I
STRESEMANN'S LOCARNO-
POLITIEK.
I
Uit de nagelaten geschriften van
den grooten staatsman.
MAANDAG 25 APRIL 1932
f DE AARD VAN HET KABINET.
H. M. DE KONINGIN.
DE VERBANNING DER JESUIETEN
UIT SPANJE.
NIEUWE BEDEVAARTSKERK
TE BRIELLE.
DE INBRAAK TE NIJMEGEN.
De daders blijven steeds
ontkennen.
De portefeuille met 650 nog
niet terecht.
DE MOLEN „DE ADRIAAN"
AFGEBRAND.
Een van Haarlems mooiste stads
beelden' vernield.
EEN K. R. O.-UITZENDING VOOR
„DE JONGE WERKMAN".
ROOFOVERVAL TE HOUTHEM.
Een wielrijder van de fiets
geslagen.
De daders met 800 verdwenen.
F. A. L. VAN DEN BERGH t
DE NOOD DER BINNENSCHIPPERS
Bittere-armoede in verschillende
gezinnen.
Om regeeringsmaatregelen verzocht.
DE INDISCHE POSTVLUCHTEN.
WERELDSNELHEIDSRECORD VOOR
TREINEN.
EEN STRIJD TEGEN VOOR-
OORDEELEN.
HET RUSSISCHE VRAAGSTUK
BLIJFT ACTUEEL.
Zeer langzaam vorderen de
onderhandelingen.
Ruslands positie.
Groote bescheidenheid van
Hindenburg.
De „Nederlander" schreef onlangs:
„Dat een Kabinet, hetwelk zoowel in zijn
samenstelling als in zijn werkprogram blijk
geeft te willen steunen op een bepaalde
meerderheid in de Kamer, niet een pai le
mentair Kabinet zou zijn, indien het nie
bovendien vooraf een fiat op zijn plannen
aan de meerderheid vraagt, is. gezien e
geschiedenis, geen oogenblik vol te ou en
Naar aanleiding daarvan constateerden
!,Uit hetgeen wij vroeger schreven kan
bekend wezen, dat wij het hiermede vol-
komen eens zijn, zelfs al zou men zich niet
op de historie kunnen eroepen
Waaruit de „Vrijzinnig-Democraat" be
sluit:
Dit alles wil zeggen, dat deze coalitie
vrienden het kabinet Ruijs de Beerenbrouck
beschouwen als een parlementair mimste-
rie".
Dat wil dit alles heelemaal niet zeggen.
Wij hebben vroeger uitdrukkelijk betoogd,
dat wij het Kabinet-Ruijs. als extra-parle
mentair beschouwen, omdat er geen band
bestaat tusschen het Kabinet en bepaalde
partijen als zoodanig.
Wij wilden alleen te kennen geven, dat
wij het volkomen eens zijo met de ..Neder
lander", dat het vragen van een vooraf
gaand fiat op zij» plannen door een Kabi
net aan de meerderheid, waarop het steu
nen wil, niet behoort bij de essentialia van
een parlementair Kabinet.
H. M. de Koningin is voornemens zich in de
eerste week van Mei voor haar zomerverblijf
ten paleize Het Loo te vestigen.
Jhr. Jan Fei-th, hoofdredacteur van „De
Kampioen" schrijft ons:
In het eerstvolgend nummer van het offi-
cieele orgaan van den „A.N.W.B. Toeristen
bond voor Nederland" zal een bericht verschij
nen van den volgenden inhoud, dat ik U reeds
hierbij aanbied, waar in uw blad op goede
gronden aanmerking werd gemaakt op een on
toelaatbare uitlating van een der „Kampioen
medewerkers.
„Zeer tot leedwezen der redactie van „os
Kampioen" verscheen in het vorige nummer
van dit weekblad, in een reis-opstel van de
hand van den heer Henri van Boovem over
een voetreis door Spanje, een passage, waaraan
enkele lezers terecht aanstoot hebben geno
men. Wij leggen hier gaarne de verklaring af,
dat bedoelde aanteekeni-ng over het klooster te
Seo de Urgell stellig niet in ons onzijdig toe
risten-orgaan thuis behoort; en dat wij dit ge
deelte zouden hebben geschrapt, indien het bij
het lezen van het handschrift niet aan onze
aandacht ware ontgaan."
DE FASCISTISCHE BEZEM
ORGANISATIE.
Scheuring... en toch geen scheuring!!
VAN GRIEZELIGE JESUIETEN EN
VROOLIJK CHRISTENDOM.
Uit het oproerig gekrabbel van A. B. K.:
Ook voor den minetdenikenden mensch, die
niet katholiek is, blijft er altijd iets griezeligs
aan de J«sjiieten, Hier helpt geen praten ais
Brugman tegen: de mensohen zijn daar ge
woonweg bang voor. Van de week heb rk daar
van weer een verbluffend bewijs gezien, ue
Jesuieten-pater Hendricbs vierde zij'» zeven-
tiigisten verjaardag. Dez© sehild^rabobt'ic^ ohqu
heer heeft oneindig aantal vrienden. en
kwam geen eind aan de fui-verij. Die dnivel-
BChe Katholieken zijn trouwens de éénige
Nederlanders, die weten wat een monsoh toe
komt. Er is daar altijd wat feestelijks aau
de hand en ze maken er wat van kn een
be-graf emisdirecteuir te Maastricht 2d méea
jool dan in een karakter-komiek te Groningen.
Pater Hendriohs haid ook een feest van zijn
betoeeriimgen, en hij werd daar begrcxH me^
een lied, waarin hij gezellig in de zon werd
gezet, met z'n groene soutane, zijn malle cUkks
das en zijn eeuwige bruine tasch omler en
arm. Hij had er geweldig plezier in.
Maar toen kwam „De Nederlander" en
sprak, met starre ontzetting over auli een
feestlied, van ex-protestanten, die zóó terecht
waren gekomen. Toen ik dat las, dacht ik zoo:
nou, die mogen blij zijn, dat ze een vroolijker
thuiskomen gevonden hebben dan bij die C. H
doodgravers. Maar het 'bewees tooh weer den
griezel, die niet-kathaliekem hebben van zelfs
zoo'n knussan ouden Jesuiet.
En wat blijkt me niu, wat ik nooit geweten
heb? Dat deze zoozeer gevreesde Jesuieten
Joden zijn, althans derzelver zetbazen, door
wier .bemiddeling „dieKatholieke Kerk, zoo
Rintii-nationaail gewonden ha". Het le mummer
van de Nedertandsche „Hitlar-krant" beeft me
dat gefleerd. Docent: Dr. Van Raippard
De J-esuieten, Joden en Jodengenootem.
Daar was Sulammitih-de-Moederkea"k dan toeh
nog kindersipeil bij!
Naar aanleiding van ons berichit, dat er een
scheuring in den Fascistenband „De Bezem"
heeft plaats gehad, deelt de bestuurder-secre
taris van den Fascistenbon d „De Bezem" ons
mede, dat hiervan geen sprake is, maar
dat ongeveer drie maanden geleden de heer
T Hooykaas met enkele vrienden uit den Fas
cisten Bond is getreden, daar er een meemings-
verschil bestond omtrent een onderdeel van
het beginselprogram. Als goed sectaristlsch
Nederlander sticht hij natuurlijk een nieuwe
partij. (Naar we meenen ongeveer de 8-ste
z.g. Fascistisch „beweging"). (Cursiveering van
ons. Bed.)
We haasten ons van deze „tegenspraak" van
ons bericht kondschap te doen.
Op Woensdag 27 April a.s. zal Z. H. Exc.
Mgr. J. D. J. Aengenent de nieuwgebouwde
Bedevaartskerk op het Martelveld te Brielle
plechtig consacreeren, hij gelegenheid van de
25e bedevaart der theologanten van het Groot-
Seminarie te Warmond.
De plechtigheden vangen om 8 uur aan; de
geloovigen en belangstellende pelgrims heb
ben toegang tot de kerk om half 10, wanneer
de relieken der martelaren, na de processie
om de kerk, plechtig de kerk worden binnen
gedragen en de altaarwijding begint; omstreeks
11 uur begint de Pontificale Hoogmis.
De namiddagoefeningon vangen aan om 2
uur.
Van uit de nieuwe kapel gaan clerus en
pelgrims naar de oude kapel om in plechtige
processie het kostbaar reliekschrijn, waarin zich
70 relieken der Martelaren bevinden, rond
te dragen, eerst naar het Martelveld, waar de
predikatie zal plaats hebben en voor de ver
schillende intenties zal gebeden worden, om ze
dan plechtig de nieuwe kerk binnen te dragen
en te plaatsen op het daarvoor bestemde mar
meren voetstuk, vóór het presbyterium. Daarna
zal de Bisschop een Pontificaal Lof celebreeren.
Deze plechtigheden zijn voor iedereen toe
gankelijk.
Ten gerieve van de belangstellende pelgrim
volgt hier de reisgelegenheid naar en van
Brielle op Woensdag 27 April.
a. bootgelegenheid: Van Vlaardingen v*
trekken er 2 booten om 9.30 uur, aankomst
Brielle 10.35 uur. Op deze booten is plaats voor
plm. 500 pelgrims.
b. per eigen autogelegenheid: over Maas
sluis. Vertrek der veerbooten te Maassluis en
Brielle, op elk heel en elk half uur. Duur der
reis Maassluis—'Kapel juist één uur. Tegenover
den ingang der nieuwe kapel is een parkeer
terrein voor auto's op eigen terrein.
c. per tramgelegenheid van Rotterdam (Rose-
straat). Vertrek 6.54 en 9.37, aankomst Brielle
8.17 en 11.16 uur.
Retour-gelegenheid: a. De boot vertrekt
6 en 6.55 uur. b. Tram: vertrek Brielle 4.22i en
6.58 uur. Retours Vlaardingsche boot zijn, des-
gewensoht, ook geldig op de tram.
Naar wij vernemen blijven beide verdachte
Duitsohers F .en H„ beschuldigd van de ge
welddadi-ge inbraak bij de familie S. op den
Groesbeeksohen weg te Nijmegen, nog steeds
ontkennen.
De politie is nog een dorde verdachte op heit
spoor gekomen, diens arrestatie kan ieder
oogenblik verwacht worden.
De bij den diefstal gestolen portefeuille met
650 is nog steeds niet teruggevonden.
De politie doet een beroep op de bewoners
van Groesbeeksohewieig, Fagelstraat en omge
ving om, indien ze iets vinden, onmiddellijk te
waarschuwen.
Bij het aanhouden door de politie zeiden de
beide verdachten uit Oleef te komen en koffie
gesmokkeld te hebben, terwijl hun vrouwen
aan de politie hadden meegedeeld, dat beide
mannen Donderdagavond om 9 uur van huis
waren gegaan. Bovendien staat vast, dat een
van hen kort voor de inbraak geïnformeerd
had of hij hij de familie S. een goeden buit
kon halen en hoe de indeeling van het huis
was.
Bij de confrontatie is een der verdachten
herkend door mej. S„ terwijl de heer S. ver
klaarde zich den man niet te herinneren. Het
onderzoek der politie heeft allerlei bezwarend
materiaal tegen de verdachten opgeleverd. Het
moet ook vaststaan, dat de aangehoudenen
zich tevens schuldig gemaakt hebben aan ver
duistering van rijwielen en dat zij de hand
hebben gehad hij de inbraken onlangs gepleegd
in de Pater Brugman straat, Sleedoomstraat en
in de Turmacfabrieken aan de Diemerbroek-
straat te Nijmegen. Het vermoeden is groot,
dat de Duitschers nog relaties hebben over
de grens.
Zaterdagavond is de molen „de Adriaan" aan
het Noorder-Buitenspaame te Haarlem vlak
tegenover de infa-nterlekarzerne tot den gTond
afgebrand. Om even zes uur zagen eenige jon
gens rook komen uit een steen-en gebouwtje
aan de Westzijde van den molen. De brand
weer werd gewaarschuwd en hoewel de vlam
men nog niet fel naar buiten sloegen, bleek
toch de houten kast reeds van onder tot boven
vuur te hebben gevat. Er was geen redden
meer aan. Weldra drongen de vlammen op
verschillende punten door het houten geraam
te lekten, dreigend omhoog om weldra In een
gigantischen brandstapel te veranderen, waai in
een van Haarlems' mooiste en meest typeeren-
de stadsbeelden ten offer viel.
Tegen de vuurzee leek het werk der Haariem-
sOhe brandweer kinderspel en toch was al het
materiaal uitgerukt. Met het oog op het gevaar
dat een instorten van den molen in deze vrij
dichtbevolkte huurt meebracht, werden de om
liggende woningen ontruimd.
Om kwart over zeven zakte de molen met
donderend geraas ineen.
Verzekering dekt de schade.
De „Adriaan" is de eerste molen die door
de Vereeniging „De Hollandsche molen werd
aangekocht. Dit gebeurde in Mei 1925, Thans
was hij in gebruik bij den Hand-elsiraad, die er
een opslagplaats had van kunstmest en een In
richting voor electrisCh malen van graan.
De molen was gebouwd in 1795, werd eerst
gebruikt als cement- of trassnalen en ten slotte
als korenmolen.
Paul Boncour spreekt op de ontwapenings
conferentie te Genève. j
STICHTING VAN KLEINE SCHOLEN,
Bisschoppelijke bepalingen.
Wij hebben dezer dagei aan St,. Jan ski. 'n
schrijven ontleend van Mgr. Diepen, waarin
deze 'n vermanend woord spreekt om onnoodige
stichting van kleine katholieke scholen zooveel
mogelijk te voorkomen. In „St. Bavo" en „Sta.
Maria" publiceeren thans H.H. Exc. de Bis
schoppen van Haarlem en Breda een gelijk
luidend schrijven. Ook in deze bisdommen
mogen dus katholieke instellingen, vereenigin-
gen of particulieren geen stappen doen, die
tot stichting eener kleine school kunnen leiden,
zonder tevoren de goedkeuring van den
Bisschop daarvoor gevraagd en verkregen te
hebben.
25-JABIG PROFESSIEFEEST.
Op 24 April is het 25 jaar geleden, dat de
Eerw. Br. Majella O. F. M. (in de wereld de
heer Rutgers Ravensloot), zijn intrede deedlin
het klooster der E.E. P.P. Franciscanen te wy-
chen, thans te Sittard, Missiehuis „Franciscus
Solanus".
Op 27 April a.s. viert de Eerw. Broeder No-
la.seus van Vliet O.F.M. in het klooster der Pa
ters E'raneiscanen te Nieuwe Niedorp zü®
1 jarig professiefeeS't.
HET NIEUWE SHAKESPEARE-THEATER.
LONDEN, 23 April. (H.N.). De inwijding van
het nieuwe Shakespeare-theater in de geboorte
stad van den schrijver had heden plaats in
tegenwoordigheid van den prins van Wales
en talrijke leden van het diplomatieke corps.
De toespraken werden gehouden door Baldwin
en door de gezanten van Frankrijk, en
Amerika.
Pontificaal Lof en Spreekkoor
uitvoering.
Naar wij vernemen, is de K. R. O. bereid
gevonden per radio uit te zenden de plechtig
heden van het Pontificaal Lof in de Kathe
drale Basiliek van St. Jan te 's Hertogenbosoh
op Zondag 29 Mei a.s„ waarhij Z. H. Exc.
Mgr. A. F. Diepen de nieuwe J. W'ers plechtig
als lid zal aannemen, alsook het na het Lof
op de Bossche Parade door J. W.'e-rs uit. te
voeren spreekkoor „Wat Wij Willem" van
Kees Spierlmgs.
Mem zal dus im het geheele lamd kunnen
meeleven met het eerste belangrijke naar bul
ten treden in het Bossche Diocees van de
groemhemden der Nederlandsohe Katholieke
Arbeidersbeweging.
De uitzending duurt van 2 tot 5 uur.
FLORAPARK TE NOORDWIJK-
De tulpen op het Florapark te Noordwijk
beginnen aardig te kleuren. Overigens houdt
het koude weer den bloei dit jaar wel tegen.
De wilde narcissen-beplanting in het bosc t
is prachtig er. zal ook nog langen tijd mooi
blijven, omdat hiervoor ook veel late soorten
gebruikt zijn.
Het bezoek aan het Florapark ls goed. Men
treft er ook tamelijk wat buitenlanders aan.
Voor de hyacinthen-inzendingen zijn de na
volgende bekroningen toegekend: groote gen-
den medaille aan de fa. Groenevelt en Eindhout;
kleine ld. aan de fa. Konijnenburg en Mark
en den heer J. C. v. d. Meer. Verguld zilveren
medaille aan de fa. P. v. d. Meer Ozn. J. Alke
made Azn. en C. Alkemade Azn. Zilveren me
daille aan C. C. v. d. Plas, K. de Groot Jaczn
en P. v. de Meer Czn.
Zaterdagochtend half tien is de 31-jarige E
Cobbenhage uit Geulhem, gemeente Houthem
die zich per fiets naar de bank te Valkenburg
begaf nabij het Koningswinkelbruggetje te
Houthem door hem twee onbekende personen
overvallen en van 800 beroofd. De daders,
die hem van achteren aanvielen brachten hem
met een hard voorwerp twee slagen op het
achterhoofd toe, waardoor C. van zijn fiets viel
en bewusteloos geraakte.
De daders maakten hiervan gebruik om het
geld. dat onder zijn jas verborgen was weg te
nemen. Voorbijgangers troffen den heer C in
zorgelijken toestand aan. Dr. Keppeler was
spoedig ter plaatse en verleende de eerste me
dis-ohe hulp. Het slachtoffer kon geen duide
lijk signalement van de daders geven aan de
onmiddellijk uit Valkenburg gearriveerde
marechaussee.
Te Tilburg is ln den ouderdom van ruim
84 jaren overleden, de heer Ferdinand, Adolf,
Leonard van den Bergh, medeoprichter en
oud-firmant der hekeinde Tilburgsohe N.V.
Wollen-Flanel Fabrieken „Be-ka".
H. WICHERS f.
Nla een langdurige ziiekte ls te Amsterdam
ovenleden de heer H. Wichers, hoofdcommies
van die afideeldng verlkiieiziingen ten stadbuii-ze.
BRAND IN EEN TRAMWAGEN
Een paniek onder de passagiers.
Men meldt ons uit Amsterdam:
Zaterdag vloog 'n motorwagen van lijn 30
vermoedelijk door kortsluiting plotseling in
brand. De viam verspreidde zich door den wind
langs den geheelen wagen zonder nu onmiddel
lijk" gevaar op te leveren. Onder de passagiers
ontstond een paniek en allen drongen naar den
uitgang.
De conducteur op het achterbalcon werd van
zijn wagen gewerkt en kwam daard-oor zoo on
gelukkig te vallen, dat hij een enkelfractuur
opliep. Een dame waagde vervolgens den
sprong uit den wagen, gevolgd door een heer,
Aangezien de wagen nog niet stilstond alles
speelde zich in een oogwenk af kwamen ook
zij te vallen, waardoor ze lichte schaafwonden
bekwamen. De overige passagiers verlieten op
normale wijze den inmiddels tot stilstand ge
brachten tramwagen.
De brandweer, die gewaarschuwd was, hoefde
geen hulp te verieenem, aangezien een begin
van brand door het trampersoneel met zand
werd gebluscht De wagen kreeg lichte verf-
schade en werd naar remise Roeterstraat ge
sleept.
De conducteur werd na ln het O. L. Vr. Gast
huis verbonden te zijn per auto huiswaarts ge
bracht. De dame en heer werden in het na bij-
zijnde Athonie van Leeuwenhoek-huis verbon
den.
De heer Dnymaer van Twist wijst er den
Minister van Arbeid, Handed en Nijverheid
op, dat de nood, waarin de binnenschippers
verhoeren, thans zoo hoog is gestegen, dat niet
alleen de rente en de verplichte aflossingen van
hypotheken niet meer kunnen worden betaald
doch dat ook in zeer vele gevallen het hoog
noodlge niet meer kan worden aangeschaft om
in het levensonderhoud der gezinnen te voor
zien. Hij vraagt den minister, zoo het verstrek,
ken van een renteloos voorschot ernstige be
zwaren ontmoet, de verlaging van scheepvaart
rechten voorshands niet mogelijk is en geen
vrijheid kan worden gevonden een rijkssteun
regeling voor de schippers in het leven te roe
pen, (daarbij verwijzend naar het antwoord op
vragen, door hem op 2 Maart 1932 gesteld),
welke andere maatregelen dan zullen worden
getroffen om de bittere armoede in de sohlppers-
gezinne-n te lenigen en de binnens-chipperij voor
totalen ondergang te behoeden?
De Reiger (thuisreis) vertrok Zaterdag om
6-25 uit Me-dan landde om 8.40 in Alorstar,
vertrok van óaar weder om 9.16 en arriveerde
oma 14,35 in Bangkok.
De S-pecht (heenreis) vertrok om 7.55 uiur
uit Bangkok en arriveerde om 11.45 in Alorsta-r.
Bij de K. L. M. is bericht in gekomen dat de
..Ekster' 'op de thVisreis te 12.10 ui-t Rome
gisteren i-n Parijs aangekome 1 is. Vandaar ver
trok het toestel te 12.57 en landde te 15 uur
°I Schiphol.
De Havik uitgaand is Zaterdag om 6.10 uur
uit Athene vertrokken en om 12.20 In Cairo
geland.
BRAND-
Door onbekende oorzaak is te Tubbergen af
gebrand de landbouwschuur met inventaris,
toebehoorende aan den winkelier H. Landlog-
ten. 60 kippen kwamen in de vlammen om.
Alles was laag verzekerd.
ONEERLIJKE BRIEVENBESTELLER.
De gewezen brievenbesteller A. L. A. S„ ls
door de Haagsche Rechtbank wegens diefstal
van aan zijn zorg toevertrouwde brieven ver
oordeeld tot een jaar gevangenisstraf.
In hooger beroep eischte de advocaat-gene
raal, bevestiging van dit vonnis.
Mr. Moresco, als raadsman voor verdachte op
tredend, zeide te moeten toegeven, d,at de-ze
zich' aan een ernstig vergrijp heeft schuldig
gemaakt. Pleiter meende evenwel, dat, waar S.
berouw heeft getoond, en zich reeds reclas-
seerde, ditmaal een voorwaardelijke straf ge-
wenscht is.
Arrest 4 Mei a.s.
Amerika houder voor den langen
afstand.
Het American Express Reisbureau, verte
genwoordiger voor Europa van de New YotIc
Centrale Lines, deelt ons mede, dat het we
reldsnelheidsrecord op langen afstand voor
treinen belangrijk is verbeterd.
De 20th Century Ltd. van deze lijnen leg
gen thans den afstand New YorkChicago
(960 mijl 1545 K.M.) in 18 nur af (vroeger
20 uur). Di-t beteekent dat de gemiddelde snel
heid van de 20th Century Ltd. 53.4 mijl
85.92 K.M. per uur i-s, terwijl het de kortste'
tijd op zoo'n grooten afstand van eenigerlei
trein ter wereld is.
De New York Central Lines hebben even
eens de extra supplementen voor de overige
snelle treinen, die de afstand New York
Chicago in 21 uur afleggen, afgeschaft, het
geen een reductie van $8.40 beteekent.
Behalve deze, in totaal 9 treinen, zijn er nog
zes andere snelle treinen die den afstand af
leggen tusschen 21 uur 25 minuten en 23 uur
15 minuten.
GEDENKTEEKEN DR. J. TH. DE VISSER.
Het „Comité voor een Gedenkteeken dr. J.
Th. de Visser" werd Zaterdag verblijd door 'u
belangrijke gift van H. M. de Koningin.
Streseman's persoonlijken indruk van het
Fransche antwoord op het memorandum der
Duitsche regeering betreffende een veilig-
heidsipact, heeft hij in aanteekeningen, welke
in zijn nalatenschap gevonden zijn, uitvoerig
neergelegd. Den l-sten Juli 1925 schreef hij:
„Heden staan wij voor het antwooid, dat
Gessier en von Seeckt.
i'1 ons bezit Is gekomen. Te c-onstateeren valt.
Dezit is geduomeu. ie cuiiauciLc-Gxw*
welk grO0t verschil in wezen tusschen het
Duitsche voorstel en de nota van Briand 'be
staat, welk een scheeve voorstelling!
Er w-ordt gezegd, dat ten aanzien van het
memorandum in deze geheele kwestie, zoowel
wat vorm, inhoud en modus procedendi betreft,
het Duit$eTio ministerie van buitenlandsche
zaken aan den leiband van den Engelschen
gezant heeft geloopen. Hier tegenover zijn
twee feiten aan te voeren. Wij hebben zoowel
in Parijs ai8 in Londen eerst gepolst en ge
tracht er achter te konten of wij überhaupt
met deze zaak succes zouden hebben, teneinde
ook een-s te zien, ^oe de eerste uitwerking op
het buitenland van deze dingen zou zijn.
Op twee verschillende dagen heeft Engeland
ons -het denkbeeld aan de hand gedaan, het
memorandum niet te overhandigen. Het eerst
werd dit door den onder-staatssecretaris Sir
Eyre Crowe overgebracht, die in een gesprek
met gezant Sthamer gezegd heeft, dat de Duit
sche voorstellen a8er interessant waren en
dat hij voor de geestesgesteldheid, welke daar
uit spreekt, alle waardeering had, maar dat
de Engelsche regeering ons ter overweging gaf,
of het thans wel de juiste tijd was om met
zulke voorstellen te komen, en of 'het niet beter
was, dat eerst het protocol van Genève en no-g
veel meer afgehandeld zou zijn Toen wij hierop
niet reageerden, heeft Chamberlain den D-uit-
schen ambassadeur gezegd, dat hij niet ge
loofde, dat het juist was thans met een der
gelijk Duitsch initiatief te komen; het juiste
tijdstip was daarvoor nog niet gekomen, dit
tijdstip was ongunstig enz.
Wij hebben ons genoopt gezien, door dit af
raden van Engelsche zijde waar-bij mis
schien tegen zijn wil aan een der heeren de
zin ontvallen was, dat hij eerst het protocol
van Genève tot een goed einde zou wenscheu
te -brengen om dit memorandum aan de be
sprekingen der wereld prijs te -geven, omdat
wij juist uit dit afraden zagen, dat men daar
deze dingen op een andere basis wenschte o-p
te lossen: ons initiatief was niet erg geschikt,
onaangenaam. Desniettegenstaande volgde dit
initiatief toch, en het heeft volgens mijn mee
ning tot het resultaat geleid, dat wij in de
eerste plaats door het opwerpen der kwe-ste
van de veiligheid wilden verkrijgen.
Voor zoover op '29 December ons door den
Engelschen gezant in gesprekken dingen in
overweging werden gegeven hetgeen het
recht van eiken diplomaat is en waarin zijn
beroep bestaat betroffen zij nadrukkelijk
slechts datgene, wat men het pact-Ou-no noemt,
dat wil zeggen het denkbeeld, van geen oorlog
voeren, een non-agressie-pact. Wij willen geen
oorlog'voeren gü zult seen oorlog voeren.
Daardoor zou de vrede gewaarborgd zijn. Het
geen daarboven uitging, de status quo, het
waarborgen daarvan, een waarborgen van beide
zijden, zoowel naar den Duitschen als naar den
Frans-chen kant kwam i-n 'het geheel niet
met de Engelsche wens-ohen en de Engelsche
voorstellen overeen, omdat da^door aan En
geland de verplichting werd op-gelegd o-m nog
eenmaal als gerant in Europeesche kwesties
op te treden, nog eens -met zijn geheele macht
in een mogelijk toekomstigen Europeeschen
oor-log voor de aangevallen partij op te komen.
Wij stonden echter op het standpunt, dat
voor ons de verklaring betreffende de erken
ning van den status quo afgezien van het
geen zij moreel beteekende, ten opzichte der
werkelijke poï'itiek geen gewicht in de schaal
kon leggen, omdat volgen-s mijn opvatting en
volgens de opvatting van buitenlandsche zaken
wij volgens menschelijke 'berekening niet in
staat zouden zijn een oorlog tegen Frankrijk
te voeren, zelfs al zou er hij het -Duitsche volk
een stemming bestaan om oorlog tegen Frank
rijk te voeren.
Alles tezamen vattend, is over de nota van
Briand het volgende te zeggen: Zij i-s een ver
draaiing van datgene, wat ons Duitsche me
morandum als Westelijke overeenkomst aan
bood, o-m óe kwestie der veiligheid met
Duitschland en niet tegen Dut-schland op te
lossen. Ten opzichte van hetgeen in het vei-
li-gheidspact, van hetgeen in -het memorandum
als veligheidspact, al-s wederkeerig veilig
heidsverdrag gezegd is, daarvoor komt de ge
heele regeering op, gelijk uit haar uitlatingen
blijkt; want zij heeft dit op werkelijke we-
derkeerig'heid berustende veiligheidspact her
haaldelijk in debat gebracht. Wat wij echter
niet kunnen aanvaarden, i-s een garantiesysteem
dat zich er mee tevreden stelt niet de denkbeel
den van den volkenbond, maar de denkbeelden
ran speciale behoeften in debat te brengen en
door te zetten.
Wij zijn ervan overtuigd, dat wij bier niet
voor een ultimatum staan. Chamberlain heeft
het niet eens een -grondslag tot onderhan
delen genoemd. Als het een ultimatum zou
zijn, zouden wij het afslaan. Wij zijn van mee
ning, dat de onderhandelingen voortgezet moe
ten worden, dat zij eerst die opheldering moe-
brengen, ten opzichte van datgene wat bedoeld
is, en dat de denkbeelden terug-geleid moeten
worden tot de idee van wederkeerige veilig
heid. Daaraan positief mede te werken, en een
streven om dit vraagstuk tot een oplossing te
brengen, moet naar mijn meening de taak
der Duitsche regeering zijn; da-t moet ook
de taak der meerderheid van den Duitschen
rijksdag zijn".
Op 8 Juli kwam de buitenlandsche commis
sie van den rijksdag bijeen om over het ant
woord op de Fransche nota te spreken. Van de
rijksregeering waren daarbij tegenwoordig dr.
Luther, Streseoiann, Schiele en Ge-s-sler. Om
trent deze nota van antwoord heeft Strésemann
verschillende aanteekeningen 'gemaakt, waar
aan wij het volgende ontleenen:
„17 Juli 1925. Ten aanzien van de vraag of
niet door het samengaan van Engeland en
Frankrijk met ons, het aldus gevormde front
zich tegen Rusland zou keeren, zeg ik dit
eene: Als wij niet komen tot een samenwer
king met finan-cieel-krachtige staten, met
Amerika, dat in deze kwesties óp den kant
van Engeland en Frankrijk staat, dan zie ik
een economische ineenstorting van Duitsoh-
land aankomen, waarvan de gevolgen geheel
niet zijn te overzien. Want wij hebben geen
gespaard kapitaal meer in Duits-chland om
onze -bedrijven gaande te houden. Derhalve
verzoek ik ook thans de mogelijkheid aan te
grijpen om ook op politiek gebied met d-e
0JJ goud voorschieters der wereld tot samen
werking te komen.
Dat sluit een samenwerking met Rusland
niet 'uit. E-chter moet men toch met spanning
afwachten, hoe zich de onderhandelingen met
Rusland zullen ontwikkelen. Terwijl bijv. En
geland ons het recht van de meest begunstigde
natie onmiddellijk wil geven en ons zijn mede
werking tot het krijgen van contact met zijn
dominions na het afsluiten van bet verdrag
beloofd heeft, en terwijl dit voorbehoud reeds
als een moeilijkheid, welke Engeland in den
weg stelt, wordt opgevat, i-s dit toch no-g vol
ledig kinderspel ten opzichte van hetgeen vvaai-
op Rusland voor zich aanspraak maakt. Dat
heeft 11.I. vau tevoren voor de meest begunsti
ging China, Mongolië, Perzië, Afghanistan,
Polen, Finland en Turkije uitgesloten. Dat i-s
de meest begunstiging, welke Rusland ons
heeft aangeboden. De Russen willen die slechts
voor drie landen toestaan. Daartegenover heb
ik gesteld, dat het voorbehoud, dat Engeland
maakt, tegenover dat van de Russen niets te
ibeteekenen heeft. En waneer men zegt, dat
wij ons in een anti-RussisChe politiek laten
voeren dan hangt dit tenslotte toch van ons
zelf af. Naturlijk moet ook Rusland ervoor
zorgen, dat het de gebruiken, welke tusschen
beschaafde staten in acht worden genomen,
ook tegenover ons in acht neemt. Met deze ge
bruiken is het proces Ktndermann volledig in
strijd".
Den 19 Juli 1925 schreef Stresemann in zijn
dagboek:
,De laatste belde weken werden volkomen
ingenomen door den eindstrijd over de opstel
ling van het Duitsche antwoord op de nota van
Briand. Het waren minder zakelijke dan wel
politieke en persoonlijke verschillen, die in
dezen strijd tot uti-ng kwamen. Uit een zake
lijk oogpunt kan men hoogstens toegeven, dat
de Duits-oh-nationalen het veiligheids-pact moei
lijk tegenover hun kiezers kunnen verdedigen,
maar de strijd tegen het afstand doen van
Elzas-Lotharingen kan ook door hen zelf niet
ernstig gemeend zijn. Bij de onderhandelingen
in den ministerraad kwam er van een kant,
waarvan ik het -minst verwachtte, hulp, n.l.
van den rijksweerminister dr. Gessier, die ge
heel in tegenstelling met Z. E. von Seeckt op
het standpunt staat, dat de kwestie of liet vei
ligheidspact oen politieke noodzakelijkheid
is door het departement van buitenlandsche
zaken moet beslist worden en die verder
zich naïef houdend of opzettelijk, Schiele
vroeg, waarvan anders een veiligheidspact zou
moeten uitgaan dan van den status quo".
Den 20sten Juli overhandigde von Hoesch
aan Briand het D-uits-che antwoord; tegelij
kertijd werd een afschrift daarvan door
Sthamer aan de Engelsche regeering gegeven
De Duitsche nota bevatte de volgende punten:
1. Als het veiligheidspact tot stand komt,
dan beteekent dit feit een werkelijke vernieu
wing, die op de kwestie der bezetting van in
vloed moet zijn;
2. Een bij verdrag vastgelegd recht voor
alle geallieerden om met de wapenen tegen
Duitschland op te rukken - zonder een voor
afgaand objectief onderzoek wanneer een
Duitsche overtreding tegen de bepalingen der
demilitariseerin-g van het Rijnland blijkt, wordt
bestreden.
3. De mogelijkheid om bestaande verdragen
op grond van een vreedzame overeenkomst
aan veranderde omstandigheden aan te pas»
sen, mag niet uitgesloten worden.
4. Het garantiesysteem mag niet ten na»
deele van Duitschland verbroken worden.
5. Bij toepassing van art. 16 moet de eco
nomische, geografische en militaire positie van
Duitschland in acht worden genomen.
De Fransche regeering antwoordde op deze
nota d.d. 28 Augustus. Deze nota eindigt met
de woorden: „Na deze in alle oprechtheid ge-
gegeven voorbereidende uiteenzettingen, welke
tot vermijding van elk misverstand gegeven
zijn, noodigt de Fransche regeering in over
eenstemming met haar geallieerden de Duit
sche regeering uit om op deze grondslagen een
bespreking te houden, ten einde tot een ver
drag te komen waarnaar Frankrijk zijnerzijds
levendig verlangt".
Op 11 Augustus had Stresemann met pre
sident Hindenburg een onderhoud gehad, waar
over hij het volgende -heeft aangeteekend:
's Morgens was ik bij den rijkspresident,
wi'èn Ik er op wees, dat wij een zeer moeilij
ken economischen toestand tegemoet gingen
en dat wij het niet zonder buitenlandsche cre-
dieten zouden kunnen stellen, en dat wij ook
overleg moesten plegen, welke maatregelen v-ij
tegen het communistische gevaar zouden ne
men, wanneer van communistische zijde hij
de groote werkloosheid in den herfst of in
den winter, de tijd gekomen werd geacht tegen
den staat op te treden.
De rijkspresident stelde in mijn uiteenzettin-
gen zeer veel belang en liet het -bezoek van den
chef der persdienst afzeggen om het gesprek
met mij voort te zetten. Ik had de gelegenheid
he-m de voorgeschiedenis van het memoran
dum te vertellen en ik had weer het gevoel,
dat hij een man was, die zich inspant om zich
onder alle omstandigheden een objectief beeld
te vormen over de zaken, waarmee hij te ma-
ken heeft, al blijft ook zijn houdmg oer-Piul-
sisch conservatief.
Daarbij is hij van een zeer groote beschel-
denheid met betrekking tot zijn eigen per
soon, welke uit enkele uitlatingen bnjkt. Zoo
bv. 'toen hij zeide:
Ik kan mij zeer weinig met het denkbeeld
vereenigen, dat wij lid van den volkenbond
worden, maar daarop komt het echter m
eerste plaats niet aan", terwijl hq het dan ook
niet kwalijk neemt, wanneer men hetgeen ij
zelf constateert, tegenspreekt.
(NADRUK VERBODEN J. J
