HUISVESTING VAN HET GROOTE GEZIN
ALS DE
WINTER
NADERT
„DE BRANDENDE STAD
V?
OT
KEN
EKIBS KAIMO
DE BRANDENDE STAD
Magazijn „Het Lichtpunt"
LIKEURSTOKER gevraagd
VOLLEBREGT's 3 ZAKEN
Al is uw Naaimachine nog zoo goed, 't is de Pfaff die 't beter doet
MEUBELEN
KLEEDING
SCHOENEN
HAARDEN
KACHELS U
BEDDEN
ONZE KABOUTERS
DEKENS
Wed. A. Niemandsverdriet, L, Kerkstraat 52
f
Dingend tekort aan ruimte
Goed Talen leeren
Hier is mvn radio!
'n Erres K.Y. 105
Echte Geldersche Rookworst
Stegeman Co. Deventer.
G. A. DE WINTER
Leert de moderne talen in Schiedam
Vv OENSDAG 5 NOVEMBER 1930
DE HOOFDOORZAAK DER KWAAL
NIET OP MAATSCHAPPELIJK
GEBIED TE ZOEKEN
R0ELANDA VAN SEUMEREN-
Van Engelen,
EISCHEN UW'-
KIPPENHOKKEN
GEM. BETALING!
VEULEN-MANTEL
AANVULLING OF VERNIEUWING
WILHELMUS FREDRIKUS
EIJBERG,
C. M. de Ries,
ZIJT GIJ VAN DIE NOOD
ZAAK OVERTUIGDDOCH
ONTBREKEN U DE CONTANTEN
WENDT U DAN TOT ONS
LANGE PANNEKOEKSTR.6
GOUDSCHESINGEL 176
FRY's TAALINSTITUUT
Coolsinge! 127 - Rotterdam
Telefoon 53606
Z00EVEN VERSCHENEN:
PRIJS GEBONDEN f 4.90
Verkrijgbaar: van Leeuwen's Boekhandel, Broersvest 87, Tel. 68152
NET MEISJE
GEVRAAGD
'N PARTIJTJE POKER
TE HUUR
GRAMOFOON
TE KOOP
TE HUUR
Maison van V/ijk
69704
Bestellingen worden thuis
bezorgd zonder prijsverhoo-
ging - Zondags geopend.
IZaagmoIendrift 35-45, Mathen8sserdijk ?67 a-b-c, Prins Hendrikkade 64a-K
naas d. Takstraal.
Ook Mieis ™r Kolen, Gas en Electr., Bromen Haardstellen, Keteltjes, Kitten enz.^
JONGE WERKSTER
UW ADRES voor het behandelen Uwer Wasch is
Stoom-Wasch- en Strijkinr.„Edelweiss", Westmolenstraat 16-18, Tel. 6851S
N.V. HANDELMIJ. R. S. STOKVIS ZONEN - ROTTERDAM
AGENTEN IN NAGENOEG ALLE PLAATSEN
DE ERRES TOESTELLEN ZIJN TE SCHIEDAM ALLEEN
VERKRIJGBAAR BIJ:
HOOGSTRAAT 109 - TELEFOON 68836
PP*" Betaling per week en a contant.
Beschikt U over één uur per week en.
Ja, natuurlijk
70 cent
OUDE COURANTEN
TE KOOP
Tot 1000 Ko, 5 ct. p. Ko.
Van 1000-2500 Ko. 45 p Ko.
Van 2500-5000 Ko. 4 ct p. Ko.
MAR.tr 3D - ROTTERDAM
En toch aanzienlijke verbetering
der volkswoning
„De Overheid noodzaakt de menschen, met
haar te kleine woningen, om onzedelijk te
leven".
Deze zeer krasse uitspraak lezen wij in
de jongste uitgave van den Nederl. R.K.
Bond voor groote Gezinnen over de „Ge
zinspolitiek door de gemeente", waar de
schrijver deze uiting nogwel aan een
„geestelijke" in den mond legt.
Het spreekt vanzelf, dat zulk een para
doxale bewering noch door den auteur van
het hoofdstuk over de „Woningpolitiek",
den architect Jac. van Velzen, noch door
zijn ongenoemden zegsman letterlijk bedoeld
kan wezen.
Immers de noodzakelijkheid om een zon
dig leven te leiden kan de rechtzinnige
Katholiek, die liever zou sterven dan God
te beleedigen, natuurlijk niet erkennen.
En bovendien, als de beperkte woonruim
te een dwingend motief was tot immoreele
kinderbeperking, dan ware vóór vijftig jaren
veel meer dan thans, de huwelijksmoraal
reeds hopeloos in het gedrang geraakt.
Want als er één feit vaststaat in de ge
schiedenis, dan is het de verbetering der
volkshuisvesting tijdens de laatste halve
eeuw.
Hetzij men in onze groote steden de
troostelooze rijen huurkazernes uit de jaren
omstreeks 1880 vergelijkt met de riante
woonwijken van den laatsten tijd, hetzij
men voor het platteland een parallel trekt
tusschen de uit „veldbrikken" opgetrokken
of soms uit hout en leem samengelapte
arbeidershuisjes der vorige generatie en de
hechtgebouwde woningreeksen van de
nieuwe volks-kolonies of tuindorpen in de
huidige industrie-centra, hetzij men rond
kijkt te Eindhoven of Hengelo, te Amster
dam of Eygelshoven, overal springt het
enorme verschil in het oog tusschen de pri
mitieve behuizing van vóór vijftig jaren en
de gerieflijke volkswoning van onzen tijd.
Doch desniettemin leert ons de statistiek
der bevolking, dat ten jare IS?1} in de ge
brekkige één- of twee-kamerwoningen, die
destijds regel waren, per duizend inwoners
niet minder dan 37.14 jonggeborenen het
levenslicht zagen, terwijl hun aantal in 1929
is gedaald tot 22.78 voor heel Nederland en
tot nauwelijks twintig per mille in Noord
en Zuid-Holland, waar men van 1870'80
per mille bijna veertig levendgeborenen
telde.
Van een noodzaak om zelfs bij de meest
bekrompen huisvesting tot kinderbeperking
zijn toevlucht te nemen, blijft dus in het
licht der historie, weinig of niets over.
Maar al zal geen Christen huisvader,
welke dien mooien naam verdient, de be
perkte woonruimte van zijn gezin als
dwingend motief aanvoeren om zijn eersten
huwelijksplicht te schenden, hij zal toch het
hinderlijk tekort dag aan dag pijnlijk voelen
en met volle recht aandringen, dat bij den
woningbouw met den natuurlijken groei van
het zedelijk-normale gezin worde rekening
gehouden.
En als hij wat verder in de wereld heeft
rondgekeken, dan zal hij zich met overtui
ging beroepen op het buitenland en met
name op Frankrijk, waar de kwaal der ge
zinsbeperking erger woedt dan hier te
lande, maar waar ook op veel ruimer schaal
de talrijke familie hulp wordt geboden in
haar moeizamen levensstrijd.
Vóór den grooten oorlog was het ginds
bijna ondoenlijk een eenigszins uitgebreid
gezin behoorlijk onder dak te brengen, wijl
de huiseigenaren op den rumoerigen en hin
derlijken kinderrijkdom van hun aspirant
huurders zoo weinig gesteld bleken, dat zij
de „abnormale" families met vier en meer
kinderen stelselmatig uit hun „nette" wonin
gen weercjen.
In dezen misstand heeft de wet van 5
December 1922 een grondige wijziging ge
bracht.
Alle bouwvereenigingen, zoowel gemeente
lijke als particuliere, zijn sindsdien op straf
fe van subsidie-verlies verplicht, woningen
van voldoende ruimte te bouwen en deze aan
redelijken prijs ter beschikking te stellen
van gezinnen met meer dan drie kinderen.
Bovendien hebben de bekende compensa
tiekassen in verschillende industrie-centra
haar bemoeiingen uitgestrekt tot den woning
bouw, met het gevolg, dat de groote gezin
nen, in stede van verschoppelingen thans
bevoorrechte huurders geworden zijn.
Inmiddels is de kwaal der kinderbeper
king in Frankrijk, noch door deze bevoor
rechting van het groote gezin in de stad,
noch door de overvloedige woningruimte
op het platteland, in haar droeven voort
gang gestuit, zooals de geboorte-statistiek
der laatstverloopen jaren overtuigend aan
toont.
En dit bewijst eens te meer, dat de hoofd
oorzaak der kwaal niet op maatschappelijk,
maar op zedelijk gebied te zoeken is; het
geen natuurlijk niet wegneemt, dat aan het
sociale vraagstuk van woning-bouw en
-verhuur een moreele kant vastzit van ge
weldige beteekenis.
Het is juist deze moreele zijde, die men
bovenal in het oog moet houden bij de be
oordeeling der minimum-eischen, waaraan
de woning van het groote gezin heeft te
voldoen.
Immers als de huisvader, en speciaal die
met een talrijk kroost, den plicht heeft te
waken tegen promiscuïteit bij de opvoeding
zijner kinderen, dan heeft hij ook het recht
te eischen, dat zijn woning voorzien zij van
een afzonderlijke slaapgelegenheid, zoowel
voor de ouders als voor de grootere kinde
ren van beiderlei geslacht.
In vroegere jaren placht dit huisvaderlijk
recht op de droevigste wijze te worden nhs-
kend. De woningtelling, die na de invoering
der woningwet van 22 Juni 1901 werd ge
houden, gaf het volgend jammerlijk resul
taat:
Eénkamer-woningen 237.000
Tweekamer-woningen370.000
Driekamer-woningen, met inbe
grip van de keuken 253.000
Totaal 860.000
of 70 pCt. van alle woningen in Nederland.
Sindsdien is de toestand aanzienlijk ver
beterd. Want bij de uitvoering der woning
wet wordt met den eisch van gescheiden
slaapgelegenheid in beginsei altijd rekening
gehouden.
Immers bij den bouw van nieuwe wonin
gen wordt voor toekenning van regeerings-
steun steeds de volgende voorwaarde ge
steld: „Behalve een woonkamer-keuken of
een woonkamer èn een keuken, moet de
woning drie slaapkamers bevatten, waar
van ten minste twee voldoende ruimte bieden
voor de plaatsing van twee ledikanten."
Aldus luidt een circulaire van minister
Aalberse d.d. 28 December 1921.
En ook in het rondschrijven van minister
Slotemaker de Bruine d.d. 17 Maart 1926,
waarin op de „uiterste soberheid" in de.i
woningbouw wordt aangedrongen, lezen wij
letterlijk:
„Wat de slaapgelegenheid betreft, wordt
vastgehouden aan den eisch, dat er zij éïn
slaapkamer voor de ouders en scheiding
van slaapgelegenheid voor zoons en vooi
dochters."
Het juiste beginsel wordt dus erkend,
maar de maximum-inhoud der woningen,
waarvoor nog steun van overheidswege
wordt verstrekt is zoo laag gesteld, dat het
regeerings-modelhuis, wanneer het dienst
moet doen als onderdak voor een groot ge
zin, meer op een harington dan op een
woning gelijkt.
Immers ziehier den maximum-inhoud,
dien de minister van Arbeid, Handel en
Nijverheid, in overleg met zijn ambtgenoot
van Financiën, bij beschikking van 14 Augus
tus 1924 heeft vastgesteld:
1. voor ééngezins-huizen260 M.
2. voor perceelen waar
in niet meer dan twee
woningen boven elkander
gelegen, per. woning225 M.
3. voor perceelen, waar
in meer dan twee
woningen boven elkander
gelegen, gem. per. woning200.M.
Di verband met deze inhoudsbeperking
zijn er enkele eenheidstypen in den woning
bouw ontstaan, waarvan het arbeidershuisje
met twee kamertjes van 3 op 4, of "3 op 3
meter gelijkvloers, en twee slaapkamertjes
boven, met nog één „mansarde" op zoïdsr
wel het meest gangbare is.
Zoolang het gezin niet meer dan drie of
vier kinderen telt is zulk een woning alles
zins bruikbaar; maar groeit het huishouden
aan tot acht of tien kinderen, dan wordt zoo
wel de huis- als de slaapkamer ruimte over
bevolkt.
Van de te kleine „mansarde" verhuizen
een aantal telgen onder de pannen terwijl
het plaatsgebrek in de huiskame-, die
tevens als werk- speel- eet- naai- en kinder
kamer dienst doet, zoo nijpend woidt. Jat
de grootere kinderen de vrije straal verre
verkiezen boven zulk een overbelasten
„huiselijken haard."
Dat de ontevredenheid haar intrede doet
in zulk een woning, waar zindelijkheid
plaats maakt voor slordigheid en gezellig
heid voor ongerief, dat het ideale ouderhuis
een rommelig menschenpakhuis wordt, dit
alles behoeft geen nader betoog.
En daarom sluiten wij ons gaarne aan bij
het betoog van architect van Velzen, als hij
De Heer en Mevrouw
VAN BUCHEM—NUYENS
geven met genoegen kennis van de
geboorte van hun Zoon
GERARD.
Tilburg, 3 November 1930.
91670 6
De Heer en Mevrouw
LEO HESLENFELD—
VAN MEEUWEN
geven met genoegen kennis van de
geboorte van hun Zoon
ANTHONY CONSTANT.
Badja Linggei (Deli), 1 Nov. 1930.
91685 7
Heden overleed tot onze diepe
droefheid, gesterkt door de Ge
nademiddelen der H. Kerk, na
een kortstondig lijden, onze dier
bare Moeder, Behuwd- en Groot
moeder, Mevrouw Weduwe
in den leeftijd van 61 jaar.
J. F. VAN- SEUMEREN
TH. C. VAN SEUMEREN—
Wolters en Kinderen.
Utrecht, 4 November 1930.
Vleutenschevaart 9.
Wij bevelen de dierbare over
ledene in Uw gebeden aan.
Geen bloemen.
De Uitvaartdiensten zullen
plaats hebben Donderdag a.s. in
de Parochiekerk van den H. An-
tonius van Padua (Kanaalstraat)
te 7, 7M en 8 uur en ten 9 uur
de gezongen H. Mis van Re
quiem, waarna de begrafenis
van uit de kerk.
DE EERSTE STALEN HANGER, waaraan
het brugdek van de nieuwe brug te Sydney
zal worden opgehangen, wordt op zijn
plaats gebracht
over de groote gezinnen „op de eerste plaats
ruimte, op de tweede plaats ruimte en op
de derde plaats ruimte" vraagt.
Hoe hij zich de indeel ing dezer ruimte
en de verdere oplossing van het woning
vraagstuk denkt, zullen wij nader zien in
een slotartikel.
Mr.S.
bedekt met Eternit golfplaten zijn
goedkoop, zindelijk, duurzaam en
geen luis. Makkerstraat 8, Telef.
68435. S39S
Sol. Ieermeub., Buffetten, Linnenk.,
Theekasten, Spiegels, Divans, Bed-
stell., Dekens, Dressoirs enz. Simon-
straat 44 en 57, nabij Schiekade,
Tel. 41541. 2030
Wegens vertrek naar Indië ter
overname aangeboden
met beige bontkraag, voor groot
slank figuur. Adres Burg. Meinesz-
laan 87a, Tel. 30960, R'dam. 91726
91698 31
In plaats van kaarten.
Heden overleed, na voorzien te
zijn van de H.H. Sacramenten
der Stervenden, onze geliefde
Vader, Behuwd- en Grootvader,
de Heer
Weduwnaar van Mevrouw
in den ouderdom van bijna 87
jaren.
C. M. J. EIJBERG
A. M. G. VAN DIJK—Eijberg
W. M. VAN DIJK
TH. C. A, A. VAN DIJK
W. C. M. VAN DIJK.
Rotterdam, 2 November 1930.
Boezemsingel 6b.
De teraardebestelling zal plaats
hebben Donderdag 6 November
a.s. op de R. K. Begraafplaats
Crooswijk. Vertrek vanaf het
woonhuis ten 10% uur.
roos^kolk
2537 VS 192
91675 31
Onzen hartelüken dank voor de
vele blijken van belangstelling on
dervonden op 31 October j.l.
L. J. A. KEMPER
en Echtgenoote.
kunt U slechts bij
DAAN VAN DER ZEE
OORSPRONKELIJKS ROMAN OVER SCHIEDAM.
E M en J. JAARSMA, INVENTA
PERMANENT, BECKERS,VUL-
CANA, UPS en PETERS, W.
FRISIA, VICTORIA (met onaf-
brandbare lak) e.a.
Waarom zult ge tobben
als U vanaf f 1.50 per
week Uw kamer kunt ver
warmen en verfraaien.
500 stuks keuze.
909. iS 34
voor dag en nacht. Aan te melden
C. A. B. Buise, B. IC Laan 178.
Zondag 9 Nov. a.s. in de Schouw-
burgzaal der St. Josep-Gezellen,
Stationsplein 10, 's av. 7% uur
door de R. K. Schied. Tooneelclub.
Wü_ reserveeren plaatsen. Bel op
15054. Ook kaarten 's av. aan de
zaal verkrijgbaar. R. K. Prop. Club
„St. Barbara."
Bovenhuis Lange Haven bij de
R. K. Kerk. Huurprijs 28.per
maand. Te bevr. L. NIeuwstraat 63.
845S
met 88 nummers 25.Station
straat la, Schiedam. 847S
Schiedam, Stationsstraat, moderne
woningen, beneden 6.—, Ie 5.50,
2e 5.25 p. w. Sleutels 2e Etage
no. 23. Telef. 69673.
2026
Kijk, maar één Icnop om te bedienen en
een verlichte trommelschaal. Nu de stekker
in het stopcontact en daar is muziek. Even
verder draaien - een ander station. Hier
drie, tien, twintig stations. Wat een geluid
Komt- door de groote eïndlamp. En vooral
door den Erres luidspreker. Een geweldig
toestelI Duur Weineenf 1 95.- het toestel;
1 45.- voor den luidspreker en het tafeltje
kost f 1 7.50. Je kunt natuurlijk ook alles
apart krijgen. En er zijn nog andere modellen.
Maar ga mee naar den Erres agent, die zat
ze je toonen. Dat vergat ik nogburen wor
den niet gestoord door Erres toestellen,
wat gij niet wilt dat U geschiedt
2517DGVS 10
Banketbakkerij
ROTTERDAMSCHE DIJK 219
telefonisch aangesloten onder No.
9093S 10
2539VS 54
FIJNPROEVERS VERLANGEN BIJ STAMPPOT DE
Overal verkrijgbaar.
Let op het loodje met firmanaam. 542DGVS
Biedt zich aan nette
v.g.g.v. Brieven onder no. 846S
Bureau. N. S. C. Schiedam.
653S 10
2533—5 243
door DAAN VAN DER ZEE, ƒ4.90 geb.
Zeer interessante roman over SCHIEDAM VAN ONGEVEER
30 JAAR GELEDEN, door een oud-Stadgenoot, leder, die belang
stelt in onze stad, moet dezen roman lezen. Voorhanden bü
Telefoon no. 68089.
9092S 30
volkomen op de hoogte met het vak en zelfstandig kunnende werken.
Brieven no. 3921 Adv. bur. Gebr. Haagens, Keizerstraat 27, Rotterdam.
t 9094S 16
In
ZAAGMOLENDRIFT 35—45 MATHENES SERDIJK 267 PRINS HENDRIKKADE 64
ztjn alle modellen ERRES KADto uit ruimen voorraad desgow. op zeer gemakk. betalingsvoorw. leverbaar.
01714MVS 18
I
Laat U dan inschrijven in een van de .Fransche,
Duitsche of Engelsche klassen, die wij vanaf
5 November openen. Brochure gratis op aanvraag
BERLITZ, HOOGSTR. 182, SCHIEDAM, Tel. 69675
Het kantoor is geopend voor inlichtingen en in
schrijvingen op Woensdag en Donderdag van 5.30
uur en 8.30 uur. Hoofdkantoor Berlitz, Stationsweg
R'dam. Tel. 52bC0. lederen dag geopend van 9 u.
's morgens tot 10 uur 's avonds.
Proefles gratis. Sluit U nu aan.
(ONGEBRUIKTE EXEMPLAREN)
Af te halen aan het bureau van De Maasbod
