A
I
EEN JAAR HOOGER ONDERWIJS
IN NEDERLAND.
"J**»»?»: -
DINSDAG 22 SEPTEMBER 1931
Dr. POELS GEHULDIGD.
I
RECTORAATSOFERDRACHT AAN UNIVERSITEITEN
EN HOOGESCHOLEN.
R. K. UNIVERSITEIT.
VERHOUDING TUSSCHEN SENAAT EN
LEIDENDE LICHAMEN.
COLLECTE VOOR ONZE R. K.
UNIVERSITEIT.
Mr. Dr. VAN SCHAECK MATHON
HET GEESTELIJK ELEMENT IN HET
DOCENTENCORPS.
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN.
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
TECHNISCHE HOOGESCHOOL.
RIJKSUNIVERSITEIT
GRONINGEN.
TE
R. K. HANDELSHOOGESCHOOL.
Het belang van een gezonde
wijsgeerige vorming.
Sociale „hervormers" en kennis
van economie.
Hooge en internationale
belangstelling.
EEN PAUSELIJKE ONDERSCHEIDING
Het Dr. Poelsfonds aangeboden.
TT A». -AA^rr ift 111 „OllS Volkshuis"
Zondagmiddag is in
Heerlen od grootscbe wuze en onder groote
belangstellfng gevierd het 40-jarig priesterfeest
mn rnS- d^P^3 en heeft de plechtige 0TO1"
dracht plaats gehad van het Dr. Poelsfonds.
De groote zaa.l was stemmig aangekleed en
het versierde en verlichte podium hadden
fflet den Jubilaris plaats genomen mgr. dr.
Bauduin, vicaris-generaal, verteigenwoordigier
van den Bisschop van Roermond, jhr. mr.. Ch.
ftuys de Beerenbrouck, minister-president, mr.
baron Hövell tot Westerflier, commissaris
der Koningin in Limburg, mr. Verwilldgeo,
gouverneur van Belgisch Limburg, mr. F. v.
Cauwelaett, burgemeester van Antwerpen, de
heer Joos, Rijksdagafgevaardigde, de Hoog-
Berw. heer H. v. d. Venne, directeur van Rol-
duc, voorzitter en de heer Jos. Maenen, secre
taris van het comité van uitvoering van het
Dir. Poelsfonds.
Verder merkten wij nog op den heer Lie-
taert Peenboflte, directeur-generaal van Volks
gezondheid, mr. dr. Frowedn, directeur-generaal
der Staatsmijnen, de heeren Schweitzer en
Huesman directeur van de Laura en Vereeni-
ging en Domamiale, de Vlamingen Pater Per-
qui O.P., dr. Colans, Paul Seegers, het Eerste
Kamertid mr. Miohiels v. Kessenieh, het Twee
de Kamerlid Henri Hermans, prof. Kans, prof.
Weve, pater dr. Beaufort, prof. Gelissen, de
vertegenwoordigers van tal van vereenlgingen
en instellingen en nog vele geestelijke en we
reldlijke autoriteiten.
Bij zijn binnentreden werd mgr. dr. Poels
met groot applaus begroet.
De voorzitter van bet comité, kannundik A.
v. d. Verune siprak op de eerste plaats een
woord van welkom tot de hooge autoriteiten
on all© aanwezigen en tat den beid van het
feest dr. Poels, wien we dankbaar zün, dat hij
bet fonds heefit willen aanvaarden. Er zou bij
de vele vrienden een gevoel van onvoldaan
heid zijn geweest, indien zij hun dank niet op
de een of andere wijze hadden mogen uiten.
In naam van allen, ook van de afwezigen
wemschte spreker den doctor geiluk en hoopte,
dat diens priesterarbeid onder Gods zegen nog
vele vruchten voor de toekomst moge dragen.
(Luid. applaus.)
In den breede ging spreker vervolgens de
totstandkoming na van het dr. Poelsfonds.
Onder de bescthenmheeren kwam de naam van
een anderen grooten socialen werker, mgr. dr.
Nolens voor, aan wiens nagedachtenis spreker
eenige woorden wijdde. De beilangstelling voor
het Fonds was geweldig. Het werk duurde
eenige maanden, de opbrengst op bet oogen-
biik bedraagt ruim 41.000. Deze som zal men
ais het stamkapitaal beschouwen, er kan nog
altijd bijgedragen worden, aldus spr., het adres
is Dr. Poals-Fonds, Kerkrade. Het bedrag
kwam tot stand door groote en kleine giften,
d.6 namen ata^n in 3/lbum, dat zbA wordeoi
aangeboden. Wt album is verrijkt met een
soboone teekening van pnof. Adam van Rold.uc,
Christus voorstellend, die Limburg bewaart.
Spreker eindigde onder groote instemming
met den wenseh, dat dr. Poels nog jaren lang
voorzitter vain het bestuur van het Fonds moge
zijn.
Toespraak mgr. Bauduin.
Dan was het woord aan mgr. dir. Bauduin
ads vertegenwoordiger van Z.H. Exc. mgr. L.
Schrijnen. Hij siprak ongeveer als volgt:
De uitstekende gaven van geest en een
krachtige gezondheid door God U gegeven hebt
ge met de grootste edelmoedigheid en met eoht
priesterlijken ijver en toewijding geheel gegeven
aan uw taak van hoofdaalmoezenier van den
Arbeid. Ook aan de wetenschap hadt u groote
diensten kunnen bewijzen, maar de Goddelijke
Voorzienigheid heeft u op andere wegen geleid.
Op practisch terrain heeft zij u in de gelegen
heid gesteld om veel te verrichten voor ons
dierbaar Limburg. Ik ben gekomen, aldus spre
ker, om uit naam van onzen bisschop te ver
klaren dat Hij uwe diensten aan het bisdom
bewezen ten volle erkent, ten zeerste waar
deert en u heel innig dankbaar is. Voor een
groot deel is het aan de priesters te danken
dat het H. Geloof bewaard is in deze streken.
Toch, indien niet tegelijkertijd was gezorgd
voor de sociale werken, zouden de priesters
ondanks hun ijver en toewijding er niet in ge
slaagd zijn de mijnstreek zoo te behouden.
De Bisschop heeft u een bewijs van zijn
dankbaarheid willen geven door uw benoe
ming tot Huisprellaat van Z.H. den Paus. Spre
ker hoopte, dat deze onderscheiding van den
jubilaris een aanmoediging zal zijn om zoo
mogelijk nog harder te werken aan het heil
d«r mijnstreek, nog vele lange jaren (lang ap
plaus).
Gezamenlijk werd nu gezongen Christus
«rtrijder" waarna de minister-president jhr.
Buys de Beerenbrouck het spreekgestoelte be
steeg.
Hulde minister Ruys de
Beerenbrouck.
Laait, zeide spreker, de leider der regeering
n hartelijk, hartelijk mogen dankzeggen voor uw
voorbed digen arbeid in de Nederlandsohe
mijnstreek.
Spreker komt thans tot hetgeen zoo zinrijk
heden wordt aangeboden als het „Dr. Poels
fonds". Men zou mogen zeggen: het is het vul
potlood, waarmede .voorloopig onder uw be
proefde aanwijzing ,,uw lijn kan worden door
getrokken". Het was uw karakter eigen, steeds
duidelijke en rechte lijnen te trekken. Met deze
wees gij tevens de richting aan, in welke een
hoogst belangrijk deel van „een" sociaal vraag
stuk moet worden opgelost. Het vraagstuk van
eien gezonde, passende ontwikkeling van die
jonge krachten, die in de naaste- en laat ons
hopen verre toekomst, het handartoeidende
volk met een verstandigen geest zullen voor
gaan. De uitbouw van Poels' Sociale studie
weken in Roldue. De voortzetting van Poels'
menschkundlige en menschwaardige opvattin
gen omtrent de behoefte van ieder menscheu-
kindde behoefte van zijn geest naast die van
zijn lichaam om een volwaardig gemeenschaps
lid te worden, waarbij handenarbeid in harmo
nie komt met zijn geest as-arbeid, overeenkom
stig de eischen van een waardigen staat en
stand. Hier dringt zich het zinnebeeld van dit
jubileumgeschenk weer onweerstaanbaar op.
Want de vurige wenseh. waarmede ik zou wil
len eindigen is deze: dat het dr. Poelsfonds
tot in lengte van dagen mannen voor onze
sociale beweging moge kweeke en afleveren,
die de hun geboden gaven van ontwikkeling
en beschaving zullen beantwoorden met offe
rende liefde, voor hun zaak, met rijk plichts
besef, met wijs verantwoordelijkheidsgevoel en
met toewijding van een eenvoudig gebleven on-
eelfzuchitig hart. Ik bedoel met drie woorden:
„Mannen als Poels"!! (Luide instemming.)
Nog werd het woord gevoerd door den com
missaris der Koningin in Limburg mr. baron
v. Hövell tot Westerflier, diie dr. Poels hul-
«Jigde als priester, sociaal werker, wetenschap-
MGR. DR. POELS
peflijk leider, Limburger in zijn groote liefde
voor dlit gewest, ras-echt Nederlander, dien
gullen gastvrijen, voortreffelijken memsch.
De heer Verwittigen, gouverneur van Bel
gisch Limburg, bracht eerst een eere-saluut
aan onzen minister-president, jhr. Ruys de
Beerenbrouck en ontwikkelde vervolgen» in
den breede, dat ook België veel verschuldigd
isi aan dr. Poel».
De heer de Bruyn, voorzitter van het R. K.
Werkliedenverbond, betoogde, dat dr. Poels in
zich vereenigt: spreken, hooren, denken en
doen Dr. Poels heeft gesproken om verstaan
te worden en zoo duidelijk, dat de arbeider»
bet hebben verstaan.
De Duitsche Rijksdagafgevaardigde Joos en
de burgemeester van Antwerpen mr. F. v. Cau-
welaert voerden dan het woord.
Met warme bewoordingen, waarin de groote
liefdie van de bewoners van Venray voor hun
grooten doctor uitkwamen, overhandigde de
burgemeester van Venray, de beer v. d. Loo
het album met handteekeningen van allen in
Venray, die hebben bijgedragen voor het dr.
Poelsfonds Niemand is achtergebleven.
Toen de heeren Stins, voorzitter van den
Ned R K Mijnwerkersbond en Jos. Maenen,
voorzitter "van den Limb. R.K. Werkliedenband
de rij van sprekers gesloten hadden, was het
woord aan dir. Pools, die een ware ovatie in
ontvangst bad te nemen.
Dankwoord dr. Poels.
Dr. Poels begon met op te biechten, dat hij
tegen de huldiging heefit opgezien. Toen hij in
de kranten las en toen hij hoorde, wat zoo juist
gesproken werd, moest hij zich telkiems afvragen
of het niet over een ander dan hem ging. Spre
ker is allen dankbaar maar de arbeider» het
meeste.
Dr. Poels dankte van harte allen, die medie-
hielpen om 't Fonds tot stand te brengen. Wan-"
neer de moderne maatschappij ontkerstend is,
dan is dit op wereldlijk terrein. Zij die hier
Christus weer kunnen en moeten binnendragen
zijn die leeken. Vooral onder de arbeiders zullen
de overtuigde leekenapostelen opstaan. Want
wanneer het er op aankomt kleur te bekennen
en met moed den strijd aan te binden, dan doen
dit voor alles de arbeiders.
Met het zingen van „Aan U o Koning der
Eeuwen", weird de schitterend geslaagde bij
eenkomst gesloten,
Noodzaak van de twee ontbrekende
faculteiten.
ProfDrerup.
Bisschoppelijke aansporing.
In „St. Jansklokken" schrijft Z.H. Exc. Mgr.
A. F. Diepen, bisschop van 's Hertogenbosch,
een opwekking aan de geloovigen, die weer
spoedig gelegenheid zullen hebben bun jaax-
lijkschen onmiebaren steun te schenken tot
onderhoud en uitbreiding der R. K.-Universi-
teit. Mgr. wijst erop, dat er geen enkele stand
is die niet rechtstreeks en onrechtstreeks het
grootste belang beeft voor zijn tijdelijk en
eeuwig welzijn bij den bloei en den spoedigen
uitbouw onzer R. K. Universiteit.
„Zij tocb iezoo Mgr. ,4e „Alma
Matei voor zonen en docbteiren uit alle stan
den en haar invloed en baar R. K. weten
schappelijke arbeid komen allen standen ten
goede in de ruimste mate.
Nu de malaise ook onze Universlteitsoollecte
dreigt te benadeelen, ie er zoo luidt bet slot
van bet schrijven van Z. H. Exc. „zeker alle
reden voor elk Comité allereerst eens ernstig
na te gaan, of zijn organisatie wel reglemen
tair in orde is en verder, om te trachten door
buitengewone activiteit zijn nadeelige door
werking voor onze R. K. Universiteit te ver
hinderen.
Vooruit dan! Met moed begonnen en edelmoe
dig en eensgezind dit groote werk weer doorge
voerd: In nomiine Domini, felioiter! Onze R. K.
Universiteit moet er komen, in baar volle uit
breiding! Zoo spoedig mogelijk!"
Ook Z. H. Exc. Mgr. Aengenent wijst in „St.
Bavo" in een schrijven aan de ZeerEerw. hee
ren Pastoors op het belang der jaarlijksehe in
zameling en verzoekt hun dringent de aankon
diging der verzameling te doen vergezeld gaan
van een krachtige aankondiging.
„Het eminente belang onzer Nijmeegsche
Universiteit eischt zoo schrijft Mgr. dat
wij alle krachten inspannen om haar tot steeds
grooteren bloei te brengen. Daarom mag het
zeker niet langer gebeuren, dat de opbrengst
in Ons Diocees een belangrijk tekort aanwijst.
Wij vertrouwen op de volle medewerking van
Onze Pastoors".
De president-curator van de Nijmeegsche
Universiteit en oud-burgemeester van Nijme
gen, mr. dr. van Schaeck Mathon is gistermor
gen te Nijmegen overleden.
COLLEGES IN PUBLICITEITSLEER.
De heer W. N. van der Hout, toegelaten als
privaat-docent in de publiciteitsleer bij de fa
culteit van letteren en wijsbegeerte aan de
rijksuniversiteit te Utrecht, zal zijn colleges
aanvangen met een openbare les over het on
derwerp „Publiciteit", op Maandag 19 October
a.s. des middags om 4 uur, in het klein-audi-
torium, Universiteitsgebouw, Domplein.
DE INDISCHE POSTVLUCHTEN.
De Reiger is Zaterdag om 6.27 uit Athene
vertrokken en te 13.14 in Caïro aangekomen.
Zondag vertrok dit K.L.M.-toesfel te 5.10 uit
Caïro en arriveerde na een tusschemlaoding
van 7.258.17 In Gaza om 15.26 te Bagdad.
De „Specht", op weg naa.r Nederland is in
verband met de terrein gesteldheid in Bangkok
gebleven.
De „Reiger" vertrok gisteren om 5.43 uit
Bagdad en arriveerde na een tusschenlanding
van 10.08 tot 11.01 te Bushir, om 16.30 uur in
Djask.
Gistermiddag vond in de bovenzaal van het
Concertgebouw „De Vereeniging" te Nijmegen,
onder vrij groote belangstelling, de overdracht
plaats van het Rectoraat der R.K. Universi
teit.
De aftredende Rector-Magnificus Prof. Dr
E. Drerup hield daarbij een rede, waaruit wij
hieronder het belangrijkste laten volgen.
Men behoort in het leven, aldus spr. altijd
een zekere vaardigheid te bezitten om uit
niets, ,of althans uit niet veel, toch iets te
maken. Deze vaardigheid moet ook de Rector
Magnificus der Nijmeegsche Universiteit heb
ben, wil het hem gelukken met een tamelijk
toonbaar jaarverslag zijn werkzaamheden te
besluiten.. Na hef
nogal stormach
tige begin is
onze Universiteit
immers sinds
meerdere jaren
een stadium van
rustige ontwikke
ling ingetreden,
waarin zich
lechits weinig op
vallends of be-
merkendswaairds
voordoet. Het we
zen en de werk
zaamheid eener
Universiteit ligt
nu eenmaal, g©.
lijk reeds collega
Hoogveld in zijn
jaarverslag uh.
voerig uiteengezet heeft, in den dagelijksohen
plichtsgetrouwen arbeid van professoren en'
studenten,
Wanneer ik dus dit verslag met korte sta.
tistische opgaven zou aanvullen, dan zoude ik
aan de eiisohen van een doelmatig jaar
verslag voldaan hebben. Zelfs zou ik mij dan
niet onttrokken hebben aan den plicht de he-
teekenis en de noodzakelijkheid van onze ka
tholieke Universiteit ook breeder kringen
duidelijk te maken.
Geestelijken in het studen
tencorps.
Een verschijnsel stemt hier zeker tot na-
denken. Behoorde n.l. van de eerste 32 docen
ten slechts de kleinste helft tot den geestelij
ken stand, thans is deze op zich al opvallende
verhouding aldus veranderd dat van de 37 do
centen ruim de meerderheid (20) al uit gees
telijken bestaat. Wanneer men alleen de beide
„wereldlijkefaculteiten beschouwt, werkten
hier aanvankelijk slechts 7 geestelijke leer
krachten bij een totaal van 24. Thans zijn het
er 11 op een totaal van 28, waarvan 9 ordinarii
bij een totaal van 18 (tegen 6 op 15 vroeger).
De uitbreiding van het antal leerstoelen met
5 is bijgevolg uitsluitend het geestelijk element
ten goede gekomen, wat trots alle hoog
achting voor mijn geestelijke collega's en hun
wetenschappelijk werk als een schreeuwen
de wanverhouding betiteld moet worden en
ook als een onderwerp van ernstige oezorgd-
heid door de faculteiten gevoeld wordt.
Tegen het vorig jaaT, dat met een totaal van
472 studenten (378 m., 94 vr.) sloot, is het
totaal van 482 nog een kleine vooruitgang. Dit
is echter uitsluitend de theologische faculteit
te danken. De cijfers der letterkundige (241
tegen 246 van het vorig jaar) en der rechts
geleerde faculteit (187 tegen 188) duiden zelfs
al een kleinen achteruitgang aan van 6 stu
denten, wat vooral zijn oorzaak vindt in het
geringere aantal nieuw-ingesolirevenen (108
tegen 127 in 1929/30).
Interessant tenslotte nog is de stand der ver
schillende godsdiensten onder onze studen
ten.
Wellicht zal het voor buitenstaanders een
verrassing zijn te vernemen, dat zich onder de
482 studenten niet minder don 28 d.i. 5.8 pot.
nlet-katholieke bevinden.
Uit deze cijfers, alsook in bet algemeen uit
den stilstand in de letterkundige en rechtsge
leerde faculteit blijkt, dat onze Universiteit
het in den tegenwoordigen toestand mogelijk
hoogtepunt bereikt heeft, dat over het geheel
ook met het aantal bezoekers der andere Ne-
derlandsche Universiteiten en de bijzondere
ligging van Nijmegen overeenkomt.
Te weinig Katholieken stu-
deeren in ons land.
Deze cijfers toonen dus aan, dat het inwen
dig leven van onze Universiteit, gezond en wel,
op normale hoogte staat. Maar beschouwen wij
deze zelfde cijfers in het licht der godsdienst
statistiek, dan kan de aanblik slechts droevig
genoemd worden. Het aantal katholieke lee-
fcen-studenten is nog geen 1000, d.i. hoogstens
13 pet. van het totaal aantal studenten in den
lande, tegenover ongeveer 35 pot. katholieke
bevolking. Het manco bedraagt dus niet min
der dan ongeveer 2/3, terwijl in Duitschland
volgens de nieuwste statistiek (zomer 1930)
het katholieke deel der leekenstudenten geste
gen was tot 24.2 pet. in vergelijking met een
katholieke rijksbevolking van 32.4 pet., d.i.
van het ge-middelde der katholieke rijksbevol
king, tegen over ca. .1/3 in Nederland.
Nu zien wij, dat onze Universiteit ruim een
derde deel telt varn het totale aantal katholieke
leekenstudenten in den lande. Daarbij zal de
Universiteit minstens nog een derde tot zich
trekken, als zij door oprichting der wis- en
natuurkundige en medische faculteiten geheel
voltooid is.
Uitbreiding universiteit al
lerdringendste eisch.
Met vertrouwen kan men derhalve vaststel
len, dat de katholieke Universiteit niet slechts
naar haar structuur, maar tevens naar den
aard barer bezoekers heden reeds de voor
naamste draagster is van het intellectueels
leekenelement in den opbouw van het Neder-
landsche katholicisme en zij het in de toekomst
nog in grootere mate zijn zal. Dit kan in theo
logische kringen wellicht wantrouwen wekken:
zeker is, dat als overal, ook in katholiek Ne
derland, het katholieke volk zijn leiders meer
en meer onder de intellectueele katholieke lee
ken gaat zoeken. Wee het volk, dat hen daar
niet vindt! Lof de Universiteit, die hen geven
wil en geven kan! De conclusie ligt voor de
hand: de snelst-mogelijke bouw eener wis- en
natuurkundige en eener medische faculteit aan
onze Universiteit is een dringende, ja, dé aller
dringendste eisch voor de St. Radboudstichting
niet alleen, maar voor het geheele katholieke
Nederland.
De hoogleeraren der toe
komst.
Maar geld is niet het eenige, waar het hier
om gaat. Veel lastiger is, gelijk alle ter zake
kundigen weten, het probleem van de komen
de generatie der wetenschappelijke leerkrach
ten aan onze Universiteit en der geschikte
personen voor nieuw op te richten leerstoe
len, die in vele gevallen zeker niet voorhan
den zijn. Het dooeeren moet geleerd worden
en meer nog het academlsch-wetenschappelijk
werken, dat heden, meer dan ooit, de grond
slag eener Universiteit is. Men moge dan over
doceer- en leer-vrij-heid, die de moderne, niet-
katholieke Universiteit als haar palladium
hoog houdt, denken, gelijk men wil, over de
geheele Unie is in ieder geval, en óók voor de
katholieke Universiteit, het algemeen schema
der 18eeuwsche Universiteit overwonnen, vol
gens welk systeem ten slotte het doceeren
niets anders werd dan het overleveren van
traditie-wijsheid.
Dus geschoolde krachten, die het begrip
van moderne wetenschappelijke methodiek
levendig voor oogen hehiben, zijn hier nood
zakelijk. Men moet binnenlands de mogelijk
heid voor jonge, begaafde katholieken schep
pen, zich wetenschappelijk verder te kunnen
ontwikkelen. Ook moet men er niet voor
terugschrikken, gelijk men dit bij de oprioh-
ting onzer Universiteit niet gedaan beeft, ka
tholieke geleerden uit het buitenland op te
roepen. De gemeenschappelijk katholieke
overtuiging moet hier een sterkere band zijn,
dan de vaak knellende banden der nationali
teit, hoezeer ook het -streven naar leerkrach
ten uit eigen volk natuurlijk en gerechtvaar
digd moge heeten-
Cijfers van 193031.
Laten wij ons thans bezighouden met de
wetenschappelijke resultaten, die onze Univer
siteit in het afgeloopen jaar gehad heeft. Uit
het aantal afgelegde examina blijkt ook thans
nog een natuurlijke vooruitgang.
Het aantal afgelegde examina bedroeg in de
faculteit der godgeleerdheid totaal 10, in de
faculteit van letteren en wijsbegeerte totaal
35; in de faculteit deT rechtsgeleerdheid be
droeg het aantal examinandi; voor het can-
didaatsexamen 43, waarvan 31 slaagden; voor
het doctoraalexamen 41, waarvan 26 slaag
den; tezamen dus 59 geslaagden.
Veel geringer dan de drang naar examina,
die toegang geven tot een maatschappelijke
positie, bleek onder de studenten de drang
naar zelfstandig, wetenschappelijk werk, een
verschijnsel, dat niet alleen in ons land op
gemerkt wordt.
SpT. memoreert het gefinge aantal antwoor
den, op prijsvragen door de Universiteit uit
geschreven, binnengekomen. Op de in Juni '29
door den Senaat der Universiteit uitgeschre
ven prijsvragen één in de theologische, 2
in de juridische en 2 in de litteraire faculteit,
kwamen in het geheel 2 antwoorden binnen,
Het totaal van 9 promoties aan onze Uni
versiteit, waarvan 3 cum laude voor het
eerst in alle drie faculteiten wijst in elk
geval op een zekeren, zeer heugelijken opbloei
van het wetenschappelijke leven, waardoor
de Universiteit thans, hoewel steeds nog lang
zaam genoeg, de wetenschappelijke vruchten
van haar onderricht begint te plukken.
De promoties, die in de eerste plaats nog de
afsluiting zijn van den universitairen arbeid,
staan tevens op een ander plan, n.1. dat van
bet openbare leven. En ook hier hebben zich
de werkzaamheden der Universiteit bevredi
gend ontplooid.
De universitaire plechtigheden gingen het
normale niet te boven, daar geen bijzondere
gelegenheden zich hebben voorgedaan.
Herhaaldelijk was de Universiteit vertegen
woordigd -bij groote feesten van andere, weten
schappelijke instellingen.
Na dank gebracht te hebben aan God, die
het afgeloopen jaar zichtbaar de Universiteit
met Zijn Zegen begunstigde, draagt spr. met
eenige hartelijke woorden de Rectorale waar
digheid aan zijn opvolger, prof dr. R. Jan
sen O.P., over.
Gistermiddag heeft in het groot auditorium
der Leidsche Universiteit de rector magnificus,
prof. dr. J. Ph. Vogel, alvorens de rectorale
waardigheid over te dragen aan zijn opvolger,
prof. dr. J. J. Blanksma het verslag uitge
bracht van de lotgevallen der universiteit
over den afgeloopen cursus.
In Utrecht droeg gistermiddag de rector-magni
ficus der Rijksuniversiteit jhr. prof. dr. B. C.
de Savornin Lobman zijn ambt aan prof. Orn-
stein over.
De rector-magnificus van de gemeente-univer
siteit te Amsterdam, prof. dr. J. D. van der
Waals Jr., droeg gistermiddag 't rectoraat over
aan zijn opvolger prof. Paul Scholten.
Alvorens de rectorale waardigheid over te
dragen aan zijn ambtgenoot prof. ir. H. Ter
Meulen heeft gister die aftredende Rector Mag
nificus prof. dr. ir. H. S. Hallo een rede gehou
den, handelende over: de geschiedenis der Tech
nische Hoogeschool 'in het afgeloopen studie
jaar.
Gisterenmiddag heeft prof. dr. H. J. Backer
in de aula van de Groningsohe universiteit het
rectoraat overgedragen aan den nieuwbenoem-
den rector-magnificus prof. dr. A. G. Roos.
Prof. IFeve.
In Tilburg droeg gisteren prof. dr. F. Weve
O. P. het rectoraat der R. K. Handelshaoge-
school over aan zijn opvolger mr. E. Gimbrère,
daarbij tevens
een overzicht
gevend van de
lotgevallen van
deze heel jonge,
nog groeiende
instelling.
Honderdmaal,
zoo zeide spr.,
wordt ons de
belangstellende
vraag gesteld
Hoe gaat het
met de Handels-
hoogieechool
Gaat ze vooruit?
Hoeveel studen
ten. komen er
enz. En om die
zelfde reden
mag ik verwachten, dat de cijfers, die ik ga
geven, al gaat het tenslotte maar over geringe
getallen, interesse zullen wekken zulks niet
om hun eigen belangrijkheid als wel veel meer
daarom dat zij teekenen zijn van een normalen
groei, bewijzen da|t bet onderhavige kindje
kerngezond Is, goed uit de Muiten schiet en
alle teekenen van normale vitaliteit vertoont
een wolk van een kind, zooals men dat noemt.
Daarmee is dan eigenlijk in den grond alles
gezegd wat er te zeggen is. Pas als de jonge
Handelshoogesohool langeren tijd zal staan ge
worteld in het leven, mag men van haar ver
wachten, dat zij een plaats van beiteekenis ln
de Nederlandsche samenleving ls gaan Innemen.
Het aantal volledig ingeschreven studenten
bedroeg gedurende het eerste studiejaar der
Hoogeschool (dus 1927-'28) 28. Het jaar daarop
waren er 53, wat een aanwas beteekende van
25. Het daarop volgend jaar 80, dus een groei
van 27. Het vierde, nu afgesloten studiejaar
eindelijk bracht het eindcijfer van 91 volledig
ingeschrevenen, een vermeerdering derhalve
van 11. Dat dit vierde studiejaar slechts een
aanwas van 11 ingeschrevenen vertoont, zou
op het eerste oog een betrekkelijk sterken terug
gang van den normalen groei doen vermoeden
men bedenke echter, dat bij bijv. een jaarlijk-
sohen aanwas van 25 studenten onmogelijk het
cijfer na vier jaren kan gesteld worden op pl.m.
100. Immers is er altijd een zeker aantal studee
renden dat de studie aan de hoogeschool
afbreektzoo hebben van de 87 die in de eerste
drie jaren werden ingeschreven elf hun studie
niet voortgezet. Dit in aanmerking genomen is
dus de groei van het aantal studeerenden gedu
rende het laatste jaar geenszins ongewoon
gering te achten, alhoewel het aantal voor het
eerst volledig ingeschrevenen in het nu afgeloo
pen jaar 22 bedroeg en daarmee bij de vorige
jaren ten achter bleef want toen bedroeg dit
cijfer resp. 28, 27 en 32.
De malaise werkte voor het totaalcijfer der
ingeschrevenen gunstig want daar zij het
vinden van betrekkingen moeilijk maakt, is zij
tevens oorzaak (en ziehier nu eens een gelukkig
gevolg van de crisis dat het aantal dergenen
die na het derde studiejaar, zeg na het eandi-
daatsexamen, hun studie vervolgen en zich dus
voor den doctoralen cursus laten inschrijven,
gfooter wordt. Men zal zich er dan ook op
moeten voorbereiden, dat in betere tijden bij
een ongeveer gelijk blijven der eerste jaars-
eijfers, het totaal afneemt, omdat te beginnen
met het vierde jaar een hooger percentage dan
thans de hoogeschool alsdan zal verlaten.
Wij hebben dit laatste jaar naast de 22 die
voor bet eeTste jaar werden ingesohreven 28
tweedejaarsstudenten gehad, 10 derdejaars en
niet minder dan 22 vierdejaars.
Van deze 91 volledig ingeschrevenen hebben
er 18 als voorstudie het gymnasium gehad en
het is gebleken dat de gymnasiale opleiding
zeker in het geheel niet minder geschikt is
voor toekomstige studeerenden der handelswe
tenschappen.
Naar de herkomst der verschillende provin
cies beschouwd blijken de studenten voor het
grootste meerendeel uit het Zuiden afkomstig
te zijn en wel 55 uit Noord-Brabant en 20 uit
Limburg 16 kwamen er uit de andere provin
cies tezamen. Zoo voortgaande zal dus deze
stichting van het katholieke Zuiden in steeds
hoogere mate een bron van ontwikkeling en
geestelijke beschaving speciaal voor deze gewes
ten zijn zij zal daardoor de vruchten afwerpen,
die de betoonde nobele mildheid van zooveel
zuidelijke besturen ten volle verdient.
Achttien studenten legden het candidaats-
examen af, van wie er 16 slaagden; van de
28 candidaten oor het propaedeutisch examen
slaagden er 25. Voorts slaagden 15 van de 18
candidaten voor het aanvullend examen boek
houden; van de 4 voor het examen voortgezet
boekhouden 2; voor Franseh s'aagden de 2
candidaten eveneens voor Spaansch; van de 4
candidaten voor Duitsch werd er een afgewe
zen, terwijl voor Engelsch de eenige candidaat
ook slaagde
Wat de examens en derzelver effect in het
algemeen aangaat, heeft de Senaat zich na
uitvoerig overleg met de Ned. H. H. te Rotter
dam en de faculteit der Handelswetenschappen
aan de Gem. Universiteit te Amsterdam tege
lijk met deze lichamen in een gelijkluidend
schrijven tot den Minister gericht met het ver
zoek het daarheen te willen leiden, dat einde
lijk aan de examens van het Hooger Handels
onderwijs de wettelijke bevoegdheden der ge
wone universitaire graden worden toegekend.
Na vervolgens o.m. de Rerum-Novarumher-
denking te hebben gememoreerd en de stichting
van het „Asselbergs-fonds", kwam spr. tot de
hoogeschoolbibliotheek.
Deze mocht zich regelmatig uitbreiden al
blijft die uitbreiding bij de betrekkelijk be
scheiden middelen die beschikbaar zijn (nog
altijd ontbreekt alle rijkssubsidie) binnen ze
kere perken. Speciale toezendingen zullen te
zijner tijd in een afzonderlijk verslag vermeld
worden, maar bier wilde spr. met groote er
kentelijkheid, het feit memoreeren dat de zoo
algemeen betreurde staatsman Z.Exc. mgr. dr.
W. H. Nolens ons nog bij zijn leven en in den
loop van het laatste j'aar een belangrijk dee!
zijner bibliotheek afstond.
Bij dezen naam zou ik, aldus spr., een
oogenblik willen stilstaan. Niet zoozeer omdat
met hem aan den Raad van Toezicht der Hoo
geechool een zijner meest representatieve fl
guren ontviel als wel om het feit, dat voor onze
katholieke Handelshoogescbool de naam No.
lens eigenlijk een program inhoudt. De harmo
nische evenwichtige vorming van dezen be
gaafden ïeider omvatte immers de elementen
die naar onzen smaak en denkwijze, den sociaa.-
econoom uitmaken, voor zoover deze zich niet
enkel met vaktechniek wil tevreden stellen.
De Engelsche admiraals Tyrwhitt, Field
(lste rij). Brand en Waistell arriveeren te
Londen voor de conferentie naar aanleU
ding van de staking op de vloot%
De beteekenis der filosofie.
Ik zon de studenten dezer hoogesfchooi en
ook de andere belangstellenden in dit verband
speciaal nog eens willen wijzen vooreerst op
de groote beteekenis eener meer wijsgeerige be
schouwing der dingen waardoor bet oordeel
over talrijke problemen ongemeen verdiept
wordt en verhelderd.
Het is on blijft de armoede van onzen tijd dat
het zoovelen schort aan de juiste begrippen
d.w.z. aan het weten van hetgeen de ouden
noemden de „quidditas" der dingen, dat wat
antwoord geeft op de vraag: wat is precies dit
of dat; ook de goed en de zéér goed willenden
lijden veelal aan dit defect als gevolg van hun
gebrekkige vorming en van de heerschends
mode. Welk gevaar ligt hier n/et in het bij
zonder wanneer men zich wil bewegen op bet
terrein van het practische economische en so
ciale leven. Ban wordt er over de gewichtigste
vragen der sociale politiek gepraat en beweerd
zonder waar inzicht.
Hoe wil men over het al of niet geoorloofde
van vrijheidsbeperking en staatingrijpen, over
de grenzen en rechten van den eigendom oor.
deelen; hoe zal men zich teweer stellen tegen,
over universalistische o£ fascistische tenden,
zen, hoe kan men de zoo verschillende demo
cratische stelsels en stroomingen en stellingen
onderkennen zonder wijsgeerig begrip omtrent
maatschappelijk geheel, individualiteit en bei
der verhouding?
En de zoozeer in het brandpunt staande vra
gen omtrent kapitaal en kapitalisme, arbeid en
medezeggenschap, vak-, bedrijfs- en beroeps
organisatie. doelstelling en maatstaf der pro-
duet ie, w.nstgieving en behoeftenibevrediging
geen ervan laat zich oplossen of zelfs maar
doelmatig behandelen zonder heldere begrip,
pen, scherpe distincties fundamenteele nonnen.
Wij met de levensbeschouwing, die hier wordt
voorgestaan gaan veilig ook in de vragen der
fundamenteele sociologie waar wij de groote
grondgedachte van de „Philosophia perennis"
volgen van Thomas Aquino.
Genoeg over het belang van gezonde wijs.
geerige vorming; ik moet aan het gezegde toe
voegen dat voor de oplossing der sociaal-econo
mische problemen vooral niet enkel wijsbegeer
te maar ook kennis der economie noodzake
lijk is.
Economie en sociale her'
vormers.
Gij zult vinden dat dit vanzelf spreekt; als
gij wat verder om u heen ziet zult gij gewaar
worden dat er heel veel gepraat en geliefheb.
berd wordt inzake sociaal-economische vraag
stukken zonder dat ook maar elementaire ken
nis der economie aanwezig is. Het is wel merk
waardig aat men klaarblijkelijk bet recht
schijnt te hebben op dit terrein zicb zonder
voldoende scholing te bewegen: er is geen
vak, dat zooveel door dilettanten betreden en
bewerkt wordt als dat der sociale wetenschap
pen, geen vak waar het zoo als vanzelfsprekend
wordt beschouwd, dat ieder, die een vlot spre
ker is, moet worden gehouden voor een meester.
Ieder, die wat handig met moreele en theolo
gische beginselen o iter eert. wordt geconsul
teerd als het orakel, dat precies de euvelen van
het heden weet aan te geven, dat de nieuwe
maatschappij zal afschilderen en den weg er
heen aanwijzen. Ik acht deze eigenaardige heb
belijkheid van het publiek, zoowel als den durf
van de betrokken leeraars een politiek gevaar.
Dat spreekt van rente en kapitaal en weet ter.
nauwernood geldrente van kapitaalrente en
deze weer niet van ondernemersrente te onder
scheiden. Dat boort problemen aan van loon-
en levensstandaard, van winst en meerwaarde,
van ruilwaarde en prijzen, besparing en over
consumptie, van over. en onderproductie, zon
der ook naar iets te vermoeden van de sa
menhangen die daar achter liggen, van de fac
toren, die daarop inwerken zonder zelfs maar
een juiste voorstelling van die dingen te heb
ben en zonder eenige kennis van de bergen
literatuur, die daarover zijn geschreven.
Ook zoo ontstaan de holle leuzen, zoo rijzen
de onvervulbare eischen, de heetgebakerde
hervormingsprograms, zoo vormen zich met
de heiligste bedoelingen overigens de dema
gogen, zoo groeien de valsche beschuldigin.
gen en de animositeit.
Alles wel beschouwd, mag dus een Hooge
school gelijk, de onze gelden, althans in haren,
opzet, voor een Tervulling van het program, dat
in de naam Nolens is gelegen. Het onderwijs
hier omvat de moraal filosofische en sociale
vorming, gecombineerd met een gespecialiseerd
economisch program; alleen of althans bij uit
stek deze combinatie kan tot Iets gaafs en iets
vruchtbaars leiden op bet terrein van bet so
ciaal-economisch leven.
Gij studenten, waardeert deze gelegenheid.
DE VIJFDE PAROCHIE IN HILVERSUM
Gisterenavond is de noodkerk der vijfde pa*
irochie te Hilversu/m ingewijd door deken R»
van den Hepgel waarna de installatie plaats
had van pastoor de [Wit.
