-s-S'HSSs
HET MOZABITISCHE RAADSEL
f
SURSEANCE DER AMSTELBANK- J
rdrr^k "rxr wo^np
.wé, -
«2-centrura
REISINDRUKKEN,
H
WiSmmmmm
DINSDAG 11 AUGUSTUS 193T
HET MODERNE CAFE. DE MODERNE
KERK. DE MODERNE RECLAME
LETTER.
IPIMPI j&' jHi
MAATREGELEN TEGEN BAD-
EXCESSEN.
CHRISTENDOM EN ISLAM: ABSO-
LUTE TEGENSTRIJDIG
HEDEN.
d«Sk h6t Mtwoord klaar en
NOODLOTTIGE MOTOR
ONTPLOFFING.
e - j
Rappor, van bemnivoerder,. - Oorzaak ier dibacle. - Onvoldoende
liquiditeit. Komt het tot een faillissement.
DE NAUTILUS.
AANSLAG OP EEN METROPOLIET.
DE AANKOMST VAN BURGE
MEESTER WALKER.
[(Van onzen Londenschen correspondent).
Een café, heel groot, heel nieuw, en, naar
mijn geleider mij verzekert, heel modern. En
Stampvol, ondanks de malaise.
Mijn geleider kent bonden. Dit is iets, dat
hij op mij voor hee£t. Hij is ééns vier dagen,
en ééns een heele week in Londen geweest.
En hij tart mij
„Erken eerlijk dat je zooiets in heel het
Londensehe Westend niet vindt".
Ik erken het. Eerlijk. Maar hij dringt aan
„Ik heb niet het oog op een van die onbe
taalbare restaurants swell places, zooals
jelui ze noemen waar alleen onbetaalbare
menschen komen. Ik heb niet het oog op luxe,
die alleen voor geld verkrijgbaar is. Ik bedoel
éen café waar, om zoo te zeggen, iedereen
komt, en dat boven niemands krachten gaat.
Vroeger zaten de menschen in sombere, kleur*
looze lokalen. Zoo zijn de oudere, en sommige
£at®oen,iike koffiehuizen nog. Bruin en
verkleurd goud. Onzinnige zuilen. Sombere
muurschilderingen. En hier? Kleur, niets dan
kleur. Alle vormen, alle lijnen zijn zoo, dat ze
de kleuren vooral niet onderbreken. Geen klas-
onzin- Geen mooidoenerige oppervlak
kigheid. Geen paleisachtige decoraties".
Zoo ging hij voort, en ik luisterde, terwijl ik
eek naar de geweldige moderniteiten, waarmee
k acht, negen, tien jaren geleden te Berlijn, te
Frankfort, te München al zoo vertrouwd ge*
Weest was. Ik luisterde en ik keek, ©n ik
koorde en ik zag weer liet lieela Duitsclie
drama
„Weg met het Feldgrau Weg met de grauwe
Puinen! Weg met den grauwen kruitdamp 1
Weg met de keizerlijke paleizen en den Hohen-
zollernstijlWeg met het klassieke, dat ge
boren werd in het Zuiden, en dat wij als over
winnaars mochten dulden,, maar als onrecht
vaardig verslagenen moeten bannen! Weg met
krullen en arabesken, die, zelfs als zij niet lee-
lijk waren, zouden vloeken tegen de mentaliteit
van een volk dat de tanden op elkaar geklemd
heeft ln den strijd om bet behoud".
Wat heeft dat alles te maken met de lot
gevallen van öns land
Een kerk in den Haag. Nieuw en, naar men
371 y verzekert, modern- Want mijn geleider
BteH haar voor
•■De moderne kerk", zegt hij.
••Eén moderne kerk", verbeter ik, lachend
®mflat hij het bepalend lidwoord gebruikt, alsof
Haag een dorp was met twee kerken: de
°hde en de moderne.
„Neen, dè moderne kerk", herhaalt hij met
Padruk. „Ik bedoelde: het type van de moderne
kerk. Zij staat verder van de nieuwe kerken
Van vóór 1914 af, dan dezen van den Dom van
Milaan. Denk maar aan de Kathedraal van St.
Havo, aan de Rozenkranskerk te Amsterdam.."
„Ik denk er aan".
„Meesterstukken voor dien tijd. Maar Ze
Staan een eeuw van ons af. öns geloof ls het
«elfde gebleven, maar onze mentaliteit Is ge-
«uiverd. Onze vijanden zeggen: de kerken heb
ben gefaald. Maar wij weten, dat het niet de
kerken, maar de menschen zijn, die gefaald
bebben. In die wetenschap streven wij naar
©en nieuw en beter leven. Volg je mij De
groote, eenvoudige, ongebroken vlakken zijn
eöZiSintS symboli#ch voor de rust, die geest
Ook voor de°Mych!? v0t lnk€er te komen' maar
mensch, die zijn maagdelijkheid van den
storten, en gezworenV^* beeft„ zi®n 1lneen;
een eerherstel zal zijn J c,at zljn toekomst
slanke, hoog oprijzende TCrleden'
leed en ongeslerd; symbool t-' vifrkant' onge"
gave, nadat eigenzinnige ho0BtontiSelW °Jer.
heeft gebracht". Em°ed verderf
„Zelfs als de uitvoering niet
de gedachte schoon zijn", merkte ikT>n nr
schoon ik, persoonlijk, niets eigenzinnigs" Jf
hoogmoedigs zie in de bisschopskerk van Haar
lem, of zelfs in de St. Jan van Den Bosch. Hoe
zou het komen, dat wij eerst nu tot die....
boe noem je het die loutering, dien inkeer
gekomen zijn, en niet tn 1910 of 1S70 Zouden
we de laatste jaren zooveel slechter geweest
zijn dan daarvoor, als individuen en als natie?
„Je vergeet den oorlog....".
„Dien wij niet veroorzaakt en niet meege
maakt hebben".
Ik had naar hem geluisterd en ik had op
gezien naar dien grootschen, expressieven kerk
gevel, dien Ik als op zichzelf staande schep
ping bewonderd zou hebben, maar die mij
vreemd en ongemotiveerd voorkwam nu mij
verzekerd was, dat die kerk niet één, maar
„de lterk" was. Ik had geluisterd en gekeken,
en ik had weer gehoord en gezien het heele
•Duitache drama:
Het drama van de vertwijfeling na de Ineen
storting! Het drama van het volk. eens zoo
vol zelfvertrouwen, en plotseling beseffend:
God ls niet met ons geweest! Eenerzijds de
enverbeteriijk hoogmoediger, die lasteren: Een
God' Arfi°n-® wenschen niet vervult, is geen
dat God «TJLs d€ waarl«k vromen, die weten
dan wan,! ®et ons a"en is en nooit meer
Seb ZTT m 0ns stra« ©n beproeft. ik
tboiilv me&gemaakt in Dultschlaad, die Ka-
i e en Christelijke herleving na den oor-
Gh vergoeding voor een verheidenscht
Gnristendom en bitteren Godslaster. Ik heb
de nederigheid gezien van ben, die wilden boe
ten om heel het volk te redden. Ik heb gezien
hoe zij het kostbaarste, dat zij bezaten, hun
armoede, opdroegen aan God. Er verrezen
kerken ln den stijl van boetehemden. Het Chris-
tendom in Duitschland, jarenlang beïnvloed
door den glans van een nationaal Caesaro-
papisme, smachtte naar den ruigen eenvoud
der Catacomben.
Wij wandelen door een der voornaamste Am-
sterdam'sche winkelstraten. Plotseling staat
mijn vriend stil. Wat wil hij? Wij bevinden
ons voor een bekend damesmagazijn, heel mooi
ongetwijfeld, maar voor mannen, die van mode
artikelen niet hun vak gemaakt hebben, slechts
matig belangwekkend.
Hij wijst op een plakkaat in de uitstalkast.
Violette letters op een groen veld: „De groote
mode. Mayer-handschoenen"1) Ik had zulke
letters reeds ln dozijnen winkelkasten gezien.
„Hoe vindt je dat lettertype?" vraagt hij.
Hoewel Ik aan een krant verbonden ben, ben
ik geen typograaf. Het voornaamste van een
letter vind ik dat hij duidelijk te herkennen is.
Een D, die op een P lijkt, of een P, die op
een D lijkt, of een E, die op geen enkelen letter
en zelfs niet op een E lijkt, kunnen greote ar
tistieke verdiensten hebben, maar zoolang men
er niet aan gewend is, zijn zij verwarrend en
vermoeiend in het gebruik.
Bovendien ls „de groote mode" geen Neder-
landsch.
„Het is modern-Nederlandsch", beweeTde mijn
vriend. „Winkeliers gebruiken het tegenwoor
dig vaak in hun aankondigingen".
„Kan zijn, maar het is typisch Fransch: la
grande mode. In Frankrijk is die uitdrukking
zeker al eeuwenlang ln gebruik. Eerst in later
jaren bebben de Duitschers haar van de Fran-
schen overgenomen: die grosze Mode. Een
Duifsch Gallicisme dus".
«J3*. en
i «Ba '«©a namen wij haar van de Duitschers
-A-A
De officieren-vereeni gingen hingen ter
herdenking van den Tiendaagschen Veld
tocht, een krans aan het monument van
Koning Willem II op het Buitenhof.
over, aldus een Dultsch Gallicisme veredelend
tot een Nederlandsch Germanisme".
,Mij best. Maar ik vestigde je aandacht op
het lettertype..,."
,Dat lettertype schijnt ook de groote mode
te zijn."
„Ja, en dat getuigt voor ons volk dat expres
sieve kunst zelfs in letters op prijs stelt,' ook
al lijdt misschien de vulgaire „duidelijkheid"
eronder. Zie ja zulke reclameletters in Enge
land nooit
„Hier en daar, als op zichzelf staand ver
schijnsel. Niet als nationale eeredienst".
„Waaruit blijkt, hoe onmodern, om niet te
zeggen achterlijk,, de Ëngelschen zijn".
Ik had naar hem geluisterd en ik had ge
keken naar die letters, en weer had ik een
stuk gehoord en gezien van het Duitsche
drama:
Een volk, nationaal en zelfvoldaan tot in
de fraaie, gothische létters toe, die het, of
schoon zij onpractlsch waren en schadelijk
voor de oogen, handhaafde tegenover de La-
tijnsche letters van bijna heel het overige
Europa. Latijnsche letters werden slechts ge
bezigd uit noodzaak, o.a. bij zesr kleinen druk,
en, zeer eigenaardig, door do uitgeven? van
geschriften en boeken, die moderne denkbeel
den verkondigden. Terecht was de vaak toch
zoo bij uitstek practische Dultscher trotsch op
zijn gothische letters, die hij als „nationaal"
was gaan beschouwen. Oorlog, nederlaag, revo
lutie. De oude nationale idealen schijnen ver
nietigd te worden. Velen verloochenen ze laf
hartig. De keizerlijke architectuur valt in on
genade. De gothische letters zijn een stuk kei-
zerlijke architectuur. De een© krant na ae an-
dere, de eene uitgever naar den anderen, aan
vaardt de eenvoudiger, realistischer en dege
lijker Latijnsche letter, die beter past bij een
volk dat zich een martelaren-volk waant dan
de wufte, deooratleve gothische letters. Dezen
zijn niet geschikt om de woorden te vormen,
dia gewagen zullen van den strijd voor het
leven en den strijd voor het recht.
rtpriatMi?Uibsch,land beeft nooit iets aan an-
dit déed L0T1f ZOnder te beweren dat hij
hÜm«na iet* beter® van terecht te
n v!" ander© volken. Hij zette zich
aan het veredelen van de Latijnsche letter,
ZZ eHeSk nati0naal lettertype van te
wirWefw TbllJet' d« Prijskaart van
de winkelkast, bood hiertoe de beste gelegen-
der letters werden gewij
zigd de zwaarte^, nten werden verplaatst. Br
ontstond een reclameletter, die een Duitsch
variant was op het Latijnsche lettertype, en
tevens inajn ernst 9n gefronstheid het tra
gische tijdvak in Duitschlands bestaan uit
beeldde. Maar de mooie, ofschoon wat dub
belzinnige mentaliteit Van (lo Gothische let
ter sprak uit de n euwe „creatie", en bet was
deze waarmee ik jaren gejeden te Berlijn
vertrouwd geraakt was, ,jie my te Amsterdam
voorgesteld werd a's „fle» moderne reclame
letter. Of hij al dan ni6t een Holiandsch ka-
rakter tevens vertoonde, en ^et product was
van een „Hollandsche school", doet niet ter
zake- Het is niet de vorm, maar de mentaliteit
van de letter, niet zijn moderniteit, maar zijn
algemeenheid, niet zijn ontwikkeling maar zijn
ontstaan, die onbegrvjpejjjk zjjn ,n iand, waar
de Gothische letters reeds eeuwen afgedaan
hebben, en dat niets beleefd heeft, dat de plot
selinge algenieene aanvaarding van een neo-
Latijnsche letter kan Verklaren.
1) Mayer-handschoenen bestaan niet voor
zoover ik weet. Ik vervang opzettelijk den naam
van het aangeprezen artikel dooT een anderen.
Instructie van Mvinsters regeerings-
president.
MtiNSTER, 10 Augustus (H. N.). De regee-
ringspresident van Munster heeft den politie
autoriteiten van zijn district opdracht gegeven,
hun aandacht te wijden aan de bestrijding der
uitwassen van de openbare badbedrijven.
Verboden is het in het openbaar baden zon
der eenlge kleeding, evenzoo het gebruiken van
bad- en sportkleeding, Welke het gezonde ge
voel van zedelijkheid en schaamte beleedigen.
Het rondloopen ln badkieeding moet beperkt
blijven tot bet bad en het strand. Straten en
wegen, vrij toegankelijke localiteiten en an
dere voor het algemeens publiek bestemde
plaatsen mogen niet in badkieeding bezocht
worden.
Onze bijzondere correspondent te
Ghardaïa, die door jarenlangen
nauwen omgang met de Arabieren
uitstekend van hun levensverhou
dingen en van hun religieuse in
zichten op de hoogte is, zet in deze
correspondentie zijn beschouwin
gen over Christendom en Islam,
die zoo recht tegen vele van de
nieuwere gebruikelijke voorstellin
gen ingaan, voort.
De Abadieten overal onderdrukt en ver
jaagd vestigden zich in oorden, moeilijk te
bereiken en ten zeerste onaantrekkelijk voor
mogelijke vervolgers. Toen het zoover was, ko
zen ze den weg der geheimhouding, een der
vijf wegen, die een muzelman volgen kan, om
ondanks alles toch op het rechte pad te blijven.
Vooral de Mozabieten, Abadieten, afkomstig
uit Ouargla, waar ze te veel concurrentie en
geharrewar ondervonden van den kant der
landsbevolking, hebben getracht dien weg ge
trouw te volgen.
Maar tevergeefs.
Alles ls ons bekend, godsdienstig, politiek en
economisch leven, alsook mentaliteit en aspi
raties. Dit wil niet zeggen, dat alles gepubli
ceerd zou zijn, wat er te publicèeren viel, doch
na de nasporingen en publicaties 1 van Mas-
gueray, Milliot, Giacobetti, Mercier, Motzlinski,
e. a. is onzin weer te gaan vertellen zoo
als zekere literatuur dat doetdat er nog zoo
veel geheimzinnigs en verborgens in den M'zab
te ontdekken valt. Trouwens, verschillende Mo
zabieten van minder wild en gesloten karakter
hebben aan de revelaties meegeholpen. Een be
langrijk aantal manuscripten is in Europeesche
handen en wachten slechts op publicatie.
Daar is dus 't raadsel niet. 'tWas er, maar
het is opgelost. Men heeft evenwel een nieuw
gecreëerd. En dat bestaat hierin hoe de be
lachelijkheid uit te leggen der onbenullige .lite
ratuur, die het wagen durft tegen beter weten
in den belangstellenden lezer zoo te bedriegen,
als gebeurd is. Ziehier het raadsel.
't Antwoord is niet moeilijk.
Reeds sprak ik In een vorig artikel over een
dergelijke literatuur aangaande het Oosten ln
hét algemeen. Die literatuur vindt haar oor-
sprong in de eigen godsdienstige armoede der
betrokken auters. Ze zoeken iets gemakkelijks
uit, en om daarvan de feilen en fouten te ver
bloemen, slaan ze op poëten-manier aan t ophe
melen. En de nlet-gewaarschuwde lezer slikt
die fijn toebereide exaltaties met genoegen tot
eigen vergiftiging.
Het Oosten is zóóver; en daarom is het wel
eens interessant voor op emotie beluste men
schen te hooren, dat er zoo dicht bij je, vlak
tegen het moederland aan bijna, ook van die lui
wonen, die zoo echt „Oostersch" leven. Wat een
aandoening
En konden die leugen-auteurs de waarheid
lievende boeken maar eens wegcijferen, konden
bun bewonderende lezers maar eens nooit ge-
desillusionneerd worden door werken van meer
reëele waarde, die zoo nu en dan ouder hun
oogen komen
Maar dat gaat niet; en met genoegen verwees
ik de eereten naar meer ernstige navorschers
en toon ik aan de laatsten, wat ze lezen moeten
om de echte waarheid te ontdekken.
Christendom en Islam verhouden zich tot el
kaar als twee absolute tegenstrijdigheden Geen
enkele |ptente is mogelijk tusschen hun beider
princiepen en dogma's. Er is wel eens over ge
boomd ziehier 'n frappant voorbeeld of
een Christen niet zonder gewetensbezwaar het
eerste deel der mohammedaanse!», geloofsfor-
mule kon meezeggen Er is geen God dan
God. Evenwel, zoo men er op let, dat de
Muzelman door die woorden wel Gods éénheid
bevestigt maar tegelijkertijd terdege wil affir-
a Sme d6r Drie-éënheid te ont-
Het is dan ook onmogelijk, dat een Christen
te goeder Itrouw Muzelman wordt Hij zal
steeds gedreven zijn door lagere instincten. Als
muzelman behoeft hij zich minder te geneeren.
De „Heilage Stad van den M'zab is Beni-
Ieguen.
La vilie sacrëe! Laten we de legende oor-
rigeeren en zeiggen la saorée vilie- 't is de
eenige nog ongenoegzame benaming' voor een
Sodoma, omringd door een half dozijn Go-
morrha's„ Ghardaïa, Mellka, El Atenf Bou
Noura, Guerrara en Berryan.
Beni-Is'guen, de stad der „geheimen", de
„geslotens", de „wijdingsvolle" is de woonplaats
van een bende huichelaars, die, wanneer een
toerist met een cigaret in zijn mond de stads-
drempel wenseht te overschrijden, bijna van
ergernis achteroverslaan. Door „strenge" ge
laatsuitdrukking geven ze dan hun „misprijzen"
tegen ruik een „grove misdaad" te kennen; en
met Pharizeesoh handgebaar beduiden ze 'den
argeloozen „zondaar" rechtsomkeer te maken
of zijn tabaksproduct weg te werpen.
En toch kwam er onlangs een Arabische caïd
uit Laghonat op bezoek in die „stille heilig
heid", om er iets geheel anders te ondervinden
Boven den grond kon hij zijn hart ophalen aan
de treffende gereserveerdheid en de strenge
vormen, die de bewoners, op meesterlijke wijize,
handhavend simuleerden, t Geval wilde even
wel, dat e avonds de bezoeker in een onder
aardsohe zaal op geheel andere wijze onthaald
werd; op luxueuze manier, waaraan druivensap
Volgens een berioht uit Cincinnati is een
motor ontploft van een vliegtuig, dat met be
stemming naar Atlanta was gestart. De zes
inzittenden zijn om het leven gekomen,
Een Arabisch meisje.
en slgarettènparftim niet ontbraken.
De goede man gaf zijn verwondering te ken
nén en kreeg voor antwoord 'n paar knetteren
de vloeken en den uitleg: Daarboven moet je
je fatsoen honden, maar hier....
De mozabiet ls geen dapper man.
Om zlcu te verdédigen tegen bultenlandéclu
aanvallen, gébruikten ze Arabische soldaten
tegen geld en goede woorden. Ook ter bescher
rning van hun karavanen. Bij binnenlandsclu
twisten kozen die lui steeds de partij, waar
van ze 't meeste geld of de meeste faveurt
genoten.
Arabische soldaten!? Dat ls het verhaal vac
mijn besten vriend en. vijand tevens. De wereR
is nu eeumaal een pftradox.
In geval van binnenlandsolie onlusten doeti
ze evenwel ln wreedheid voor geen enkel muze!
man onder. Men behoeft de VoorgescMedenit
der Fransche annexatie maar door te bladeren
Dat nummer ls zelfs de determineerde oorzaak
dier annexatie geworden.
Wat betreft familie-twisten gedragen ze zich
nog lager en 't gif speelt hier een groote rol.
Onlangs te Beni-Isguen ln de „heilige stad" ver
giftigde een schoonmoeder uit haat en nijd haar
schoondochter plus a.l haar kinderen. Ze had
gedurende een toevallige afwezigheid der moe
der een speciaal maal voor de kinderen bereid,
dat geserveerd werd, teen de kinderen uit
school kwamen. Ze werden naar het terras
verwezen, na den maaltijd. Even daarna on
derging de moeder hetzelfde lot en de vadei
vond 's avonds op het terras de blauwe en
paarse lijken van heel zijn gezin, 't Geval werd
me verteld door een Arabier; er kan dus wel
aan overdrijving gedacht worden, gezien den
rassenhaat. Veel andere kunnen evenwel met
meer zekerheid aangehaald worden.
Bij ons zouden zulke dingen nogal opspraak
maken en becritiseerd worden, maar hier
Over zulk® dingen moet men niet spreken. M ie
weet, of men later niet ook zoo'n gevalletje sa
men te stellen heeft en trouwens, wat is er
zooal niet voorgevallen in het eigen leven
De lezer ziet, dat de gevallen van dien aard
zonder veel inoonveniënten passeeren kunnen,
omdat de meeste mozabieten hun afkeuring niet
durven en niet kunnen geven. Bijna allen heb
ben ze dergelijke dingen op den kerfstok. Ver
der: 't Fransche gouvernement ontdekt er nog
maar de helft van en dikwijls wordt er een
oogje toegedaan om geen slapend fanatisme
wakker te schudden.
Een gevangenisboef na uitgezeten te heb
ben,keert weer dadelijk in zijn gewonen
doen terug zonder van diffamatie last te heb
ben! Eenige dagen geleden werd een van de
grootste winkeliers in t kot gedaan vanwege
een zedenmisdrijf. Hij sloot zijn zaak, ging
uitzitten, deed dwangarbeid op den publieken
weg in zijn eigen Ghardaïa, en keerde nader
hand weer doodgemoedereerd naar zijn winkel
terug waar geen enkele klant hem aankijkt
om zoo'n kleinigheid.
Maar 't rooken van een sigaret ls een on
vergeeflijke misdaad, waarvan 't verhaal al
leen al met afgrijzen aanhoord wordt.
Temeer doet zooiets walgelijk aan, wanneer
men dingen meemaakt als dit, tevens een
staaltje van verregaande onbeschaamdheid.
In de oasis van Ghardaïa hebben de Witte
paters een zomerverblijf, 't Is daar wat fris-
sober dan in de stad. Door omstandigheden zijn
de Paters genoodzaakt dit jaar in de stad te
'blijven.
De heeren mozabieten maakten van de ge
legenheid gebruik om het verlaten huis in een
Men de réunion om te scheppen, en ongestraft
en ongezien 'ns lekker te kunnen rooken.
Op een goeden dag deed een der Paters een
inval en vond tot zijn verbazing (gesteltenis
eenigszins misplaatst: want wanneer men de
lui kent, moet men ze wol tot alles in staat
achten) op een der deurdrempels een Tabakzak.
gevuld met shih (1), en een been en pijpje. Hij
steekt de dingen in zijn aak, klimt op bet ter
ras en staat tegenover drie individu's die er
hun wasehgoed te drogen uitspreiden.
Na de gebruikelijke hemelscbe begroetingen
vertelt hun de Pater, dat hij dien dag ver
nomen had, hoe de mozabieten aan 't rooken
geslagen waren.
Algeheele verwondering, ontsteltenis en pro
test; De mozabieten rooken niet!
En dit dan? De tabakszak en pijp kwamen
voor den dag. En dat nog wel lm ons huls?!
Verandering van gelaatsuitdrukking en toe
stand van danig in de war zijn. Zoo ontdekt te
worden, was al te verbijsterend.
ja, jaer zijn er wel die rooken
maar wat geeft dat, als je t maar in 't ver
borgen doet, dan Is het zoo erg niet.
En de Pater antwoordde aan die leelijke
kerels;
Maar waarom ook niet in 't openbaar?
Er steekt heelemaal geen kwaad in.
ja, kwaad is 't niet maar 't is toch altijd
zonde".
Na de opmerking van den pater, dat kwaad
en zonde zoo ongeveer vrijwel één en hetzelfde
zijn, wilde de ander zich dlaculpeeren door te
zeggen, dat er in de oasis wel 300 mozahieten-
rookers woonden.
Door dagelijksehen omgang met de lui, krijg
je ze soms niet gemakkelijk maar op den
duur altijd en terdege aan den haak. Toeristen
en artiesten, „de passage", krijgen bijna nooit
anders dan 't uiterlijk gedoe te zien of te hoo
ren, en komen dus bedrogen uit.
de STRANDSTOELEN ZIJN WERKLOOS en vervelen zich doodelijk op het verlaten strand,
waar de Westenwind de menschen heefit verjaagd.
(1) Wanneer 't gerookt wordt een sterk
bedwelmend kruid. Twee of drie Imhalatie's zijn
voldoende voor den meest hartstochtelijlken
shih-rooker; c.f, bijvoet St. Janskruld.
OSLO, 10 Augustus. (H.N.) De Nautilus is
te Tromeö aangekomen, waar de duikboot
door een talrijke menigte iuidie werd toege
juicht Tijdens den overtocht van Bergen naar
Tromsö is de electrische etroomleiding eenigen
tijd defect geweest, waardoor de Nautilus
twee uur op zee heeft rondgedreven. Het defect
kon echter werden hersteld.
In de Armeensche kerk te Parijs.
PARIJS, 9 Augustus (B. T. A.) Hedenmorgen
heeft een fanaticus, Abramiau genaamd, in
de Armeensche kerk zeven revolverschoten ge
lost op den metropoliet zonder hem evenwel
te raken. Een ander priester werd gewond. De
dader ls gearresteerd.
BREMEN, 10 Augustus. (H.N.) James J.
Waiker, ae burgemeester Van New-York, is
vanmorgen te Bremerkafea aangekomen.
Gisteren werd het advies van bewindvoer
ders der Amstelbank uitgebracht aan de Va-
cantiekamer der arrend, rechtbank te Am
sterdam.
Bij beschikking van de arrond. rechtbank te
Amsterdam, le kamer B. d.d. 22 juni 1931 wer
den de heeren mrs. Mensing van Charante, A.
Grünebaum, en E. D. van Walree benoemd tot
bewindvoerders teneinde, naar aanleiding vaii
een door de Amstelbank ingediend verzoek tot
bekoming van surséance van betaling, voorloopig
met de schuldenares het beheer over hare zaken
te voeren.
Ingevolge die door deze heeren aanvaarde op
dracht hebben zij sindsdien een doorloopend toe
zicht uitgeoefend op de han telingen van het
bestuur van de Amstelbank, en zich althans in
groote lijnen, op de hoogte gesteld van de hui
dige positie dier N.V. Als gevilg daarvan ver
klaren zü, dat het verslag door den deskundige
Zaalberg van Zeist d.d. 21 Juli 1.1. aan do reoht-
bank uitgebracht volgens hun nzfeht een be
trouwbaar beeld van den toestand pelt en da
zij, wat de belangen van crediteuren betreft. In
stemmen met diens oordeel, dat deze het best
zullen worden gediend door het verleenen van
de aangevraagde surséance van betaling.
Tot staving van deze meening veroorloven zó
zich te verwijzen naar onderstaande beschou
wingen, welke zjj in een economisch en een
juridisch gedeelte hebben verdeeld.
De Amstelbank, opgericht in 1920, is een van
de 12 geaffilieerde banken van de sedert 1SSS
bestaande Oesterreichlsche Credit-Anstalt f r
Handel und Gewerbe, welke bankinstelling een
van de voornaamste banken, zoo niet de v0('r"
naamste bank was van de vroegere Oostenrijksch-
Hongaarsche Monarchie.
Na de ulteenvalling dier Monarchie als gevolg
van den wereldoorlog, werd besloten de in Polen,
Yoego-Slavië en Czecho-Slowakye gevestigde fi
lialen tot zelfstandige banken te vervormen,
welke nieuwe banken de oude clientèle overna
men, en, de een meer, Je ander minder, onder
den invloed van Weenen bleven.
Tegelykertyd werd voor de aanraking met de
Westersche geldmarkten, in samenwerking met
het huis S. M. von Rothschild, tot de oprichting
van de Amstelbank besloten; ln later jaren kwa
men met hetzelfde doel ook geaffilieerde instel
lingen te Berljjn en te Parijs tot stand. In den
valuta-tyd kon de Amstelbank reeds dadelijk
een belangrijk bedrag aan deposito's verkrijgen
uit de landen van Midden- en Oost-Europa met
onzekeren geldstandaarddaarnevens vond zjj
in dezelfde landen gemakkelijk credietnemers, die
voor goudvaluta's hoogen interest wilden en kon-
den betalen.
Ons land slechts in beperkte
mate betrokken.
Bedoelde oredieten werden grootendeels ge
arrangeerd door tusschenkomst van de Credit-
Anstalt en haar dochterinstellingen. Naarmate
deze uitzettingen grooter omvang kregen dan de
eigen middelen van de Amstelbank, wordt het
noodig crediethulp te zoeken op de geldmarkten
van het Westen, welke hulp inderdaad tot een
bedrag van circa 45 millioen gulden werd ge
vonden en wel voor een klein gedeelte te Am
sterdam, maar voor een veel grooter gedeelte
te Londen en te New York. By de Nederla-ndsche
Bank kon ao Amstelbank wegens den aard van
haar bedryf niet terecht .zoodat ons land slechts
in beperkte mate by de zaken van de Amstel
bank is betrokken. Voor een overwegend deel
wonen haar debiteuren in Midden- en Oost-
Europa, de crediteuren voor de grootste helft in
dezelfde landstreken, en voor het overige in de
landen van het Westen.
Oorzaken der slechte positie.
Waar de zetel van de Amstelbank zoo ver is
verwyderd van de woonplaats van haar debi
teuren, was zjj minder geschikt voor de behande
ling van de loopende geldzaken der clientèle. De
financiering van het handelsgedeelte van het
bedryf der debiteuren moest dientengevolge in de
meeste gevallen worden overgelaten aan de lo
cale, aanverwante banken; de kapitaalsverstrek-
king daarentegen viel aan de Amstelbank ten
deel. Als gevolg daarvan is de Amstelbank in
haar wezen als een industrie-bank te beschouwen
en moet haar tegenwoordige slechte positie, be
halve aan een heel wat te wenschen latend be
heer, vooral ook worden toegeschreven aan de
gevaren en bezwaren, welke aan de werkzaam
heid eener industriebank inhaerent zyn.
Zoolang de goede conjunctuur aanh'eld konden
da zaken der Amstelbank zich snel eu krachtig
ontwikkelen, toen einde 1929 de ommekeer
kwam, was zy in veel sterker mate dan een
Handelsbank aan de ongunst der tyden blootge
steld. Wegens de schaarschte aan beschikbare
kapitalen wordt in de landen van Oost-Europa
door handel en nyverheid doorgaans met naar
verhouding veel kleiner eigen middelen gewerkt
dan hier te lande. Dientengevolge loopen cre-
dietgevers ook grooter risico dan ln de kapitaal
krachtige landen, en zullen zy ingeval van ver
hezen voor hun vordering betrekkelyk spoedig
niet meer zyn aangewezen op de voorraden, de
biteuren en andere vlottende activa der crediet
nemers, maar op terreinen, opstallen, machir.es
enz., welke hun waarde alleen aan gebruik a's
zoodanig ontleenen. Zulks geldt evenzeer voor
boschexploitaties en landbouwbedryven als voor
industrieele ondernemingen en mynen. In het ge
val van de Amstelbank kan er helaas geen rwjj-
tel aan bestaan, dat een aantal der door haar
gefinancieerde ondernemingen insolvent is gewor
den, en dat zy voor haar vordering op die onder
nemingen geen verhaal meer heeft op gemalc-
kelyk te realiseeren activa, maar op „steen en
ijzei-", zooals de bankterm luidt.
Vermetel vertrouwen op dé
Credit-Anstalt.
Volgens een globale opstelling vindt mervoor
ae Credit-Astalt en hare dochterinstellingen t
zamen ongeveer de volgende totaal balaas_cy^S
in guldens omgerekend, waarby onder e P-
talen nog posten schuilen, welke dubbel zya
Eetekapitaal en reserve circa 150 millioen
Jatten ren circa 1.150 millioen
crediteuren mluloen
^"niykiffiilUoen 7z.^h
den met een be'o g dpr Credjt-Anstalt zich
over welke de operatie plukens de cyfers
uitstrekken, bedroegen volkenbond circa
van de goud-de S* f 625 mjUioen gulden
252 millioen gouddollars v00r Neder-
tegen 195 milhoenjrou^ 0ostenryk zel£
land met y mjujoen gouddollars;
bezat daarvan siecht goudbasis aan-
bet behoeft geen betoog, dat deze
bandhaven. genomen waren de
voorraden en ^e oteste^ aanmerkelyk deel
omdat de debiteuren vu die hy cen.
Vefebankenaen buitenlandsche Instellingen
trale banken Fr ia niet voldoende
moesten ^'ontoereikende draag-
rekenmg gehouden mei van de ianden
kracht, zoo jan^ 2y„ dientengevolge
JeTJel geforceerd, hetge,'^/^^Tvertrou-
de" i°enmaKa1 is^hoM. S het niet gemakkelyk
vaUen "n^ de vereischte kapitaalhulp op andere
stane moeilykheden getroffen te word
De afwikkeling neemt jaren
in beslag.
De heer Zaalberg jan voorStztehten^vOOT
„andacht op gevr
crediteuren van
Misschien wordt de tlliquiditeit der bank het
oest geïllustreerd door er op te wyzen, dat, waar
haar balans per 31 December 1930 een telling van
millioen gulden aanwees, zy op 22 Juni 1931
met 'n telling van 130 mill. gld. surséance moest
aanvragen. Zij kon niet meer dan 10 pet. uitbeta-
je» ponder vast te rake».
Zaalberg van z,e ruiuichten voor
aandacht op ^vefpigJmstelbank by liquidatie in
crediteuren van de Amsteman y de t_
belangryke mate ische toestanden over da
wikkeling van de economise w alcre.
wikkeling van de economiscn in het alge-
geheele wereld. Zoolang pWeurig blijft, mag
meen gesproken weinig dp thans jn West-
niet worden verwacht daterd6i door crisis
Europa en Amerika Secon zich zelfs door
en politiek verontruste hapa £n 0ost_Europa
hoogen interest naar Mi dje omstandig*
zullen laten lokken °^rdïge kapitaal
heden evenmin van n ke za] kunnen zyn.
vorming in die land|" fLofe'.bank moeten er
Crediteuren van de Am- lkkenBg van den
daarom op rekenen, dat buitengerechtelyke
boedel, ook ingeval van kkel„k zal gaan, en
liquidatie alles b0halve gemakkey^^
een aantal jaren ln b^.lag ent en derhalve tot
Komt het tot een ^'^"Xkellng van de Am-
een geforceerde snelle van de Am-
ten georceerde snéa e onderneming zonder
r.oodzatk moeten bezwyken, en
vbrd
Onderhandelingen met ver-
schillende bankhuizen.
Reeds thans zyn onderhand^ingen^angeknoopt
tusschen de te Weenen betref-
Bankhaus S. M- oii** creditcurcni
tende de mogelykheld
bevredigende regeling te n van het
zoowel met het oog op den a™vaag acrlgU„
daarvan een definitief oordeel zal kunnen worden
SrrsttesTan^. danntet interzonaal
schüfende nationaliteit zoo veel mogelyk één
zelfde standpunt te doen innemen.
Vermoedelijk uitkeeringsper'
centage voorloopig niet be
kend.
Bewindvoerders meenen verplicht te zyn om
ter voorkoming van het opwekken van onjuiste
verwachtingen er de aandacht op te vestigen.;
dat aan de hand van het tekort, zooals dit is
berekend door den door de rechtbank aange
wezen deskundige, in geen geval vooralsnog
eenige juiste becyfering mag of kan worden
gemaakt van een vermoedelyk uitkeeringsper-
centage
Vermijding faillissement.
Houdt men dit alles in het oog, dan moet
daaruit niet slechts geconcludeerd worden, dat
op dit oogenblik de vraag, in welke mate cre
diteuren alleen uit den boedel Bevredigd zouden
kunnen worden, ook na het rapport van den
deskundige nog geenszins te beantwoorden valt,|
maar tevens dat een faillissement van de Am
stelbank, hetwelk by weigering der surséance
onvermydelyk zou zyn, ln het belang van credi
teuren zooveel mogelyk getracht moet worden
voorgekomen te worden, terwyl na verleening
van surséance althans de mogelykheld bestaat,,
dat met crediteuren eene regeling zou kunnen
worden g'etroffen, die hun in ieder geval een
beduidend grootere uitkeering ln uitzicht zou
stellen dan Ingeval van faillissement ooit te ver
wachten zou zyn.
Bewindvoerders meenen voorts, naar aanlei
ding van dreigementen en reeds in het werk ge
stelde pogingen van crediteuren om in een vreem
den staat een faillissement over de Amstelbank
uitgesproken te krygen, tegen zoodanige voor
nemens met nadruk te moeten waarschuwen.
Resumeerende meenen bewindvoerders op bo
venstaande gronden niet te mogen aarzelen den
crediteuren aan te raden, om hun stem voor da
door de Amstelbank aangevraagde surséance va»
betaling uit te brengen»
