stadsnieuws
UIT BIADEF1 En
TIJDSCHRIFTEM
i
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
StSS f,1* j,?-»
ADRESSEN
1
a
„MUSIS SACRUM"
F». Wed. C. v. d. Most ?,".r
Het wonderorgel
55ste JAAKOANO
DONDERDAG 17 MAART 1932
No. 16285
t^VJï^?ïeele®' maar V00Tal h6t Wes"
;rrr?s sr»^nt het optre-
BUREAU KOEMARKT 4, SCHIEDAM
TELEFOON INTERCOMM. 68085
GROOTE huurdersstaking
IN AANTOCHT?.
v^rarr^teekendan meenen ^bter, dat uitstel
hun m °m van 51:001 beIaog is, omdat, naar
Êchifd ning:' wat de hoofdzaken betreft, voor
Won) aiQ dezelfde regeling dient getroffen te
v,,., ?n' Welke voor Rotterdam zal warden
gesteld.
I VAN DUINHOVEN NIET BEVREDIGD
burgerlijke stand
LEVE DE SCHOONMAAK!
n
CONCERT- EN FEESTGEBOUW
in
rniiiiinniiiniHHUHnifiiiiHiniinimnimiiiiiiiiimiiiiiiiiiiniimniiiniiiiiiiniiI
CLERICALISATIE
EEN BLAMAGE
MINISTER VERSCHUUR LIBERAAL?
IN HANDEN VAN EEN MAGNETI
SEUR GEVALLEN
DIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN.
NOTEERING MOUTWIJN EN
SPIRITUS
HOUDT DEN GOEDEN KOERS.
lffl
L>e ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWS
SCHIEDAM SCHE COURANT bedraagt, traneo
bU voci uitbetaling:
Per Jrie maanden 3.25; per maand 1.10;
per week 25 cents.
Bij bezorging franco per pos* bedraagt de
abonnementsprijs per drie maanden ƒ3.76, bU
vooruitbetaling.
LOSS- EXEMPLAREN zUn 8teeds OM
bureau Koemarkt 4 verkrijgbaar
oei stun.
POSTCHEQUE- en GIRODIENST No. 81440.
HIEDAMSCHE
A
cents
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt:
Voor 16 regels 1.55. elke regel meer 25 ets.
BÜ contract aanzienlijke reductie.
Geen prijsverhooglng voor den Zaterdagavond.
Reclames tusschen den tekst dubbel adv tarief.
Lie ladlgheldsadv half tarief Voor Liefdadig»
heidsadvert worden geen contracten afgesloten.
Kabouter-ad verten tien: 6 regels 0 60: 10
rege 1.15 regels fl.50, bij vooruit
betaling. Porto voor opzending van brieven
gelieve men bij te voegen.
Graiis-Ou^t vailenverzekering f 5(JU.bij overlijden door eon ongeval; 500.bij verlies van beide banden, voeten of oogen; f 250.bij verlies van één band, eén voet ol een oog; 150.— bij verl
vinger: f 50.— bij verlies" van twee voorste ledematen alle vingers van een hand; 25.— bij verlies van eiken anderen vinger. De Verzekering loop» op Je voorwaarden als eenmaa
vinger.
Verzekering loopt op
tan een duim; J 75.— bij verlies van een wijs»
eenmaal per maand in dit blad worden afgedrukt.
DE 0pHOOGING VAN DE
BROERSVEST.
Andere oplossing mogelijk?
Adres van twee brouwerijen
Van de N.V. Beiersche Bierbrouwerij „De
Amstetbron" en d® N.V. Brouwerij d'Oranje-
boom is bij den Gemeenteraad ingekomen een
«dres waarin zij als bun ooi-deel uitspreken,
'Jat bij de uitvoering van bet raadsbesluit van
27 November 1931 conform de ontworpen plan
ten en toekening. de eigendomsrechten van
Lequestranteru, evenals die der overige be
woners van de Broersvest W.Z. op onrecht-
*datig® wijze zullen worden aangetast.
Zij meenen dat een meer bevredigende op-
'osslmg voor alle belanghebbenden gemakkelijk
kan worden bereikt, indien de glooiing van
de Broersvest wordt aangebracht als op de
teekening bij het adres overgelegd en waarvan
het verschil in hoogte geleidelijk is wegge
werkt. Zij verzoeken het Raadsbesluit van 2?
November 1931 te wijzigen als in haar adres
nader is
aangegeven.
Men verzamelt reeds gegevens
verzameld Inzake
spreid waarte 0rdt cen circulaire ver.
X™ moeta »™e7
heeft te schrijven ®en
huur men betaalt' enz. V Weei
Het - de bedoeiing om een station
er van op te steller. at'sti>ek
verdiende loon 7 VT^T Van h*t
Wanneer de staUs^L 8311 "«ur.
3000 tot 4000 geglf 'S (men wilde
onderteekenaars va,n de cireulairS^11 81,8
zelfden datum aan den hulselgeoÏJ'P T
doelen. dat ïfl voortaan 20 procent tef mede'
zouden betalen. Men hoopt, dat m,«der
ongeveer 3 a 4000 huurders dez»°P dien dag
aan hun huisbazen zouden doen ®tdedwsling
de verlaagde huur niet acoenW, 0* men
het geld op een bank worden ïïw' d8n 208
gevolg van de actie zou dan Sa?
moeten krwnr... dat er zou
laging van de hur™ of ver-
Reeds zou het verzamelde matw,Ml bMbtm
"''■gewezen, dat gemiddeld 20 a 40 pet. van
d« inkomens verloren gaan aan huishuur.
Men voert de actie buiten de vakorganisaties
om en onder alle- politieke richtingen.
ONZE WINKELSLUITING ALS IN R'DAM?
ensch dor sociaal-democraten
®inkelïaxnenVDuinhoveemeeoteraad d® h<7em
f Wilde hebben mevTOuw Bemhem
feode de Winkelsluaf® do voorstellen betref-
bij den gemeent©raad
..Ondergeteekendem, ]ec]eri 0
pn hiermede de eeT u voor te ,7 .f33
handeling van het voorstel derrommrtJte
Voor de Strafverordeningen inzake 7
^-uitingswet eenigen tijd uit te stelten
v^rdbezhand€,iBg Tl'1 reedS bierom gemot i-
dS 15 m' 0radat u V°orste' eerst op Dins-
komen. M8an lB der ««n i, ge.
bi bij het regelen van deze materie mag
u't het oog verloren worden, dat belde
gemeenten steeds meer tot een economische
^nheid naar elkander buigen.
Op dien grond meenen ondergeteekenden hun
Voorstel bij Uwen Raad te mogen aanbevelen
4"i vertrouwen zij, dat Burgemeester en Wet
houders bereid 'gevonden zullen worden met
het Gemeentebestuur van Rotterdam over een
gemeenschappelijke regeling in overleg te tre
den".
Hij wil interpelleeren
Het aid lid van den Raad de heer A. van
lllnnth0ven., beeft den Burgemeester, inzake
den der politie bij de huurdersstaking den vol
genden brief toegezonden-
„Zeer tot zijn spijt heeft het antwoord van
den heer Burgemeester ais hoofd van de
tuttig inzake het optreden van de politie bij
taJp- huurderssteking in de Gorzen, onderge-
■vv^de niet kunnen bevredigen.
blaarh* van publiek belang is, dat volle
Jeefd 1 komt' verzoekt ondergeteekende be-
v hem de bij art. 25 van het Reg]eme.nt
den K°rde geb°den gelegenheid te verschaffen,
I 1eer ®ul'gemeester als hoofd van de politie
r7iif u13eIIef'ren 0TCT bet optreden van de
lle "J de huurdersstaking in de Gorzen."
Aangifte van 14—16 Maart
GEBOREN: Theresia L. M., dochter van L.
W. vveeiand en M. L. Volleman, Nieuwe Maas-
straat 90 - Ernst H. R„ zoon van E. F. Goe-
en ,7°Ike> Westfrankelandschestr 79
p- Cornells W.. zoon van M. J. A. van der
Linden en J. van den Oosten. Bagijnenhof 3
Joseplima E. M., dochter van C. T. M.
Zoetmulder en J. Berns. Kethelstraat 18
Lornelis. zoon van J. de Zeeuw en A. Kooij-
hi an. Da Costasrtraat 5.
GEHUWD: G. H. Stam 31 jaar en G. Pas
man 26 jaar. J. Hoppe 25 jaar en N. C. W.
*«ttneveld 19 jaar,
Komt, mannen, niet kniezen in schoonmaak
verdriet.
Want heb je wel reden tot klagen?
Al vind je het dwaasheid, ik noem in dit lied
Want werkelijk anders bezie ik het niet:
Den schoonmaak de schoonste der dagen.
Wij mannen zijn vrij dan, wij zijn toch te veei
Wij mogen de straat op, naar buiten'
is dat niet genoeg voor de karig,stekeel
n kuP,W17L7aP?t' 1maaT 3e hart toch nog heel,
Om t lolligste liedje te uiten?
Thuis juich je en springt over emmer en teil
te z!Tt i PleiZlier ln de Plassen.
Tot'T*r 3e hei!'
VmUdw^SJ6 7e€T rooken fn 't heilig salon:
7. maar tegen de zalige zon;
De 7nn °n,nu dulden wat vroeger niet kon:
6 ZOn in bet water zien schijnen!
Romt, mannen en vrouwen, dde naarstig van
UsLiid
Komt t'S futbrts«sch versiert^,
In H 3at 0118 'n inniger schoonmakerslfaed
'and, liej properste schoonmaakstersiand,
etl schitterend schoonmaakfeest vieren.
Ceeh klemmende klacht dus, maar 'n vroolijlte
toon
Pordringe van vreugde Je huis nou!
e bloemen der lente, daar heb Je haar kroon,
Je bouwt van het jeugdige groen haar een troon
Eh huldigt de HoUandsclie liulsvi'ouw!
LANQE HAVEN 115 - TELEFOON 68883
SCHIEDAM
Reel. 10239S 7
Rund- Kdlfs- en Vdrinnst'ureri' -Te. P8342 Autofrlooi Koeling
IA «?N\
vw?/ 'V
PROTEST TEGEN HET LUNAPARK
Vragen van eenige Raadsleden
Door de heeren J. van den Tempel, N.
Scheurkogel, H. van der Kraan en A. Stahlie
loden van den Gemeenteraad zijn onderstaande
vragen tot den Voorzitter gericht, waarop zij
gaarne zoo spoedig mogelijk antwoord zouden
ontvangen
1. Is het waar, dat door het College van
B. en W. vergunning is verleend, om gedu
rende een tweetal weken in deze Gemeente
een publieke vermakelijkheid', zoogenaamd
Lunapark te expioiiiteeren?
2. Zoo ja, zijn B. en W. dan niet van oor
dcel dat een zoodanige vergunning niet valt
onder de AJgemeene machtigiag voor
ningBen°W ve^xektC? eTaad 833 bet College
van x5» Tir
3. indien B. en W. van oordeel zijn dat de
bovenbedoelde vergunning wel valt onder deze
machtiging, zrjn B. en W dam niet van mee
ning. dat, zoo ooit, het thans toch zeker niief
de tijd is. om een dergelijke kermisvermaivelijk-
heid zonder voorkennis van den Gemeenteraad
toe te staan.
VOETBALLEN
Op het Gemeentel- Sportterrein aan den
Havendijk hebben twee gemeentelijke diensten
geprobeerd, welke van beide het beste voet
ballen kon: de politie of de plaatselijke wer-
ken. De P. W.'ers bl^kieni ae sterken, zij
bonnen met 21.
POGING TOT INBRAAK
G. B. R„ wonende aan de Snelliusstraat.
"'eed aangifte bij de politie, dat gistei avond
getracht is bij hem in te breken. Toen hij, na
«en oogenbiik weg te zijn Sjeest, bU zijn
■woning terugkeerde, bemerkte hij, dat n kope-
reu «lotplaat van de deur verbogen was.
HANDKAR TE WATER
Gistermiddag hebben twee schooljongens uit
baldadigheid een handwagen van de Unie-Mij.
in e Nieuw© Haven gereden.
DE SCHADE WORDT BETAALD
Op den hoek van de Aleidastraat en Burg.
Knappertlaan botsten de wielrijder L. A. W.
alhier en eeu luxe-auto, bestuurd door D. v.
B., eveneens van hier, tegen elkaar op. De
fiets werd gedeeltelijk' vernield, doch v. B.
zal de schade betelen.
GEVALLEN
Aan de politiepost Groote Markt is gister-
morgen G. K. alhier verbonden. Hij was op de
Hoogstraat gevallen en had zich daarhij aan
08 linkerhand verwoud.
Zonder RECLAME geen omzet,
1 98en wi"st; de DRUKINKT is de a
kracl)t van 't huidige zakenleven p
Uit een artikel van W. Lutkie in „Aristo
Bij gelijke bekwaamheid en moreele ge.
schiktheid: leeken vóór! Maar zelfs oij
gelijke onbekwaamheid moet nog als gering,
ste kwaad gekozen worden: priesters vóór!
Omdat dezen dan toch, dank hun opleiding
en de genade van hun priesterschap, over hst
algemeen minder onheil zullen stichten voor
geloof en zeden en, dank hun strengere dig-
ciplineering, minder gevaar opleveren voor
het verstoren der orde in'de gemeenschap.
De schrijver wijst op de afdoende weerlegging
van het „onzinnige" verwijt: „stelselmatige cle-
ricalisatie". Het helpt niet.
De oorzaak ligt in een geestesgesteltenis,
ook onder katholiéken, "die niet schroomt op
zettelijk en-openlijk den eerbied voor pries-
ters te ondermijnen.
Zij zijn leep genoeg om, desgevraagd, het
onderscheid te erkennen tusschen priester
schap en priesters, maar dte distinctie is
geen levende, geen bepalende factor in hun
denken en spreken. Indien ertoe opgevorderd
zullen zij theorethiscli ze nog erkennen, doch
overigens blijven zij ze practisch negeeren.
En zij kunnen toch weten dat de eerbied
voor het priesterschap ten zeerste geweld
moet lijden, waar de eerbied voor de priesters
wordt ondergraven. Zij weten heel goed, dat
hun verdachtmaking niet enkel zal neerko
men op die priesters welke inderdaad zelf, eu
op schuldige wijze, er aanleiding toe mochten
hebben gegeven, doch tevens op alle anderen.
Voor de priesters zelf is verdacli -makende
critielc zoo tragisch niet. Kan voor ïen heil-
zaam zijn, als elke andere vernedering. DoCh
noodlottig is dit alles voor het volk en het
geloof van het (ook intellectueele) volk.
Indien zij al geen systematische clericalisa.
tie zullen uitroeien die niet bestaat, zeker
zullen zij het geloof verzwakken en de liefde
voor de Kerk en de trouw en de aanhanke
lijkheid aan al wat de Kerk representeert.
CHRISTELIJKE POLITIEK
Naar aanleiding van de uitlating van de
„Nederlander": „Zonder christelijke politiek'
zal het niet gaan-, wiet in Nederland, ook nis»
in het verkéea- tusschen de volken", schrijft do
liberale „Avondpost":
Wij willen onze voMadifeie Instemming m«t
die woonden te kennen gewen.
Indien in den baayeud van dezen tijd één
overtuiging in ons steeds krachtiger wordt,
can zefcei wel déze, dat tenslotte de giroota
zee elijke wetten, geboden en waarheden van
iet ohiistendom de stuwende krachten zijn,
die de mensohheid op het goede spoor zullen
moeten brengen en houden. Wij behoeven
daarbij met elkander niiet te gaan twisten
over den inhoud van ons geloof, over
orthodoxie en modernisme, wanneer wij het
met elkander maar eens worden (en dat ka'
zeer zeker) over de groóte zedelijke grond
waarheden van het christendom, en wanneer
wij onze politiek daardoor maar laten leiden.
Wij voor ons wij zeiden het al voel©0
meer en meer in ons de overtuiging groeien,
dat, waar letterlijk alles in deze tijden den
mernsch ontvalt, en d'it nog wel nadat hij óP
het gebied van ontwikkeling, wetenschap,
outdekkingen, techniek tot een schier duize
lingwekkende hoogte gestegen was, tenslotte
het geloof de eenige steun blijft, die hem in
bet tumult en 't gerucht dezer tijden staan
de kan houden. Zoo zal ook voor de samen
leving voor den staat een politiek, die reke
ning houdt met de normen, de geboden van
bet christendom de eenig-goede zijn, en die
politiek is dan niet aan een bepaalde partij
of bepaalde richting gebonden. Christelijke
Politiek en reohtsche politiek dekken elkan
der tenslotte niet.
Hier een goede grondslag te vinden voor
breeder politiek verband en breeder samen
werking in de regeering zij aan de leider3
onzer staatkunde in de naaste toekomst over
gelaten.
Onder dit opschrift schrijft d0 „Gelderlan
der":
Alle Dultsche radio-stations hebben giste-
ren de redevoering herhaald tenminste
een gedeelte ervan wolke de Duitsche
rijkskanselier op 25 Februari in den Duit-
sehen Rijksdag heeft gehouden. Deze uit
zending trekt waarschijnlijk zeer de aan
dacht, want als wij ons goed herinneren, is
dit nu al de derde maal, dat ze Is herhaald,
Intusscben mogen onze Oostelijke buren
vernemen, dat wij er met. -ntsteltenis naar
geluisterd hebben. Het was belangwekkend
den Rijkskanselier te hooren spreken, voor
wien wij hier den grootsten eerbied koeste
ren; maar welk een indruk heeft daarbij
het Huis van Afgevaardigden gemaakt! Om
't kort en goéd te zeggen: 't was een bende.
Minister Groener spreekt in zijn laatsten
brief aan Hitler van „Duitsche eer en
Duitsche beschaving", maar van deze
beschaving geeft de Rijksdag een diep
treurig beeld. Ze schreeuwen en
raaskallen er als vischwijven; de Rijks
kanselier kon in het begin geen zin
voleindigen, zonder door een Indianengehuil
te worden onderbroken; de president van
dén Rijksdag verzocht tevergeefs om stilte,
riep vruchteloos enkele leden tot Je orde,
men schreeuwde en brulde condor ophouden.
Zoo gedraagt zich slechts een vergadering,
waar elk begrip van beschaving zoek is.
Voor de eer van de Duitscue „Kultur" zijn
deize uitzendingen fnuikend, misschien
dat het in het „grosze Vaterland" eenigen
Indruk maakt als dit voor het buitenland
eens scherp en duidelijk gezegd wordt.
De vrienden van Duitschland hebben zich
diep geschaamd; de vijanden achten zich be
vestigd in de overtuiging, dat er van dit
nit het lood geslagen volk van alles te ver
wachten is.
Een zekere handigheid kan men aan som
mige liberale journalisten niet ontzeggen.
Zoo gauw iemand een verstandig woord durft
spreken, waarmede nagenoeg ieder geregeld
en nuchter denkend mensch het eens moet
zijn, gaat de juichkreet op: „Hij denkt en
spreekt zuiver liberaal Nieuwe Rotterdam
mer en Handelsblad hieven thans een derge
lijk eendrachtig gejuich aan naar aanleiding
van de laatste diepgaande redevoering van
onzen minister van Arbeid in de Eerste
Kamer.
De „Volkskrant" antwoordt o.m. als volgt:
De liberale pers mag zeggen wat ze wil,
maar ze moet niet te verstaan geven, dat
onze ministers tot het liberalisme zijn be
keerd: zulk een aantijging, hoe bedekt ook,
aanvaarden wij niet.
Bij alle verschil van meening dat er
tusschen hen en ons over deze onderwerpen,
over werkverschaffingwerkloozenzorg
loonpolitiek, moge zijn, weten we dat de
ministers mijlenver af staan van de liberale
inzichten en zich vast overtuigd houden
dat zij, door de omstandigheden zooals zij
die zien gedreven, en met het oog op de
groote belangen die ze hebben te verzorgen,
desniettemin christelijk-sociale politiek
voeren.
Indien wij dit niet meenden, moesten wij
hun aftreden eischen niet alleen, maar
mochten wij niet rusten voordat wij hen van
hun plaats hadden verdreven.
Zijn de liberalen over de ministers van
Binnenlandsche Zaken en van Arbeid goed
te spreken, vandaag maakt de N. R. Ct. het
toch wel een beetje te bont.
Zij haalt n.l. minister Verschuur heele-
maal naar zich toe.
Dit naar aanleiding van het antwoord, dat
de minister aan den heer Serrarens heeft
gegeven in verband met hetgeen deze over
het loonniveau en de koopkracht-theorie had
in het midden gebracht.
De minister heeft, zegt de N. R. Ct., in
Wezen liberaal-economische theorieën ver
dedigd.
Uitspraken als: „het Is noodzakelijk de
persoonlijke werkzaamheid te bevorderen"
en: „er bestaat een economische gebonden
heid, niet alleen aan den gegeven rijkdom,
doch vooral aan de eigenaardigheid van het
werkende individu", kan immers elke
liberaal ten volle voor zijn rekening nemen.
Aldus het liberale blad.
Indien die uitspraken door ledereen kun
nen worden aanvaard, waarin zit dan het
liberale karakter, dat de N. R. Ct. er aan
toekent
Liberaal noemt het blad ook 's ministers
conclusie, „dat sociale maatregelen niet ge
nomen mogen worden zonder dat men de
economische mogelijkheden in het oog heeft
gevat". I
Die conclusie behoeft niet liberaal te zijn,
zoo min als men liberaal is wanneer men in
een loonsverlaging toestemt omdat de econo
mische nood er toe dwingt.
Hoe men afgezet wordt
Voor het Kantongerecht te Gouda is gisteren
behandeld de zaak tegen A. de Bilde, magne
tiseur te Rotterdam wegens het onbevoegd
uitoefenen der geneeskunde.
Deze de Bilde had een zoon van mej. Eefj©
van Leeuwen te Moordrecht, die lijdende was
aau t. b. c., „behandeld" en hem medicijnen
veastrekt, waarvoor hij een abominabel hoogen
prijs had berekend.
Verdachte was niet verschenen.
De getuige mejuffrouw van Leeuwen ver
klaarde, dat deze de Bilde haar zoon mas-
seeide en telkens met de autobus van v. Gocb
fleschjea medicijn meegaf, waarvoor zij bij
zijn bezoek telkens groote bedragen moest be
talen. Voor twee fleschjes rekende hij ƒ13,
binnen een tijd van 14 dagen was ze aan dezen
„dokter" meer clan ioo kwijt.
Hoewel hjj beloofd had haar zoon binnen
drie weken t£ genezen, werd zijn geaondhewiz-
toestand steeds slechter en tenslotte is hij
overleden.
Daarna hebben de zoons van getuige hem
gegrepen, omdat zij meenden, dat ze waren op
gelicht.
De Ambtenaar van het O. M., mr. Lange-
tneyer, requisitoir nemend, zeide nimmer zoo'n
ernstig geval van het onbevoegd uitoefenen der
geneeskunde te hebben medegemaakt. De Bil-
de heeft nimmer eenige vooropleiding geno
ten, doch is op eigen gelegenheid begonnen
en vraagt voor zijn bemoeiingen abnormaal
hooge vergoedingen. Hij wenschte derhalve
een zware straf toe te passen.
Het ten laste gelegde bewezen achtende
eisohte hij een boete van 300 subs. 30 dagen
hechtenis.
De Kantonrechter, die het van belang acht
te den chauffeur, die de medicijnen vervoerde
nog te hoaren, bepaalde de uitspraak op 24
Maart a.s.
Men loopt door een woud van püpen
EEN ONVERGETELIJKE INDRUK
Passau, de schoone stad aan den Donau .bezit
een bijzondere beroemdheid: den St. Stephans-
dom. Zijn prachtige fagade is een schitterende
schepping van den barokstijl. De imposante
achthoekige koepel geldt als één der belang
rijkste bezienswaardigheden van Zuid-Beieren
Maar het eigenlijke meesterwerk, ter wille
waarvan de duizenden vreemdelingen van hein
de en ver en uit alle windrichtingen naar Pas
sau komen, is het reusachtige orgel in den
Stephansdom. Het is het grootste kerkorgel
der wereld. Een orgelbouwersfamille, de Stein-
meyers in Oettingen (Beieren), die van ge
slacht op geslacht hun vak beoefenen, hebben
Het wonder van Passau in een schrijn
van barok.
het door hun voortdurenden arbeid dien roem
gegeven.
Onuitputtelijk zijn de uitdrukkingsmogelijk
heden van dit orgel; het bezit niet minder dan
208 registers 5 manualen en 16105 pijpen.
Vijf afzonderlijke orgelwerken kunnen
samenklinken tot een geweldige klankvolheid,
kunnen muzikale contrasten teweegbrengen,
als zelden gehoord worden. Het hoofdorgel,
het grootste van de vijf, is ingebouwd in een
kostbare barokkast van-16 meter hoogte; de
106 registers zijn over zes verdiepingen ver
deeld. Het „Epistel-orgel" en het „Evangelie
orgel" vormen schitterende barokpeudanten in
de zijbeuken van den Dom, het koororgel staat
in een nis van het presbyterium, en zijn klank
dringt spookachtig door traliewerk. Maar het
wonderbaarlijkste is het echo-orgel. Het is in
het dakgewelf gebouwd en door de „Himmel-
fahrtswölbung" dalen haar bovenaardsche to
nen op de luisteraars neder. Deze orgeltonen
uit een hoogte van 30 meter geven een zóó
eigenaardig muzikaal effect, als wel ergens ooit
te hooren zal zijn.
Deze vijf orgelwerken zijn alle vanaf de
verplaatsbare hoofdspeeltafel bespeelbaar.. Het
inwendige daarvan is een zee van fijne draden:
de electrische contacten voor registers en
toetsen. Maar ondanks het onnoemelijk aantal
registers, treden en knoppen, is alles voor den
organist gemakkelijk te bereiken.'
Nog interessanter is een rondgang door het
hoofdorgel zelf. Men loopt door een woud van
orgelpijpen! Smalle gangen tuschen verschil
lende rijen, van waaruit stemmer en intona-
teur hun werk verrichten, vormen den weg.
Onvergetelijk is de indruk, dien de verscheiden
heid van pijpen wat grootte, vorm en ma
teriaal betreft op den bezoeker maakt; bijna
van elke pijp is dat verschillend. Hoe grooter
de orgelpijpen zijn, hoe dieper de toon, dien
ze voortbrengen. En hoe kleiner des te helder
der. Men komt voorbij de beroemde pijpen:
den wijden prestant met zijn krachtigen klank,
de nauwe viola da gamba, die een scherpen
strijktoon voortbrengt, den meer naar achter
staanden, naar boven conisch verloopenden
gemshoren, die werkelijk als een horen klinkt.
Pijpen van hout, van koper en van tin wis
selen elkander af. De grootste van alle treft
men in het pedaal van het orgel aan. Het zijn
de diepe tonen van de geweldige basregisters
contrabas 32' en contrabombarde 32'. De groot
ste ervan, wellicht de reusachtigste orgelpijp,
die ooit gebouwd werd, reikt tot- aan de vier
de verdieping en heeft een lengte van 11,3
meter en een doorsnee van een hal ven meter.
Ze is gemaakt van zink. Het gewicht bedraagt
306 kilogram. Om een toon voort te brengen,
verslindt ze een bijna onmetelijke hoeveelheid
wind. Als „contrast noemen wè één der klein
ste pijpen, die bij een doorsnede van 3 m.M.
slechts een lengte van 8 m.M. heeft. Daarom
kinkt ze dan oók 10 octaven hooger dan de
hoogste pijp.
Voor elk der afzonderlijke orgelwerken is
een gelijkstroommotor aanwezig. Voor het
hoofdorgel zelfs twee en daarenboven drie ven
tilatoren, die per minuut 100 kubieke centi
meter gecomprimeerde lucht leveren. De wind
der motoren vult bijna 15000 membranen en
honderden registerbalgjes. De tien blaasbalgen
van liet hoofdorgel hebben een totale opper
vlakte van 10 vierkante meter. Het geheele
orgel, met alles wat daartoe behoort, beslaat
een oppervlakte van 36 M2. Het draad, dat in
het orgel aanwezig is, heeft alles bij elkaar de
ongelooflijke lengte van 700 kilometer!
In den tijd van het vreemdelingenverkeer
wordt dagelijks op liet middaguur het orgel
bespeeld. Het geweldigste bruisen van de zee,
het teedere suizen van den zefier, de lieflijke
hobo en de menschelijke stem, de vox humana
alles drukt het goddelijke instrument uit.
Dagelijks om het middaguur vult de Dom van
Passau zich met vreemdelingen. Zij willen den
indruk van liet reusachtige orgel ondergaan
en medehemen naar hun vaderland. De her
innering eraan verbleekt nooit, want de in
druk ia onvergetelijk.
Verwacht wordt:
Zwakke tot matigen, NooixhOoetelijke tot
Noord-Westelijken wind, gedeeltelijk bewolkt,
weinig of geen neerslag, weinig verandering in
temper aituur.
Lichten op van 's avonds 6.36 to^ 's morgens
5.39.
Iedereen Maandagavond repetitie Harmonie-
gezelschap St. Ambrosius. R. K. Volksbond,
8 uur. Aanmelding nieuwe leden. Instrumenten
beschikbaar.
lederen Woensdag bestuursvergadering R. K.
Metaalbewerkers bond „St. Eloy", Gebouw R. K.
Volksbond.
lederen Woensdagavond half 9 verplicht»
bijeenkomst St Jo& Gezellen Schiedam L Ver»
eenlgingsgebouw Lange Haven 70 Conferentie
over: Populair Godsdienstige Onderwerpen,
door den praeses.
lederen Woensdag om half 9 bestuurs
vergadering van het afdeel Inga best uur van den
Ned. R. K. Volksbond.
lederen Woensdagavond om half 9 repetitie
..Schiedams Mannenkoor" (dirigent Paul v d.
Putten). Groote zaal van den R. K. Volksbond.
lederen Woensdagavond van 8 tot 10 uur
m den R. K. Volksbond gelegenheid tot het
afhalen van naaiwerk voor de Th er es ia-
vereen Iging.
lederen Woensdagmiddag van 33H uur
gelegenheid tot afhalen van naaiwerk voor de
Missienaai ver een iging. Korte Kerkstraat 4.
lederen Donderdag om 8 uur repetitie R K.
Gemengde Tooneelvereeniglng „Alberdingk
Tbijm". Gebouw R. K. Volksbond.
lederen Donderdagavond van 810 nur
repetitie Polyhymnia. R. K. Volksbond.
lederen Vrijdagavond van half 9 tot half 11
repetitie Konlnkl. ZangvereenIging Schiedam»
Mannenkoor „Orpbeus" onder leiding van Ed.
Flipse. Gebouw R. K. Volksbond.
lederen Vrijdag om 8 uur cursus R. K.
fc.H.B.O. Gymnastieklokaal, ingang Warande.
lederen Zaterdagavond: Ned. R. R. Bond
ren Houtbewekers, Meubelmakers, Behangers
en aanverwante vakben „St Antonius" Va®
half 8 tot half 9 zitting van het bestuur.
Gelegenheid tot aanmelding van leden.
Donderdag 17 Maart
Ledenvergadering van den R. K. Bouwvak-
arbeidersbond St Joseph, afd. Schiedam, ia
bovenzaal R. K. Volksbond te half 8 uur.
Woensdag 23 Maart
Vergadering R. K. Kiesvereeniging „Recht,
Plicht en Orde" In den R. K. Volksbond.
Dinsdag 29 Maart
Verga/lering R. K. Fabrieksarbeiders (eters)-
bond „St. Willibrordns". Lezing van pater
Determeijer O.P. over de encycliek „Castl
Connubii",
17 Maart: Tivoli-schouwburg, Mijnheer
Hazehart (Verkade-gezelschap) 8 uur Ver-
eenigingsgebouw (Stationsplein), Eruditio Mu-
sica, 8 uur.
19 Maart: Groote Schouwburg, Een lieve
ling van he>t publiek (Rott Hofstadtooneel
8.15 uur Nutszaal, 3e volksconcert Rott.
Trio, 8 uur.
22 Maart: Groote Schouwburg. Elisabeth
van Engeland (Rott. Hofstadtooneel) 8 uur.
Bioscopen; Goedgekeurde programma's
tot en met Donderdag 17 dezer in: Grand,
Meisjes in uniform (v. volw.); Thalia, Da
dochter van den draak (v. volw.); Olympia.
Ben Hur (v. volw.); Corso, In geheimen
dienst (v. volw.); Roxy, De man met het dub.
bele gelaat (v. volw.).
Tentoonstellingen; Unger em van
Mens, Eendrachtsweg 27: weTken van J.
Ladeizem (tot 4 April); Rott. Kunstkring:
Het HoUandsche Winterlandschap (tot 21,
Maart).
SCHIEDAM, 17 Maart. Officieele no teer in g
van de commissie uit de Kamer van Koop,
handel.
Moutwijn
Moutwijn per H.L. ad 46 pet. 8.60.
HERMAN JANSEiN
Spoeling
Spoeling 1.40.
PLAATST REGELMATIG
UW KABOUTERTJE! j