunner
niet in het „complot" waren.
Er is, toen zes jaren geleden mr. Baldwin
sijn kabinet vormde, zeer veel kritiek op uit
geoefend geworden, dat bij sir Robert Horne
niet het kanselierschap der schatkist aange
boden had. Wei werd gezegd, dat sir Robert's
werkzaamheden in de City van te veel-omvat-
tenden aard waren dan dat hij deze had kun
nen opgeven, maar het is niet bekend, dat
mr. Baldwin ooit ook maar een poging bij
hem aangewend heèft. Men kwam dus tot de
conclusie, dat sir Robert gepasseerd was ten
gunste van mr. Churchill, dia als liberaal zijn
zetel verloren had, en nu opnieuw naar de
conservatieve partij was ovefgeloopen, waar
hij onmiddellijk het belangrijkste departe
ment kreeg. Hetgeen Steed vertelt, geeft een
geheel andere verklaring van het passeeren
van sir Robert Horne door mr. Baldwin.
Wij spraken in onzen vorigen brief over de
ongekunstelde bescheidenheid van den conser
vatieven leider. Steed geeft hiervan een ken
schetsend voorbeeld. Volgens hem heeft mr.
Baldwin bij zekere gelegenheid gezegd:
„Ik meende, dat wij een andere richting
hadden moeten inslaan, maar daar kwam
Winston met zijn 100 P.K.-hersenen, en wat
kon ik toen nog doen 4
Zou mr. Mac Donald niet heel vaak hetzelfde
gedacht hebben, wanneer zijn kanselier met de
100 P.K.-hersenen op' hem afkwam
De politieke philosofie van mr. Baldwin
omschrijft Steed als „de philosofie van het
goede te doen", de „philosophy of doing right".
Öf in de partijpolitiek „doing right" altijd het
zelfde is als „doing the right thing
Hij ziet hoog op tegen Baldwin's redenaars
gaven.
„Er bestaat niet dé minsts twijfel", schrijft
Steed, „aan zijn voortreffelijkheid als dichter
in woorden. Sprekend ovar niet-politieke onder
werpen z#gt mr. Baldwin dingen zoo schoon
als men zs maar in Rosebery's redevoeringen
vinden kan grootsch van gedachte en on
vergetelijk door de bewoordingen. Maar kan
die dichter in woorden ook dichter in daden
zjjn Hier ontstaat twijfel".
„De dichter in woorden", zegt Steed, „ver
genoegt zich ermede de impuls zijner gedachte
op anderen te laten werken. Hij doet niets
anders dan die impuls geven. De dichter in
dadeh wenscht de dingen zelf door te zetten,
anderen voor zijn wil te doen buigen, en hun
werk vorm te geven terwijl zij het verrichten".
Of mr. Baldwin zuik een dichter In daden
is, hieromtrent bestaat voor Steed nog geen
zekerheid. Maar volgens hem wordt de moge
lijkheid van een „strijdvaardigen Baldwin"
grooter door zijn verzet tegen de pogingen der
pers-lords om hun wil te dicteeren. Over die
i
f
'Af"''*v'A 'Wik. v s
Zegen van het bijzonder
onderwijs
DE SCHUTSLUIS IN DE MAAS BIJ AN DEL sprong de stoomketel van de sleepboot „Geert Jan" waardoor do machinist werd
gedood; de ketel werd weggeslingerd en sloeg door de ducdalven in de bedijking.
Van onzen bijzonderen correspondent)
In onzen materialistischen tijd, in een we
reld, waarin de jeugd aan duizenden gevaren
is blootgesteld en een zwaren, ook moreelen
„struggle for life" te strijden heeft waarin
zooals in Hongarije, in bijna iedere woning da
grootste armoede en ellende heerscht en heele
gezinnen de vertwijfeling nabij zijn, is het niet
enkel een grootsche gebeurtenis voor Honga
rije maar voor goheel de Katholiek® wereld,
wanneer de burgemeester van Szegedin, na
Boedapest de grootste stad van Hongarije, de
gebeele gemeente in de onlangs geconsacreerde
votiefkerk met het volgend gehed aan het H.
Hart van Jesus toewijdt
„Almachtige God, Wiens Gerechtigheid onze
zonden straft, doch Wiens Barmhartigheid ons
bij het opstaan uit de boosheid ondersteunt,
Uwe Gerechtigheid vernederde ons voor vijf
tig jaren, toen onze stad door een overstroo-
ming geteisterd werd.
Getroffen in het diepst van ons hart, be
loofden wij U, toen wij door deze ramp getrof
fen werden, dat wij; om Uwe Goddelijke Ma
jesteit te verzoenen en tot roem van Uwen
Heiligen. Naam, een kerk zouden bouwen.
Dank zij Uwe oneindige Barmhartigheid,
werd onze stad wederom opgebouwd en thans
staat ook de kerk, die wij U beloofden, verre
zen in ons midden.
Met een dankbaar hart knielen wij voor Uwe
Goddelijke Majesteit neder. Gewaardig U 'in
deze heilige plaats onze offers te aanvaarden
en zend van hier uit Uw Vaderlijken Zégen
over ons neer, over het volk van deze stad en
haar omgeving, dat zooveel ellende geleden
heeft.
En Gij, Verlosser, Christus, Die ons gedu
rende negen eeuwen in het alleen-zaligmaken
de geloof bewaard hebt, verberg de inwoners
dezer stad in Uw Heilig Hart, opdat wij een
zijn in Uwe liefde en in heiligen vrede geluk
kig mogen leven. Amen."
Do tweede hoofdstad van Hongarije wijdt
zich toe aan het H. Hart en stelt zich onder
de bescherming van Christus Koning.
Vijftig jaar geleden trad de rivier De Theisz
buiten hare oevers en verwoestte de geheele
stad Szegedin. Koning Frans Joseph bracht
terstond een bezoek aan het geteisterde ge-bied
en beloofde een votief-kerk te zullen bouwen,
om de Goddelijke Gerechtigheid te verzoenen.
De stad werd opnieuw opgebouwd en is thans
schooner en grooter geworden. De bouw der
votiefkerk werd echter door het uitbreken van
den wereldoorlog onderbroken.
De verbrokkeling van het Hongaarsche rijk
en de schrijnende armoede van het volk maak
ten het onmogelijk, het grootsch opgezette plan
voorloopig uit te voeren. Szolgedin, dat in
het midden van Hongarije lag, werd een grens
stad.
Aan gene zijde van de- rivier De Theisz, die
midden door de stad stroomt, ligt thans Joe-
go-Slavië. Naar Szegedin vluchtten ook de pro
fessoren en studenten van de universiteit van
Klausenburg, die hier jaren lang in armoede
leefden.
De stad Szegedin behoorde tot het bisdom
Csanód, waarvan de bisschop in Ternesvar ze
telde. Ook deze stad ging voor Hongarije ver
loren. Zij behoorde eertijd lang tot Joego
slavië, later ging zij over in Roemeensch bezit.
De bisschop van het diocees Csandd, dr.
gen, die wij hier in hoofdzaak laten volgen:
„Politiek, opgevat als de daadwerkelijke be
hartiging van het openbaar welzijn, is een
eerbaar, beroep, en een beroep, dat iemands
vollen tijd vergt. Journalistiek is ook een
eerbaar beroep, wanneer het beoefend wordt
als een voortdurend waken over de openbare
vrijheden en als een dienst der verlichting.
Maar een „dagblad-industrie", die streeft naar
groote oplagen door middelen die niets hebben
uit te staan met eigenlijke journalistiek, alleen
om hooge advertentie-prijzen van de adverteer
ders los te krijgen en onbeperkte winst voor
het kapitaal, dat in de „newpaper business"
belegd is, heeft even weinig recht om voor
waarden te dicteeren aan politieke leiders en
aan regeeringen, als de cinema-industrie het
recht heeft te eischen, dat de standaard der
openbare moraal gesteld zal worden op het
peil van datgene, wat de grootste menigten
trekt".
Dit moge zijn, maar het is toch onvoldoende
om de hoop te wettigen, dat mr. Baldwin ooit
Serf-lords schrijft Steed minder vleiende din- een dichter in daden zal worden.
Grassfelder, werd evenals de bisschoppen van
Slowakië door de nieuwe heerschers verdreven»
Het bisdom werd tenslotte verdeeld en kreeg
een nieuwen zetel in de intusschen tot univer-
siteitstad verheven metropool van het Hon
gaarsche laagland.
Den 2Ssten October hadden in Szegedin
groote feestelijkheden plaats. Op dien dag werd
de nieuwe votiefkerk, een majestueuze kathe
draal, in tegenwoordigheid van den Pause
lijken nuntius Angelo Rotta, den vorstprimaat
kardinaal Serédi, het geheele Hongaarsche
episcopaat en de vertegenwoordigers der Hon
gaarsche regeering, plechtig ingewijd de kerk
werd aan het H. Hart van Jesus toegewijd.
Ook de nieuwe bisschoppelijke residentie, het
Hongaarsche Pantheon en de nieuwe gebou
wen der universiteit werden op dien dag plech
tig ingezegend.
Wat in de afgeloopen tien jaar op cultureel
gebied in Hongarije tot stand werd gebracht,
bleek vooral op dezen dag, toen de steen ge
legd werd van de vijfduizendste school, die de
tegenwoordige minister van onderwijs, graaf
Klebelsberg, sinds bij aan het bewind is, liet
bouwen.
Vijf duizend nieuwe schoolgebouwen met de
daarbij beboerende onderwijzerswoningen op
een gebied, -dat nog slechts een derde uitmaakt
van het oude Hongarije van voor den oorlog en
waar bovendien de grootste armoede heerscht
zijn wel een sprekend bewijs voor den bloei van
het Katholicisme in Hongarije.
In de afgeloopen tien jaar werden echter ook
tallooze Katholieke kerken, ziekenhuizen en
weldadigheidsinstellingen gebouwd. Men heeft
dit land alles ontnomen wat men nemen kon.
Slechts een ding blèef onaangetastde Hon
gaarsche cultuur en het geloof aan Hóngarije's
zending als beschermer van het Christendom in
Oost-Europa. De zware slagen van het nood
lot brachten het Hongaarsche volk niet in ver
twijfeling, maar vermeerderden zijn geloof en
nederigheid.
Met kinderlijke liefde toont het Hongaarsche
volk steeds zijn genegenheid voor de Katholieke
Kerk, wier zichtbaar Hoofd, Z. H. de Paus geen
gelegenheid laat voorbijgaan om het Hongaar
sche volk Zijn vaderlijke liefde te toonen. Met
dit Godsvertrouwen en dezen Christelijken dee
moed werd het zware lot dragelijk.
Wie het geluk gehad heeft, tegenwoordig te
zijn bij de St. Emericusfeesten in Boedapest,
kon er zich van overtuigen, hoezeer Hongarije
aan de H. Kerk verknocht is. De plechtigheden
te Szegedin bewijzen in tegenstelling met de
St. Emericusfeesten, dat de Hongaarsche Ka
tholieken niet alleen de traditie handhaven en
van de herinneringen aan hun grootsch verle
den leven, maar ook in den geest van deze tra
ditie blijven voortwerken en Christelijke cul
tuurwonderen van een onvêrgankelijkeu roem
weteu te scheppen.
Aan de grens, die door het verdrag van Tria
non geschapen werd en die als het ware een
bloedende wonde is van het land der Magy-
aren, getuigt een nieuwe kathedraal, een
nieuwe bisschopszetel en een nieuwe moderne
universiteit van het bloeiend Katholieke en
cultureele leven van een klein volk, dat met
de hulp der H. Kerk en van het H. Hart gees
telijk overwinnen zal en. zijn zending op dit
kleine plekje van Gods aardbodem wil vervul
len.
Vijf duizend nieuwe scholen in deze streek,
waar eigenlijk geen dorpen maar enkel boerde
rijen liggen en duizenden kinderen wegens de
verre afstanden alleen met moeite de school
konden bezoeken of er in het geheel niét kwa
men, is het niet een waar. cultureel apostolaat?
En nauwelijks zijn deze scholen geopend, of
de minister van onderwijs maakt de bevolking
van dit armzalige land bekend „nog vijf dui
zend scholen moéten gebouwd worden. Naast de
scholen móeten ook kerken staan, naast den
onderwijzer de geestelijke, die voor het ziele-
heil der kinderen kan zorgen." In andere lan
den worden nieuwe paleizen, stations, post
kantoren, kazernes en forten gebouwd. Honga
rije bouwt scholen en kerken, ziekenhuizen en
wetenschappelijke instituten.
De grootste offers werden gebracht, om het
cultureele peil der bevolking omhoog te heffen.
Ons ministerie van oorlog, verklaarde graaf
Klebelsberg, is ons ministerie voor cultuur en
onderwijs, de scholen zijn de kazernes en een
hoogstaande cultuur moet Hóngarije's sterkste
wapen zijn. Tegen deze bewapening kunnen
Hóngarije's vijanden niet protesteeren.
Terwijl ook het kleine Hongarije, men kan
wel zeggen, boven zijn materieels krachten
nieuwe cultureele Instellingen in het léven
roept, moeten millloenen Hongaren aan gèöè
zijde van de nieuwe grenzen in Roemenie,
Joego-Slavië en Tsjecho-Slowakije onmensche-
lijka belastingen betaleiij teryijl de Hongaar
sche kinderen of wel in het geheel van onder
wijs verstoken blijven, ofwel buitenlandsche
scholen moeten bezoeken, waar zij moeten hoe
ren, hoe de helden van hun vaderland worden
beschimpt en waar zij hun eigen moedertaal
niet mogen spreken.
In de nieuwe „Ruhrneshalle" van Szegedin
werden dé standbeelden van Hóngarije's groot
ste zonen onthuld. Een. nieuwe orde, om ver
diensten op het gebied van kunst en weten
schappen te beloonen werd gesticht, die naar
den grooten koning Mathias Corvinus „Corvi
nusorde" genoemd wordt. De Corvinusorde telt
in totaal twaalf leden, die den Corvinuskettlng
dragen zestig leden ontvangen de Corvinus-
krans, terwijl twaalf buitenlanders, die zich
op het gebied van Hongaarsche kunst of we
tenschappen verdienstelijk gemaakt hebben,
het CorvinuseeTeteeken ontvangen. De dragers
van de ordeteekenen werden door rijksbestuur
der Horthy op aanbeveling van het ministerie
benoemd'.
Het zijn de meest vooraanstaande mannen
op het gebied van kunst en wetenschap, en de
beroemde musici en componisten, Ernst von
Dohnanvi, Eugen von Hubay, Franz Herceg,
Albert von Berenczy, president van de acade-
mie van wetenschappen, alsook de voornaamste
theologen, (dichters, tooneelspelers, beeldhou
wers, enz. De orde krijgt een eigen ordeska-
pittel, nieuwe leden kunnen alleen benoemd
worden, wanneer door overlijden van een der
leden een plaats vacant wordt.
In het oude Oostenrijk-Hongarije bestond een
dergelijke instelling niet, die veel overeen
komst heeft mét de académie francaise. Geen
militairen en hovelingen (worden door den
rijksbestuurder geridderd, maar alleen man
nen, die in dienst der wetenschap en der cul
tuur naam gemaakt hebben.
Het kleine Hongarije is op weg een model
staat te worden, die de wereld het bewijs le
vert, dat het verarmde en beroofde Hongarije
in het teeken van het kruis in Europa een on
verwoestbaar bolwerk Is van cultuur en dat
het Hongaarsche ras geen Aziatische horde is
zooals men kort geleden in Europa nog meende.
GEN VE, 1 November. (W.B.)De bespre
kingen van het economisch volkenbondscomité
zün hedenmorgen beëindigd. Onderwerp van
de beraadslagingen was hedenmorgende
kwestie der meestbegunstigingsclausule en in
verband hiermede de kwestie der contingenten
en der specialisaties.
Uit het verloop der debatten bleek, dat het
meerendeel van de comité-leden de meening
is toegestaan, dat de contingenten niet met
het principe der meestbegunstigingsclausule te
vereenigingen zijn, een meening, die de Duit-
sche gedelegeerde, „Mlnlsterialdirektor" Posse
ook thans wederom met beslistheid heeft tegen
gesproken.
Het economisch volkenbondscomité kon daar
door niet tot een formeel besluit komen.
Daarop werd een onderoommissie benoemd,
waarvan ook staatssecretaris Trendelenburg
lid Is en die bij de volgende zitting van het
comité voor de tweede maal rapport zal uit
brengen.
Van de actueele kwesties betreffende han
delspolitiek, die in het economisch comité
behandeld werden, zullen op de November-
conferentie besproken worden: de prefe-
rentleering der Zuid-Europeesche landbouw
producten en douane-verdragen tussehen staten
met vrijhandel en met beschermende rechten.
RUSSISCHE KUNSTSCHATTEN.
Men meldt ons uit Berlijn:
Vólgens een bericht In de bladen moeten
onlangs vijf meesterwerken van bijzondere be-
teekenis uit dé Hermitage te Leningrad aan
een Parijschen kunsthandelaar zijn verkocht.
Eén Amerikaansche firma moet verder onder
handelingen voeren over den aankoop van
enkele andere werken.
Nader bericht men ons uit Londen:
Naar de „Daily Mail" meldt, is dé sovjet-
regeering begonnen met den verkoop van een
aantal kostbare meesterwerken uit de vroegere
tsaristische paleizen, waaronder schilderijen
van Rembrandt, Frans Hals, van Ëljck ©n
Rubens.
Een Amerlkaaneohe firma, die reeds een werk
van Van Eijck heeft aangekocht, onderhandelt
thans over den aankoop van verscheidene an
dere meesterwerken.
LONDEN, 1 November. (H.N.) De Engelsche
rijksconferentie zal waarschijnlijk 12 Novem
ber worden gesloten.
In een' bespreking over de tot nu toe bereik
te resultaten schrijft de „Daily Telegraph",
dat alle pogingen om een economische samen
werking binnen de grenzen van het rijk tot
riaod to brengen, mislukt rijn.
Den moed niet verliezen
Men schrijft ons:
„De scholen als opvoedlngs- en onderwijs
inrichtingen in het algemeen hebben zeer veel
gewonnen door de omzetting van openbaar in
bijzonder onderwijs," schrijft de inspecteur te
Breda over zijn inspectie in het Onderwijsver
slag 1926-1927. „Niet omdat het kon» der open
bare onderwijzers minder geschikt is voor zijn
taak of minder -toewijding en plichtsgevoel aan
den dag legt: het zijn immers nagenoeg dezelf
de personen, die vroeger het openbaar en tegen
woordig het bijzonder onderwijs dienen. Maar
ze werken in de bijzondere scholen onder veel
gunstiger omstandigheden. Lokalen, meubilee
ring en leermiddelen zijn bij de verandering
vernieuwd of verbeterd. Er is asn hartelijke
en vertrouwelijke samenwerking tussehen de
bijzondere schoolbesturen en de onderwijzers,
nu de pastoors in de scholen en de onderwij
zers op de pastorie komen. De bijzondere school
staat ook dichter bij de ouders; daarvan getui
gen o.a. de ouderavonden, die zoo goed als
overal gehouden worden en zonder uitzondering
schitterend slagen. De godsdienstige geest, die
het schoolleven en het onderwijs beheerscht,
geeft aan de onderwijzers een meer .ideëels op
vatting van hun werk, waardoor hun verant
woordelijkheidsgevoel wordt gesterkt en de
opvoedende taak van de school meer dan vroe
ger naar voren komt. Het is vooral de Eucha
ristische kruistocht, die als paedagogische be
weging in dit opzicht buitengewoon veel in
vloed heeft en steeds aan invloed wint. Hij
maakt de persoonlijke zelfstandigheid en de
practieche zelfwerkzaamheid tot den grondslag
van het godsdienstig leven en de godsdienstige
vorming; hij werkt niet klassikaal of en corps,
maar individueel. Het aantal R. K. onderwij
zers en onderwijzeressen die tot zijn leden be
lmoren bedraagt in de inspectie eenige hon
derden; het aantal „kruistocht-ere" onder de
leerlingen van de R. K. scholen loopt in de
duizenden."
In dezelfde lijn schijnen zich de gedachten
-té 'bewegen van den inspecteur te- Helmond,
wanneer hij in een eenigszins ander verband
zegt: „Aan de meeste scholen heerscht betrek
kelijke orde. Binnenkomen en uitgaan der leer
lingen geschiedt meestal netjes, in de klasse
heerscht meestal voldoende rust. Maar als we
de klasse gedurende de les eens nauwkeurig
gadeslaan en ons afvrAgen: „Beheerscht deze
leerkracht de klasse volkomen, heeft zij ze ge
heel in de hand", een' noodzakelijke voor
waarde voor het geheel slagen van d© opvoe
ding en het onderwijs dan moet toch dik
wijls ondanks schijnbare orde, het antwoord
beslist ontkennend luiden. De orde, die ik hier
bedoel, zou ik willen noemen klassegeest, een
geest van zich geven van de zijde der leerlin
gen, een blijmoedig en ongedwongen volgen
van den onderwijzer en van de ies, een neiging,
om alles, wat wordt opgelegd, met inspanning
van alle krachten zoo goed mogelijk te doen.
Aan vele bijzondere scholen wordt dit doel be
reikt, door aan het werk der leerlingen een
godsdienstig motief te verbindenHet is in
derdaad soms treffend, te zien, met hoeveel
ernst de kinderen bij het begin van den school
dag liet werk bij monde van den onderwijzer
met een hooger motief wijden en hoe ze zich
inspannen, hun voornemen ten uitvoer te Oren.
gen. Alhoewel de persoonlijkheid van den on
derwijzer en de wijze, waarop hij zijn faas
opvat en vervult, hoofdzaak blijven, kan niet
worden ontkend, dat de bijzondere school in
dit opzicht op de neutrale voor heeft".
De bijzondere aandacht wordt natuurlijk ge
vraagd voor het door ons gecursiveerde. We
lieten dit citaat uit het Onderwijsverslag lezen
aan een geestelijke, die zeer veel voor de vor
ming van de jeugd heeft -gedaan en nog doet.
Hij las en herlas het, bleef minuten denkend,
biddend ©taan en gaf het terug met de woorden:
„Dit citaat -moest door de Katholieke pers
algemeen verspreid worden. Alle ouders en
opvoeders moesten 'het onder de oogen krijgen".
Onwillekeurig denkt men aan hetgeen A. Van-
develde schrijft in „Opvoedend Catechisftnis-
onderrioht": „De kinderen moeten leeren met
de gratie van hun godvruchtige oefeningen
mede te werken gedurende den dag; met an
dere woorden hun H. Mis, H. Communie,
Biecht en gebeden met bun pogingen en hun
strijd om bekoringen te overwinnen, zich van
een ondeugd vrij te maken, een plicht vol
maakter of, met .beter intentie te volbrengen,
meer goede werken te doen en mede te doen
aan apostolaat.
Ze moeten ten tweede gedurende den dag
in al die werken, leeren opnieuw zegen en
gratie afsmeeken en gewoon worden voor alle
w-erken Gods bijstand in te-roepen. Eerst dan
worden ze weer in geheel hun leven godsdien
stige menschen, die zich inspannen om de in
spraken van den H. Geest te volgen en gedurig
tot God hun toevlucht nemen, zooals onze goede
oude christenmcnsohen doen".
„De kinderen zijn vatbaar voor die leering
over gewoonten, vatbaar voer dat verder gees
telijk leven, als we het maar aan den kant van
de liefde tot O. L. Heer vastnemen". Dat zij
er inderdaad vatbaar voor zijn, bewijst het
aangehaalde citaat uit het Onderwijsverslag,
dat ter lezing en ter overdenking nogmaals
wordt aanbevolen.
I-Iet Bestuursorgaan voor jeugdleiders van
den E. K. en de K. J. V. dringt op ditzelfde
punt aan: „Men verlieze niet uit het oog, dat
voor den arbeider voor den middenstander
niet minder voegen wij er aan toe zijn ar
beid een godsdienst kan zijn, wanneer deze ver
richt wordt in het bewustzijn niet enkel zijn
ei-gen welzijn maar ook dat van andere men
schen te bewerken en daardoor ook mede het
Goddelijke plan te verwezenlijken.
De Jonge Werkman de Jonge Midden
stander niet minder moet leeren kennen de
waarde van den arbeid en het eervolle van
den arbeidersstand van den middenstand.
Arbeid is -een daad van Godsvereering en een
middel om het einddoel der Schepping te ver
wezenlijken.
Als de jonge arbeider dé jonge midden
stander niet minder dat eens beter wist en
dieper aanvoelde, wat zou zijn leven mooier,
rijker, dieper worden".
Ouders én opvoeders, verliest den moed niet
en brengt den jongemannen aan het verstand,
hoè ze den arbeid zoo verdienstelijk mogelijk
kunnen maken.
Het financieel aspect neg
duisterder dan tevoren
Nieuwe proef mei immigratie
Ingediend is een wetsontwerp tot vast. '-
ling van de Surinaamsehe begroeting voer 1511.
Het volgende is eraan ontleend:
Het financieel aspect, hetwelk voor 1931 mg
duisterder is dan tevoren, inzonderheid, om
dat, ten gevolge van do algemeene prijsdaling
der voornaamste uitvoerproducten, rekening
moet worden gehouden met een verderen terug
gang in de ontvangsten, heeft er toe genu p:
om bij de samenstelling van de begroeting, do
grootst mogelijke soberheid te betrachten in
het voorstellen van nieuwe maatregelen mat
geldelijke gevolgen van eenig belang. Daar
nevens is op do raming der uitgaven zooveel
mogelijk besnoeid.
Daartegenover wordt een voorziening van
bijzonderen aard voorgesteld. Deze maatregel
strekt tot wegneming van een onzuiver element
in de Surinaamsclie begrooting en er is een
niet onaanzienlijke verhooging van de Rijks
bijdrage aan de gewestelijke middelen aan ver
bonden.
De aanzienlijke daling van de suiker- en
koffieprijzen heeft op het economisch perspec
tief een uiterst ongunstigen invloed; het feit
dat daartegenover stijgende bedrijvigheid by
de rijstteelt valt waar te nemen, kan slechts
in zeer betrekkelijke mate tot verheldering van
de vooruitzichten in den landbouw strekken.
Met betrekking tot de nijverheid verdient
vermelding, dat de bauxiet-ontginning en de
houtkap voor export neiging tot geleidelijke
uitbreiding vertoonen en dat, in verband met
den opgeloopen afzetprijs voor het product, een
herleving van de balata-winning wordt tegemoet
gezien en hiertegenover staat echter een ver
dere achteruitgang van het goud-ontginnings-
bedrijf.
Met het oog op den gedrukten toestand van
de cultures in Suriname, waardoor aanvoer
van immigranten onder w-erkovereenkomst
voor de landbouwondernemingen in 1931
hoogstwaarschijnlijk onnoodig zal blijken, kan
de raming van het crediet voor aanvoerkosten
in dat jaar worden, teruggebracht tot 210.000,
welk bedrag eventueel ten volle beschikbaar
zal zijn voor de voortzetting van de proefne
ming met aanvoer, in gezinsverband voor vrije
immigranten.
RADIOTELEGRAMMFN VOOR NEDER-
LANDSCHE PASSAGIERSSCHEPEN.
Zooals bekend, is liet mogelijk zich via
Scheveningen-Radio radlotelegrafisch in ver
ding te stellen met Nederlandsehe passagier
schepen op zee.
Ter bevordering van dit scheepsverkeer zal
voortaan zoo mogelijk de gelegenheid gebo
den worden een aangeboden telegram op een
bepaalden datum, overeenkomstig den wensch
van den afzender, te doen afleveren.
Zoowel dus in het verkeer naar liet schip
als van het schip, zal aan wenschen om een
telegram op een bepaalden dag af te leveren,
eventueel worden voldaan. Hieraan zijn geen
meerdere kosten voor het publiek verbonden.
Groothoutbedrijf
Ter bereiking van een vergrooten afzet van
Surinaamsch hout is het gewenscht dat hier
te lande over een te dier zake deskundige
wordt beschikt.
Hiervoor is de keuze gevallen op den heer Ir.
E. J. Lempees, Hoofdingenieur van den Provin
cialen Waterstaat in Gelderland, te Arnhem,
die vroeger directeur van Openbare Werken in
Suriname was.
Immigratie in gezinsverband
Ten laste van dit crediet wordt in het loo-
pende jaar een eerste proef genomen met den
aanvoer in gezinsverband van. Javaansche kólO-
n'isten die, los van eenige arbeidsovereenkomst
eerst na aankomst in Suriname een beschik
king zullen hebben te nemen nopens de rich
ting, welke zij ter voorziening in hun levens
onderhoud zullen inslaan. Slaagt deze proef,
dan schijnt de verwachting gewettigd, dat langs
dezen weg bij voortduring een voldoend aan
tal emigranten naar Suriname zal kunnen wor
den geleid, waardoor niet slechts de kolonisatie
van hét gewest zal worden bevorderd, maar
ook betere bevolkingselementen uit Java en
daardoor uitzicht op vergroot duurzame toene
ming van de Javaansche volksgroep zal wor
den verkregen.
Deze proef met den aanvoer van „vrije" emi
granten, die met instemming van de Indische
regeering genomen wordt, zal zich uitstrekken
over, zoo mogelijk een 150-tal echtparen, met
kinderen.
De aldus aangevoerde immigrant zal, na
plaatselijke oriënteering, de keuze hebben Om
hetzij zich bij een landbouw-ohderneming of
bij eenig ander bedrijf in dienstbetrekking te
begeven in welk geval echter het aangaan van
een werkovereenkomst, waaraan poenale sanc
tie verbonden is niet zal worden toegelaten,
hetzij, en wel in de eerste plaats, zich als vrije
landbouwer te vestigen. Kiest hij voor dit laat
ste een Landsvestingsplaats dan zal aldaar
van Overheidswege in voorlooplge huisvesting
en voeding worden voorzien, tot tijd en wijle
hij voor een en ander uit eigen middelen zal
kunnen zorgen: voorts zal hij geldelijk ge
steund worden bij het bouwen van een eigen
woning. Ten slotte zal hij, naar gelang van
behoefte, voorschotten uit 's Landskas kunnen
ontvangen, teneinde hem over den eersten tijd
van vestiging heen te helpen. Hem zullen
overigens ten aanzien van de verkrijging en
het bezit van gronden alle rechten worden toe
gekend, waarop immigranten onder werkover
eenkomst aangevoerd, na afloop van hun ver
band, aanspraak kunnen maken.
Na verblijf in Suriname van vijf jaren zul
len, gelijk voor de tot dusver uit Java aange-
voerden bepaald is, ook de „vrije" Immigranten
aanspraak verkrijgen om, desverlangd, op kos
ten van den Lande te repatrleerende gebrui
kelijke premie wegens het doen van afstanden
van dat recht zullen zij echter, in plaats van
na vijf jaren verblijf in het gewest reeds na
drie jaren kunnen ontvangen.
De proefneming zal zoo noodig ook in 1931
worden voortgezet.
Instelling van een pensioenfonds voor
burgerlijke landsdienaren
Het komt gewenscht voor hij deze begroe
ting een eersten stap té doen ter verwezenlij
king van het reeds meermalen aanbevolen denk
beeld om door middel van een Lands-pensSoen-
fonds, geleidelijk op 'te bouwen mot uit de bê-
grooting daarvoor af te scheiden middelen, tót
consolidatie te geraken van de, thans gröóteü-
d-eels nog onzichtbare, schulden van het ge
west, voortvloeiende uit zijn pensioenverplich
tingen.
Te dezer zake is een Memoriepost op de be
grooting gebracht.
HET ONDERWIJZERSEXAMEN
Een voordeeltje
De Minister van Onderwijs heeft een wets
ontwerp ingediend tot wijziging van de Onder-
wijsbegrooting voor 1929. Daarin wordt o.aL
gezegd, dat wegens het terugloopen van het
aantal leerlingen, dat bij het onderwijzers
examen is geslaagd, subsidieérlng der bijzon
dere normaallessen veel minder heeft gekost
dan geraamd was. Daarom kan het betrokken
artikel met 50.000 worden verminderd.
