STRESEMANNS memoires
^,n,,ïT*X«'r,v,r r vr
Uit de nagelaten gesc]iriften van
den grooten staatsman.
'ïïet8*££-"' mij a-P^teVan fiDa"
MAANDAG 1» FEBRUARI 1932
AAN WIE DE SCHULD
GROOTE COALITIE.
regeering.
MISSIEKERK AFGEBRAND.
EEN PRIJSVRAAG.
DE UITDRIJVING DER SPAANSCHE
JESUIETEN.
BUITENGEWONE VOLKENBONDS-
VERGADERING.
DE NEDERLANDSCHE VERTEGEN
WOORDIGERS.
UIT DE S. D, A. P.
NEDERLAND TER ONTWAPENINGS
CONFERENTIE.
Mr. W. DOLK. t
R. K. JOURNALISTEN-VERET3NINGING
de MINISTER-CANDIDATUUR
SCHACHT.
1, wWnlte .WW- "''JSil
ouden, al is het dan niet v dan
aaiivai m°c,it b!°ot
Nadruk frifrwfri j
I
In de sociaal-democratische pers wordt
de aanneming van het kortingswetje dooi
de Tweede Kamer, zooals te doen gehruike
lijk is, uitgebuit, om de Katholieke ambte
naren op te zetten tegen de Katholieke
Staatspartij.
Maar er wordt niet bij gevoegd, dat de
eigenlijke schuldigen, dat thans de Ge
meentebesturen gedrongen zullen worden
de clarissen der gemeente-ambtenaren met
gemiddeld drie procent te verlagen zijn
de sociaal-democraten!
kaUiobe'lfe tegenover de bezwaren, ook van
gevoerd Zl.' e\tegen dit wetsontwerp, aan-
moetl n' 13 n ;Iinister Be Geer groote tege-
oetkomendheid betoond. Hij was bereid
amendement-van Vuuren, en zelfs het
sub-amendement-Suring te accepteeren.
aren deze amendementen aangenomen
geworden, dan zou ieder verband tusschen
beting en salarisverlaging uit het wets-
ontweip zijn weggenomen.
Maar nadat het sub-amendement-Suring
door de Kamer was aangenomen, stemden
alle aanwezige sociaal-democratische ka
merleden tegen het aldus verbeterde amen-
dèmenS Van Vuuren, waardoor dit werd
verworpen. Hadden zij er voor gestemd, dan
zou het met groote meerderheid zijn aan
genomen geweest.
De sociaal-democratische bladen zou en
dus werkelijk verstandiger gehandeld heb
ben, wanneer ze zich na dezen faux-pas
hunner partijgenooten maar muisstil gehou
den hadden.
Maar, zullen zij zeggen: twee derden der
Katholieke kamerleden hebben tenslotte toch
vóór de ongewijzigde wet gestemdl
Inderdaad, maareerst nadat zij allen
gestemd hadden vóór de amendementen-
Suringvan Vuuren.
Toen, door het tegenstemmen der sociaal
democratische leden deze amendementen
verworpen waren (immers door tegen het
gesub-amendeerde amendement-Van Vuu
ren te stemmen, verwierpen zij ook weer
het reeds aangenomen subamendement-
Suring), kwamen zij voor de vraag te sta-
wat was grooter kwaad, het nu ongewii
wetsontwerp aan te nemen, ófwel d
antwoordelijkheid te aanvaarden Ver"
kabinetscrisis? 0r een
Want voor die keuze stond men t
onrechte toch meent men d Ten
feuillekwestie niet was gesteld l porte'
Geer had, terwijl de mede ister De
van de Memorie van Toe] '"jerteekenaar
Ruys de Beerenbrouck er ng* Minister
kelijk verklaard: de ï'c Zat- uitdruk-
de aanneming der ar.' zal zich bij
gen, maar kan een volk' ndement0n neerleg-
slag niet aanvaarden negatieven uit-
Dat was duidelijke taai a
Kamer zeker a en ze werd in de
Toen dZZ °0r nieoiand misverstaan.
amendement 9S0CIaaI-ciemocraten tegen het
bisten g~van Vnuren stemden.
<iat da I^l0es^en ze althans verwachten,
aan arba het wetsontwerp zou worden
ezieenornen, althans dat de kans daartoe,
in No f'6 lemming over de motie-Marchant
Z^ber jl., zéér groot was.
bet aanbben dus in hun macht Sehad,
ontwerp11911160 van het ongewijzigd wets-
deze geiegp lQorkonien. Bewust hebben zij
laten. enhe«i opzettelijk ongebruikt ge-
Waarom?
Wellicht ornda,
dat de meeste ge Ze ervan overtuigd zijn,
wetsontwerp v6r^eenteh. ook al ware dlt
verlaging zouden ^Pen' toch tot salaris-
dan maar liever de'6" 0verSaan, en z'l
pen, om daarvan de Sc.6h "gelijkheid schie-
Regeering.' a te geven aan de
Was dit niet de reden
an hun zonder
linge houding, dan is ze volkomen onver
klaarbaar.
En zoo zullen er de gemeenteambtenaren
ook wel over denken.
Het was toch licht te voorzien, dat
zeker, evenals in November 1.1., eeri zeer
groot deel der Katholieke kamerleden, ge
plaatst voor de keuzé: ófwel een wetsont
werp, ook al voelde men er ernstige bezwa
ren tegen, aannemen, ófwel in dezen zeer
ernstigen tijd een bijna niet op te lossen
ministerieels crisis veroorzaken, met alle
gevolgen van dien voor ons volk, bij deze
keuze bet laatst genoemde kwaad het ern
stigste zou achten,
Zeker, een achttal katholieke kamerleden
dachten daar thans anders over dan in No
vember. Vermoedelijk, omdat zij het afkeur
den, dat de Regeering bij dit wetsontwerp
de portefeuillekwestie stelde. Zij meenden
daarom wellicht aldus te kunnen redenee
ren: dus zijn de gevolgen aan de schuld der
Regeering te wijten en trekken wij er ons
dus niets van aan.
Maar zelfs als men van meening was
en wij zijn inderdaad ook geneigd deze
meening te deelen, - dat de Regeering bij
dit wetsontwerp de portefeuillekwestie niet
bad moeten stellen, dan meenen wij
toch, dat de houding van de meerderheid
richt glïï d karnerfractie van juister in-
Tmmpff w die van de minderheid.
Sin dl r 7as niet aUereerst de vraag:
niltPriP i Van de te verwachten mi-
msteneele crisis te wijten zou zijn, maar
vol,. evo gen deze mogelijkerwijs voor ons
maar d" kekl)en" Niet de crisis eigenlijk,
Kim u 19 ieer ernst.ige gevolgen heeft men
blijkbaar willen voorkomen.
En dit was juist en logisch gedacht,
h hh 3r de socdaaMemocratische kamerleden
e en h0* in hun hand gehad, om de nood-
enjkheid van deze keuze niet te doen
°ntstaan.
Hadden ze voor 't amendement-Suring
^an Vuuren gestemd, dan was het verband
met de salarisverlaging uit 't wetsontwerp
verdwenen, en zou de crisis-mogelijkheid
avenzeer van de baan geweest zijn.
Ze hebben, hoe men 't ook neme, op 't
verkeerde paard gewed, en trachten nu de
kritiek op deze hunne foutieve handelwijze
te smoren door het luid gerucht hunner
verontwaardiging over de katholieke ka
merfractie.
NEDERLAND VL1EGTUIGLEVERANCIER. Op Schiphol werden proeven genomen met
het voor rekening van de Zweedsche A. B. Aerotraneport gebouwde Fokker XII voor
dienst AmsterdamKopenhagen.
Paramenten en heilige vaten totaal
vernield.
De misslekerk van pater A. Olsthoorn
C.S.sp., die na een verblijf van één jaar in ons
land, in September van het vorige jaar we
derom naar zijn missie te Moyondzi (Afrika)
vertrok, is totaal afgebrand. Het geheele meu
bilair alsmede de heilige vaten en paramenten
werden een prooi der vlammen. De pater be
zit niets meer. Er heeft zich een comité ge
vormd met het doel giften in te zamelen voor
den heropbouw van de kerk van den vurigeD
missionaris. Wij verwijzen hiervoor naar de
Kabouter-annonce in dit nummer.
TERUG UIT DE MISSIE
De eerw. Broeder Rufinus (Arnoldus van
Dal uit Tilburg) van de Congregatie van Huy-
bergen die acht jaar in de Missie op Borneo
werkzaam was, zal om gezondheidsredenen naar
het vaderland terugkeeren.
De Genesius-medaille,
De Vereeniging van Katholieke tooneelspe-
lers te New-York heeft bekend gemaakt, dat
zij jaarlijks een medaille zal toekennen aan
den schrijver, die naar hare meening het beste
tooneelstuk heeft geschreven. Eveneens .zal een
medaille uitgereikt worden aan den acteur of
actrice, die het meest heeft meegewerkt, om
de uitvoering van het bekroonde stuk te doen
slagen. s
De bedoeling van de Vereeniging is voorna
melijk het schrijven te bevorderen va.n stuk
ken, waarop uit zedelijk oogpunt niets is aan
te merken.
De prijzen, die ter eere van St. Geneslus, den
patroon der tooneelspelers, „Genesius-medail-
les" genoemd worden, zullen uitgereikt worden
tijdens een diner, dat gegeven zal worden in
het Astoria-Hotel in Juni a.s.
De voorzitter van de Vereeniging, Gerald
Gn in, zeide aan de vertegenwoordigers van
de pers: Wij hopen met onze eere-medailles
de productie van goede tooneelstukken te be
vorderen, stukken, die het publiek naar de
schouwburgen trekken, vanwaar het is verdre
ven door directeuren en tooneelspelers, die
onze kunst hebben verlaagd, doordat zij altijd
het zinnelijke en gemeene tot onderwerp van
hun stukken gekozen hadden!"
DE KATHOLIEKE ENCYCLOPAEDIA
Men deelt ons mede
De werkzaamheden voor de Katholieke En
cyclopaedic maken zeer bevredigende Vorde
ringen. Als een grooten vooruitgang ia het
veel omvattende organisatorische en redactio-
neele werk zal men ook moeten beschouwen
de installatie van een redactieraad in Vlaan
deren, naast de bekende in Noord-Nederland.
Daarin hebben zitting willen nemen
Kan. prof. dr. A. Boon, hoogleeraar in de
Nederlandsdie Letterkunde aan de Katholieke
Universiteit te Leuven, algemeen voorzitter
van het Davidsfonds, lid van den Beheer
raad van het Nationaal Radio-Instituut ©n
voorzitter van den Katholieken Vlaamschen
Radio-Omroep, voorzitter van den Zuid-Neder-
landschen Raad van Redactie van de Katho
lieke Encyclopaedie;
Minister prof. dr. E. Van Dievoet, hoog-
leerraar in het Burge-lijk Recht aan de Katho
lieke Universiteit te Leuven, minister van
Landbouw in België;
Prof. dr. R. Goubau, hoogleeraar in de Pby-
sic-a aan de Staatsuniversiteit te Gent;
Prof. dr. C. Heymans, boogl eeraar aan de
faculteit der Geneeskunde van de Staatsuni
versiteit te Gent, Bestuurder van het Insti
tuut J. F. Heymans, Pharmacologisch en The
rapeutisch Laboratorium:
Prof. dr. Jules Persijn, hoogleeraar in de
vergelijkende Literatuurwetenschap aan de
Staatsuniversiteit te Gent, lid der Koninklijke
Vlaamsche Academie van Wetenschappen;
Prof. J. Sals mans S.J., professor in de Ze
denleer aan het Theologaat der Paters Jesuie-
ten te Leuven, voorzitter der Kon. Vlaamsche
Academie van Wetenschappen, onder-voorzit
ter van den Zuid-Nederlandschen Raad van
Redactie vau de K. E.;
Prof. dr. Paul Sobry, Docetut in de moderne
Letterkunde aan de Katb. Universiteit te
Leuven, verbindiings-lid van de beide Redac
tieraden. Evenals ln Noord-Nederland heb
ben zich ook in Vlaanderen eenige beeren be
reid verklaard om het publiek op de hoogte
te stellen van de cultureele bet eekenis, die de
verschijning van dit eigen Standaardwerk
heeft. Onder het praesldiaat van:
Kan. prof. dr. A. Boon, bovengenoemd,
hebben zich daartoe bereid verklaard:
Joris Baers pr. voorzitter van het Alge
meen Verbond en Bestuurder van het Alge
meen Sevretariaat van Katholieke Boekerijen,
Diocesaan Inspecteur der Openbare Boeke
rijen;
Jan Bernaerts, rector, bestuurder van het
algemeene Katholiek Vlaamsch Tooneelver-
bond, (A.K.V.T.)
Jan Boon, hoofdredacteur van het Dagblad
„De Standaard" te Brussel; Jozef Delbaere,
bankier te Kortrijk; dr. Jan Grauls, hoofd
van den Vertaaldienst aan het Ministerie van
Kunsten en Wetenschappen te Brussel; dr.
Victor Leemans, Letterkundige, hoofdredac
teur van „Jong Dietschland te Blankemberge;
Prof. J. Salsmans S.J., bovengenoemd; dr.
J. Uybterhoeven, rector van de Katholieke
Hoogeschool voor vrouwen te Antwerpen, be
stuurder van de Katholieke Vlaamsche Hooge-
sohool-uitbreiding; terwijl als secretaris op
treedt Anton Van De Velde, Letterkundige en
Toon eels oh r ij ve r te Antwerpen.
Het Algemeen Secretariaat der H. Familie in
Nederland heeft namens alle afdeelingen van
genoemde Aartsbroederschap het volgend pro
test-telegram verzonden aan het adres van
den President der Spaansche Republiek en aan
den Spaanschen gezant in den Haag:
„Duizenden leden van de Aartsbroederschap
Jesus, Maria, Jozef in Nederland teekenen pro
test aan tegen de verbanning der leden van de
Sociëteit van Jesus en tegen het onrecht den
H. Stoel aangedaan.
GOVERS, Algemeen Secretaris,
's-Hertogenbosch".
Bespreking van het Chineesch-
Japansche geschil.
Naar wij vernemen, zal Nederland in de bui
tengewone zitting van de vergadering van den
Volkenbond, welke op Donderdag 3 Maart a.s.
te Genève zal bijeenkomen, ter bespreking van
het Chineesch-Japansch geschil, vertegenwoor
digd worden door Jhr. Mr. F. Beelaerts van
Blokland, Minister van Buitenlandsche Zaken
en prof. tnr. dr. J. P. A. Frangois, administra
teur, Chef van de Afdeeling Volkenbondszaken
van het Departement van Buitenlandsche Za
ken, buitengewoon hoogleeraar aan de Handels-
Hoogeschool te Rotterdam.
Onderhandelingen met de Scandi
navische landen en Zwit
serland.
Op de vragen van den heer Albarda Sn
verband met onderhandelingen, welke te
Genève tusschen de delegaties van Neder
land, de Scandinavische landen en Zwitser
land zouden zijn gevoerd, ten einde tót het
indienen van een gemeenschappelijk voorstel
aan de Ontwapeningsconferentie te geraken
en betreffende publicatie van het door de
Nederlandsche delegatie te Genève ingediende
ontwapeningsvoorstel heeft minister Ruys de
Beerenbrouck geantwoord:
„De Nederlandsche delegatie te Genève
heeft, onder meer, deelgenomen aan bespre
kingen met de Deensche, Noorsche, Zweed
sche en Zwitsersche delegaties ter zake van
het door een dier delegaties in overweging
gegeven denkbeeld, aan de Conferentie een
resolutie voor te stellen met betrekking tot.
het verwijzen naar de algemeene commissie
van de verschillende punten, welke in de rede
voeringen ter Conferentie naar voren waren
gebracht. Die besprekingen hebben geleid tot
overeenstemming in dien zin, dat alle delega
ties, die daaraan deelnamen, ten slotte van
oordeel waren, dat het de voorkeur verdiende
in zake de agenda van de algemeene commis
sie de voorstellen van het Bureau der Confe
rentie af te wachten. Bij deze besprekingen
ging het over de wenschelijkheid van het
doen van een voorstel van orde, niet over de
materie zelf; tonnagevermindering van duik-
booten is dan ook daarbij niet ter sprake ge
komen.
Overeenkomstig een verzoek van het Secre
tariaat der Conferentie, is zoowel door de
Nederlandsche als door verschillende andere
delegaties, aan het Secretariaat een overzicht
Ingezonden van de algemeene gezichtspunten,
door elke delegatie afzonderlijk ontwikkeld
bij de algemeene beschouwingen in de Confe
rentie.
H- VAN LEER t
Zaterdag is te 's Hage overleden in dón
ouderdom van 47 jaar de heer Henri van Leer,
lid der firma L. van Leer en Co. een bekende
figuur in de wereld der lithografie.
Het „U. D." meldt het overlijden van mr.
W. Dolk, president-commissaris der N.V.
Drukkerij v/h. L. E. Bosch en Zoon te Utrecht,
welke het „U. D." exploiteert.
NIEUW BLIJSPEL VAN FABRICIUS.
Door Jan Fatoricius is een nieuw blijspel in
drie bedrijven geschreven, getiteld „Hans
Hopper maaakt carrière", waarvan de Konink
lijke Letterlievende Vereeniging „J. J. Cre-
mer" te Haarlem van den schrijver het recht
heeft verkregen tot eerste opvoering in Ne
derland.
„ELEKTRA" TE PARIJS.
De groote opera van Parijs heeft Donder
dagavond „Elektra", van Richard Strauss, met
veel succes opgevoerd. Sedert 1914 was zij niet
meer gegeven.
Nog te overbruggen
Na Wibaut komt zich in „De Sociaal-Demo
craat", ook Oudegeest, de voorzitter van het
partijbestuur, in de discussie mengen met do
vraag of de kloof tusschen rechts en links nog
wel te overbruggen is:
„Ik zeg met Wibaut: scheuring mag niet.
Onzerzijds wordt zij niet gewild, niet gezocht
en niet bevorderd. Integendeel Dit zal
ieder erkennen, die de geduldige welwillend
heid tegenover deze nooit te bevredigen kriti-
kasters, door de partijleiding in het belang der
eenheid betoond, op den voet heeft gevolgd.
„Maar het geschil zit dieper dan de paar
punten, door Wibaut gereleveerd. En in het
blad Eenheid, èn in die Socialist èn in de
Fakkel is dit geschil sinds 1928 herhaaldelijk
naar voren gebracht. Een geschil dat niet met
weekbladen is te overbruggen. Het is het ge
schil tusschen wat men van die zijde noemt
„ïeformisme" en „zuiver socialisme.
„Daarom kan Schmidt c.s. niet met ons
..aanpappen." Dit lebben wij sinds 192S uit
den treure kunnen lezen. Tot op den laafcsten
dag. B.v. in bet Program-artikel van De Fakkel
van 1 Jan/uarl j.L:
Het reformisme is niet In staat de arbei
ders door deze tijden heen te voeren naar
de overwinning. Het is niet in staat dea
strijd op leven en dood die thans aan de
orde is, te ledden
Het reformisme kam, bij een nagenoeg ge
lijkblijvende structuur van het kapitalisme^
actie voeren voor kleine verbeteringen en
aanvallen oip de positie der arbeiders afslaan.
Het kan in zulke tijden z'n parlementairen
en vakvereenigingsstrijd voeren, maar het
staat radeloos zoodra de grondvesten van het
kapitalisme gaan wankelen.
En nu dit ook la Nederland het geval i%
blijft er voor het reformisme slechts
ding over: de hoop op betere tijden die
niet meer komen!
Het snakt naar een nieuwe periode vaj
rustige ontwiikkeiliag en» het vreest de ma»
sale actie van de arbeiders, de strijd ea
volksbeweging, die de onrust slechts ver-
grooten en de karns op herstel van de rustigd
ontwikkeling nog kleiner maken,
In z'n angst voor wild-bewogen tijden, til
z'n behoefte aan rustige geleidelijkheid.
tracht het de arbeiders af te houden van de
redding gevende daden.
En dit komt in de Melnste onderdeelei(
van de politiek tot uiting.
Vandaar de onvermljdeUjklhedd van onze
botsing met het reformisme. Vandaar het
conflict. (Oursiweerimg van mij 0.).
Wij hebben dius de bedoeling de arbeiders af
te houden van de redding gevende daden. Want
in het woord „trachten" zit een opzettelijk
pogen. Wij plegen dit verraad aan de arbeiders
klasse niet onbewust, maar bewust. Wij b-ebbeo
ons verleden als strijders voor de arbeider»,
zaak overboord gegooid, omdat reformist zdjtS
gemakkelijker en rustiger is.
Lost men dit op met een weekblad
Of, heeft men zich alleen te buigen voof
de dictatuur van de groep Schmidt, De Kadt
c.s. Want bet voorstel van afdeeling Amster
dam XI komt hierop neer:
Geen scheuring, maar onderwerping ran de
meerderheid aan de minderheid.
Zaterdagmiddag heeft in Kraenapolsky tt
Amsterdam de oprichting plaats gehad van
den kring Noord-Holland van de R. K. Jour»
nalisten-vereeniging. Aanwezig waren 18 per.
sonen, die zich allen als lid van de nieuw»
vereeniging hebben opgegeven. Het voorloopig
bestuur werd als volgt samengesteld. J. H. van
Oosten te Haarlem, W. H. Putman te Amster
dam, H. N. Smit te Hoorn, A. Tervooren t»
Haarlem, v. d. Meulen te Haarlem,
EXAMEN APOTHEKERSASSISTENT.
Bij Kon. besluit (StbL 38) is bepaald, dal
bij de diploma's, welke recht op vrijstelling
verleenen van een aantal vakken voor het
examen apothekers-assistent ook moet gere
kend worden het einddiploma eener middel»
bare school voor meisjes en dat van scholen,
aan welker einddiploma de minister van On.
derwijs, K. en W. in verband met haar alge»
meen leerplan dit recht heeft verbomden.
het lydelijk verzet in Eet Roergebied.
Op 3 October 1923 nam het Cabinet zijn
0atslag. den 6den October werd een nieuwe
^Seerjjjg der groote coalitie gevormd; di.
e«emann Weet rijkskanselier en behield de
het ministerie van buitenlandsche
^ken. gtresemann was eerst voornemens ge
lest aan dr. Hja]mar Schachti toentertijd
directeur van ae Darmstadter und National
Rank te Berlijn de portefeuille van financiën
aan t* dagboek van Strese-
biann Mokt, d, uit de kringen van het rijks-
tegen een
candidatuur-Schacl waren ger€zen. Welke
deze beZ* op in kt uit de volgende
nIet Tk stel er 6 spreken of u
^friJ;aet slechts de bitter^ Prijs op u te
d0n ?'„ada- Zaterdag (6. noodzakelijkheid
Von- ,fen, waarin de min. 660 regeering
Diiin u t® verz°eken met 21611 van
rijksdag to ,r°'1en' °e intri^ wl J°°r w
laatW ooge°bU* \eSPn
zal lk Srond'g onderzoeken en ik 111
iv ivtööT zoodra
het nMi direct oet
vom- SS m6t U l werk, ten opzichte
een ander gewichtig W0 i vo]komen
^aa.i-van uwe en mijne opvatting
et elkaar overeenstemmen. ben>
^Zoodra ik eenigszins 11 en er ge.
bei graag met u over al
rd is, willen spreken".
den president van het BeiC!1(f^C123en
schreef dr. Stresemann den
October iqoo.
"T°en na het ontslag van mijn kabinet
voor nel ontslag a econo-
et ambt van rijksminister v fi_nn
mische zaken en fman
5^-%. miscne nieliw6
nancien een
i functionaris noodig
wmmfflÊm het in mijn bedoe-
ling de portefeuille van
financiën toe
trouwen aan den 1
teur van de Darms a
und National Bank, a
Hjalmar Schacht. In d.
ochtend van den aas.
waarop het nieuwe a
binet aan den rijksdag
zou worden voorgeste.n.
sprak ik met Rem 11
kreeg nog eens z'Jn
officieele toestemming
eu ik wilde mij naar
den rijkspresident be
geven die met ons
aocoord ging om tot
een daadwerkelijke be
noeming te komen.
Midderwijl verscheen
bij mij staatssecretaris
Dr- Schacht Schroder van het rijks-
ministerie van fin in
uien, ou mij wede te iteeJun. «Ut hew
was, dat tegen dr. Schacht tijdens zijn ver
blijf te Brussel gedurende den oorlog een
proces aanhangig was gemaakt, waarmee
later ook een oommissie onder voorzitter-
schap van Z.E. Lewald in plaats van het
Disziplinargericht" zich heeft bezig gehou
den. Een en ander was bij het ambtenaren
corps bekend. Stukken daarover zijn voor
handen. Staatssecretaris Schroder Is bereid
om onder dr. Schacht als staatssecretaris te
werken, maar daar hij van mijn bedoeling
heeft gehoord dr. Schaoht tot minister van
financiën te benoemen, meent hij in zijn
Plicht te kort te schieten als hij mij van het
gebeurde niet op de hoogte zou brengen.
..Ik moest uit de uiteenzettingen van den
staatssecretaris Schroder wel den indruk
krijgen, alsof het hier ging om gebeurtenis-
sen, welke het den ambtenaren onmogelijk
maakten onder dr. Schacht als minister van
iQaneiën te werken en de toevoeging, dat
c eza gebeurtenissen bekend waren, scheen
e! °P ,te wijzen, dat officieele aanvallen in deze
ri<Mting niet uitgesloten waren. Onder de
zakT611 omstan(iiSll6den achtte ik het nood-
©lijk den rijkspresident met deze mede-
I.ngen. welke door den staatssecretaris
wa - 1 aan ito11 rijkskanselier gegeven
geiiih-1' ln k6nnis f® stellen. Daar het onrno-
was om ln het anderhalf uur, hetwelk
de opening van den rijksdag ter
van n ,.lnS stond uit officieele stukken of
ai iculieren informaties over deze aan*
wensch vn^ moest ik, n.1. OP
ninff wn - n r^ksiPr€®^«nt, die van mee-
7lfl,.0 s' onder geen omstandigheid
rnn« J dat indertijd bij de regeering-
oogeiiblik S6Val Was seweest' "p h0t 'aatst"
1 'Van afzte" om dr. Schaoht tot
Mi te lan finan.ciP'i te benoemen,
ke'n in ln®e,n °m middelerwijl de stuk
deze aanzit" krijsen we|ke blijkbaar over
eer eh' ©Senheid bestonden, zijn tever-
L Ik bRn 61' «^tor OP gesteld
Schacht" naI 0Pr-i6 helderen, waarop ook dr.
hovendten 160111 heeft- Daaruit moet
hove d en blijken, 0f staatssecretaris Schro
der het recht had op deze wijze in de geheur-
temssen m te grijpen, hetgeen toch slechts
het geval kan zijn, wanneer het hier om een
of ander plichtsverzuim van dr. Schacht
ging. Ik hoor nu, zeer geachte heer president,
dat gij zelf van deze dingen op de hoogte zijt.
Dr. Schacht heeft mij zeer bereidwillig de
begaande stukken ter beschikking gesteld,
met name het schrijven van staatssecretaris
dr. von Richter en het schrijven van den heer
von Luniin en nog een andere aanteekening.
Se m mit vm
Personen, die zich deze dingen herinneren, to
weten te komen welke opvatting zij omtrent
deze aangelegenheid hebben en daar gij, naar
ik verneem, tot deze personen behoort, ver
zoek ik u mij de moeite, welke ik u berokken,
wel te willen verontschuldigen en mij zoo
uitvoerig mogelijk over deze kwestie te wil
len inlichten, te meer omdat ik vaat besloten
ben dr. Schacht te verzoeken de functie van
valuta-commissaris te willen vervullen, en
deze aangelegenheid van een of andere zijde
weer op het tapijt gebracht zou kunnen wor
den. Ik persoonlijk ben er vast van overtuigd,
dat tegen dr. Sohacht, gelijk ook uit de stuk
ken blijkt, geen enkel verwijt, dat zijn eer
aantast, kan worden gemaakt; ik stel natuur
lijk prijs op een volkomen opheldering".
Uit het antwoord van dr. Simons bleek, dat
dr. Schaoht geen oneervolle handeling ver
weten kan worden. Daarop schreef Strese
mann den 2den November 1923 het volgende
aan dr. Schacht:
Bijgaand zend ik u de stukken, welke gij
mij bij uw brief van 11 October hebt toegezon
den, en ik wil niet verzuimen u voor de inzage
der' stukken evenals voor uw uiteenzettingen
zeer te danken. Op uw aanraden heb ik mij met
den presidènt van het „Redchsgericht" dr. Si
mons in verbinding gesteld. Uit zijn antwoord
blijkt, dat het hier niet gaat om een kwestie,
welke een bekleeding van openbare ambten
door u onmogelijk maakt, waaraan ik overigens
nooit getwijfeld heb".
De industrieelen onder
handelen met Frankrijk.
Middelerwijl wordt in het Westen de weg
gebaand voor onderhandelingen met de Fran-
schen; echter nog niet va.n regeering tot re
geering. Op 6 October wondt Stresemann door
Hugo Stinnes aan de telefoon geroepen. Over
dit telefoongesprek schrijft hij het volgende ln
zijn dagboek op;
„Zooeven riep de heer Stinnes mij aan de
telefoon en deelde mij het volgende mee: Gis
teren heeft hij tezamen met de heeren Vögler
en Klöckner een onderhoud gehad met gene
raal Degoutte. Uit dit gesprek vertelde hij mij,
dat de Franschen weliswaar een zeer gecom
pliceerde regeling van den toestand aan den
Rijn en den Roer voor oogen hebben, echter
een regeling in dien zin, dat van een opgeven
der souvereiniteit door ons geen sprake is.
Derhalve gaf hij mij den raad in mijn rede
van heden niet te spreken van een loslaten van
bet Rijn- en Roergebied en hij verzocht, mij
amim te wiUm* otuvau**» efxtat hij mij
uitvoerig over deze -dingen zou kunnen spre
ken".
Hugo Stinnes bracht op 7 October 1923 schrif
telijk aan den rijkskanselier het verzoek der
vertegenwoordigers van de Rijnsch-Westfaal-
sche kolenindustrie over om uiterlijk Dinsdag
daarop vólgende de princlpieele beslissing der
Duitsche regeering te vernemen, of de regee
ring bij de onderhandelingen met Frankrijk
van plan is zelf de noodzakelijke overeenkom
sten voor de Westelijke Duitsche gebieden met
Frankrijk te sluiten of dat zij het den verte
genwoordigers der Westelijke gebieden, met
name dien der Rijnsch-Westfaalsche kolenin
dustrie zal overlaten een modus vivendi met
de bezettingsmogendheden te treffen om zoo
veel mogelijk de voedselvoorziening der be
volking en het werk te waarborgen-
Op 14 October daaropvolgende schreef Stre
semann aan Hugo Stinnes het volgende:
,,Op uw brief van 7 October antwoord ik u
hierbij mede in naam der rijksregeering het
volgende:
„Gelijk gij weet, gaf voor het opgeven van
het lijdelijk verzet de finaneieele toestand van
het rijk den doorslag, welke het onmogelijk
maakte zelfs ook voor nog korten tijd op een
zelfde wijze met het finaneieele beleid door
te gaan. Deze finaneieele toestand schrijft ons
ook thans dwingend den weg van onze beslis
singen voor. Daar de rijksregeering niets lie
ver wil dan zooveel mogelijk de moeilijkheden
in het bedrijfsleven van het bezette gebied,
ontstaan door den strijd van het verzet, welke
door geheel Duitschland gevoerd ls, te ver
lichten, heeft zij nog voor een overgangstijd
de u bekende en beperkte credieten en toela
gen op zich genomen, niettegenstaande daar
door de financiën van het rijk zwaar getroffen
worden. Nog meer te doen is helaas volkomen
onmogelijk. Wij strijden thans voor het directe
bestaan van het Duitsche volk en moeten al
het andere aan dit gez.ichtspunt ondergeschikt
maken.
„Om deze reden is het voor ons niet moge
lijk om de leveranties der herstelkolen gelijk
totnutoe te financieren. De vraag of Duitsch
land een internationale leening krijgen kan,
is nog volkomen onopgelost. De daling van
rte mark gaat met rassche schreden verder.
Wij hebben de verordening van 13 Januari
over het ,,Re,parations'lieferungsverbot" op
geheven en daardoor onze princlpieele bereid
willigheid te kennen gegeven om herstelleve
ringen weer te hervatten, als do financieel»
toestand van het rijk het toelaat. Op het oogen-
blik kan van zulk een mogelijkheid niet gespro
ken werden, IH k*m derhfJve
voorloopig ten behoeve van u en uwe vrienden
noch een garantie voor betaling der herstel
kolen, noch een vergoeding voor de in beslag
genomen kolen noch een vergoeding voor de
kolenbelastingen op zich nemen.
De rijksregeering heeft reeds voor het op
heffen van het lijdelijk verzet zich met de
vraag bezig gehouden of niet de algemeene
eoonomische toestand een opheffing van de
kolenbelasbing noodzakelijk maakt. De kolen-
prijzen zijn de grondslagen voor de geheele
ontwikkeling van den economischen toestand.
De daling dezer prijzen zoowel voor kolen, ten
behoeve van de industrie, als voor huisbrand,
is noodzakelijk; derhalve is de rijksregeering
thans besloten de kolembelasting op te heffen,
deze echter niet te laten afhangen van de da»
ling der kolenprijzen.
„Om de mijnen in staat te stellen levering»
verdragen af te sluiten betreffende de brand
stoffen, welk door de bezettingsmogendheden
van hen opgevorderd worden, gaat de Duit»
sche regeering ermee accoord, dat het kolen-
syndicaat de daarvoor benoodigde hoeveelhe
den vrij geeft. Ook de kolencommissaris zal
bij zulke leveranties niet ingrijpen. Bij de be
handeling der kwestie hoeveel kolen zich in het
bezette gebied bevinden en hoeveel er naar het
onbezette gebied gaan, moet vermeden worden,
dat door mogelijke overeenkomsten de regee
ring op een of andere wijze gebonden wordt.
De principieele behandeling der verschillende
vraagstukken moet een voorwerp voor latere
onderhandelingen tusschen de regeeringen
blijven. Daar echter tusschen de regeeringen
op het oogenblik over deze kwestie niet onder
handeld wordt, gaat de rijksregeering ermee
accoord, dat de industrieele organisaties harer
zijds onderhandelingen over het weer op gang
brengen van het bedrijfsleven voeren en haar
vertrouwensmannen daarmee belasten.
„De regeering moet echter onvoorwaarde
lijk voorop stellen, dat geeu onderhandelingen
of overeenkomsten getroffen kunnen worden
over vraagstukken, welke de staatkundige
rechten, met name de souvereiniteitsrechten,
betreffen.
„Wat ten slotte de regeling van den arbeids
tijd aangaat, daarvoor gelden uitsluitend de
wettelijke bepaliugen van het rijk. Dat een
nieuwe wettelijke regeling van den arbeidstijd,
in de allernaaste toekomst ontworpen is, mag
als bekend worden aangenomen".
