DE NEDERLANDERS BIJ
DEN PAUS.
Zeiss
gggfrk
Funhiai
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
„ADRESSEN
„Waar dat wiel draait".
L
STADSNIEUWS
Hoogstraat 69. Tel. 68436.
DE PAUS-MIS IN ST. PIETER.
AT T WEER BRENGT.
Fa. W. VAN LOON
54ste JAARGANG
ZATERDAG 16 MEI 1931
No. 16021
HET BEWIJS
BUREAU: KOEMARKT 4, SCHIEDAM
TELEFOON INTERCOMM. 68085
herwonnen levenskra
VOLKENBONDSDAG
C. 17. d* m OS T Czn.
Broersweïd elef. 68273
A. VAN DER ZEE Azn.
EXPEDITIE TIEMAN
MANUFACTUREN MAG. „DE STER'
DE ONTVANGST OP HET
DAMASUS-PLEIN.
DE AUDIëNTIE DER NEDER
LANDERS BIJ DEN PAUS.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWEE BLADEN
DE TOESPRAAK VAN Z. H. EXC.
Mgr. JANSEN.
SPECIALE INRICHTING
VOOR OOG - ONDERZOEK
SCHIEDAM.
WANDGEDIERTE, KSlak™:
De ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWE
SCHIEDAM3CEE COURANT bedraagt, franco
bt) vooruitbetaling
Per drie maanden 3.25; per maand 1.10;
per week 25 cents.
Bij bezorging franco per post bedraagt de
abonnementsprijs per drie maanden 3.75, bij
vooruitbetaling.
LOSSE EXEMPLAREN zijn steeds aan ons
bureau Koemarkt 4 verkrijgbaar 5 cents
per stuk.
POSTCHEQUE- en GIRODIENST No. 81440.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt;
Voor 1—6 regels: ƒ155. elke regel meer 25 ets.
Bij contract aanzienlijke reductie.
Geen prijsverhooging voor den Zaterdagavond.
Reclames tusschen den tekst dubbel adv tarief.
Liefdadigheidsadv. half tarief. Voor Liefdadig-
heidsadvert. worden geen contracten afgesloten.
Kabouter-advertentiën 5 regels 0.50: U
regels ƒ1.—; 15 regels ƒ1.50. bij vooruit
betaling. Porto voor opzending van brleveï
gelieve men bij te voegen.
Gratis-Ongevallenverzekering 500.- bij overËjd^d^^ü"Seval500. by verlies van beide handen, voeten of o^n; ƒ250— bij verlies van één hand, één voet of één oog; ƒ150- bij verlies «n e^u.m; (5 orden'afg^Jnikl
vinger; f 50— bij verlies van twee voorste ledematen alle vingers van een hand, 25.— bij verlies van eiken anderen vinger. De Verzekering loopt op de voorwaarden als eenmaal per maand
Neen, we krijgen die tien raadszetels niet
cadeau. We zullen er voor hebben te vechten
met de tanden opeengeklemd tot de laatste
vijf minuten voor de stembus gesloten wordt.
Bij de Statenverkiezingen van April zijn in
onze stad op 25090 kiezers 22621 geldige stem-
men uitgebracht Voor den gemeenteraad be
draagt. het aantal kiezers -.2425. We zouden
kunnen aannemen dat bet aantal uitgebrachte
geldige stemmen da.n 20305 zal beloopen. Het
zal er niet zoover van af zijn. In alle geval is
dat precies de som van het aantal stemmen
dat op iedere partij moet worden uitgebracht,
wil zij sinds de raadsverkiezing van 1927 in
dezelfde verhouding vooruitgaan als sindsdien
het aantal kiezers is toegenomen.
Houden we daft stemmental van 20305 aan,
dan wordt de kiesdeeler 655. In 1927 werden
op de Katholieke lijst uitgebracht 5329 stem
men. Willen we nu straks voor de Raadsver.
kiezingen in dezelfde verhouding vooruitgaan
als sindsdien het kiezerstal vooruitgegaan is,
dan moeten we het weten te brengen tot 6110
stemmen. 6110! We haalden bij de Statenver
kiezing 6583 stemmen. We hebben dus een ver
schot van 473 stemmen, die we minder zouden
mogen uitbrengen omdat hot aantal kiezers
2665 en het geschatte aantal uit tie brengen
geldige stemmen 2316 geringer is dan bij de
Statenverkiezingen. Dat verschot van 473 ls te
klein. Als we rekenen, dat wij 30 pot. van het
aantal stemmen uitbrengen, dan zou het 695
moeten zijn; immers 30 pet. van 2316. Met
de Statenverkiezing voor oogen zouden we der
halve uitbrengen 6583 695 is 5888 stemmen.
En dan komen we maar tot 9 zetels, dat wil
zeggen 8 en een overschot van 648 stemmen
op een kiesdeeler van 655, derhalve een vol
komen veiligen overschotzetel.
Intusschen, nu hebben we wel zeer secuur,
maar toch niet juist gerekend. Immers van de
2316 stemmen die naar schatting minder uit--
gebracht gaan worden mag geen dertig procent
op oijze rekening worden gesteld, omdav van
de nieuwe bevolking onzer gemeente die voor
den Raad nog niet stemmen mag, geen 30 pet.
Katholiek is. We hebben dat cijfer 25 pot. en
we hebben het ook 22 pet. hooren noemen. In
het eerste geval zouden we van ons stemmen
tal van 22 April jongstleden 599 en in het
laatste geval slechts 509 stemmen verliezen.
En bij een kiesdeeler van 655 zouden we de
volle 9 zetels halen en een overschot van
hetzij 89, hetzij 179 stemmen hebben voor een
mogelijken tienden zetel.
Als wij dus dit mogen we zeggen zonder
eenige overdrijving, eenvoudig reëel de zaken
bekijkend op 24 Juni even goed ter stem.
bus gaan als op 22 April, dan halen we negen
zetels en houden nog een overschot.
Maar dit beloven we elkaar: we doen het
beter nog dan op 22 April. We halen, dringen,
sleepen desnoods tot den laatsben man teï
stembus; want TIEN VOOR ONS is ons parool,
tien voor ons, royaal!
Bloempjesaag
Morgen zal aan die uitgangen der vier
parochiekerken een bloempje worden aange
boden. ten bate van de vereeniging „Herwon
nen Levenskracht", ten bate /lus van onze
tuberculoselijders.
Onnoodig te zeggen, dat heel Katholiek
Schiedam zich morgen voor het mooie doel
een offertje getroosten zal.
H. H. VOORWALD t
In d^n ouderdom van ruim 77 jaar ts gis
termiddag overleden de beer H. H. Voorwald.
De heer Voorwald is vain October 1875 af
collectant geweest in de kerk van O. L. \ronw
Visitatie, bijna 56 jaar lang dus; en bijna 54
jaar vervulde hij van. St. Hieronynriis Acnulius
het collectantencollege, het secretariaat. Hij was
het oudste lid in jaren en het oudste ook naar
de jaren van lidmaatschap. Bij zijn 50-jarig
lidmaatschap werd hij om zijn verdiensten
met het gouden kruis Pro jEcclesia et Pontifice
geëerd.
Vele jaren lang heeft de heer Voorwald aan
vankelijk geheel belangeloos de boekhouding
waargenomen van de Spaarbank van den R. K.
Volksbond.
De begrafenis van den eenvoudigen, plichts
getrouwen man, die stil zijn weg ging, maar
tegelijk zich zoo verdienstelijk voor anderen
wist te maken, zal plaats hebben Maandag na
de H. Mis van half tien in de Sint Jansk.-rk.
Het cpllectantencollege zal den overledene naar
zijn laatste rustplaats vergezellen.
Het auto-tournooi te Wiesbaden werd door
Mercedes gedomineerd. In de „Rallye" en den
48 uren „Kreuz und Quer" rit behaalde Mer
cedes 5 prijzen en op het schoonheidsconcours
15 eerste prijzen. De meeste wagens liepen op
Conti-banden. Voor kenners geldt Conti, niet
alleen in Duitschland maar ook in Nederland,
als een der allerbeste, absoluut betrouwbare
banden. (Adv.).
VERKIEZING GEMEENTERAAD
De nummering van de lijsten zal bij loting
plaats hebben op Donderdag 21 Mei a.s. om
twee uur op het Stadhuis.
DE DR. NOLETSTICHTING
Van het Interieur van ons mooie en doel
matige Katholieke Ziekenhuis, dat zoozeer aan
zijn doel blijkt te beantwoorden, dat de plan
nen tot een grootsche uitbreiding vrijwel ge
reed liggen, zijn een tiental interieurkieken
gemaakt en als prentbriefkaarten ook lit den
handel verkrijgbaar. We zien er de intieme
kapel, de zuigelingenafdeeling, de vroolijke
kinderzaal, een mannenzaal en een voor de
vrouwen; de Röntgenkamer, de operatiezaal,
de polikliniek, de keuken en de Zustersreftcr.
De geheele serie geeft een aardig denkbeeld
van de zoo voortreffelijke inrichting en zal
tevens voor velen een blijvende, tot dank
stemmende herinnering zijn.
De kaarten zijn verkrijgbaar aan het Zieken
huis zelf, alsmedie bij den heer Henri Rebers,
Hoogsit-raat.
KLOKGELUI OP VOLKENBONDSDAG
Door de medewerking van het Gemeente
bestuur zullen, in aansluiting aan het „mid
dagluiden" van den St. Janstoren, de Stads
klokken op a.s. Maandag gedurende eenigen
tijd worden geluid ter viering van den Vol
kenbondsdag.
Evenali3 elders ln ons land moge dit klok
gelui een ieder opwekken, zich te bezinnen,
ten aanzien van zijn taak, welke hij ten op
zichte van Volkenbond en Vredesbeweging
heeft!
De goede gewoonte getrouw zal ook dit jaar
hier ter plaatse op a.s. Maandag de Volken-
bondsdag (18 Mei-dag) worden gevieTd.
Zooals bekend mag worden verondersteld is
deze datum gekozen ter herinnering aan het
feit, dat op 18 Mei 1899 de eerste Vredes
conferentie te 's Gravenhage geopend werd,
waardoor ons land meer dan te voren, aan de
beweging voor Vrede en internationaal recht
werd verbonden.
De voorgangers der verschillende kerken
zijn uitgenoodigd in de godsdienstoefeningen,
welke aan 18 Mei voorafgaan, de aandacht op
den Volkenbondsdag te willen vestigen.
Aan de hooiden en het personeel van de in
richtingen van onderwijs is het verzoek ge
richt de scholieren op de beteekenis vaD den
Volkenboindsdag te wijzen.
Aanplakbiljetten, brochures enz. zullen Toorts
het hunne er toe bijdragen om aan dezen dag
bekendheid te geven.
In verband met den Volkenbomdisdag belegt
de afd. Schiedam van. de Vereeniging voor Vol
kenbond en Vrede een openbare vergadering
tegen Vrijdag 22 dezer 8 uur in het gebouw der
H.B.S., alwaar dr. M. D. Hap, lid van het
Hoofdbestuur eenige beschouwingen zal geven
over „De Volkenbond en de economische struc
tuur van Europa".
Toegangsbewijzen voor deze vergadering zijn
verkrijgbaar bij het Secretariaat der aïdeeling,
Plein Eendragt 25a.
STEDELIJK MUZIEKKORPS TE SCHIEDAM
Het programma van de uitvoering, door het
Stedelijk Muziekkorps, dir. de heer H. H. van
Vleuten, morgenmiddag om 1 uur te geven in
de Plantage, luidt:
1 Paris-Bruxelles, Marsch. L. Purnotto
2 Ouverture Si j'êtais Roi A. Adam
3 Concertino voor twee clarinetten, uit te
voeren door de heeren P. Ruseier en C.
Schijndel L Hermann
4 Wein, Weib und Gesang, Wals. J. Strauss.
5 Aubade Printainière P. Laoombe
6 Avec Aplomb, Marsch B- Vollstadt
BURGERLIJKE STAND
Aangifte van 1314 Mei
GEBOREN: Adrianus, zoon van D. Breddels
en W. van Loon, Mariastraat 77 Maria J.,
dochter van A. F. Middendorp en H. J. Ver.
lioeckx, Dwarsstraat 12 Adriaan, zoori van
W. A. Fitius en C. Weeoel, Filips van Bou,r.
gondiëstraat 45.
OVERLEDEN: A. J. van F,ijk, 28 j., Dr.
Noilietstraiat i m. Schoomemberg, 1 jaar,
Nassaulaan 75.
In de aangifte der ondertrouwden van
gisteren dient de volgende wijziging te worden
aangebracht: J. c. J. m. van der Vijver 32 j.
en M. A. P. Nolet 25 jaar F. A. de Bruyn
28 jaar en J. H. van Dijk 25 jaar.
SCHEEPVAART
SCHIEDAM, 15 Mei. Aangekomen: Eng.
m.s. Loch Monar, van Rotterdam; Eng. s.s.
Allende, van Rotterdam; Finsch s.s. Hulda
Thorden, van Rouaan; m.s. Ka^jndrecht, van
Rotterdam alle om te dekken in de Wilton-
haven; Ital. s.s. Annina, van Rotterdam om te
dokken in de Wilhelminahaven; Duitsch m.s.
Kulmerland, van Japan via Rotterdam met
olie voor N.V. Schleveem; Noorsch s.s. Elfi,
van SetubaJ; Eng. s.e. Cristales, van Bremer
haven, beide om kolen te bunkeren ln de
W ilhelminahaven.
SCHIEDAM, 15 Mei. Vertrokken: Noorsch
s.s. Elfi, naaT Aalborg; Duitsch m.s. Kulmer
land, met stukgoederen naar Hamburg; Eng.
s.s. Allende, naar New-Catle; m.s. Kateudrecht
naar Rotterdam.
SCHIEDAM, 16 Mei. Aangekomen: ss.. Aleer,
van Huil om kolen te bunkeren; Deensch s.s.
Afrika, met stukgoederen vau Antwerpen beide
in de Wilhelminahaven.
Bü of krachtens wetten of verordeningen
voorgeschreven en andere officiëele
af- en aankondigingen van het
Gemeentebestuur
BENOEMING LEDEN VAN DE
COMMISSIE, BEDOELD IN ART.
158 DER GEMEENTEWET
(Art. 11, le lid der Gemeentewet)
De Voorzitter van het Centraal Stembureau
voor de verkiezing van bovengenoemde com
missie, maakt bekend, dat het centraal stem
bureau ©en zitting zal houden ten Stadhuize
op Maandag 18 Mei a.s., des namiddags half g
uur, ten ©inde over te gaan tot de benoeming
van' de op 12 Mei j.l. gestelde candidate!! voor
de commissie uit de ingezetenen, bedoeld in
artikel 158 der Gemeentewet.
SCHIEDAM, 16 Mei 1931.
INGELEVERDE GELDIGE LIJSTEN VAN
CANDIDATEN
De voorzitter van bet centraal stembureau
voor de verkiezing van de leden van den Raad
der gemeente Schiedam maakt bekend, dat
van all-e hoofdstemhureaux de mededeeliug is
ontvangen, welke geldige lijsten van candi.
daten voor die verkiezing zijn ing© evei
Herinnerd wordt, dat binnen vier dagen na
heden de gemachtigden der onderte ikenaars
van lijsten deze tot eein groep kunnen ver
binden door een daartoe strekkende gemeen
schappelijke verklaring schriftelijk bij net een
(-vaal stembureau in te leveren. Formulieren
voor deze verklaringen zijn ter gemeente
secretaris verkrijgbaar.
Op Donderdag 21 Mei a.s., des namiddags 2
uur, zal het centraal stembureau in het ge_
meentehuis een voor de kiezers toegankelijke
zitting houden, ten einde de lijsten te num.
meren in de volgorde door het lot aangewezen.
SCHIEDAM, 16 Mei 1931.
KENNISGEVING
Ingeleverde lijsten van candidaten
De voorzitter van het Centraal Stembureau
voor de verkiezing van de leden van de Com
missie uit de ingezetenen, bedoeld in artikel
158 der Gemeentewet, maakt bekend, dat van
alle Hoofdstembureau's de mededeeling is ont
vangen welke geldige lijst van candidaten voor
die verkiezing is ingeleverd.
SCHIEDAM, 16 Mei.
De Voorzitter voornoemd
jj
ELECTBOTECHiNiSCH BUREAU
H. PL*UYIVI Klokken en Brillen
HOOGSTRAAT 153
SCHIED. LIJSTENHANDEL
Alléén W. J VOOGT
HOOGSTRAAT 89
Levert U pr ma
BLAUWE KAMGAREN C0STUUMS vanaf f 40.-
Uitslutend maatwerk - LANGE KERKSTRAAT 17
De GOEDKOOPSTE WINKEL
in Ijzerwaren, Electrisch Materiaal en
Philipslampen
GOEDERENVERVOER
Telefoon 68251
J
Hoogstraat Wilhelminaplein
LEGT STEEDS UW ZEILEN GRATIS
R. K. S. V. EXCELSIOR
Wedstrijdprogramma
Excelsior 2Velox 1, 2 uur; Excelsior 4
S.G.V, 2, 12 uur.
Zondag wordt te Hagen (Duitschland) een
wedstrijd gespeeld tusschen een elftal van den
Kreisz Rhein Weer, en eem elftal uit het
Diocees Haarlem. In dit laatste elftal wordt de
spilplaats bezet door den Excelsior spel er R. v.
Dingen.
(Van onzen correspondent.)
Rome, 16 Mei 1931.
Een der merkwaardigheden van dezen En
cycliekfeesten is, dat vrijwel geen enkele tijd
in het officieel programma goed werd aange
geven.
Meestal is het vroeger dan gemeld staat.
Maar daar iedereen zijn best doet, minstens
een half uur te voren aanwezig te zijn, om
nog 'n eenigszins draaglijke plaats te veroveren
komt alles gewoonlijk nog goed op z'n pootjes
terecht.
Zoo was het ook gisterenmorgen bij de
Paus-Mis in St. Pieter. Wie aldaar om negen
uur kwam (aldus gaf het programma den tijd
aan) vond de Vaticaansche basiliek reeds
Helaas was de Paus-Mis reeds tot aan de Con
secratie.
Een Paus-Mis in St. Pieter, dat is een schouw
spel om nooit te vergeten. Een menschenzee
is in St. Pieter van naar schatting 30.000
35.000 geloovigen uit alle werddeelen.
De aanblik alleen is reeds een machtig ge
tuigenis van het geloof in de eene Katholieke
en Apostolische Kerk.
Zooals de toren van Babel de menschen in
hoogmoed uiteen joeg, omdat zij elkander niet
meer konden verstaan, zoo brengt de koepel
van St. Pieter, de menschen, die elkaar niet
verstaan, in een nederig gelooven weer bijeen.
Telkens en telkens is het een reikhalzen
naar achter in het reuze-gebouw.
Kardinalen, bisschoppen en prelaten komen
en nemen hun plaats in. De namen worden
gefluisterd over de massa, doch het speurend
oog dwaalde spoedig van hen allen af, daar
echter in de St. Pieter de Paus elk oogenblik
kan verschijnen.
Daar klinken plotseling de fanfares en eens
klaps gaat er een geweldig „evviva il Papa"
door de onmetelijke ruimte.
Een prachtige stoet verschijnt achter in de
basiliek en boven de menigte uit wordt de
Paus op de sedia gestatoria langzaam naar
voren gedragen.
Het is een wuiven met vaandels en een
zwaaien met vlaggen en in twintig, dertig
talen gaan de juichkreten omhoog.
We spreken zoo gemakkelijk van een klet
terend applaus. Maar hier kletterde het ln den
waren zin des woords tegen de hooge ge
welven op.
Eindelijk als Christus' plaatsbekleeder bij
bet altaar is aangekomen, wordt het stil en wan-
neer hij zich kleeden gaat met de Heilige ge
waden voor het H. Misoffer laat de schola
Cantorum zich hooren.
De geloovigen gaan medezingen, doch willen
tevens niets van het schouwspel missen. Kerk
boeken doen dus geen dionst, slechts de rozen
krans glijdt door de tintelende vinkers en de
vrome lippen stamelen de gebeden langzaam.
Ja, waarlijk, ook hier zijn allen ééndrachtig
in het gebed.
Nog éénmaal grijpt dezelfde machtige ont-
roeping ons aakn, wanneer bij het „Credo
door de Schola Cantorum ingezet, duizenden
die belijdenis zingend overnemen, als een
jichkreet van gelooféénheid.
Met eenzelfde enthousiasme, als waarmee de
Paus begroet werd, gaat hij na de H. Mis ook
been en wij heibben een schouwspel meege
maakt, dat onvergetelijk in de herinnering zal
blijven voortleven.
's Middags om kwart over vieren, was het
weer op het ruime Damasusplein een geroeze
moes van belang.
Bij het binnenkomen van kardinaal van
Rossum bleek uit de toejuichingen thans dui
delijk, hoe groot de Hollandsche groep wel
was.
Eindelijk klonken de fanfares en -toen Z. H.
maar even werd opgemerkt, daverde het ge
juich langs de vier muren, die het plein om
sluiten en die een weidsöhen luidspreker vorm
den, waardoor het geluid naar den hemel
stormde.
Toen werd het rustig, want de Paus moest
spreken. En in drie talen, Italiaansch, Fransch
en Duitsch, klonk zijn ernstig woord, dat
mede door de radio de wereld werd ingezon
den.
Het werd een lange rede en allen bewonder
den -de kracht, waarmede de bejaarde Opper
priester onvermoeid anderhalf uur lang Zijn
woord bleef richten urbi et orfot, tot ons in de
Eeuwige Stad persoonlijk en door de mysteri-
euse vleugelen van de radio tot allen in de
wereld.
Om kwart voor zeven rees Z. H. weer op en
zegende de vaandels, die om den pauselijken
troon waren geschaard.
Een minuten-lang applaus was het antwoord
en nog tweemaal verscheen de H. Vader voor
een der vensters van de staatseecretarie, om
Zijn groet naar de menigte toe te wuiven, die
langzaam zich verwijderde met een herinne
ring voor het leven.
ZONDAGSDIENST GENEESKUNDIGEN EN
APOTHEKERS
De Zondags-dienst zal morgen worden waar
genomen door de geneeskundigen van den
Broek, Willem de Zwijgerlaan 23; De Bruyn,
Nieuwe Haven 125 en Geerdes, VeenlaAtstr.
2. Geopend zal zijn de apotheek van den heer
A. F. van Lissa, Hoogstraat 118, dioor welke
apotheek volgepde week ook de nachtdienst
wordt waargenomen.
Zonder RECLAME geen
omzet, geen winst; de
DRUKINKT is de kracht
van 't huidige zakenleven
Verwacht wordt:
Zwakke tot matigen Z. W. tot Z. O. wind,
meest zwaar bewolkt, aanvankelijk weinig of
geen regen, iets warmer.
Fietsers en motorrijders lichten op van
's avomds 9.17 tot 's morgens 4.35.
In den loop van den namiddag zijn de Ne-
derlandsche Rerum-Novarum-pelgrims dooi
den H. Vader in bijzondere audiëntie ontvan
gen.
Bij die gelegenheid heeft de aartsbisschop
van Utrecht, Z. H. Exc. mgr. J. H. G. Jansen
de volkgende toespraak» u.d n Paus gehou
den:
Heilige- Vader,
Sta mij toe, alvorens Ir spreken over de
encycliek „Rerum Novarum", de gevoelens van
de diepste dankbaarheid jegens Uw Verheven
Persoon uit te spreken, aan Wien wij het ini
tiatief te danken hebben tot het Nederlandsch
Priestercollege, op welks stichting Uwe Heilig
heid bij bulle van 26 October 1930 het Aposto
lisch stempel heeft willen drukken.
Terwijl ik vertrouw, dat dit college aan zijn
hooge bestemming zal beantwoorden, houd ik
mij overtuigd, dat aan deze instelling de naam
van Uw Heiligheid glansrijk zal verbonden
blijven.
Op het oogenblik, dat de beroemde encycliek
„Rerum Novarum" van Paus Leo XIII, roem
rijker gedachtenis, verscheen, waren de om
standigheden in de-Nederlanden van dien aard,
dat het pauselijk woord daar grooteiijks nut
moest hebben.
In de tweede helft der negentiende eeuw
werden ook in ons vaderland de geesten be-
heerscht door een wetenschap, welke voor zoo
ver niet anti-christelijk, toch zeker on-christe-
lijk was. Gedragen door den geest van het
rationalisme brachten de universiteiten een
generatie voort, weikei, ver verwijderd van
bovennatuurlijke idealen, neigde tot materia
lisme. Zeker kent bij het ten einde spoeden
der negeptiende eeuw ons land een groote
mate van welvaart, doch haar voordeelen zijn
voor een betrekkelijk gering getal, terwijl de
groote massa van arbeiders en kleine burgers
leven in bestaansonzekerheid en vrees voor
de toekomst. Bij gemis van dien vrede, welken
goede sociale verhoudingen brengen, nog niet
gewend ook hun kracht in onderlinge aaneen
sluiting te zoeken, beginnen zij ontvankelijk
te worden voor revolutionnaire gedachten. Van
deze ontwikkeling weet het christelijk deel
der bevolking zich nog min of meer vrij te
houden. En wat het katholiek deel, nog geen
40 pCt. omvattend, betreft, wordt de strijd
tegen den geest des tijds met kracht gevoerd.
Helaas bevinden de katholieken zich na
eeuwenlange verdrukking, nog pas in het be
gin eener emancipatie, welke in 1854 door het
herstel der bisschoppelijke hiërarchie heerlijk
was ingezet. Zij beschikken over het algemeen
weinig over welvaart, invloed en macht, zijn
nog volop gewikkeld in den strijd voor de' vrije
school welke zij in 1868 op het woord hunner
bisschoppen hebben aangebonden; zij hebben
nog slechts een bescheiden graad van vereeni
ging en organisatie bereikt.
Doch het sociale vraagstuk laat hen niet on
beroerd. Voor de priesters en andere intellec-
welke nog vóór hot verschijnen dier encycliek,
willen geven, leeft deze beheerschende ge
dachte, dat ook en niet in het minste voor
deze tijden het primaat der beschaving berust
bij de Kerk. Daar staan als lichtende bakens
voor hen figuren als kardinaal Manning en
bisschop Von Ketteler, en het zijn vooral de
opeenvolgende zendbrieven van Paus Leo XIII,
welke nog v-ór het verschijnen dier encycliek,
die het arbeidersvraagstuk behandelt, voor hen
reeds een dankbaar aanvaardde leiding geven
voor het maatschappelijk vraagstuk. Verplaat
sen wij ons naar de jaren, welke onmiddellijk
voorafgingen aan het verschijnen van dien
pauselijken brief, dien wij een Licht van den
Hemel mogen noemen, dien brief, die de basis
legde voor wat Uwe Heiligheid wenscht te
vestigen: de Vrede van Christus in het Rijk
van Christus.
Dan zien wij, hoe een groot deel der heer-
schende partij, de liberale partij, zieli tegen
alle ingrijpende veranderingen verzet, terwijl
een gering deel van haar, de radicalen, krach,
-tige inmenging van den Staat op sociaal ge
bied voorstaan. Overal begint de arbeidersbe
weging aan terrein te winnen. Sinds 1887 on
der revolutionnair-anarchistische leiding, split
ten zich de socialisten in een meer revolution
naire en in een meer reformistische groep. Na
wijziging van de Kieswet gaat deze laatste
groep, onder leiding van een zeer begaafd
staatsman een steeds grootere plaats innemen
in het parlement. Terwijl op staatkundig ge-
bied de invloed der katholieken wassende is,
sticht in 1888 onder goedkeuring van den bis
schop van Haarlem, de eenvoudige volks
vriend Pastoors den Volksbond, begin van de
later zoo gelukkig uitgegroeide organisatie der
katholieke arbeiders.
Evenmin als in andere landen heerschte
echter onder de katholieken volkomen gelijk
heid van inzichten. Niet algemeen konden de
leiders, priesters zoowel als leeken, der nieuwe
beweging op instemming bij hun geloofsge-
nooten rekenen. Aan meeningverschillen, welke
hoogst schadelijke hadden kunnen worden, maak
te de verschijning der onvolprezen encycliek
„over den toestand der arbeiders" voor goed
een einde".
Zij bracht den vasten grondslag, waarop in
volkomen eendracht onder leiding der Bis
schoppen het gebouw der sociale organisaties
16 Mei: Groote Schouwburg, Wenn zwel
sich lieben (Hirsch-operetbe) 8.15 uur (voor
volwassenen).
17 Mei: Groote Schouwburg, Wenn zwei
sich lieben (Hirsch-operette) 8.15 uur (voor
volwassenen); Diergaarde, middagconcert
Rott. Philh. Gen.
18 Mei: Groote Kerk, 3e Bachorgelconcert
J. H. Besselaar Jr., 8 uur.
20 Mei: Groote Schouwburg, Spectacle
coupé (benefiet-avond Louis Vervoorn) 8.15 u.
Dagelijks: Tivoli-schouwbux-g, Ik heb
van jou gedroomd vannacht (Rott. Operette-
gez. 8.15 uur, Zondag ook 2 uur (voor volw.)
Bioscopen: goedgekeurde programma's
tot en met Donderdag 21 dezer in: Luxor,
Hare hoogheid beveelt; Royal. De vaandrig;
Corso De betoovering van het Oosten (voor
volwassenen); Oity, De Fransche dievegge
(voor volwassenen).
VLAARDilSGEN
Haven
SCHIEDAM
Hoogstr. 80
van het geheele katholieke veflt kon gorden
opgetrokken.
Volgzaamheid tegenover hunne bisschopp
is het, welke de katholieken van Nederland
siert. Zij hebben dan ook volledig gevolg ge
geven aan den oproep hunner herders, die na
het verschijnen van de „Rerum Novarum on.
telbare malen tot katholieke organisatie e_
ben aangespoord. Tot alle groepen en stand,
heeft het wachtwoord der bisschoppen zich ge.
richt. Aan hun wensch hebben allen sevo g
gegeven: de arbeiders, de boeren, de handeL
drijvende en industrieele middenstand,
vrouwen, de studenten, de onderwijzers, d-a
ambtenaren en ook de groot-werkgevers. Dj
het groote werk, dat Gods goedheid hier lie®
gedijen, heeft de beroemde encycliek wel hej
voornaamste aandeel gehad.
Noemen wij hier eenige getallen, betreffen*
de de organisaties. Het getal leden bedraagt!
voor de arbeiders meer dan 150000, voor dei
vrouwen 60000. Als kenmerk der arbeidersorga*
nisatie geldt, dat op verlangen der bisschoppen
hun economische actie, volgens katholieke be*
ginselen, wordt gevoerd door vakorganisatie^
terwijl dezelfde arbeiders daarnaast zijn geoiv
ganiseerd in zoogenaamde „standsorganisaties'*
in diocesaan verband, voor de cultureele taak,
Met groote zorg hebben de Bisschoppen ga<
waakt, dat de eigenlijke politie_ke actie uit dq
sociale organisatie bleef geweerd.
Aldus is de sociale beweging, ingeluid dool|
de „Rerum Novarum" ook ten goede gekomen!
aan de kracht en de eenheid der politieke
partij. Deze heeft zich in 1896, onder leiding
van wijlen dr. Schaepman, in haar program
doen inspireeren door de groote staatkundige
encyclieken van Leo XIII en niet het minst
door zijn socialen zendbrief „Rerum Novarum".
Tegenwoordig onder de wijze leiding van
den priester dr. Nolens vertegenwoordigt zij
nagenoeg bet geheele katholieke volk. Zij heeft
zich in het leven van de natie een eervolle
plaats verzekerd. Voor welvaart en vooruit,
gang, doch ook voor gezag en orde staat zij
immer gereed. In samenwerking met andere
christelijke partijen was het de katholieke
staatspartij welke aan Nederland heeft mogen
schenken een voorbeeldige sociale wetgeving.
Zoo was het een katholiek minister, dr. Aalber.
se, die in 1919 den arbeidsdag van 8 uren ver.
wezenlijkte in de wetgeving. Wederom is het
een katholiek minister, van wien thans een
wetsontwerp is uitgegaan, houdende een reg©.
ling der bedrijfsraden.
Dit, Heilige Vader, zijn voor ons land dé
groote voordeelen van de „Rerum Novarum",
waarvan ik de eer had een historisch overzicht
te geven ten overstaan van Uwe Heiligheid,
die zich gewaardige onze sociale werken ta
zegenen, welke steeds hun .grondslag zullen
vinden in de encycliek van Uw illusteren Voor.
ganger Leo XIII.
i
Zonder RECLAME geen
omzet, geen winst; de
DRUKINKT is de kracht
van 't huidige zakenleven
ZUIVERAARS
KAMERLINGH OMNESLAAN 124a, TEL. 63G55
Specialiteit in het verdelgen van
Niets behoeft ontruimd te worden.