r r,«wtzzzs
stresemanns memoires
sssra
MGR. HERMUS. DE DOOFSTOMMENVADER.
Uit de nagelatcn geschriften van
den groote n stantsnicin.
f BIJ ZIJN 70sten VERJAARDAG.
ZUSTERS FRANCISCANESSEN TE
BERGEN OP ZOOM.
U.Ï. Ï"SeTl'^jInrabSnSSleUillg
Sst°r1UkkiSe ,bP:C^8rmelin^f "et' het
flic, ho -°r Z1^n aan^le^^e^^e Persoonlijkheid,
V? ter maé aar Sen0€S Z«n- dat d^"
DE „VAN GALEN" NAAR SHANGHAI
FRITZ HIRSCH OPERETTE.
CONTINGENTEERING VAN DEENSCH
VLEESCH.
ONZE CONTINGENTEERINGS-
POLITIEK,
MUNCHENER OPERA NAAR
NEDERLAND
EXPORTEURS EN HANDELAREN IN
AARDAPPELEN, GROENTEN
EN FRUIT.
PERIODIEKE GEGEVENS OVER
WERKLOOZENZORG.
R. K. HANDELSHOOGESCHOOL. 1
HET LIJDELIJK VERzEt m
HET ROERGEBIED.
DIPLOMATIEKE BESPREKINGEN.
if
Heden viert een van de meest bekende
priesters van bet Bossche diocees zijn 70sten
verjaardag Monseigneur Hermus.
Wat klinkt dat vreemd en ongewoon Mon
seigneur Hermus. Directeur Hermus, dat
klinkt meer vertrouwd en bekend Niet al
leen voor zijn onmiddellijke omgeving, niet
alleen voor het Bossche diocees, niet alleen
voor zijne vele vrienden, die met vereering
naar hem opzien, niet alleen vooi de Lallooze
oud-bewoners van zijn instituut, die hem hun
leven lang niet vergeten, maar voor geheel
Katholiek Nederland, ja ook voor zeer velen
van zijn niet-Katholieke landgenooten.
Want Mgr. Hermus is bekend ons heele land
door en "zélfs daarbuiten als de directeur
van het grootsche Instituut voor Doofstom
men, door de bewoners van het landelijk en in-
stitutenrijk St. Michiels-Gestel heel fideel als
de „stomschool" aangeduid.
Van heinde en verre, van binnen- en buiten-
land komen autoriteiten op het gebied van
doofstommenonderwijs de Pracbtimict1dee-
te St. Michiels-Gestel bezichtigen en b richt,
ren. Want daar is baanbrekend werk vei^
vooral door den tegenwoordigen dlr®° tuUVder,
type van den verlichten, wijzen D preS.
die waardeert wat vroegere ge °reeict hij
teerden met groote vereering
broedeis en zu de wezens, verstoken
lijk zoo deern s voorname organen,
van het fbru\k ™°et dat voelt, dat tast men
écht gelukkig. Dat ziei, u
vooral.
Maar zij blijven
daarvan niet verstoken. In
7n des woords worden direc-
f611 Hernius en zijn helpers en helpsters daar
fler'dooven en de mond der stommen,
het oor uer uw
Herschepper van
het doofstommenonderwijs is
voorgegaan in het gebruik van
Verkiezing algemeene overste.
Nadat aan Moeder Margaretha (Maria, The.
resia Calon) op haar verzoek, wegens haar
boogen leeftijd, op de meest eervolle wijze ont
slag was verleend als algemeen Overste, werd
door het kapittel der Congregatie onder voor
zitterschap van Z. H. Exc. P. Hopmans Bis
schop van Breda gisteren tot algemeen Over
ste gekozen de eerw. zuster Gerarda (Antonia
Maria van Aken).
Mgr. Hermus.
steeds van zijn voorgangers - maar d
een begrijpt, wat moderne denkbeelden eischen
die daarom metzijn tijd meegaat, Jen Sta
tiid vooruit is. Kalm, maar daarom
2r beslist, neemt hij waar '7,, "T
treft zijn maatregelen niet onbesuisd /g
rend, maar de omstandigheden -i„ f°rcee-
zijn rustigen, krachtige» wil mere?11
grensd vertrouwen op de Prj,. Q onbe"
rilgheid, maar tevens begrijp^ a ,6 ,Voorzie:
vinden moet, dat zij steunen kan 1 8
nvoud paart aan de zoo echte, ougekun-
w, innerlijke beschaving, die van heel zijn
lls ige wezen uitstraalt; diepen levensernst
an gemoedelijke, blijde Opgewektheid:
..gemutst" in letterlijken en figuurlijken
Zln handelt Mgr. Hermus door het leven en
ar zijn instituut, waar hij stralende blijheid
bv®nS'-, overal waar hij verschijnt. Dat is wel
een treffende, het meest opvallende bij
den aaa het instituut, onder leiding van
kleinstrecteur- Overal waar hij komt, hij de
Monseigneur haalt ze voortaan
do groot!» btn"en z«n veÜiSe mUren H
wordt ontv-an Wereu de SezlcllteI1 op' "u
eerbiedige n'el een vroolijke en toch
zij hun „vadernrKUweli3kheid: zij weten'
gezichten alom begroeten. Trouwens die blijde
rassing voor den °Kmen de tweede groote ver-
bezoeker. Wij spraken boven
nLuw^'inethoden en de meest moderne mid-
dCl\iaar hij dringt zich niet op den voorgrond.
ais de verbaasde bezoeker van dat prachtige,
stijlvolle gebouw, voorzien van alles, wat zijn
doel slechts dienen kan, min of meer verbluft
vraagt „Maar,^ monseigneur, hoe kwam dat
alles tot stand dan zal bet antwoord klinken:
•tIs een monument van de liefdadigheid van
Katholiek Nederland!"
En dat is waar.
Maar hij, die deze liefdadigheid wist los te
slaan en te leiden, is de thans 70-jarige direc
teur, met zijn echt vindingrijke liefde.
Waarlijk, wij kunnen wijlen Mgr. Van de
W L,l3n Z0° ZWakke gezondheid - hij
"éven vun eraarschap op „Beekvliet" prijs-
uit 7ün Kpi,88j busttS rectoraat te Oerie. waar
directeuren ^°ek scbr«ef voor congrêgatie-
.rinrion waren opvolger wist te
i instituut-001". Terwindt, als leider van een
i inn1_. waarv°or de bisschop zelf ook zoo
Mar V Voe'de- Voor de doofstommen kon bij
en M ^tj6 Ven ni'6t's te goed o{ te duur zi-®n
zulk gI'' mus was juist de man om van
1 en t st*emm'nS een buitengewoon vaardig
v,,i ,ac s°h, maar overigens hoogst fatsoenlijk
j misbruik te maken
h wanneer zijn mooi instituut z'n telgen
an tie maatschappij teruggeeft maar thans
blikbaar dan verliest de zorgzame direc-
ivr 26 ni6t Uit het 00g-
Met den „Vriend der'Doofstommen" blijft hij
ze volgen met het geschreven, en als een echte
vade>r met zijn „gesproken" priesterwoord, het
heel© land door.
Maar verder greep zijn ijver en hij werd een
der groote promotors van onze moderne mis
sieactie.
En lieden werd hem de dank gebracht
van de talloozen, wien zijn levenswerk tot
heil werd.
De stommen hebben gesproken maar de
stommen niet alleen
KERKWIJDING.
Z. H. Exc. Mgr. A. F. Diepen, Bisschop van
's-Hertogenbosch. zal op 4 April te Boxtel op
Lennisheuvel de kerk der H. Theresia plechtig
consacreeren. Door de bewoners is een feest
comité opgericht.
NATIONAAL DERDE ORDE-CONGRES-
Naar „De Tertiaris" meldt, zal het aange
kondigde nationaal Derde Orde-congres gehou
den worden in de maand Juni te Utrecht.
De Derde Orde-studiedagen zijn eveneens
vastgesteld eu zullen gehouden worden te
Weert, van Donderdagavond 26 Mei tot Zon
dagmorgen 29 Mei, den Eucharistischen Derde
Orde-dag.
ZILVEREN PROFESS)EFEEST.
Den 6en Maart a.s. hoopt de Eerw. Br. Heri-
bertus M., Overste van de St. Gerardus Maje-lla-
kweekschool te Dongen, zijn zilveren professie-
feest te herdenken.
PROTEST TEGEN DE SPAANSCHE
KERKVERVOLGING.
Door de R. K. propagandaclub Pater Pro te
Beverwijk werd het volgende telegram aan den
president van de Spaansche republiek verzon
den:
R.K. Propagandaclub Pater Pro Beverwijk
Holland protesteert met kracht tegen de uitzet
ting der Jesuieten en het onrecht den Apos-
tolischen Stoel aangedaan."
PATER LOUIS BECHOLD f.
Dinsdag ontvingen de missionarissen van de
H. Familie te Grave, naar de „Gelderlander"
meldt, bericht van het overlijden van den Zeer-
eerw. Pater Louis Bechold.
WEER EEN NIEUW GEZELSCHAP
Volgens een bericht in de Telegraaf zal Cees
Laseur in het volgend seizoen directeur van
een nieuw op te richten Haagsch gezelschap
worden, en als gevolg van dien de Kon. Ver.
„Het Ne-derlandsch Tooneel" aan het eind van
dit seizoen verlaten.
Er zijn onderhandelingen gaande met het
bestuur van het Excelsiortheater aan de Zee
straat. Het wordt geen groot gezelschap; nie(;
een kleine groep van circa acht kunstenaars
hoopt de nieuwe directeur het repertoire te
geven, dat men „Kammerspiele" noemt.
NEDERL. TOONEELVERBOND.
Men meldt ons uit den Haag:
De Haagsche afdeeling van het Nederlandsch
Tooneel verbond heeft, om in breederen krins
belangstelling voor haar werk op te wekken
besloten om op Zaterdag 5 Maart a.s des na
middags te 2.30 uur in Diligentia een propa-
ganda-matinée te organiseeren. waarbij de
leerlingen van de Tooneelschool te Amster
dam hunne medewerking zullen verleenen.
PRIESTERROEPINGEN IN BLERICK.
Op 6 en 12 Maart as. zullen niet minder dan
vier Blericksche theologanten tot priester wor
den gewijd, t.w. op Zondag 6 Maart de Eerw.
fraters Amandinus Janssen O. F. M en Edo-
aldus Berden O. F. M. in het Minderbroeder
klooster te Weert en op Zaterdag 12 December
de Eerw. Heeren E. Gommans en J. Janssen
in bet Groot-Seminarie te Roermond. Blerick's
bevolking telt slechts ruim 9000 zielen.
Bij het Departement van Defensie ia be.
richt ontvangen, dat Hr. Ms. torpedobootjager
„Van Galen" 23 dezer te Tarakan (O.-Borneo)
is aangekomen en denzelfden dag vandaai -w-eer
is vertrokken.
HONDERDDUIZEND CHRISTELIJK
GEORGANISEERDEN.
Vanwege het Chr. Nat. Vakverbond, geves
tigd te Utrecht, wordt ons medegedeeld dat
het aantal aangeslotenen thans gekloimmef ts
tot 103126. Op 1 Januari van het vorig Jaar
bedroeg het nog 82155,
Een wereld-première.
Men schrijft ons:
De roem van de Fritz H1 rsoh-Operette, welke
ziiöh over ons gehoede lamid verbreid heeft, be
gint flhans ook over de grenzen te dringen; ia.
het buitenland gaat men beseffen, dat hier een
voortiredlfetijik ensctnlble u-itlmiuinteude ven'too-
ndngen geeft.
Als een groote onderscheiding voor Fritz
Hirsah en d'e zijnen kaïn worden ver-meld, dat
de nieuwste operette van Robert Stolz, „Wenn
die kleinen Veilchen bliihen" niet het eerst in
Berlijn of Weenen zal worden opgevoerd maar
haar wereldpremière zal beleven in Den Haag
in den Priniceöse-Sahouiwbuirg.
Robert Stolz komt zélf de operette instudee-
ren en zal de eerste tien voorstellingen, in Den
Haag, Amsterdam, Rotterdam en Utrecht per
soonlijk ddirigeeren. De première vindt kort na
Pasohen plaats. Het giainsohe ensemble der
Fritz Hirsoh-Operette zal er in optreden.
De operette „Weren die kleinen Veilchen
Bliihen", waarvan het scenario is geschreven
floor Bruno Hardt Warden (d'ie o.m. bekend
werd dooir: „Iöh hab' meim Herz in Heidelberg
verloren"), speelt op een meisjes-kostsohool
en voorts bij de Bonner studenten. Het voor
en bet naspel zijn geplaatst in den tegenwoor
digen tijd, bet tussicikensipel speelt aieh om
streeks 1900 af.
Het is dus een coatum.e-stuk, dat de speciale
attractie beait, dat een deefl van het publiek
nog aan zijn eigen vroeger uiterlijk herinnerd
wordt en aanschouwt, hoe bet zélf indertijd ge
kleed ging.
Fritz H.iirsoh kreeg niet alleen voor Nederland
die rechten, maar heeft bovendien de optie
reahten verworven voor Berlijn, daar het de
wensch van Robert Stolz is, dat de Hinsohianen
bij het te verwachten succes, ook in Berlijn
deze operette aan het publiek brengen en wel
licht oo'k baar in andere groote toultenlandsche
steden spelen.
Naar de Telegraaf meldt, is Fritz Hirsch
benoemd tot directeur van het Schiller-theater
to Berlijn.
Voorloopig staat van Hirsch' plannen met
betrekking tot ons land dit vast: het operette
gezelschap dat zich in Nederland zoo'n groote
populariteit verworven heeft, blijft voor de
winterseizoenen van ons kunstleven behouden.
De heer Hirsch heeft n.l. bedongen dat hij
het Schiller Theater zóó zal kunnen leiden dat
men er 's zomers operette en 's winters too-
neelvoorstellingen geeft. De operette-vertoo
ningen komen dan voor de zes wintermaanden
naar Nederland. Ook Hirsch persoonlijk blijft
dus in ons land optreden.
Te Berlijn zal do impresario Hugo Helm
Hirsch' zakelijke belangen behartigen.
Een gevaar voor den bloembollen
export
De Haarlemsche Kamer "an Koophandel be
sloot Dinsdagavond, een adres te zenden aan
den Minister van Arbeid, waarin wijziging
gevraagd wordt van den contingenteerings-
maatregel van Deensch vleesch.
In het adres wordt ojm. opgemerkt, dat De
nemarken per inwoner en per jaar een groo-
ter hoeveelheid bloembollen dan eenig ander
land betrekt.
Door bet contingenteeringbesjuit dreigt een
belangrijk afzetgebied van een bij uitstek na
tionaal product verloren te gaan en dat juist
in een tijd, waarin de handel in bloembollen,
die vrijwel geheel afhankelijk is van buiten-
landsche afnemers, met groote moeilijkheden
te kampen heeft
Verder wordt in het adres gevraagd, belang
hebbende exporteurs in de gelegenheid te stel
len, hun bezwaren tegen nieuwe contingentee-
ringsmaatregelen tijdig kenbaar te maken.
WEER IN BEDRIJF.
De van Deventer Glasfabrieken te Delft,
welke het vorige jaar wegens slapte geheel stil
moesten worden gelegd, zijn thans weer in
werking gesteld, zij het aanvankelijk op be
scheiden wijze.
Mozart-voorstellingen.
De plannen van impresario Ernst Krau-ss,
om nog gedurende het jaar 1932 een aantal gast-
voorstellingen der Münchener Opera in ons land
to organiseeren, zijn nu zoover gevorderd, dat
met stelligheid de komst van het Münchener
Opera-ensemble tegemoet mag worden gezien.
Clemens Freiherr von Frankenstein, General-
lntendant der Beiersche Staatstheaters heeft
zijn volle medewerking toegezegd, wat betreft
het afstaan voor deze tournee van krachten uit
het kader van het Beiersche Staatstheater. Er
zullen eenige Mozart-opera's ter uitvoering
komen en het hiervoor benoodigd orkest wordt
uit leden van het Beiersche Staatsorkest samen
gesteld en voor de hoofdsteden van Nederland
zal de beste Mozart dirigent der „Münchener
Festspiele" ter beschikking worden gesteld,
terwijl Dr. Robert Halbe de regie in handen
zal nemen en een koor zal worden gevormd uit
leden van het „Staats-Sing-Chor" (Koor van
het Beiersche National-Theater).
In Amsterdam, Den Haag en Rotterdam zul
len twee a drie voorstellingen plaats vinden en
„Figaro's Hocbzeit", „Die Entführung aus dem
Serail" en „Cosi fan tutte" of „Don Giovanni"
ter uitvoering komen, terwijl in de provincie
steden slechts een enkele voorstelling zal plaats
vinden, n.l. „Figaro's Hochzeit".
Besproken in het Engelsche
Lagerhuis.
In antwoord op een vraag betreffende de
Nederlandsche wetgeving inzake de conti ngen-
teering van den invoer van bepaalde goederen
en welke stappen hij ten dezen voornemens was
te doen, beeft minister Runciman in het Lager
huis een uiteenzetting gegeven van den aard
der Nederlandsche maatregelen. Hij verklaarde
dat de invloed van deze beperkingen op den
Britschen handel en de stappen, die mogelijk
ten dezen zouden kunnen worden gedaan, op
het oogenblik werden overwogen.
De Centrale van Vereenigingeu van Expor
teurs van en Handelaren in aardappelen
groenten en fruit, waarvan eenigenfctijd ge
leden de oprichting werd gemeld, heeft zich
thans definitief geconstitueerd.
In een binnenkort te houden vergadering
zal verkiezing plaats hebben van een bestuur
in de plaats van het voorloopig comité, waar
aan totnogtoe de uitvoering van de bestuurs
taak was opgedragen.
De vergadering van afgevaardigden, Vrijdag
1.1. gehouden, benoemde als directeur der Cen
trale den heer D. G. M. de Vries, oud-direc
teur van het voormalig Rijkskantoor voor
Zeep.
Het kantoor van de Centrale is gevestigd
aan het Noordeinde no. 35 te 's Gravenhage.
Ministerieel schrijven aan de
gemeentebesturen, j
De minister van Staat, minister van Bin*
nenlandsche Zaken en Landbouw beeft, in
vervolg op zijn schrijven van 3 Februari j.I,
betreffende periodieke gegevens over werklo<>
zenzorg aan de gemeentebesturen onderstaan
de circulaire doen toekomen:
„Bij bovenvermelde schrijven verzocht ik
Uw College mij maandelijks telkens vóór den
15en der maand, gegevens over de werkloo-
zenzorg in de voorafgaande maand te willen
doen toekomen.
Het Blijkt imij evenwel, dat verschillende
gemeentebesturen niet in staat zijn, dien ter
mijn in acht te nemen. Ik heb daarom beslo
ten, in den vervolge de inzending op uiterlijk
den 20en der maand te stellen.
Slechts dient een uitzondering te worden
gemaakt voor de opgave in zake het aantal
werkloozen op den laatsten Zaterdag in de
voorafgaande maand. De Regeering acht het
van het grootste gewicht, de cijfers van het
aantal werkloozen steeds zoo spoedig mogelijk
te kennen.
Ik moge U daarom verzoeken, mij In den
vervolge in de eerste week van elke maand
op te geven hoeveel geheel en gedeeltelijk
werkloozen op den laatsten Zaterdag van de
voorafgaande maand als werkzoekenden bij
het plaatselijk orgaan der arbeidsbemiddeling
stonden ingeschreven.
In de eerste week van Maart verneem ik
dus gaarne van U hoeveel geheel en hoeveel
gedeeltelijk werkloozen ingeschreven stonden,
op Zaterdag 27 Februari en zoo vervoolgens
iedere maand. Onder het hierbedoelde cijfer
dient ook opgenomen te worden het aantal
tewerkgestelden bij de werkverschaffingen.
Ik zou het zeer op prijs stellen, indien Uw
College de noodige voorzieningen wilde tref
fen, opdat, hetzij rechtstreeks dooir U hetzij
door het plaatselijk orgaan der arbeidsbemid
deling voortaan steeds geregeld voor tijdige
inzending wordt gezorgd.
De vragenlijsten inzake de uitgaven voor
werkloozenzorg, zullen U voortaan telken
male in de tweede helft van iedere maand
worden gezonden.
Voor de maand Februari 1932 gaat de lijst
bierbij."
NEDERLANDSCHE RADIOWERKEN EN
PHILIPS.
Naar aanleiding van het berioht inzake de
uitspraak van bet Gerechtshof te 's Gravenhage
betreffende octrooi 7684, deelt de N.V. Ned.
Radiowerken ons mede, dat deze procedure
een z.ig. vriendschappelijk proces tussohen
haar en de N. V. Philips betrof.
Door partijen was overeengekomen, dat
slechts op principieele gronden werd geproce
deerd, teneinde omvang en strekking van dit
octrooi te doen vaststellen.
Van schadevergoeding op lijfsdwang is dér-
halve geen sprake.
KLEINE AAN BRANDWONDEN
OVERLEDEN.
In de Wiihelminastraat te Delft ie Maan
dagmiddag het 2%-jarig zooontje van den
heer R. in een kuip met kokend water geval
len. Met ernstige brandwonden overdekt werd
de arme kleine naar het gasthuis vervoerd
waar het Woensdagmorgen is overleden.
VAKOPLEIDING IN HET' TYPOGRAFISCH
BEDRIJF.
Door de vereeniging tot bevordering van da
vakopleiding in het typografisch bedrijf werd ta
Amsterdam, onder leiding van den heer A. S.
Boone, wegens ontstentenis van den heer P.
A. van Welsenis, een algemeene vergadering
gehouden. In een kort openingswoord wees de
voorzitter erop, dat dank zij de toegekende
Rijkssubsidie het werk kon worden voortgezet
en uitgebreid, waartoe de aanstelling van een
controleur heeft bijgedragen.
Naar aanleiding van een schrijven van den
minister van Onderwijs, K. en W„ met mede-
deeling, dat enkele posten der ingediende ba-
grooting over het jaar 1932 in verband met de
bezuiniging op de rijksbegrooting moesten wor
den verminderd, werd besloten, dat het bestuur
den minister zou trachten te overtuigen dat de
bedoelde pasten uiterst laag zijn geraamd en
geen bezuiniging mogelijk was.
Het jaarverslag over 1931 werd goedgekeurd
evenals de rekening en verantwoording over
1931 en de begrooting 1933.
Op voorstel van het bestuur werd besloten,
aangezien de proeftijd op 15 Maart 1932 verstre
ken is, den controleur der vereeniging met in
gang van dien datum in vasten dienst aan ta
stellen.
Eveneens werd op voorstel van het bestuur
besloten ook dit jaar te Utrecht een vergadering
te houden met de afgevaardigden der districts
leerlingen commissies. Als datum werd voor
loopig vastgesteld Dinsdag 21 Juni 1932.
TILBURG, 24 Februari. Geslaagd voor het
propaedeutisch examen ln de handelsweten
schappen de heeren N. J. J. M. Daalderop te
Ti el en Th. J. C. Schots te Tilburg.
Engelands rol te Berlijn.
De gevolgen van de Roerbezetting werden
voor het Duitsche volk met den dag ondraagly.
ker. De regeering zocht naar een weg om de be
zetting opgeheven te krijgen, echter op een
wijze, waarop het gevoel van eigenwaarde van
het Duitsche volk niet zou worden gekwetst.
De Fransche regeering was slechts bereid tot
opheffing der bezetting, nadat de Duitschers
het lijdelijk verzet zouden hebben opgegeven.
De Duitsche regeering wilde echter tot op
heffing van het verzet slechts overgaan, nadat
zij zekerheid zou hebben gekregen aangaande
een eervolle schikking. Over deze moeilijke
kwesties gaan de volgende fragmenten. Op
3 September 1923 had Stresemann een gesprek
Wet den Franschen gezant, De Margerie,
waar
omtrent hij om het volgende heeft opgetee-
kend
Het schijnt mij noodzakelijk om eens de
De Margerie en Lord d'Aber,
non
vraag te stellen, of geen overeenstemming is
te bereiken tnsscbeü het standpunt der Fran.
schen inzake de oplossing van het herstelpro-
met ingegaan. oplossing van het
De regeering heeft zich
Roercontlict tot taak r.e-1 „pPnn a
- te komen, ik neem der-
echter ook verder zien te K
schen ministerpresident deze
te bespreken omdat aédere'niet-
net geen zin heeft om met een komen
offfcieele persoonlijkheid in co zqU ont8taan;
daardoor misschien misveistanu
De gezant merkte, na een en
hebben over het karakter der F,aI tt=
pieuse pers, op, dat Frankrijk zijn
ln deze kwestie uitvoerig heeft n 'edschg
en met name eens in de nota aan de
peering, en voorts in het Fransche
waarin de afzonderlijke vragen tot
behandeld worden. Frankrijk is gaarne
om over deze kwestie van gedachte e
len, maar liet voelt zich verplicht er op e
zen, dat de Fransche minister-president
haaldelijk met nadruk als voorwaarde v
elke oft'icieele bespreking gesteld heeft, da
eerst, het lijdelijk verzet moet worden opgehe
ven, zoodat hij, de gezant, persoonlijk van mee-
nng is, dat het zoo goed als onmogelijk zal
zijn om Poincaré van dit standpunt af te
brengen.
Het is derhalve van groote beteekenis eerst
te weten, wat de opvatting der Duitsche regee
ring in deze kwestie is.
Ik antwoordde hem, dat ik tot een bespre
king van deze kwestie gaarne bereid was.
Echter moest ik er op wijzen dat er toch een
onderscheid gemaakt moest worden tusschen
officieele pogingen, die door een internationale
commissie openlijk ten overstaan van de gan-
sche wereld zouden worden gedaan, en een
officieel contact zoeken, zooals ik mij dat dacht.
De stemming in Duitschland was zoodanig, dat
een regeering niet kon wagen het lijdelijk ver
zet op te geven zoolang niet een eervol einde
van het Roerconflict mogelijk was.
Men moest in Frankrijk begrijpen, dat de
herinnering aan den tijd van den wapenstil
stand een afschrikwekkend voorbeeld was. Ook
deze wapenstilstand was niet zonder voorwaar
den tot stand gekomen, maar in een telegram
aan mr. Lansing waren de voorwaarden bekend
gemaakt. Desniettegenstaande was de vrede
niet in overeenstemming met deze voorwaarden
tot stand gekomen. Men zou het in Duitsch
land niet begrijpen en niet billijken, dat de re
geering onvoorwaardelijk op een ter zijde
stellen van het lijdelijk verzet zou ingaan, ais
zij het Duitsche volk niet den waarborg kon
geven, dat een basis voor een eervolle over
eenstemming aanwezig was.
Ik wees den gezant er op, dat de „Kölnische
Zeitung" zich op scherpe wijze ertegen verzet
had, dat de regeering ook zelfs maar een ver
zachting van het lijdelijk verzet overwoog, hoe
wel de „Kölnische Zeitung" toch dicht bij mijn
Partij staat en tot de bladen behoort, die aan
de zijde der regeering staan. Ik zou het der
halve buitengewoon betreuren, als men in deze
kwestie niet verder zou komen, te meer daar
men boven deze kwestie van het opgeven van
het lijdelijk verzet uit, misschien toch een
basis voor overeenstemming zou kunnen vin
hen, wanneer men b.v. aan de formule denkt,
welke Engeland in zijn nota van 10 Juni ge
vonden heeft.
De gezant viel mij hier in de rede en zeide,
dat in Frankrijk dé opvatting bestaat, dat het
Roerconflict een zaak was die slechts Frank-
''Uk, België en Duitschland aanging. Engeland
was hij deze dingen niet betrokken en kon daar
om deze kwestie zijnerzijds niet oplossen. Ik
antwoordde hierop, dat deze kwestie formeel
gemakkelijk uit. de wereld was te helpen, n.l.
aldus, dat Duitschland eventueel de Engelsche
O'mule zou aannemen.
Overigens voelde ik mij genoopt de opvatting
fat het Roerconflict slechts een aangelegen-
leid was, die slechts Duitschland eu Frankrijk
aanging, tegen te spreken. Engeland zou zich
-V- op het standpunt kunnen stellen, dat een
op ossing van deze kwestie op een wijze, dat
ui schland niet in staat zou zijn verdere be-
a ingen te doen, de Engelsche belangen in
hooge mate raakte. Datzelfde was met Italië
sevaL dat groot belang erbij had, dat
ui sen land aan zijn verplichtingen kon blij
ven voldoen. Voor mij kwam het er op aan, in
verband met de politiek, die de Duitsche re
geering zou volgen, zekerheid te krijgen om
trent het feit, of het standpunt dat de Fran
sche regeering tot nu toe had ingenomen, on-
veranderlijk was, of dat het mogelijk was om
over bepaalde kwesties in een uiteenzetting
tusschen den gezant en mij tot overeenstem
ming te komen.
Aan het slot van het onderhoud legde ik er
den nadruk op, dat ik dit gesprek voor mij
persoonlijk voerde, omdat ik nog geen gelegen
heid had gehad al deze punten met de regee
ring te bespreken, ik kon dit gesprek natuur
lijk alleen voeren, als het zijn particulier-of
ficieel karakter behield en daarover in de pers
niet in het minst werd meegedeeld.
Het scheen mij b.v. onmogelijk, dat in de
Temps" op dit gesprek en den inhoud daar
van gezinspeeld zou worden, gelijk ik even
zoo verhinderen zou, dat de Duitsche pers zich
daarmee zou bezig houden. Ik verzocht hem
alleen, den minister-president over den inhoud
van dit onderhoud in te lichten, gelijk ik al
leen den staatssecretaris von Maltzan daar
van mededeeling zou doen De gezant verzeker
de mij in dien geest te handelen en verzocht
mij, mij weer te mogen opzoeken, zoodra hij
in 'het bezit van het antwoord van den Fran
schen minister-president was".
Onderhoud met Lord
(TA bernon, Engelsch ge
zant te Berlijn.
In den loop der volgende dagen had Stre
semann met verschillende personen een
onderhoud over de voorwaarden tot het opge
ven van 't lijdelijk verzet, o.m. met den En-
gelscben gezant lord D'Abernon en den Belgi
schen gezant de la Faille. Over zijn gesprek met
den Engelschen gezant deelde de rijkskanselier
in de kabinetszitting van 18 September 1923
het volgende mede:
„Ik heb den Engelschen gezant mededeeling
gedaan van het gesprek dat ik met den Bel
gischen gezant heb gehad en heb hem de aan-
teekeningen over de voorwaarden voorgele
zen, waaronder wij alleen in staat zouden zijn
het lijdelijk verzet op te geven. Daarbij legde
ik den nadruk op het feit, dat deze voorwaar
den in wezen met het betoog overeenkomen,
hetwelk in de Engelsche nota van 20 Juli is
vervat.
Ik bracht ook naar voren, dat wij ook bij
zondere waarde moesten hechten aan de arn-
nestieverleening aan allen, die zich aan het
een of ander strafbaar feit hadden schuldig
gemaakt, en ik maakte tegenover hem de te
genwerping, welke ik ook jegens den Belgi
schen gezant had geuit, n.l. dat ook België
hen niet tot misdadigers had bestempeld, die
zich verzet hadden tegen den Dultschen in
val, welke door hen als onrechtmatig was be
schouwd. Ik verzocht lord D'Abernon vooral te
bewerken, dat de Engelsche ministerpresident
in het bezit van deze mededeelingen zou zijn
vóór zijn samenkomst met Poincaré, opdat hij
zijn invloed op den Franschen minister-presi
dent zou kunnen doen gelden, om zich met deze
regeling accoord te verklaren.
Lord D'Abernon beloofde mij het zijne te
doen.
Ik deelde kern ook mee, dat wij ln het bezit
waren van verklaringen van vakvereenigingen.
die eveneens haar toestemming tot de ophef
fing van het lijdelijk verzet afhankelijk maak
ten vau de vervulling van deze voorwaarden,
hetgeen hem zeer 'belangrijk toescheen, en
waarvan hij bijzonder nota nam.
Voorts besprak ik met hem de vraag, wat
er zou moeten gebeuren wanneer wij over dit
punt niet tot overeenstemming kwamen, en ik
verklaarde, dat wij dan in de positie zouden
kunnen komen den steun aan de bezette gebie
den stop te zetten, omdat wij een verdere da
ling van onze mark niet konden dulden en dat
België en Frankrijk dan de verantwoording
voor de verzorging van dit gebied zouden moe
ten overnemen. Wij zelf zouden dan in het
overige Duitschland in een verdragloozen
toestand geraken en zouden in elk geval na
het verlies der souvereiniteit over Rijn en
Roer weigeren het "verdrag nog verder na te
komen.
Lord D'Abernon interesseerde zich zeer
voor deze verklaring en zeide: „Ge beschouwt
bet verdrag dan als verscheurd?"
Ik antwoordde: „Neen, onaafr we houden
het voor onmogelijk het verdrag verder na te
komen en wij zuilen ons onthouden van elke
praestatie jegens de geallieerden, voortvloei
ende uit het verdrag, zoolang wij niet in staat
zijn onze eigen bevolking aan Rijn en Roer
van middelen te voorzien".
De gezant beloofde mij in dezen zin met den
grootsteu spoed verslag uit te brengen".
Het lijdelijk verzet ivordt
opgeheven. Mededeeling
aan de geallieerde mogend
heden.
Op 27 September 1923 werd aan de verte
genwoordigers der geallieerde mogendheden de
officieele mededeeling van de opheffing van
het lijdelijk verzet gedaan. De Fransche ge
zant, De Margerie, de Engelsche gezant, Lord
D'Abernon en eveneens de Italiaansche ge
zant graaf Bosdari en de Belgische de la Faille
werden achtereenvolgens door Stresemann ont
vangen. Van het gesprek met Lord D'Abernon
werden in de nagelaten papieren van Strese
mann de volgende aanteekeningen gevonden:
„Ik deelde den Engelschen gezant mee, dat
de Duitsche rijksregeeriug besloten heeft het
lijdelijk verzet op te geven en de verordenin
gen op te heffen, welke op de financiering en
de ondersteuning van dit verzet betrekking
hebben. Het intrekken van deze verordenin
gen zal in den loop van heden plaats hebben:
deze intrekking is wat later tot stand gekomen
dan eerst de bedoeling was, omdat hiermee for
meels moeilijkheden gepaard gaan en het ge
ven van aanwijzingen en richtlijnen aan amb
tenaren, beambten en arbeiders noodzakelijk
maakte, opdat niet in plaats van hervatting
van den arbeid, een chaos zou ontstaan.
Het besluit tot opheffing van het lijdelijk
verzet is de Duitsche regeering zeer zwaar
gevallen omdat zij van te voren wist, dat
hiervan een groote nationale opwinding hot
gevolg zou zijn; dit is dan ook werkelijk het
geval geweest. In Beieren is de opwinding zoo
groot, dat daar de „Ausnahmezustand" moest
worden afgekondigd. Het Duitsche rijk heeft
dezen maatregel beantwoord met de afkondi
ging van de „Reichsausnahmezustand". Dat
hieruit moge blijken, hoe moeilijk het voor ons
zal zijn om ten opzichte van de publieke opi
nie dezen maatregel vol te houden.
Ik werd hier in mijn gesprek onderbroken
door een telefoon van den Beierschen minis
ter-president von Knilling; ik sprak met hem
in een zijvertrek en deelde in aansluiting daar
mee aan Lord D'Abernon mede, dat de heer
von Knilling mij de verzekering had gegeven,
dat het optreden der Beiersche regeering vol
komen loyaal was en niet tegen het rijk ge
richt, dat men integendeel samen met het
rijk 'de rechts-radioale beweging wilde ver
nietigen.
Ons gesprek vervolgend vroeg ik Lord
D'Abernon. of de Engelsche regeering er be
lang bij had om aan het herstel van den toe
stand in het Roergebied mede te werken. M e
liswaar waren Frankrijk en België alleen bij
het conflict betrokken, maar met de kwestie
van het herstel van een ordelijken toestand
hielden alle groote politieke vraagstukken ver
band. Het ging er b.v. om, of Frankrijk er aan
spraak op maakte de spoorwegen in zijn macht
te hebben, of het het politieke bestuur van het
Rijnland aan zich wilde trekken, of het de
mijnen zou willen behouden, welke het op het
oogenblik heeft.
De groote beslissing, welke de Duitsche re
geering moest nemen, zou eerst dan vallen,
als deze kwestie tot klaarheid was gebracht.
Zou zij in dien zin uitvallen, dat wij alleen tot
taak zouden krijgen deze provincies in econo
misch en politiek opzicht in orde te brengen,
maar overigens noch politieke noch economi
sche souvereiniteit zouden mogen uitoefenen,
dan was het oogenblik gekomen waarop de
Duitsche regeering haar neen op zulk een eisch
zou moeten uitspreken.
Ik wees op de zinsnede in onzen oproep, dat
wij geen duim breedte van onzen Duitschen
grond zouden afstaan en verklaarde vervol
gens dat wij het ook als een afstand doen
van onze souvereiniteit zouden beschouwen,
als men ons alleen een schijn-souvereiniteit
liet of men tot het vormen van een Rijnstaat
zou overgaan. Tot onze spijt hadden wij ge
hoord, dat in de Engelsche pers hier en daal
de meening verkondigd is, dat Engeland
eigenlijk geen groot belang bij de Duitsche
eenheid had; de Duitschers waren ook zeer ge
lukkig geweest in den tijd toen zij nog Hanno-
veranen, Saksers en Pruisen waren. Lord
D'Aberd'on viel mij toen in de rede en zeide,
dat hij zich dat onmogelijk kon indenken
(Nodruk verboden.). J
