algemeen overzicht.
DE GODSDIENSTIGE TOESTAND IN SPANJE
BEcS:
HET GR00TE
MISVERSTAND
GEVAARLIJKE ILLUSIES
ALS LIEFDE VERANDERT
IN HAAT
Ondanks de vrijspraak
FASCISME EN KERK.
DONDERDAG 3 SEPTEMBER 1931
TRAGISCH EINDE EENER BRUILOFT.
WOLDEMARAS WEER IN
BALLINGSCHAP.
HET PROCES TEGEN PROFESSOR
MOULIN.
DE „NAUTILUS" BLIJFT STOM.
Ook Bergen krijgt niets
te kooren.
DRIE PIJNLIJKE VERRASSING EN VOOR DE KATHOLIEKEN.
MAC DONALD EN ZIJN KIEZERS.
Fier antwoord aan hen, die hem
desavon^rden.
DE „ZEPP" IN BRAZILIË
ARTHUR FONTAINE t
de film „im westen nichts
NEUES".
WEER EEN ROOFOVERVAL OP
EEN POSTBEAMBTE.
INCIDENT AAN DE GRENS
DANZIG—POLEN.
BOTSINGEN TUSSCHEN HINDOES
en mohamedanen.
NT. VREDESACTIE VAN KERKEN
Congres te Cambridge.
boot omgeslagen.
politie-inval bij een commu
nistisch BLAD.
BEZUINIGING IN HONGARIJE.
MUITERIJ OP CHILI'S OORLOGS-
SCHEPEN.
Naar een Europeesche
Tolunie?
De besprekingen tusschen Poncet en Curtius
en tusschen Poncet en Schober, om een gemeen
schappelijke formule te vinden, dm Curtius en
Schober in de Europeesche commissie zouden
uitspreken, waarhij zij verklaren zouden, voor-
loopig de Duiiitsch-Oostemrijkscbe tolume-plan-
nen niet voort te zetten, zijin geëindigd, zonder
dat hierover overeenstemming bereikt werd.
Blijkbaar geven Curtius en Schober er de
voorkeur aan, de bewoording hunner verkla
ring geheel zelfstandig op te stellen, zoodat
hun eigen land hun niet zal kunnen verwijten,
dat zij een Pransch dictaat hebben uitgespro
ken.
In de heden te houden zitting van net
Europa-comité zullen de Oostenrijksche en Duit-
sche gedelegeerden in haar grondtrekken ge-iJI -
luidende verklaringen afleggen, T0'lsenS d
het tolunie-plan ten gunste van een «"Jut
oplossing van het tolprobleem
Europeeschen geest wordt t®ruf^]nip „lan ia
Het Duitsch-Oostenrijksch tolu
daarmee practisch van de haan.
De coördinatie-commissie.
ördiiinatie-camimissie va.n <L&
vam den Volkenbond
De economische coo
Europeesche C|°_r^^r|Illg beëindigd met de aam-
heeft haar vei t aan de Europeesche
neming vam ncj v*
C<>H0t^rapr'oirt st,e^'fc YO0<r,0,P> dat een herstel van
vertrouwen dringend nood zakelijk is.
Onder herstel van vertrouwen meent de
coö rd'inatie-oomimdssi e te moeten verstaan zoo-
■wel het herstel vam vertrouwen van kapitalis
ten, hondeidrijvenden en hedrijfshoofden in het
voortduren van het bestaande economische stel
sel, waaronder wij leven, alsook van het alge-
meene politiek vertrouw-en in duurzame en
hartelijk© internationale betrekkingen.
Het rapport spreekt de stellige hoop uit, dat
de aanstaande zitting van de Euiropeeeclhe com
missie en van de volke nbondsvergaderd n g ge
legenheid zullen bieden, om een politiek van
waarachtige internationale samenwerking te
bevorderen en te begunstigen.
Het rapport wijsit dan op deze karakteristieke
nieuwigheid, dat de deskundigencommissie
Trip op ondubbelzinnige wijze d'e noodrokeiUk
heid betoogt van een geleidelijke ontw i e in
der Eurapeesoh© economie in 20101 annge
ting, dat ten slotte een gemeenschappelijke
Europeesche markt voor alle Europeesche pro
ducten zal bestaan.
De ooördinatie-oommissie wil zich nog met
ronduit met de beschouwingen van de com
missie Trip hieromtrent vereeniigen, doch
meent wel harerzijds te moeten bijdragen tot
de geleidelijke vorming van een nieuiwe econo
mische mentaliteit door voor te stellen, dat het
geheel© vraagstuk van economische toenade
ring tusiselien de Europeeedhe volken bijv. ook
door regionale ententes, waaruit tem slotte een
pan-Europeescihe tolunie zal moeten geboren
worden grondig zal bestudeerd worden door
het economische volkenbondscomité, dat dan
tevens, zooals Trip in overweging heeft ge
geven, rekening zal moeten houden met de
belangen van niet-EuTopeeische staten, indien
een dergelijke Europeesche tolunie zal worden
gevormd.
De oo ordlnatie-comimissi© «preekt verder
haar instemming uit met de toeinemendte werk
zaamheid van het fflnancie«<le volkenbond®
comité voor het tot stand brengen van staats-
leeningen ondier voltoenbondsauspiciën en geeft
aan den volkenbondenaad in overweging, het
plan van Franqui tot oprichting van een nieu
we international© bank voor middelbare en
lang© industrieel© credieten met groeten sipoed
in bijzonderheden te doen bestudieenen.
Ten aanzien van de bestrijding der werkloos
heid spreekt de coördinatiecommissie zich uit
ten gunste van de bijeenroepdng van de door
Albert Thomas voorgestelde conferentie van
vertegenwoordigers van Europeesche arbeids
beurzen, <"h tot betere samenwerking tusschen
de arbeidsbeurzen te komen.
Eveneens heeft de commissie, oveneenkom-
ti„ den wenscih van Thomas, bepaald, dat de
denkbeelden der regeeringen, om belangrijke
ooentoare werken uit te voeren in liet belang
d,e bestrijding der werkloosheid, möt be
kwamen spoed door de verbeersorgamisatie
van den volkenbond en het financieel© volken-
bondecomité in overweging zullen worden ge
n-emeu.
Ten aanzien van het voorstel van Litwmoii
over het «luiten van een non-agressie-pact ver
klaarde de coördinatiecommissie, dat een gron
dige studie nog noodzakelijk is, zonder zich
er over uit te spreken, door welk orgaan die
studie zal moeten worden ondernomen.
De Intern, schulden.
Flandin, de Fransche minister Van financiën
had gisteren langdurige conferenties met
den Amerikaansehen gezant en met Quesnay,
den directeur der Bank voor internationale be
talingen.
Volgens de „Excelsior" bestudeert de Ameri-
kaansche regeering tegenwoordig uitvoerig het
vraagstuk der internationale schulden en laat
zij ook door haar diplomatieke vertegenwoor
digers in het buitenland de verschillende re
geeringen hierover polsen.
Ondanks alle diplomatieke dementi's zouden
binnenkort belangrijke stappen op dit gebied
te wachten zijn.
rede van den Katholieken afgevaardigde Ba-
silio Alvarez, die in de zitting van 28 Augus
tus j.l. niet alleen de anti-Katholieke bepalin
gen van het ontwerp aanviel maar ook de on
gerijmdheid van andere artikelen aantoonde.
Naar „El Mati" uit Madrid verneemt, heeft
de minister van marine medegedeeld, dat aan
een vliegtuigfabriek te Cadiz opdracht is ge
geven, om zeven en twintig bombardements
vliegtuigen te bouwen.
Engelands nieuw bewind.
De diplomatieke medewerker van de „Daily
Telegraph" schrijft, dat met de vorming van
de nationale regeering voorloopig een einde
is gekomen aan het nemen van initiatief van
Groot-Brittannië op het gebied der buitenland-
sche politiek.
De loopende kwesties zullen natuurlijk ver
der worden behandeld, doch de regeering zal
trachten nieuwe verplichtingen en nieuwe on
derhandelingen die niet dringend noodig zijn,
te vermijden.
Internationale conferenties zullen dit jaar
niet meer worden gehouden, zelfs niet een
conferentie als b.v. die, welke zich in Juli
heeft bezig gehouden met de kwestie van de
credieten op korten termijn voor Duitschland.
Nog veel minder zal voor Engeland dit jaar
sprake kunnen zijn van de bijeenroeping van
een conferentie inzake de schadevergoeding
en oorlogsschulden.
Algemeen wordt aangenomen, dat de huidige
minister van buitenlandsche zaken, or
Reading niet de voorliefde van zijn voorgan
ger, Henderson, voor het bijeenroepen van con
ferenties, zoowel in Engeland als in het ui en
land, heeft.
Afgewezen minnaars openden een snelvuur
op de gasten.
BOEKAREST, 1 September (W.B.) In een
dorp van het district Czernowitz is gisteren
een bruiloft op tragische wijze geëindigd.
De dochter van een rijken boer huwde, on
danks de bedreigingen met moord van ver
schillende afgewezen minnaars, een jongeman.
Bilinski genaamd.
Toen na afloop van de trouwplechtigheid
in de kerk bijna het geheele dorp op het erf
van de boerderij voor het bruiloftsmaal bijeen
was en de feestelijkheden haar hoogtepunt be-
reikten, verschenen plotseling twee afgewezen
minnaars voor het hek van de boerderij en
openden een snelvuur op de bruiloftsgasten.
Het bruidspaar, de ouders van bruid en
bruidegom en de getuigen werden door tal
van kogels getroffen en zakten terstond in
6lKaai\
De beide moordenaars slaagden erin, het
dorp ongedeerd te verlaten, daar niemand het
waagde, zich tegen hen te verzetten. De ouders
van de' bruid en de getuigen zijn inmiddels
overleden. Het jonge echtpaar moest met
levens gevaarlijke verwondingen naar het
ziekenhuis worden vervoerd.
KOWNO, 2 September (VD.) Woldemaras,
voor wien ondanks zijn vrijspraak in het hoog-
verraadproces de verbanning uit Kowno ge-
handhaafd blijft, is gisteren uit Kowno naar
Eszerenai vertrokken.
Op zijn wensch is zijn verbanning naaf- deze
plaats verlegd. Voor zijn vertrek verklaarde
Woldemaras aan eenige journalisten, dat de
handhaving van zijn verbanning onrechtvaar-
dig is en in strijd met de wet en slechts te
.beschouwen is als een persoonlijke wraak van
zijn tegenstander.
yyf jaar gevangenisstraf geëischt.
Naar uit Rome gemeld wordt, is Dinsdagmor
gen voor de bijzondere rechtbank tot bescher
ming van den staat het proces begonnen tegen
den Belgischen professor Moulin en vier an
dere beklaagden.
De voorzitter van het gerechtshof was gene
raal Christin!. Talrijke toehoorders waren aan
wezig, ook vele Italiaansche en buitenlandsche
journalisten en de bekende antl-fascistlscbe
Belgische senator Doncker.
Na voorlezing van de dagvaarding werd prof.
Moulin verhoord, die toegaf, dat hij een brief
naar Italië bad gebracht, dien bij aan 'n per
soon te Milaan zou overhandigen, voorts een
koffer met dubbelen bodem, die hem door den
bekenden anti-fascist Bassanesi, was overhan
digd en antifascistische oproepen bevatte.
Hij verklaarde echter, van den inhoud van
den brief en van de oproepen geen kennis te
hebben gehad en betuigde zijn leedwezen, dat
hij in deze zaak betrokken is geworden. De ove
rige beklaagden, Bossati, Rossil, Maffi en
Abbosini verklaarden, dat zij onschuldig zijn.
ROME, 1 September. (B.T.A.) In het proces
tegen Moulin c.s. eischte het O. M. 5 jaar ge
vangenisstraf voor Monlin, 7 jaar voor Albasini
en 5 jaar voor Maffi, terwijl voor de andere
verdachten wegens gebrek aan bewijs vrij
spraak werd gevraagd. Het proces wordt mor
gen voortgezet.
De uitspraak.
ROME, 2 September (N.T.A.) Moulin, Alba
sini en Maffi zijn veroordeeld tot twee jaar ge
vangenisstraf. Roggl en Fossati zijn wegens
gebrek aan bewijs vrijgesproken.
Moulin zal na zijn straf te hebben uitgeboet,
uit Italië worden verbannen.
DE TOENEMENDE WERKLOOSHEID
LONDEN, 1 September (R.O.) Het aantal
werkloozen bedroeg op 24 Aug. 2.733.782 of
14.406 meer dan in de voorafgaande week en
694.080 meer dan verleden jaar.
OSLO, 2 September (H.N.) Sedert drie dagen
is geen bericht van de „Nautilus" ontvangen,
zoodat men zich eenigszins ongerust maakt.
OSLO, 2 September. (W.B.) Het draadloos
station Bergen meldt thans eveneens, dat sinds
den morgen van den 30sten Augustus geen
draadilooze verbinding met de duikboot van sir
Hubert Wilkin®, „Nautilus" meer is verkre
gen, ofschoon eiken nacht het roepteeken
werd geseind. Men heeft te Bergen maatregelen
genomen om ook overdag berichten van de
„Nautilus" te kunnen opvangen, maar tot dus
ver zijn alle berichten 's nachts uitgezonden.
De directeur van het draadlo-os station Ber
gen verklaart, dat men misschien geen bericht
van de „Nautilus" heeft ontvangen, omdat
het draadloos apparaat van de duikboot onder
water niet hetzelfde vermogen heeft als aan
de oppervlakte.
LONDEN, 2 September. (V. D.) Het antwoord
an den eersten minister aan de arbeiderspartij
.e Seaham, die een resolutie heeft aangenomen,
waarin hem verzocht werd, zijn zetel voor dat
district ter beschikking te stellen, is heden
bekend gemaakt.
In zijn schrijven aan den voorzitter zegt
.VtacDonald
„Ik betreur ten zeerste, dat uw bestuur,
zonder iets van de feiten te kennen, een resolu
tie heeft aangenomen, zooals u hebt mede
gedeeld.
Hoe groot het misverstand ook moge zijn en
hoe vele oppervlakkige toeschouwers ook van
nieening mogen zijn. dat mijn onmiddellijke
collega, en ik afgestapt zijn van onze beginselen,
toch Is onze positie bepaald door het beslui
aen levensstandaard, de uitkeeringen aan werk
loozen en derg. zoo hoog mogelijk te houden.
Wanneer gij deze dingen n-u bespreekt, n
omstandigheden, vrij van instorting en paniek
dan zijt gij deze erkenning slechts verplicht
aan mijn collega's en mijzelf, die de maatr»ge-
len namen, welke op het oogenblik noodzakelijk
zijn en die zoc onpartijdig zullen zijn als een
menschelijke geest kan bewerken.
Indien wij gedwongen worden, den werkloozen
re vragen, omstandigheden te aanvanrden,
welke afwijken van die in 1929, dan
omdat wij hen wenschen te beschermen tegen
een verval, dat anders harde werkelijkheid zou
WHdetnzal u moeilijk vallen dit te erkennen
Maar zoo zijn de feiten en binnenkort zult gö
"ten6opzichte van één deel van uw resolutie
wensch ik u echter volkomen duidel"k
maken, dat ik onder geen omstandigheden m-U
zal onttrekken aan den plicht ®i8
gebiedend beschouw, de massa der ^trekken
den te beschermen tegen een ernstige ramp.
Elke stap, dien ik daarom zal doen m ant
woord op eenige aangenomen «solutie,
dus geschieden, nadat ik mijn p
ik thans op mij heb genomen, heb gedaan en
niet eerder.
Het conflict bijgelegd.
„In werkelijkheid staat het over-
groote deel der mannelijke
bevolking ver buiten het
godsdienstig leven.
Te Pemambuco geland.
Volgens een bij den Zuid-Duitschen Rund
funk binnengekomen telegram is de „Gra^
Zeppelin" gisterenavond om tien uur (M.E.T.)
te Pernambuco geland.
De sirenes van schepen en fabrieken weer
klonken, toen het luchtschip zich hoven de
sta-d vertoonde. Een ontzaglijke menschen-
menigte in de straten juichte het luchtschip
toe, dat daarna doorvloog naar het acht mijl
van Pernambuco verwijderde vliegveld.
De Spaansche cortes.
Eenige dagen geleden zijn in de cortes de
debatten over het ontwea-p-constitutie begon
nen. Het eerst werd door den heer Besteiro
het woord verleend aan den advocaat, Jimenez
Ansua, den voorzitter der parlementaire com
missie, die het ontwerp heeft opgesteld.
Met veel ophef verklaarde deze-, dat de com
missie, die met het ontwerp belast werd, in
twintig dagen gedaan heeft, wat andere landen
eerst na maanden hebben tot stand gebracht,
waarbij hij echten- vergat mede te deelen, da,t
door geen enkele parlementaire commissie in
Europa ooit slordiger werk verricht werd.
In het kort gaf hij een opsomming van de
artikelen van het ontwerp, waarhij hij van tijd
tot tijd in vervoering geraakte over het onder
zijn leiding tot stand gebrachte werk en hoog
dravende zinnen uitgalmde als „Wij willen een
Hispano-Americanisme, dat zich ontworstelt
aan het schuim der champagne, die bij ban
ketten geschonken wondt, om iets grootsoh en
nuttigs tot stand te brengen.
Tot nog toe is Jimenez Ansua echter de
eenige, die een lofrede op het ontwerp ge
houden heeft. Onmiddellijk na hem kwam een
geestelijke, de afgevaardigde Molina aan het
woord, die in een schitterende rede. welke in
doodsohe stilte aanhoord werd, uiteenzette, dat
de republiek niet voor enkelen maar voor
allen is.
Uit het verloop der debatten blijkt steeds
meer en meer, dat het ontwerp niiet alleen door
de Katholieke maar ook door tal van andere
afgevaardigden wordt afgekeurd. Een gewel
digen indruk op de kamer maakte ook de
GENèVE, 2 September. (VAN ONZEiN COR
RESPONDENT.) Met groot leedwezen is te
Genève vernomen, dat slechts enkele dagen
na mgr. Nolens ook Arthur Fontaine, de voor
zitter van den raad van beheer van het inter
nationaal arbeidsbureau, is overleden.
Fontaine behoorde ln 1901 met mgr. Nolens
tot de oprichters van de internationale veree-
niging voor de Wettelijke bescherming der
arbeiders.
Hii had, evenals mgr. Nolens, verleden jaar
in schijnbaar uitstekende gezondheid zijn
zeventigsten verjaardag gevierd.
In Duitschlancl vrijgegeven.
De Deutsche Universal Film Gesellschaft
heeft mededeeling gedaan aan de bevoegde
Duitsche rijks-autoriteiten, dat de film „lm
Westen nichts Neues", die in Duitschland
alleen was toegelaten voor besloten voorstel
lingen, in overeenstemming is gebracht met
de gestelde eischen voor vertooning in het
openhaar.
De film zal in het vervolg ook in het
buitenland slechts in den verkorten Duitschen
vorm worden vertoond.
De film is daarna door de betrokken autori
teiten voor openlijke vertooning vrijgegeven.
Systematisch voorbereid.
HOEBEL, (Mecklelenburg-Sdhwerin), 1 Sep
tember (W.B.) Een postbeambte werd gisteren
in een bosch bij Retzow door twee mannen
overvallen, van zün flets getrokken en onder
bedreiging met een revolver van zijn geld be
roofd. De roovers maakten 1500 mark buit,
waarmede zij de wijk namen.
De politie stelt een onderzoek in.
De roofoverval was systematisch voorbereid.
Bij na-der onderzoek bleek, dat de telefoon-
leiding naar de naastbijzijnde boerderij was
doorgesneden.
De Spaansche katholieken hebben drie pijn
lijke verrassingen moeten ondervinden. Voor
eerst de verkiezingen van 12 April, die een
overweldigende meerderheid brachten voor de
republiek, ofschoon in den verkiezingstijd de
zaak der monarchie uitermate vereenzelvigd
werd met die der Kerk.
Vervolgens de bestorming der kloosters van
half Mei en tenslotte de verkiezingen voor de
wetgevende nationale vergadering van 30 Juni,
die trots de plundering der kloosters geen
sterke reactie veroorzaakte, maar juist nog
een verdere verschuiving naar links brachten.
Dit waren echter verrassingen, omdat er
absoluut geen juist inzicht was in den gods-
dienstigen toestand en elk besef van het drei
gend gevaar ontbrak. Men had eenvoudig ver
trouwd op de bescherming van den staat en
de kracht der katholieke traditie. Niet dat
er geen waarschuwende stemmen hadden ge
klonken. Reeds in 1927 had pater Gafo O.P- in
de „Ciencia Tomista" met grooten ernst en
vrijmoedigheid gewezen op de religieuse toe
standen, Maar men wild© niet hooren en bleef
vertrouwen op de oude toestanden, tot de
catastrofe kwam. Het kwam er vooral nu op
aan om, wakker geschud door deze jongste
gebeurtenissen, de noodzakelijke conclusies te
trekken uit de verdere ontwikkeling der
nieuwe toestanden.
Vanzelf moet nu de eerste gevolgtrekking
zijn, dat men zich moet wachten voor gevaar
lijke illusies. Gelijk er, zoowel in binnen- als
buitenland, over Spanje een „leyenda negra'
(een zwarte legende) bestaat, zoo is er ook
een „leyenda rosa", en mogelijk heeft deze
laatste meer schade aangericht dan de eerste.
Spanje is katholiek, in Spanje is alles ka
tholiek, Spanje is het zuiverste katholieke land
van de wereld. En juist door deze roman
tische illusie heeft men elk gewetensonder
zoek genegeerd, heeft men de ontoereikbaar-
heid der zielzorg en het geringe succes daar
van niet willen zien. Dat optimisme was zoo
gemakkelijk, het streelde de eigenliefde en
nationale trots en verontschuldigde het eigen
„niets-doen". Men dacht er niet meer aan,
dat er voortdurend gewerkt en hard gewerkt
moest worden om een katholiek volk katho
liek te houden en dat de allereerste wetten
der zielzorg nergens ongestraft veronacht
zaamd worden; de eigen nationale geaardheid
en de geschiedenis van een volk doen daaraan
niets af.
Want in werkelijkheid staat het overgroote
deel der mannelijke bevolking ver buiten het
godsdienstig leven. Men ontvangt niet meer
geregeld de H. Sacramenten, men verzuimt het
vervullen van z'n godsdienstige plichten. De
meeste mannen volstaan met een kerkelijk
huwelijk; zij willen gaarne nog voorzien van
de H. Sacramenten uit dit leven scheiden; ge-
looven doen ze wel, maar hun paaschplichten
vervullen, daaraan denken ze niet. Het ont
breekt hen aan een sterke godsdienstige over
tuiging en vanzelf dus ook aan een krachtig
optreden voor de rechten der Kerk. De man
nelijke bevolking staat buiten de invloedssfeer
der Kerk en daardoor heeft de Kerk geen wer-
kelijken invloed op 't openbaar leven. Het be-
teekende niets, dat de Kerk voor het uiter
lijke nog buitengewoon geëerd en gerespec
teerd werd, dat men nu en dan nog groote
kerkelijke feesten bijwoonde, dat mem tot een
of andere „confraria" broederschap behoorde,
dat men nog een geestelijke in zijn familie
had. Men accepteerde het katholicisme als
een maatschappelijke aangelegenheid en practi-
seerde het, inzooverre er eer bij te behalen
was, in moeilijker omstandigheden negeerde
men het. Men droeg een scapulier of een
medaille, maar ging Zondags niet naar de kerk,
en 't is duidelijk, de mam die Zondags niet
naar de Kerk gaat, is in de week niet bij
machte, laat staan bereid z'n kerk te verde-
digen.
Bij dergelijke toestanden heeft de godsdienst
begrijpelijkerwijze zoo goed als geen invloed
op de zedelijke houding van den man en vooral
den is de mannelijke jeugd ontzettend gedemo
raliseerd: er zijn zelfs streken, waar het
zesde gebod niet meer schijnt te bestaan.
De Spaansche jeugd met haar eigen geaard
heid, bewegelijk, oppervlakkig zonder diepere
belangstelling,is dus - vanzelf zeer moeilijk te
winnen voor het werk der zielzorg, voor het
modern apostolaat en het vereenigingsleven.
Deze karaktereigenschappen verklaren dan ook
het feit, waarom ook de katholieke tegenpartij
geen krachtige organisatie onder hen kan op
bouwen.
Het katholicisme in Spanje was meer esthe
tisch en liturgisch dan wel dan wel dogmatisch
en ethisch. Hiemede werd heel de toestand
zer juist geteekend door Miguel de Unamuno.
De tweede conclusie, die men uit de gebeur
tenissen, in Spanje kan trekken is deze. Het
nauwe contact tusschen Kerk en staat werd
voor de Kerk al te gemakkelijk een belemme
rende band. De kerkelijke verhoudingen waren
geregeld door het concordaat van 1851 dat
onder zeer ongunstige omstandigheden voor de
Kerk gesloten was. De kerk was niet vrij
in het bezetten der bisdommen de staat had
het recht van voordracht bij de benoeming van
een bisschop. Vanzelf bracht dat recht gevaar
mee, dat alleen zij benoemd werden, die hun
vrienden in de politiek hadden en een zekere
toegevendheid tegenover den staat aan den
dag legden. Mannen van initiatief en echte lei
ders kregen weinig kans. Gebrek aan contact
met de gewone priesters en het volk, was
oorzaak van onvoldoend inzicht in de feitelijke
toestanden, het gebrek aan voldoende inzicht,
verlamde weer elk persoonlijk intiatief in de
goede richting.
Toch ontbreekt het onder het Spaansche
episcopaat niet aan groote figuren. Maar zelfs
in het beste bestuur van hun eigen bisdom
waren d© bisschoppen afhankelijk van den
staat. Alleen de kapelaans konden zij feite
lijk naar eigen keuze benoemen. De pastoors
werden door den staat benoemd uit een bis
schoppelijke voordracht van drie personen.
Deze groote invloed van den staat in kerke
lijke aangelegenheden is wel de voornaamste
reden, waarom zelfs de huidige regeering het
concordaat nog niet ongedaan maakte.
De kerkelijke hoogwaardigheidsbekleeders,
eere-kanunmiken en benificianten werden af
wisselend door den bisschop en den koning
aangesteld. Alleen bij de vder kanunniken „de
officio" geschiedde de benoeming na een soort
examen.
De godsdienstige toestand van een volk is
voor een groot deel afhankelijk van de begin
solen, welke bij de vorming der toekomstige
priesters gehandhaafd worden. In Spanje toch
treden de toekomstige priesters op ongeveer
10-jarigen leeftijd in het seminarie en blijven
daar tot hun priesterwijding. De opvoeding is
eenvoudig en streng. Het gelbeurt zelden dat
een student in de theologie la-ter een andere
loopbaan kiest. En toch blijft ten volle waar
wat d-e directeur van een Spaansch seminarie
ons mededeelde n.l. dat een strenge keuze
ook numeriek den clerus van een diocees niet
doet verminde-ren, maar eerder nog verhoogt,
om-dat juist de besten en meest offe-rvaardigen
zich daardoor tot het priesterschap getrokken
voelen. Jammer genoeg schijnt in vele ge
vallen de beslissing -der familie meer den door
slag gegeven te hebben dan de eigen roeping,
Op veile plaatsen heerscht nog het gebruik dat
de oudste zoon erfopvolger is, terwijl de tweede
zoon priester wordt en dat de oudste dochter
trouwt en die tweede in het klooster treedt.
De theologisch© faculteiten, dl© eertijds be
roemd waren heel de wereld door, zooals Sala
manca, Al cal a, Santiago, werden in 1868 op
geheven, toen ze reeds lang niiet meer op het
ho-O'ge peil van vroegere eeuwen stonden. In
hun plaats kwamen de seminaries der aarts
diocesen die den naam droegen van „Pauselijke
universiteit" en het recht hadden graden te
verleenen in theologie en kanondek recht. Der
gelijke Pauselijke universiteiten heeft men in
Toledo, Burgos, Granada, Santiago, Valencia,
Zaragosa, Valladodid, Sevil-la, Tarragona. Ver
der heeft men nog het college der Jesuieten
te Camillas bij Santander. De wederoprichtin,
van theologische faculteiten aan de staats
universiteiten achtte de regeering ongewensoht
omdat zij van meening was, dat bij den hui-
digen stand der universiteiten, de seminarie-
opleiding op veel hooger peil stond. Wel is er
een grootsoh opgevat-te hervorming van het
universiteitsleven in voorbereiding, maar daar
aan zijn weer zooveel -beperkend© bepalingen
verbonden, dat van een nieuwen opbloei der
theologische faculteiten waarschijnlijk niet
Hoe groot ook het misverstand tusschen mijn aie de Katholieke Artie nastreeft,
supporters en mijzelf moge zijn, ik hoop,
gij allen zult willen gelooven, dat het mij zeer
veel leed doet, de prachtige samenwerking, d e
heeft bestaan, te
tot nu toe tusschen ons
hebben moeten verbreken",
Een officieele mededeeling.
Officieel wordt uit Danzig medegedeeld
Op 23 Augustus werd door het bureau van
het district Danziger Hoehe medegedeeld, dat
een Danziger en een Duitsche onderdaan, die
nabij de grenswacht Stina bij Sobbowitz (Vrij
staat Danzig) vischten, door een Poolsohen
beambte met een revolver gedwongen werden,
van het gebied van Danzig op Poolsoh gebied
te gaan.
Uit het ingestelde onderzoek is gebleken, dat
_j beambte op den anderen oever der Stina
plotseling opdook en de beide personen met
voorgehouden revolver dwong hem op de andere
zijde van de Stina tot de brug te volgen en
dan over de brug naar Polen te komen
Nadat heiden onder dwang van den beambte
waren gevolgd, werd de oudste vrijgelaten,
terwijl de jongste naar de grenswacht en verder
naar Dirschau werd overgebracht.
Op 25 Augustus werd deze laatste voor den
NIET OFFICIEELE DETAILS VAN
HET ACCOORD.
ROME, 2 September. (N. T. A.) Zooals reeds
gemeld, werd heden het conflict tusschen het
Vaticaan en de Italiaansche regeering bijge
legd.
De overeenkomst, die heden gesloten werd,
is gebaseerd op de volgende bepalingen:
De vereenigingen der Katholieke Actie zul
len voortaan rechtstreeks ondergeschikt zijn
aan de bisschoppen, die ook de geestelijke en
wereldlijke leiders der vereenigingen zullen
benoemen.
De Katholieke Actie zal dus uitsluitend zaak
der diocesen zijn.
Personen, die in oppositie zijn tegen het
fascistische regiem, zullen niet als leiders
benoemd mogen worden.
In overeenstemming met haar godsdienstige
doeleinden zal de Katholieke Actie zich niet
bezig mogen houden met politiek.
In haar uitwendige vormen van organisatie
zal zij zich dus onthouden van alle dingen, die
volgens traditie het kenmerk zijn van politieke
partijen.
Als vlag der plaatselijke vereenigingen zal
de nationale vlag dienen.
Het behoort niet tot het program der veree
nigingen, beroepsorganisaties en vakvereeni-
gingen te stichten. Zij zullen zich dienten
gevolge ook niet bezig houden met kwesties,
die uitsluitend tot het gebied der vakvereenx-
gingen behooren.
Voorzoover op het oogenblik binnen het ka
der der Katholieke Actie reeds beroepsorga-
nisaties bestaan, worden dezen beschouwd als
uitsluitend gesticht zijnde voor het nastreven
van godsdienstige en geestelijk© doeleinden-
Verder verplichten deze organisaties zich, er
mede voor te zorgen, dat de wettige vakveree-
niging, waartoe zij behooren, in steeds groote-
ren omvang de beginselen van een samenwer
king tusschen de verschillende klassen ver
zenfijkt en de door den staat aangegeven
sociale en nationale doeleinden nastreeft.
De jeugdvereenigingen, die tot de Katholieke
Actie behooren, zullen lidmaatschapskaarten
en insignes m^en hebben, die gehee en aj
beantwoorden aan de godsdienstige doeleinden,
"V^eTblijden
zijin.
D© „Oss." ®egt,
eir voortaan geen on-
De 'bestaat tusschen bat «maat-
vereenigbaarlheid desr Katih,
niet van den jongen man. Vooral in de ste-veel te verwachten valt,
sdhap der
Aotiie.
■M -A
Een zakenwijk geplunderd.
(V.D.)
Een
CHITTAGONG, 1 Sept®™^er stormde de
Mohammedaansche nemen voor
rechter in Dirschau gebracht, die hem onmid- zakenwijk der stad, om der Brltsch-
„„T-j-innc van een ïnspeci.»ui
dfcllijk vrijsprak.
De senaat van Danzig heeft in verhand met
dezen overval van een Poolsohen beambte stap
pen gedaan bij de Poolsche diplomatieke ver
tegenwoordiging te Danzig.
LONDEN, 2 September. (H.N.) Te Cambridge
is gisteren het congres van den wereldbond voor
den internationalen vriondsciliapsanbedd der
kerken bijeengekomen.
Vandaag vond een principieel debat plaats
over de meest dringende politieke vraagstuk
ken van d-e-n dag, vooral over het vraagstuk
der ontwapening, welke beteekenis in verband
met de a.s. ontwapeningsconferentie bijzonder
op den vocr-gron-d werd gesteld
De Anglioaansdhe leider dr. Merrill en de
An-glicaansche bisschop van Ply-month lieten
duidelijk -uitkomen, dat Duitschland, op grond
van het verdrag van Versailles en van het
de vermoording van een^,—- werd
Indische politie, die door een ni
gedood. tti nriwaq wordon geplunderd»
De winkels der ®ndoe» tijdig
terwijl een aanval op SChad© wordt op
kon verhinderd worden„De Mt.
drie kwart millioen ,,an politie
Een Britsch-indische commimrus
liep bü pogingen, om met acht
een schedeifractuur P- huis worden
ander© gewonden naar het ziekennuis
"S1!. den avond d. «vda W
herstellen.
Vijf Dominicanen verdronken.
de „Times"
Volgens een bericht van d© «,1
Ottawa zijn bij het oversteken van,d«
i-rag van versos «u rivier 40 K.M. ten W.
pact van den volkenbond, het recht heef^ de zij overstaken, wat te
zwaar behmt en door den tegenwind en den
zwaren golfslag sloeg deze om, toen ®en
enkele honderd meters van Hen anderen oever
ontwapening van de andere naties te verlan-
gen.
Voorts iserd de nadruk gel-egd op h-et moree-le
eu religieuse belang van een vermindering der
Aan het diebat daarover namen ook de lei
ders der Evangelische kerken op het vasteland,
orthodoxe aartebisschappen en vertegenwoordi
gers van üe bon-den van christelijke jongeman
nen deel.
verwijderd was. Slechts een der monnikern
die kon zwemmen, wist zich boven
houden tot er redding kwam opdagen, de vijf
anderen kwamen om het leven.
TV3Ï1
HAMBURG, 2 September. (W.B.) Sinds
hedenmorgen negen uur houdt de Hamburg-
sche politie het gebouw van de communistische
„Hamburger Volkszeitung" bezet.
Alle lokalen worden nauwkeurig onderzocht.
Een sterke politiemacht controleert de in- en
uitgangen van het gebouw. Hedenmiddag
duurde de huiszoeking nog voort.
ZOO'N STOUTE BRIAND
Maling aan den dokter.
De Fransche minister van buitenlandsche
zaken is een groot liefhebber van rooken.
Naar men zegt, rookt hij gemiddeld zestig
sigaretten per dag.
Toen hij onlangs op verzoek van zijn genees-
heeren rust moest gaan nemen, werd hem ook
verboden, om te rooken. Dezer dagen heeft
Briand echter aan een vriend in vertrouwen
medegedeeld, dat hij toch in het geheim zijn
gewone kwantum sigaretten gerookt heeft.
BOEDAPEST, 2 September. (W.B.) De staats
courant deelt mede, dat vijf staatssecretarissen
van hun ambt ontheven zijn. Het betreft bier
staatssecretarissen -bij de ministeries van oor
log, binnenlandsche zaken, landbouw, justitie
en handel.
T-" i
Een ultimatum aan de regeering.
Uit Valparaiso wordt gemeld, dat de man
schappen van de Chileensche oorlogsschepen in
de haven van Coquimbo gemuit hebben.
Alle officieren werden gevangen genomen en
gedwongen een tot de Tegeering gericht ultima
tum te onderteekenen, waarin verklaard wordt,
dat de vloot de verlaging van de salarissen,
welke de regeering overweegt, niet zal dulden.
Nadat de officieren hun handteekening onder
het stuk gesteld hadden, keerden de manschap
pen op hun post terug.
Meu verwacht, dat de regeering zal toegeven,
aangezien anders een openlijk oproer te duch
ten is.
LEVEND VERBRAND.
Misdaad in 't spel.
Naar de Ronieinsche bladen uit Avellino
melden, is te Fui-mara een boerenhuis in brand
gestoken, terwijl de bewoners, de boer, zijn
vrouw en twee kinderen, sliepen.
De ongelukkigen zijn in de vlammen omge
komen. Slechits hun verkoolde lijken werde»
gevonden.
Enkele personen, die van de brandsticht im
verdacht worden, üin beob^eniis geiwman,
