„!K VIND DE FILM JUIST ZOO ARM"
HET VREDESWERK VAN LEO XIII, PIUS X
EN BENEDICTUS XV.
OVER INNERLIJKE
WAARDE
Er is geen crisis van het
tooneel
bgst s m Mlsgtati
TUNS DAT. -1 NOVEMBER 1931
LEO XIII EN DE VREDES
CONFERENTIE
HILVERSUM STORINGVRIJ
Turijn verhuist.
VEREENIGING VAN R.K. GEMEENTE
RAADSLEDEN.
RECTOR THOMPSON ZEVENTIG JAAR
EEN HISTORISCH ARCHIEF VAN DE
SOCIËTEIT VAN JESUS.
MR. DR. A. F. BARON VAN
LYNDEN f.
INDISCHE POSTYLUCHTEN.
EVERT CORNELIS.
NOG EENS: GEEN GEDWONGEN
STAATSLEENING OP HET
VERMOGEN.
COR VAN DER LUGT MELSERT OVER
ROLPRENTEN
DE NIEUWE PATRIARCH VAN
CILICIE.
R. VAN ASTEN t
MEVR. STEENHOFF—SMULDERS.
ii.
Dit verhoogde zedelijk prestige van den H.
of oil was dan ook een der oorzaken, waar
om czaar Nicolaas II, toen hij in zijn circu
laire van 14 Augustus 1898 de verschillende
mogendheden, aan zijn hof geaccrediteerd, uit-
noodigde, tot het bijwonen eener vredesconfe
rentie, dit verzoek ook richtte tot Z. H. den
Paus, ofschoon deze geen vertegenwoordiger te
St. Petersburg had. Het doel dier conferentie
zou zijn: een einde te maken aan den wedstrijd
in bewapening, welke een voortdurend gevaar
was voor den vrede. De Paus had reeds in ver
schillende plechtige verklaringen en in zijn
encycliek „Proeclara gratulationis" in dezelf
de richting gewerkt; daarom kon het niemand
verwonderen, dat ook Hij bij de conferentie
zou vertegenwoordigd zijn. In zijn antwoord
aan den czaar, waarin hij dezen gelukwenscht
met ziju initiatief laat hij nog eens uitdruk
kelijk uitkomen, dat het verwaarloozen der
onveranderlijke en eeuwige beginselen der ge
rechtigheid de schuld is van den rampzaligen
toestand van Europa.
In een tweede circulaire doet graaf Moura-
Vier, 30 Deo. 1898, voorstellen, die op de con
ferentie kunnen behandeld worden. Een daar
van loopt juist samen met de bemoeiingen van
den H. Stoel: Het in beginsel aannemen der
goede diensten die een facultatieve bemidde
ling en arbitrage kunnen bewijzen, om gewa
pende conflicten te voorkomen. Het opmaken
eener éénvormige praktijk bij de toepassing
ervan. Verplichtende arbitrage was in den toe
stand, waarin Europa verkeerde, niet mogelijk.
In zijn antwoord betuigt kardinaal Rampolla
In 's Pausen naam zijn adhaesie aan dit ar
tikel en belooft volkomen medewerking, om
dit gewichtig punt te doen aannemen.
Nadat alle antwoorden op de circulaire bin
nen waren, werd overeengekomen, dat de con
ferentie te 's Hage zou gehouden worden en
de Minister van BuitenlandsChe Zaken, de
Beaufort, zond in naam van Koningin Wil-
ihelmina de uitnoodigingen aan de mogendhe
den, de Paus echter ontving er geen. Wat was
er gebeurd De Italiaansche Minister van
Buitenlandsche Zaken, admiraal Canevaro, had
tot de regeeringen te St. Petersburg en te
's-Hage de volgende mededeeling gericht: Als
de Paus wordt ultgenoodigd bij de aanstaande
vredesconferentie in den Haag, zal de Konink
lijke regeering van Italië^ deze uitnoodiging be
schouwen als een beleediging haar aangedaan
en zal zij zich ervan onthouden, zich op de
conferentie te laten vertegenwoordigen.
Een hoogst ernstige bedreiging voor het
•welslagen, want als een der groote mogend
heden afwezig bleef, zou al het werk nutteloos
zijn, daar de besluiten dan voor deze niet bin
dend waren. Daarenboven liep het gerucht,
dat ook Duitschland verklaard had, dat zoo
een der mogendheden der „Triple alliantie"
niet op de conferentie verscheen, ook Duitsch
land zich afzijdig zou houden. De conferentie
zou in dit geval niet het minste nut meer
hebben. De andere mogendheden berustten er
dus in, den Paus niet uit te noodigen.
"Waarom trad Italië aldus op? Anti-clericale,
magonnieke Invloed zijn zeker hier aan het
werk geweest, maar vooral ook was Italië be
vreesd, dat de H. Stoel op de conferentie de
Romeinsche kwestie zou bespreken en opkomen
tegen de eenheid van Italië, om den voorma-
ligen Pauselijken staat of ten minste een ge
deelte ervan op te eisohen. Terzelfdertijd ver
spreidden Italiaansche kranten en tijdschriften
de al reeds oude stelling, dat de Paus geen
souverein meer was, geen persoonlijkheid, die
onder het internationaal recht ressorteerde,
sinds hij ziin Staten had verloren. Daarom kon
hij ook niet tot de conferentie uitgenoodigd
worden. Het was voor Paus Leo een gevoelige
slag, toch toonde Hij zijn grootheid van ziel,
door In het oon.s"' ne van 11 April 1899 de
beste wenschen te uiten voor het slagen der
conferentie, terwijl hij er nog gedenkwaardige
woorden over het vredesprobleem aan toevoeg
de. Hij schonk dus zijn zedelijke medewerking.
De organisatoren der conferentie voelden het
ongepaste van de uitsluiting des Pausen, nadat
hij reeds met St. Petersburg had onderhan
deld en men besloot te trachten de lompheid
eenigszins goed te maken. Men ging als volgt
te werk: Koningin Wilhelmma maakte gebruik
van de wenschen, door den Paus in het con
sistorie uitgesproken, om Z. H. in een brief
dank te betuigen, waarin zij tevens den Paus
verzocht, haar op zijn beurt een openbaar
schrijven te doen toekomen over de aanstaan
de vredesconferentie, welk schrijven bij de zit
ting der conferentie zou kunnen voorgelezen
worden.
De Paus greep deze gelegenheid aan en zond
een indrukwekkend schrijven, waarin hij zijn
wenschen uitte voor het succes der confe
rentie, maar waarin hij tevens aantoonde, dat
het dé rol van den Paus zou geweest zijn, niet
alleen moreelen steun té verleenen, maar ook
effectief mede te werken.
Het schrijven van deze twee brieven en het
plan ze op de zitting voor te lezen, lekte uit.
Italië zag hierin een middel, den Paus indirect
toch te doen deelnemen. De Italiaansche afge
vaardigden deden dan ook weiten, dat, als men
tot het voorlezen zou overgaan, zij bevel had
den, zich te verwijderen. Dit laatste moest
in ieder geval vermeden worden; men vroeg
zich dan ook af, wat nu te doen. Vooral de
Russische gedelegeerden Martens en von Staal,
de president der conferentie wenschten vurig,
een uitweg te vinden. Men besloot tijdens de
conferentie geen woord te zeggen over de
twee brieven, maar eerst in de laatste zitting
als het proces-verbaal der besluiten was goed-
gekeui d. oo geschiedde. De president verhief
zich van zijn zetel en verzocht de heeren nog
een oogenblik te blijven zitten voor het aan-
hooren eeneT belangwekkende mededeeling.
Toen veJklaarde vo" Staal, dat H. M. de Ko
ningin der Nederlanden aan Z. H. den Paus
naar aaflieiding van de conferentie het vol
gend schrijven had gericht, waarna hij den
krief voorlas. Z. H den Paus heeft aan de Ko
ningin het volgende geantwoord, ook nu weer
Werd de geheele brief van den Paus voorge
lezen. Daarna voegde von Staal er aan toe: En
nu verklaar ik de conferentie voor opgeheven
Zoo werd ondanks het veto van Italië de Paus
toch öog vernoemd op de conferentie.
Het groote voordeel, dat de conferentie heeft
afgeworpen is: de stichting van 't Permanente
Internationale Hof van Arbitrage. Dit hof is
geen instelling met vaste leden, maar het is
een lijst van namen van personen, uit wie de
mogendheden, die in conflict komen, hun ar-
biters kunnen kiezen. Wel bleef te 's Hage een
permanent secretariaat gevestigd. Elk der mo
gendheden benoemt vier arbiters, uit deze kiest
elk der twee parijen twee personen uit, welke
op hun beurt een vijfde persoon benoemen.
In welke verhouding stond nu de Paus tot
dit hof van arbitrage
Niet alle staten hadden hun vertegenwoordi
gers op de conferentie, zij konden echter, door
de protocollen te teekenen, toetreden. Bijge
volg kon ook de Paus zeggen: „Ik sluit mij
aan bij de besluiten, die genomen zijn volgens
de gewone diplomatieke gebruiken". Door dit
te verklaren, zou de Paus deelnemer worden
aan de Haagsche besluiten en moest hij
tens bij een volgende conferentie uitgenoodigd
worden. Hij had dan nog slechts vier arbiters
te benoemen, die evenals die van andere staten
uitgenoodigd konden worden, een geschil tus
schen twee Staten te beslechtep.
Dit was niet naar den zin van Italië. Wat
nu gedaan Den Paus bij name niet in staa
verklaren tot toetreding durfde men niet. Iets
anders moest bedacht. Vooreerst bleef Ita
op den achtergrond, men vroeg de hulp van
Engeland. Lord Pauncefote liet over een mo
tie stemmen, die den Paus practisch moest
uitsluiten. De toetreding n.l. der met verte
genwoordigde mogendheden werd niet vru ver
klaard. De reeds vertegenwoordigde mogend
heden moesten alle door hun stem deze goed
keuren. Zoo werd de toetreding van den Paus
afhankelijk gemaakt van de toestemming van
alle mogendheden en daar Italië we:lg<era<:h g
bleef, zou haar veto beslissend zijn en het den
Paus onmogelijk maken, toe te treden, ze
om een poging er too wagon*
Daarenboven bevatte het oorspronkelijke
art. 60 de voorwaarden, waaronder Stoten die
«Iet uitgenoodigd zijn tot de internationale
vredesconferentie kunnen toetreden. Do°
woord Staten werd de Paus nog eens dubbel
uitgesloten, want in 1899 kon men het trac-
taat van Lateranen niet voorzien. Volgens in-
ternationaal recht toch, was het Pausdom geen
Staat, daar het geen grondgebied bezat.
De Fransche gedelegeerde L. Renault wist
het woord Staten te doen vervangen door mo
gendheden. Iedereen begreep de bedoeling. De
Italiaansche gedelegeerde was too beleefd,
zich niet te verzetten. Glimlachend zeide hij:
„Ik begrijp wel, wat dit te beteekenen heeft,
maar ik verzet mij er niet tegen."
Er bleef dus voor de toekomst een mogelijk
heid voor het toetreden van den Paus.
Is het afwezig zijn van den Paus bij de vre
desconferentie nadeelig voor deze geweest
Hoewel er op heide conferenties mooie resul
taten behaald zijn, kan men toch zeggen, dat
zij niet genoegzaam algemeen bekend zijn ge
worden en vooral dat zij niet al te ernstig zijn
opgenomen. Ongetwijfeld zou door de aanwe
zigheid van den Paus een grooter invloed zijn
uitgegaan, zou de inwerking op de openbare
meening veel uitgebreider zijn gewprden, niet
alleen hij de katholieken, maar ook bij vele
buitenstaanders, die toch steeds toonen, groote
oplettendheid te schenken aan wat het Paus
dom leert.
de
in
Minister Reymer maakt met de genoodigden een wandeling over de nieuwe brug.
Belangstelling van allen kant.
Onder groote belangstelling heeft Zondag
rector Thompson, oud-hoofdredacteur van „De
Maasbode" te Voorschoten zijn 70-sten ver
jaardag gevierd.
De dag werd ingezet met een H. Mis in de
huiskapel, waarbij de huisgenooten aanwezig
waren.
Des middags zou er van 1 tot vier receptie
zijn, maar reeds om half twaalf kwamen de
eerste vrienden aan en tot zeven uur heeft
het geloopen.
Onder de velen, die den jubilaris kwamen
gelukwenschen waren Minister Verschuur,
Minister Deckers, burgemeester Stulemeijer
van Schiedam, Deken v. Dam van 's Graven-
hage, Deken Homulle v. Leiden, Mgr. Bek
kers uit Voorschoten, de heer H. Kuijpers,
directeur, dr. Witlox, hoofdredacteur, de heer
H. v. d. Vijver, president-commissaris en de
heer J. Kuijpers, adjunct-directeur van „De
Maasbode" en eenige pastoors met hun kape
laans en tal van vrienden en kennissen uit
de omgeving.
Onder de stapels telegrammen, brieven en
kaartjes waren er van Z. H. Exc. Mgr. J- D.
J. Aengenent, Bisschop van Haarlem, plebaan
Westerwoudt met kapelaans, Mgr. Möllmann
vicaris-generaal, Mgr. Taski'n, president van
het Groot-Seminarie Warmond, de Zeereerw.
Heer Pichot secretaris van het bisdom, dr.
Meuleman uit Heerlen en Alph. Laudy, hoofd
redacteur van de Tijd, de Algemeen Overste
van de Zusters van Bennebroek met de Over
sten van de huizen; deken van Heeswijk uit
Rotterdam; J. B. Vesters, namens de R. K-
Journalistenvereeniging en zeer yeie pastoors
en kapelaans, vrienden en kennissen.
Belangstelling voor den grijzen rector bleek
200 uit allerlei rangen en standen, ook van
met-katholieken.
10„Bi,n w eok6le maanden, den 20sten Jan.
f een buitengewoon belang
wekkend tijdschrift verschijnen, een documen
tatiewerk, dat een nog bijna onontgonnen
terrein: de organisatie en wetgeving der
Sociëteit van Jesus zoo veelzijdig mogelijk zal
belichten.
Dit „Arch iv u m Historicum
Societis Jesu zal een aantal onuitge
geven, vaak zeer zeldzame documenten, uit
de eerste periode der Orde tot op heden
publiceerenen eveneens een zoo volledig
mogelijk bibliografisch overzicht van de
boeken en artikelen, welke elk jaar in de ver
schillende landen over de Sociëteit verschijnen.
De te behandelen onderwerpen zullen zeer
veelzulig zijn: geschiedenis van de interne
constitutie der Orde; wat deze gedaan heeft
om het geloof te verdedigen en te verspreiden;
om het geloofsleven in de zielen te verdedigen;
ter voorlichting der jeugd; om de wetenschap
pen te bevorderen: de betrekkingen met de
staten en de volken.
Wijl zooveel mogelijk specialistische mede
werking zal gezocht worden, zuilen de artikelen
verschijnen niet alleen in het Latijn, maar in
practisch alle levende talen.
Jaarlijks zullen twee deeltjes, ieder van
minstens 176 pagina's verschijnen. Het admi
nistratieadres is: Borgo S. Spirito, Rome (113).
De abonnementsprijs bedraagt per jaar 30 lires.
Gistereni is te Utrecht in den ouderdom van
?5 jaar overleden mr. dr. A. F. baron van
Lynden, oud-burgemeester van Utrecht en oud
voorzitter van het college van curatoren van
de Rijksuniversiteit aldaar.
Algemeene vergadering te Rotterdam.
De Vereeniging van R. K. Gemeenteraads
leden voor de Rijkskieskringen Dordrecht en
Rotterdam heeft Zaterdag onder presidium
van den heer F. L. D. Nivard in de zaal van
den Katholieken Kring te Rotterdam, een
algemeene ledenvergadering gehouden.
De voorzitter opende de goed bezochte ver
gadering met in herinnering te brengen het
verloop van de jongste vergadering, den af-
geloopen zomer in het Westland gehouden.
Hij bracht nogmaals dank aan den burge
meester van Naaldwijk, die voor zóó'n uit
stekend, uitstapje had zorg gedragen. Spr.
deelde miede, dat de Rijkskieskring Dor
drechtRotterdam momenteel honderd en
elf katholieke gemeenteraadsleden telt. De
vereeniging heeft tien nieuwe leden mogen
boeken en hieeft thans het aantal van 92
leden bereikt plus vijf buitengewone leden.
Bij de ingekomen stukken was o.m. een
schrijven van den voorzitter van de R. K.
raadsfractie te Wateringen, waarin mededee
ling werd gedaan, dat Ihij met alle katholieke
raadsleden tot de vereeniging was toegetre
den.
Dan werd het woord verleend aan den heer
m4 H. W. J. M. de Jong, lid van den
gemeenteraad te 's Gravenhage en rechts
kundig adviseur van het R. K. Bureau voor
Onderwijs en Opvoeding te Den Haag, die
een inleiding hield over: „onze onderwijs-
politiek in den Gemeenteraad". De geachte
inleider noemde het een gelukkig verschijn
sel, dat de R. K. Gemeenteraadsleden de laat
ste jaren meer belangstelling zijn gaan koes
teren voor het onderwijs. Specialiseering 0p
dat "gebied, vooral in de groote steden is
zeer noodig. Op de secret arie-afd,eelingen
vindt men uitstekende krachten, spreker zal
dat niet ontkennen, maar die krachten zijn
nu eenmaal niet alfen de katholieke richting
toegedaan, 't Onderwijs is een tak van ge
meente-zorg, een zorg die veelal met hoon
en smaad gepaard gaat, maar desniettegen
staande moeten de katholieke leden van den
Raad, er al hun krachten aan wijden. De
zorg voor het onderwijs is een verdienstelijk
maar ook een verantwoordelijk werk, aange
zien het gaat om de zielen der kinderen,
Een pracht leidraad hebben de katholieke ge
meenteraadsleden in de Encycliek over de
Christelijke opvoeding van de jeugd, ons ge-
gevem door Pauis Pius XI.
Sprekeir gaf dan ten aanzien van de onder-
wijs-materie enkele hoofdlijnen aan, bekeken
van katholiek standpunt, van grondwettelijk
en wettelijk standpunt. Hij besprak de taak
van het Rijk en de gemeentelijke overheid,
wees de takken van onderwijs aan, waarvoor
def inancieele gelijkstelling is voorgeschre
ven of reeds doorgevoerd en onderstreepte
dat het openbaar en bijzonder onderwijs vol
gens eenzelfden maatstaf moeten worden be
hartigd, ofschoon men zich maar al te vaak
daaraan niet houdt. Het bijzonder onderwijs
wordt nog maar al te .dikwijls behartigd naar
den maatstaf van het 'openbaar onderwijs. En
dat is lang niet hetzelfde.
Besprekend het algemeen vormend lager
onderwijs, zeide spreker dat daar wel dege
lijk onder vallen het bewaarschool-onderwijs,
het buitengewoon lager onderwijs en het
vakonderwijs. De wetgever van 1920 heeft de
opleiding tot onderwijzer er wel onder ge
rekend,. Aan de hand van diverse voorbeel
den, waarschuwde spr. er voor, dat de ont
wikkeling van het bijzondeT onderwijs niet
moet gekoppeld worden aan die ontwikke
ling van het openbaar onderwijs.
Met betrekking tot het handelsonderwijs,
zeide spr. dat dit onderwijs niet wettelijk
is geregeld. Doch wanneer de gemeente zelf
gesubsidieerde handelsscholen heeft, dau
heeft zij ook de zorg voor de bijizondere
handelsscholen. Natuurlijk kan de gemeente
haar voorwaarden verbinden aan de subsi
die.
Wethouder Nivard dankte den inleider voor
zijn college en hoopte dat uit den vruchtba
ren bodem thans omgespit, de katholieke
onderwijs-specialisten, als paddestoelen zouden
oprijzen. Mochten er soms katholieke raadsle
den zijn die met de een of andere moeilijk
heid zitten, dan kunnen zij altijd advies in
winnen aan liet R. r. Bestuur voor Onder
wijs en Opvoeding te Den Haag.-
Br volgde dan een uitgebreide discussie.
Door de vergadering werd besloten om de
Statenleden, die gekozen zijn voor de kringen,
die vallen op het terein van de organisatie,
als buitengewone leden toe te laten tot de
vereeniging.
De verkiezing van een nieuw bestuur werd
aangehouden tot de volgende vergadering.
Plannen zijn in voorbereiding om op een vol
gende bijeenkomst hetzij een inleiding te hou
den over „Het Wit-gele Kruis" hetzij het
Steunverleenings-vraagstuk onder de loupe te
nemen. Besloten werd om op een Zaterdag
middag een aparte vergadering te houden te
Naaldwijk voor de katholieke gemeenteraads
leden van het Westland op welke bijeen
komst enkele systemen van steunverleening,
die daar over het algemeen toepassing vin
den. naar voren zullen worden gebracht.
De voorzitter wees tenslotte op het feit,
dat vanwege de R. K. Staatspartij te Den Haag
aan de Laan van Meerdervoort een afdeeling
voor gemeente-politiek is opgericht met een
aparten leider.
WERKLOOSHEID IN AUGUSTUS 1931.
Hieronder volgen de indexcijfers van de werk
loosheid, zooals deze berekend zijn door het
Centraal Bureau voor de Statistiek. Deze cijfers,
weergevende het percentage werkloosheidsdagen
van het aantal dagen, dat gewerkt had kunnen
worden, indien geen werkloosheid ware voorge
komen, zijn in hoofdzaak berekend uit opgaven
van gesubsidieerde werkloozenkassen. In deze
statistiek zijn niet opgenomen gegevens omtrent
de aardewerkindustrie en den landbouw, wegens
te groote onvolledigheid.
Het totaal aantal personen, van wie de werk
loosheid is nagegaan, bedroeg in Augustus 1931
461 783, w.o. 449.717 leden van werkloozenkas
sen- liet aantal werkloozen onder hen bedroeg
70 479, w.o. 69.602 leden van werkloozenkassen.
Beroepsgroepen
Indexcijfers der werkloosheid
Aug. '31 Aug. '30 Juli '31
Diamantindustrie
Drukkersbedryven enz.
Steenkolenmynen
Metaalindustrie, scheeps
bouw
Voedings- en genotm.
bedryven w.o. tabak
en sigarenindustrie
Handelsreizigers
Handels -en kantoor
bedienden
(Totaal excl. diamant
industrie)
83,3
72,9
83,4
6,4
3,3
5,8
10,8
6,6
10,2
17,5
6,4
15,4
10,3
5,4
9,—
9,6
4,—
8,—
0,8
0,3
0,4
20,—
6,6
19,6
13,2
6,3
12,3
8,9
7,—
10,6
7,9
0,8
12,7
0,8
0,5
0,9
10,9
4,9
10,3
5,1
3,3
4,4
17,8
11,8
21,1
9,7
4,7
8,5
12,2
6,3
11,7
(11,3)
<5,3)
(10,7)
(13,3)
(6,9)
(12,7)
1) Excl. havenarbeidersreserve.
Gedurende de jongste vergadering van
„Union Internationale de radiodiffus'ion"
Rome ie naar wij vernemen een onder
linge overeenkomst getrokken tusschen eenige
zenders die elkaar wederkeerig stoorden.
Hierdoor heeft Huizen een veel gunstiger golf
lengtepositie gekregen. Hilversum wordt iets
verschoven n.l. van 1004 kH. naar 1006 kH.
Turijn, de beruchte stoorder, heeft zijn golf
lengte afgestaan aan Tallinn (Estland) en
werkt thans op een golflengte van 274.2 M.
(1094 kH.) Tallinn heeft thans 'n golflengte van
296.1 M. (1013 kH.) Daar de zend energie van
beide stations nagenoeg gelijk is en de afstand
TallinNederland twee keer z-oo groot is als
TurijnNederland zal dit een groote verbe
tering beteekenen.
De kristallen van den HUversumschen zen
der worden bijgeslepen voor de gewijzigde
golflengte en geplaatst zoodra Turijn zijn
nieuwe plaats heeft ingenomen. De Engelsche
zender „North National" op 301.5 M. (955 kH.)
verschilt met Hilversum dan 11 kH. tegen 9
kH. tydens den ouden toestand. De storing van
dit station wordt dus ook verminderd.
De situatie rondom Hilversum wordt nu als
volgt: North National 995 kH. Hilversum 1006
kH. Tallinn 1013 kH. Heilsberg 1085 kH. Turijn
1094 kH. Rennes 1105 kH.
De zender versterkt
Intusschen verneemt de N. R. Ct. nu, dat
door de N.S.F. wordt overwogen den Hilver-
sumsohen zender, in verband met de storingen
van Turijn en North Regional, belangrijk te
versterken.
Het zou voorts in de bedoeling liggen, den
versterkten zender naar Huizen te verplaat-
een. Door de gunstige ligging en door het ge
bruik van een hooge zendantenne zal dan
bovendien een betere antenne-uitstraling ver
kregen worden, hetgeen tot een krachtiger
ontvangst van den zender aanmerkelijk zal bij
dragen.
Blijkens nadere inlichtingen zou de hier
boven bedoelde versterking met de daarmede
verbonden verplaatsing van den zender de
voortzetting zijn van de serie verbeteringen,
welke in den loop van den laatsten tijd zijn
aangebracht.
Er schijnt dus inderdaad binnenkort verbe
tering in den onhoudbaren toestand te komen.
Op welke wijze het dan ook geschiedt, de luis
teraars zullen slechts dankbaar zijn.
ELECTRICITEITSTARIEVEN IN
NEDERLAND.
Ben Commissie uit de Kamer van Kooi*
handel te Delfit heeft een onderzoek inge.
steld naar de electricited te tarieven im Ne
derland, em wel in de voornaamste 40 ge
meenten van het land.
Dit rapport zail in de eerstvolgende ver
gadering der Kamer te houden op 9 Novem
ber behandeld worden.
Het gaat uit van de gedachte van 8 type-
varbruikers, die in de verschillende gemeen
ten gevestigd gedacht zijn. Vijf van deze type
verbruikers zijn respectievelijk gevestigd ge
dacht in arbeiderswoningen, middenstands-
won/ingen en heerehuizen, terwijl 3 verbrui
kers gedacht worden een winkelbedrijf uit te
oefenen.
Op deze verbruikers wordt nu het laagste
tarief, dat in iedere gemeente voor een der
gelijk verbruiker geldt, toegepast.
Om een indruk te geven van de resultaten
vermeiden wij, dat de Commissie voor een
middelmatig groot gebruiker voor gewoon
lichtverbruik bedragen berekende; gemiddeld
per K.W.U. betaald, die in de onderscheidene
gemeenten varieeren tusschen 9.6 cent en 26
cent, terwijl het gemiddelde omstreeks 16.41
ceult bedraagt.
Het rapport, dat ruim 100 pagina's druks
beslaat, bevat verder algemeene beschouwin
gen over de tariefpolitiek, beteekenis der
verschillende tarieven voor den verbruiker,
een overzicht van de prijzen voor eüeotrici-
teit, een aantal slotbeschouwingen, alsmede
een overzicht van de buitenlandsche tarie
ven.
Evert Cornells Is thans weer in zooverre
hersteld, dat hij zijn taak van dirigent van
het Utrechtsch Stedelijk Orchest kan hervat
ten. Het abonnementsconcert van genoemd
orkest op 4 November a.s. te Utrecht staat
onder zijn leiding.
Het Haagsch Correspondentiebureau meldt:
Aangezien gebleken is, dat ondanks een
daarvan reeds gegeven tegenspraak, de geruch
ten als zou de Regeering overwegen een ge
dwongen Staateleening op het vermogen uit te
schrijven blijven aanhouden, wordt nogmaals
van de meest bevoegde zijde verzekerd, dat
die geruchten volkomen uit de lucht zijn ge
grepen.
DE EZ-KEIZER IN HET RIJKSMUSEUM.
Gistermorgen tusschen. 10 eu 12 uur hebben
de voormalige Keizer vam Duitschland, zijn
gemalin en twee prinsessen met gevolg het
Rijksmuseum, bezocht. Zij hebben in oogem-
schouw genomen de mieuw ingerichte afdeelimg
„Nederlands Geschiedenis ter Zee". Zij werden
ontvangen door den hoofddirecteur den heer
Sohimlidt-Degener. De heer Schm(id,t-Dagenier
en een aantal conservatoren hebben de hoog»
gasten rondgeleid.
GEMEENTESECRETARIS A. W. NIJGH. f
Te '®-Gravenhage is gisteren, in den ouder
dom van 72 jaar overleden de heer A. W.
Nijgh, gemeentesecretaris van Mididelharais,
ridder in de Orde jan Oranje Nassau.
„De Valk" op Schiphol.
Het retourvliegtuig de „Valk", is Zondag
morgen te 6.25 uur uit Marseille vertrokken
en om half één op Schiphol geland. De be
manning bestond uit de piloten Geyssendorfer.
Brugman, den mécanicien Bruynestein en den
marconist Bellm.
Voorts bevond zich aan boord een passagier
uit Rangoon, de heer Lane die wegens ma
laria naar Engeland terugkeert. De heer Lane
heeft van de luchtreis niet het minste nadeel
ondervonden.
De „Raaf" is Zondag om 5.44 uur uit Bang
kok vertrokken en te 8.29 uur in Rangoon
geland. Vandaar vertrok het toestel te 9.13 uur
en landde om 12.07 uur te Akyab. Om 12.48
uur vertrok de machine weer vandaar en kwam
om 15.26 uur in Calcutta aan. Het toestel heeft
304 K.G. post aan boord en 68 K.G. vracht.
De Uil vertrok gisteren om 6.11 uit Cairo,
kwam om 8.12 aan te Gasa, vertrok vandaar
weder om 8.51 en arriveerde om 14.21 in
Bagdad.
De Raaf is gisteren te 5.23 uur uit Calcutta
vertrokken en na een tusschenlanding te Alla
habad om 15.42 te Jodhpur aangekomen.
Men schrijft ons uit Rome:
Z. H. de Paus heeft de verkiezing van mgr.
Avedis Arpiarian tot patriarch van Cilicië
(Arnnenorum) bekrachtigd.
Mgr. Arpiarian is titulair-aartsbisschop van
Anazarbus Armenorum en werd op de Ame-
nische synode van 12 October j.l. gekozen tot
opvolger van mgr. Paulus, Petrus XIII Terzian,
die wegenis zijn hoogen ouderdom als zoodanig
is afgetreden.
Het gemis om met de stem te kunnen
ontroeren, is dat soms geen
armoede?
SODOMA EN GOMORRHA.
LONDEN, 2 November. (H. N.) Naar de
„Daily Tel" meldt, bevestigen de opgravingen
te Sodoma en Gomorrha volkomen het bijbel-
sche verhaal omtrent de verwoesting dezer
steden door vuur <en zwavel.
In den ouderdom van 76 jaren is te Helmond
overleden de heer R. A. H. van Asten, oud
directeur der firma Diddens en van Asten,
wier textielfabriek door hem tot een der
grootste van Helmond werd uitgebreid.
OUD-BURGEMEESTER Mr. N. A.
TONCKENS. f
In den ouderdom van 64 jaar is te Wassenaar
overleden de oud-bungemeesteir van Hengelo
mr. N. A. Tonckens.
Haar zestigste verjaardag.
„De Tijd" maakt er op attent, dat mevrouw
Albertina Steenhoff—Smulders, die aanvanke
lijk in de jonge Katholieke literatuur om
streeks het jaar 1900 en later in de Katholie
ke vrouwenbeweging zoo'n belangrijke en sym
pathieke rol heeft gespeeld, glister, 2 Novem
ber, zestig jaar werd.
Haar journalistiek werk in de Katholieke
vrouwenpers wordt nog altijd ten zeerste ge
waardeerd en algemeen is in de vrouwenwe
reld de hoogachting, die men mevrouw Steen
hoff—Smulders toedraagt.
Naar aanleiding van de opvoering door het
Rott-Hofstad Tooneel van „De Patriot", dat
ook verfilmd werd met Jannings in de titel-
rol, heeft een „Vaderland" redacteur Cor van
der Lugt Melsert geïnterviewd.'
Hebt u de film gezien, die van de Patriot
is gemaakt, meneer van der Lugt?
Ja, ze heeft toch hier in Den Haag ge
loopen.
En. leek ze od het stuk?
Dat kan toch niet.
Waarom- niet?
Wel, die film was heelemaal ingesteld
op wat het publiek graag heeft en dan
de film miste het woord. En zelfs ai was het
een sprekende film geweest, dan nog had ze
niet op het tooneel kunnen lijken.
111
Ik zie veel films en waar ik me altijd
over venbaas is. dat de manier van veel film
spelen de ouderwetsche manier van oomedie.
spelen is. In de filmblijspelen b.v. moeten de
situaties komiek van actie zijn want het gees
tige woord komt bij de film niet tot zijn recht.
En om een ernstige fil mte noemen: Voorloo-
pige Hechtenis, waar nu zooveel over te doen
is geweest u weet, ik heb het stuk gespeeld
wat is daarvan, van het oorspronkelijke
stuk wel te verstaan, nu terecht gekomen op
de film? Waar zijn die prachtige verhooren
gebleven, waarin de situatie hoe langer hoe
spanmerder wordt? Wat had dat tikken met
den sleutel op de verwarming nu met het on
derwerp te maken? En zoo ook met den
Patriot?
Wat ik zoo bewonder in dit stuk is, dat de
schrijver in den dialoog al de tegenstanders
van den Patriot in verdrukking heeft laten
brengen. Het wegvoeren van Annoeschka
Ostermann, bet vermoorden van den Keizer,
dat alles ziet men niet. Toch beleeft men er
de sensatie van, door den meesterlijken dia
loog. Is dat niet prachtig? Want, gelooft n wer.
kelijk, dat de schouwburgbezoeker nog naar
een stuk komt kijken om een ontvoering te
zien of een moord?
Telkens en telkens bemerk ik weer, dat het
publiek in den Schouwburg alleen mee opgaat
in de situatie, wanneer er eerlijk oomedie
wordt gespeeld, dat is met je hart. Memscheu
moeten er op het tooneel staan, die mensche-
lijk reageeren.
Zoo vaak lees ik en hoor ik zeggen
dat de film veel meer mogelijkheden heeft.
Ik moet daar altijd om lachen, want ik vind
de film juist zoo arm. Of ze nu al veel meer
décor kunnen gebruiken en of ze veel meer
geld aan de oostumeering kunnen besteden,
verhoogt dat do innerlijke waarde van een
stuk? Maar bet gemis van contact tusschen
speler en publiek, het gemis, om met een
dialoog te kunnen werken, het gemis, om met
de stem te kunnen ontroeren of vreugde te
kunnen verwekken ga maar door is dat
f>ms geen armoede?
van het tooneel? En de crisis dan van het
oogenblik?
Is geen crisis (en elk woord
kwam er met nadruk uit), is geen crisis van-
het-tooneel maar-van-de-waardeering-voor.
het-tooneel! Het publiek is het kwijt. Ik be
doel heusch niet onze eigen gezelschappen in
Holland alleen, maar ik denk ook aan Frank,
rijk, Engeland en Duitschland. Als ik in mijn
vacantie zie, wat het tooneel biedt, tegenover
de film, dan kom ik telkens weer tot de con
clusie, dat het tooneel werkelijk veel en veel
meer biedt, dat van waarde is, dan de film.
Het publiek is nog altijd geepateerd door het
uiterlijk vertoon van de film, maar als het
daaraan gewend is, komt het weer terug naar
den Schouwburg, die inniger «moties geeft.
Dat is geen theorie van me. Ik breng het ook
in de praotijk. Laatst hebt u zelf geschreven,
dat ik juist nu belangrijke werken ga hren.
gen en het niet alleen in blijepelletjes zoek. De
Patriot, De Goede Fee van Molnar. De Reizen,
de komedianten van Canter.als het heele
maal niet meer anders kan, is het neg tijd ge-
noeg om met onbenulligheden te beginnen.
En de Wonderdancing dan en de Blauwe
Trein? wierpen wij er irriteerend tusschen
Juiste, antwoordde Cor van der Lugt
Melsert, De Wonderdancing en de Blauwe
Trein. Men mag er aanmerkingen op hebben,
maar men zal toch moeten toegeven, dat er
in het eerste een nieuw element school en
in het tweede veel fijne dialoog. Dat is, wat
mij er in aangetrokken beeft. Het Tooneel mag
niet stil blijven staan. We moeten verder. Ba
wie meent, dat nieuwe dingen voor het too
neel ineens als voldragen meesterwerken den
directeur worden aangeboden, dief vergist zich.
En dan, laat bet eene stuk wat minder boog
staan dan het andere, is er dan niet de acteur?
Die doet toch ook nog wat? Op een vergade
ring van Duitsche theaterdirecteuren over de
Notlage heeft een van de buitenlandsche col.
lega's gezegd: „Laat de critiek bij het beoor.
deelen van stukken, die noodig zijn om het
voortbestaan van het gezelschap te verzekeren,
bedenken, dat het publiek niet komt om te
critiseeren, maar om zich te amuseeren." Wat
is het niet beleedigend voor het publiek, dat
zich een avond dol heeft geamuseerd, den vol
genden dag in de krant te lezen, eigenlijk, hoe
minderwaardig de criticus het vindt, dat het
gelachen heeft, om wat voor hem een onbenul,
iigkeid was.
EEN ONGELUKKIG PROEFRIT JE.
Te Nieuwe Pekela is een 20-jarige jongeman,
die den motorfiets van zijn vriend wilde pro-
beeren, tegen een met een paard bespannen
bakkerswagen aangereden. De botsing was zoo
hevig, dat het paard neerviel en onmiddellijk,
moest worden afgemaakt. De jongeman werd
bewusteloos opgenomen en bleek een been
breuk en ernstige inwendige kneuzingen te
hebben opgeloopen.
BOERDERIJ AFGEBRAND.
Zondagmiddag omstreeks half drie is door
tot dusver onbekende oorzaak brand ontstaan
in de boerderij van den landbouwer Andriesse
aan de Nesselaan te Nieuwer Amstel. Het huis
en de hooiberg stondem spoedig in lichte laaie.
De vrijwillige brandweer uit Amstelveen ver
leende assistentie doch kon niet voorkomen,
dat alles uitbrandde Het vee bevond zich in
de wei.
Verzekering dekt de schade.
