m
NEDERL. RROEDERCONGREGATIE
IN CHINA.
KONINKLIJKE ONDERSCHEIDINGEN.
KABOUTER
DINSDAG 30 AUGUSTUS 1932
JAN HUS, DE OPSTANDIGE EN
JAN ZISKA, DE FANATICUS.
BROEDER LEONARDUS
VERTELT ERVAN.
Niemand kan armer beginnen.
De tragiek van Tsjechenland.
Van onzen H.-correspondent)
JEUGDCONGRES DER DERDE
ORDE TE VENLO
Een dag van enthousiasme.
Juvenaat St. Joseph te Bergen (L.)
ORDE VAN DEN NEDERLAND
SCHEN LEEUW.
STAND VAN HET FRUIT EN DE
WARMOEZERIJGEWASSEN
COMMANDEUR.
RIDDER.
BROEDER.
ORDE VAN ORANJE NASSAU.
COMMANDEUR.
RIDDER.
OFFICIER.
artsenconferentie tegen den
OORLOG.
üMiiaii!
duitscb-Hervormde gemeente te Rotterdam;
-9S=
Broeder Leonardus ls thuis! zegt de nor-
tier van het St. Aloysiusgesticht in de Eland
straat te Amsterdam, terwij] hij de poort ach
ter ons weer grendelt en ons voorgaat naar de
Kamer van den broeder, naar wien wij ge
vraagd hebben. Kamer is eigenlijk wel een
heel groot woord voor het vertrekje, waarin
broeder Leonardus logeert en waarvan het
eenige karakteristieke de bewoner zelf is.
De eerste ontmoeting met broeder Leonardus
maakt een prettigen indruk. Het is als het
weerzien van een ouden bekende. En eigenlijk
is broeder Leonardus ook een oude bekende
van ons allemaal. U moet hem kennen, ook al
zoudt u nog nooit met hem gesproken hebben
en al hebt u hem nooit gezien_ U moet op
z'n allerminst toch wel eens iets' van hem ge
hoord hebben en waarschijnlijk hebt u wel
eens iets over hem gelezen in 'n héél populair
boek. Dat wil heelemaal niet zeggen dat broe
der Leonardus een boekenfiguur is, iemand die
alleen maar in een roman en in de fantasie
van een schrijver kan bestaan.
Hij is niet een man uit een boek, maar Is
een voorname figuur in misschien wel duizend
levensgeschiedenissen van jonge menschen, die
hij tot flinke kerels heeft opgevoed en waar
van er maar één bekend is geworden, door
dat Brusse haar heeft geboekstaafd in „Boefje".
Dit is dus de broeder uit Boef je"; de broe
der van „Stokershorst"_ Het werk van Brusse
is nog altijd frisch en jeugdig. Boefje is intus
schen opgegroeid tot een man van middel
(baren leeftijd. Maar broeder Leonardus lijkt
niet ouder, dan hij door Brusse beschreven
■werd; hoeveel jaar geleden is 't ook alweer?
Hij heeft alles wat hij kon geven, met volle
handen weggeschonken voor de jeugd die onder
zijn hoede stond, maar zijn arbeid van bijna
een halve eeuw heeft hem niet oud gemaakt.
Er loopt 'n enkel fijn rimpeltje over z'n hoog
voorhoofd en het haar van zijn slapen ver
toont wat grijze spikkels. Maar overigens ziet
hij er uit als 'n goede veertiger met zijn blo
zende gelaatskleur, zijn vastberaden mond en
z'n bruine tintelende oogen, die iemand soms
zoo goedig kunnen aankijken, dat je wel met
hem op goeden voet moet komen.
Hij is het type van een missionaris en de
'bmnenlandsche missie is steeds zijn arbeids
veld geweest. Maar nu vraagt ook het buiten
landsche missiewerk zijn stoere werkkracht.
Want de broederscongregatie van O. L
Vrouw vau Zeven Smarten, die 'n goeie tach
tig jaar geleden door een pater Jesuiet, pas
toor J. Frentrop S.J. werd gesticht, voert sinds
het beheer over een hospitium voor be.
behoeftige lieden en weezen te Tangshan in
het diocees van Z.H.E., mgr Geurts, bisschop
van Yungpingfu.
Sedert 't begin van dit jaar bezit de con
gregatie in het plaatsje Bergen in Limburg
een juvenaat, waar de jongens, die roeping ge
voelen om hun intrede in de congregatie te
doen en eventueel later naar de Chineesche
missie te vertrekken, hun eerste opleiding ont
■vangen, waarna zij het noviciaat doormaken in
het moederhuis der congregatie te Voorhout.
Aan dit juvenaat, al is 't nog zoo primitief,
heeft hroeder Leonardus zijn hart verpand en
hij heeft den bedelstaf ter hgnd genomen om
overal in 't land de daadwerkelijke belangstel
ling der katholieken te wekken voor het mooie
doel van de congregatie.
- Kijk eens, vertelt ons broeder Leonardus,
het hospitium te Tangshan is eigenlijk geen ka
tholieke stichting, Het is opgericht door ver
schillend0 Chineesche maatschappijen en er
mag zelfs geen doelbewuste propaganda voor
het katholicisme worden gemaakt Maar dat
het ten slotte toch ook voor de katholieke mis
sie van het hoogste belang is wanneer de lei
ding van zulk een instelling berust in handen
van een katholieke congregatie, spreekt van
zelf.
De bevolking van het hospitium is ook heel
eigenaardig. De kinderen die er wonen, zijn
meestal weezen. Men vindt onder hen zoowel
christenen als heidenen.
Het dringende beroep van Mgr. Geurts op
de Congregatie van O. L. V. van Zeven Smarten,
om de leiding over te nemen van dit tehuis
vroeg als het ware een dubbel offer van de
broeders.
Zij zouden, als iedere missionaris, alle ban
den die hen met het vaderland bonden moeten
verbreken, maar bovendien moesten zij afzien
van de directe geloofsverkondiging, en dit is
Iets wat een missionaris wel het meest hard
moet vallen.
De congregatie begreep echter het groote
belang dat hier op het spel stond en een van
de eersten die vol goeden moed en idealisme
den verren tocht ondernamen naar het hemel-
fichie rijk was die broeder-overste Ladislaus.
die de volgende maand
tracht in de Bisschoppelijke Nijverheidsschool
te Voorhout
Maar dit alles zou weinig beteekenls hebben
gehad, wanneer zich niet tegelijkertijd door
een bijzondere genade tal van jonge menschen
geroeepn hadden gevoeld voor het missiewerk
id het Verre Oosten.
Zóó talrijk waren deze roepingen zelfs, dat
de Bisschoppelijke nijverheidsschool spoedig te
klein bleek om behalve het groote aantal ge
wone leerlingen, ook nog een zestigtal juve-
nlsten te herbergen. Dan maar een nieuw en
geheel afzonderlijk juvenaat, dat in Bergen in
Limburg werd gesticht.
Nu moet men allerminst denken aan een
statig en kostbaar gebouw, want daarvoor was
geen geld. Een boerenwoning, die toevallig leeg
stond en die ruim genoeg was om een flink
aantal jonge mannen te herbergen, werd het
eigendom der congregatie.
De juvenaten kregen gelegenheid om hun
vaardigheid in verschillende ambachten over
tuigend te bewijzen. Allen tezamen hebben zij
een groote landbouwschuur omgebouwd tot
kapel, eet- en speelzaal en leslokalen.
U begrijpt met dat al, lacht broeder
Leonardus, dat het geen weelde is. Dat behoeft
trouwens ook niet, want dé toekomstige missio
naris moet zich vroegtijdig gewennen aan een
sobere levenswijze. Maar het noodzakelijke
moet er toch aanwezig zijn.
En wat ontbreekt er nu nog van dat nood
zakelijke vragen wij geïnteresseerd.
Eerlijk gezegd: alles Niemand kan armer
beginnen dan wij. De inrichting van ona
juvenaat biedt niet veel meer comfort dan de
stal van Bethlehem, 'n blind paard zou bij ons
niet veel kunnen vernielen.
Maar zelfs wanneer wij het noodige krijgen,
dan zijn we §r nóg niet, want het wordt lang
zamerhand tijd dat onze congregatie in China
overgaat tot de stichting van een postulaats
huis voor de vorming van inlandsche broeders.
Dat alles kost handen vol geld, ziet u, en
daarom ben ik op pad gegaan om mijn geloofs-
genooten om een bijdrage te vragen. En als
u ze nu maar vertelt, waarvoor ik kom en
welk doel ik nastreef, dan zullen er wel ge
vonden worden, die graag een kleinigheid
willen offeren, waar onze dappere broeder
missionarissen zichzelf en geheel hun leven
offeren.
Wij voldoen gaarne aan dit verzoek van hroe
der Leonardus, dezen dolenden ridder van de
katholieke cultuur, dezen onvermoeiden bede
laar voor God, die misschien ook eenmaal aan
uw deur zal kloppen. Maar mocht hij u niet
weten te vinden, dan is er altijd nog een feil
loos middel om hem te bereiken. Daarvoor ls
klein briefje, gericht aan het klooster
„Mater Dolorosa", juvenaat „St. Joseph" te
Bergen (Limburg) Postrekening 1 8 9 7 4 7
voldoende.
400 Meisjes-tertiarissen brengen
hulde aan Maria.
zijn zilveren klooster-
feest viert. Vijf jaar
lang vervullen de
broeders daar In den
vreemde nu hun moei
lijke taak, welke be
staat in de opvoeding
en de opleiding In een
of ander ambacht van
vele hondenden Chi
neesche jongens, zon
der zich te mogen
geven aan die predi
king van het katho
lieke geloof. Alleen
door hun voorbeeld,
door hun ingetogen en
arbeidzaam leven, pre
diken zij den heidenen
de beteekenis van het
C-nmteodom en deze voortdurende prediking
met de daad moet wel vroeg of laat rijike
Vruchten afwerpen.
De kerkelijke overheid In China Is tien Zeerste
met het werk der broeders Ingenomen. Met
de meeste klem heeft zij de congregatie ver
zocht meer krachten af te staan voor het
missie-werk, en de congregatie tracht hieraan
tegemoet te komen. De congregatie stichtte een
juvenaat, dat aanvankelijk onder werd go-
Eer 10. Broeder Overste
Ladislaus
Zondag waren te Venlo de volgelingen van
den H. Francisons bijeen, voor 't houden van hun
jaardijksch landelijk congres. Er waren ruim
vierhonderd deelnemers bijeengekomen, uit alle
deelen van het land, waaronder vooral de af-
deelingen Maastricht, Heerlen, Weert, Oirschot
en Wychen uitmuntten door het groote aantal
van deelnemers.
De blijde huidedag werd 's morgens begonnen
met een stille H. Mis in de rectoraatskerk der
paters Franciscanen aan den Maagdenberg,
waar de Zee-rE-erw. Pater Prosper Theunissen,
gardiaan te Venlo een predicatie hield.
In het meisjespatronaat verzamelden zich
daarna alle deelnemers voor 't nemen van een
kleine verversching om dan met hun wappe
rende vaandels in gesloten rijen op te trek
ken naar de feestzaal Nationaal, waar de ver
gadering werd gehouden.
Na het zingen van het vaandellied, opende
de zeereerd. pater Perpetuus Palant, commis
saris der Derde Cirde, de vergadering met een
korte inleiding, gevolgd door een welkomst
woord aan alle congressisten van het bestuurs
lid der afdeeling Venlo, mej. Jennen
Mevr. Overnieer-Verbeek ur Roermond hield
een gedegen causerie „Door levenseenvoud tot
levensgeluk", waarin zij met warmte het Idealis
me der tertiarissen verdedigde en een gloedvol
betoog hield tot verwezenlijking van Flrancis
caanschen eenvoud en blijheid.
Pater Perpetuus Palant bracht op zijn ge.
voelvolle wijze dank voor dit treffend getui
genis van sterike propaganda.
Aan de diverse af-deeiingen werd thans ge
legenheid gegeven om voor de vergadering
het woord te voeren, waarvan verschillende
afdeelin.gen zooals Heerlen, Weert, Wijchen
Alverna en Maastricht dankbaar gebruik maak.'
te-n. De woordvoerster van Maastricht hield
«en geestige toespraak in het dialect, die door
de vergadering -met dankbaar applaus werd
begroet
In de bovenzaal van Casino werd de lunch
sehruikt. Aan tafel h-eerschte een gezellige
stemming, zoodat allen verkwikt en gesterkt
zich na afloop Reisvaardig maakten voor een
wandeling door de bosschen in de omgeving
TOn de Boven-ste Molen, die eindigde in de
Prachtige tuinen van het Urselinenklooster
voon het houden van een korte samenkomst'
De zeereerw. pater Gilbertus Lohuis hield
hier een (rede over de Franciscaansche Opgang,
Na een gezellige pic-nic in de lommerrijke
tuinen werd om 6 -uiur een plechtig Lof bijge
woond in de kerk der Paters Franciscanen
waarna met veel hartelijke wenschen de deel
nemers van elkaair afscheid namen.
Om Tsjechenland en de Tsjechen te kunnen
begrijpen, moet men naar Tabor gaan, naar
Tabor, dat kleine, half verborgen stadje op
den heuveltop in het Zuiden van Bohemen.
Vooral voor ons Katholieken is Tabor de sleu
tel tot een beter inzicht in het karakter van
het Katholieke Tsjechische volk.
De Tsjechen gelden bij ons zooveel als halve
ketters en in eiken Tsjech zien we zoo'n beetje
een Hussiet, een hardn-ekkjgen opstandeling
tegen het kerkelijke gezag. Nog in onze dagen
is de stichting van een Tsjechische nationale
kerk voor ons een teeken geweest, dat het met
die Tsjechen toch nog steeds niet in orde is.
Deze meening is wel heel simpel, maar daar
om nog niet heelemaal juist en wie naar Tabor
trekt en daar een groot stuk Tsjechische ge
schiedenis in steen ziet uitgehouwen, voelt een
anderen maatstaf te moeten aanleggen. En het
staat weldra voor hem vast, dat de Tsjechen
eigenlijk in een bijzonder lastige positie ver-
keeren en verkeerden. Want wellicht bij geen
enkel ander vol;k zijn religie en nationaliteit
plus rasbewustzijn zoo erg en zoo wanhopig
door elkander vermengd geworden als juist bij
de Tsjechen.
In tegenstelling met de vrome Slowaken zijn
vele Tsjechen met een zeker godsdienstig Rbe-
ralisme doortrokken. Men zou zich echter deer
lijk vergissen, indien men dit liberalisme, dat
vaak in indifferentisme ontaardt, aan een on-
verzadelijken lust tot ketterijen wijten zou.
Er zijn andere oorzaken.
In de figuur van Jan Hus, den opstandige,
vinden we den merkw-aardigen Tsjechischen
geest van verzet gepersonifieerd. En als in
dezen tijd de herinnering en de vereering voor
Jan Hus ondanks de vervlogen eeuwen nog on-
geloofelijk sterk en schier aangrijpend zijn,
vinden we de verklaring in het dualisme van
zijn figuur en zijn strijd. Jan Hus was voor al
les Tsjech, volbloed Tsjech en het zal nog moe
ten worden uitgemaakt, waarvoor hij op den
brandstapel gestorven is, voor zijn ketterij 0f
voor zijn nationalisme, dat den machtigen
Duitsohen keizer hoogst onwelgevallig was.
De Tsjechen vereeren in Jan Hus nog heden
ten dage den nationalen held, den man, die
hun een literatuurtaal gaf, die hun nationaal
bewustzijn verstevigde en in moeilijke tijden
van den eigen Slavisohen aard der Tsjechen
getuigde.
Helaas breken in deze vereering van den na
tionalen held vaak anti-papisme en anti-cleri-
calisme door. Beide zijn machtig in Tsjechen
land, niet in het minst door het drijven der
socialisten. Hierdoor blijft Jan Hus voor ons
intuissc-hen een eenigs-zins verdachte figuur,
evenals de Tsjechen eigenlijk een beetje ver
dachte Katholieken zijn.
Tabor is de stad der Hussieten, der hard
nekkige fanatici, die vermoedelijk veel verder
zijn gegaan, dan Jan Hus ooit zal hebben ge
wild en die in den fanaticus Zi-zka een leider
hadden, voor wien geen rede bestond en die al
dus over de Tsjechen een geesel heeft ontke
tend, erger dan hongersnood en pest. Dit fana
tisme van den leider Ziska werd gesymboli
seerd in den Moedigen strijd, die tenslotte on
der de Hussieten uitbrak en hen uit de ge
schiedenis deed verdwijnen.
Temidden van Bohemen's altijd aantrekke
lijke natuur ligt Tabor in een -liefelijk Bijbel-
landschap. Zijn tinnen spiegelen zich in de Jor-
daan, het meertje aan de voeten van den heu
vel waarop Tabor staat, en zijn zware muren
zijn nu wandelwegen, waar de moeders hun
kinderen van de m-ooie natuur laten genieten.
Pas op het groote stadsplein begint Tabor's
grootsohe geschiedenis te herleven. Dit stads
plein dateert grootendeels nog uit het begin
van de zestiende eeuw. Het is omzoomd door
pittoreske gevelhuisjes, wordt beheersoht door
een statige kerk met een verblindend blanken
toren. Hier staat ook bet oude, markante raad
huis, waarin nu een Hus-museum is. Merk
waardige straatjes voeren naar de nieuwere
gedeelten van het stadje, dat tegenwoordig niet
veel meer doet dan droomen va-n het verleden.
Torens en bastions probeeren tevergeefs, een
indruk van krijgshaftigheid en woestheid to
handhaven. Tabor en de natuur in het rond
zijn te liefelijk en men zou haast geneigd zijn
te gelooven, dat heel die verschrikkelijke Hus
sietenooriogen, waarvan Tabor het centrum
was. een nachtmerrie zijn geweest, de nacht
merrie van een somberen historicus.
Maar de straatjes rond het plein blijken toch
te tastbare overblijfselen. De meeste hebben
den vorm van een cul de sac en ze dienden ook
tot vallen voor binnendringende vijanden. Tus-
sc-hen de nauwe muren komden die bij massa's
worden afgeslacht.
Tabor werd door Jan Ziska als bolwerk der
Hussieten gesticht. Hij koos deze ontoeganke-
"Ike plek, waar voorheen een kasteel had ge
staan en toonde ook aldus zijn merkwaardige
strategische talenten, waarvoor de beste veld-
heeren van zijn tijd Bich hebben moeten bul
een. Tabor werd langen tijd ais onneembaar
beschouwd en pas veel later slaagden de Zwe
den er in, het te bezetten en het zoo te brand
schatten, dat het een doode stad werd een
doode stad met een wade van oude glorie en
voorbije.... beruchtheid. Eens heette Tabor
,,de woonplaats van den satan en het konink
rijk van Lucifer"
Hier hebben de Hussieten getracht, een soort
communistische samenleving te vestigen. In
Tabor vooral is het vuur -begonnen te smeulen,
dat later tot den brand der Hervorming is uit
gelaaid. De Hussieten waren verbitterde fana
tieke opstandelingen, maar het goede In hen
mogen we evenwel niet vergeten. Ze vermeng
den hun nationalisme en verbittering tegen
harde onderdrukkers met hun religieuze over
tuiging, miskenden Rome's goede bedoelingen,
maar de Pauselijke legaat Aeneas Sylvius ge
tuigde toch, dat een gewone Hussietenvrouw
meer wist dan een Itallaansehe prins. Hun zui
verende invloed op het moreel der tijden mag
ook niet worden onderschat.
Tabor zelf is het levende bewijs, dat die blad
zijde niet geheel zwart was, al is Tabor even
als Jan Hus een kreet van opstandigheid. Het
is nu een vreedzaam Katholieke stadje met een
paar kerken, die tot de mooiste van Bohemen
behooren.
Toch is Tabor tot op den huldigen dag een
pelgrimsoord gebleven voor de Hus-vereerders
en dat beteekent voor heel Tsjechenland, want
geen enkel Katholiek Tsjech kan als goed va
derlander de figuur van Jan Hus zoo maar op
zijde schuiven. Daar zit iets tragisch in.' En
indien wij Nederlanders ons lets van deze tra
giek willen voorstellen, behoeven we slechts
aan het op handen zijnde eeuwfeest van onzen
Willem den Zwijger, van onzen vader des va
derlands te denken.
In Tabor hebben de volgelingen van Jan
Hus, die verder gingen dan hun meester, het
koninkrijk Gods op aarde willen vestigen.' Het
is hun niet gelukt, omdat dit geen taak voor
menschen is. De Hussieten waren de radica
len van de vijftiende eeuw en evenals de radi
calen van latere tijden hebben ze de meerder
heid moeten erkennen van de sterke gematig-
l lieid, van den verzoenenden geest. Van al hun
Kijkje in Tabor.
fanatisme, van al hun werkelijk grooten moed,
van al hun toewijding en offervaardigheid, van
al hun groote overwinningen is niet veel meer
overgebleven dan wat namen en onder die na
men is het Tabor der Hussieten de meest sym
bolische..
Tabor spiegelt zich thans vreedzaam in de
Jordaan en naar alle kanten spreidt zich het
even vreedzame, golvende landschap uit. Eens
golfden er de legers der Hussieten over heem,
als ze met ongeëvenaarde bezieling ten strijde
trokken en zich opmaakten, de legers van
Hongarije en Duitschland te verpletteren. Dit
landschap was in zijn verre verten getuige van
de nederlagen der Kruisvaarders tegen de ket-
tersohe Tsjechen, die den dood van Jan Hus
wilden wreken en alle gehoorzaamheid wei
gerden aan den Paus.
Een geweldig stuk Europeesche historie
heeft zich hier afgespeeld. Hier vochten Ger
manen en Slaven om de hegemonie. Hier
kampte een volk om zijn nationaal bestaan. En
hier ging een volk tijdelijk ten onder. Heden
ten dage, nu Tabor in de onafhankelijke repu
bliek Tsjecho-Slowakië ligt, nu het oude
Tsjechenland in oude glorie is herleefd, kun
nen we het slechts betreuren, dat In een ver
warden tijd de groote levensbeginselen en de
groote directieven ten aanzien van geestelijk
en wereldlijk gezag werden verward. En we
betreuren het tevens, dat de naklanken van
deze verwarring in een Katholiek land als Bo
hemen nog steeds een zekere confusie kunnen
stichten, dat fanatici van dezen tijd den na
tionalen held Hus trachten te misbruiken in
hun campagnes tegen godsdienst en Kerk.
Dit is ten deele de tragiek van het huidige
Tsjecho-Slowakië, dat het voorbije niet ver
loochenen kan, omdat dit te diep in de volks
ziel zit geworteld. Tragisch is het, dat het voor
bije nog slechts enkele jaren geleden de aan
leiding is geweest tot een conflict met Rome,
juist over een eenzijdige, opzettelijk anti-Ka
tholieke bewierooking van Jan Hus. Dit con
flict is gelukkig op bevredigende wijze opge
lost.
En zoo zal het met alle conflicten gaan. De
conflicten verdwijnen met de menschen. Het
Tabor der Hussieten is een pelgrimsoord voor
alle nationaal-voelende Tsjechen en er zijn
geen andere maar ook een pelgrimsoord
voor de Katholieken. En tachtig procent der
Tsjechen liet zich bij de laatste volkstelling
als Katholiek inschrijven, ten spijt van Jan
Hus' opstandigheid, ten spijt van Zizka en ten
spijt van Tabor.
'Het onderstaand overzicht betreffende den
stand van 'het fruit en de warmoez-erijgeiwas-
een op 24 Augustus is, onder medewerking der
Rijkstuinlbouweonsuienten samengesteld naair
gegevens, verstrekt door de correspondenten
der Directie van den Landbouw.
Fruit.
De weersgesteldheid was gedurende den laat-
sten -tijd gunstig voor -het fruit Plaatselijk zijn
echter regenbuien en de ho-oge temperatuur
nadeellg geweest voor den stand der vrucht-
boomen. Van verschillende zijden wordt weder
gewezen op het feit, dat bespoten hoornen een
veel bet-eren stand vertoonen dan de onbespo.
ten, van welke laatste de vruchten sterk door
schurft zijn aangetast.
De stand van de appelen loopt nogal uiteen.
De goudreinette 'belooft een aanmerkelijk be
teren oogst dan verschillende andere soorten.
Gemiddeld kan de stand, evenals die van de
Peren, slechts matig genoemd worden.
De druiven beloven een goeden oogst. Men
slaagt er steeds beter in om het spint te be-
strijden.
De perziken onder glas vertoonen een goe.
en stand, die in de openlucht -zijn slechts ma
"g.
Warmoezer ij gewassen-
De verschillende koolsoorten hebben van de
droogte geleden.
De lage cijfers voor sluitkool moeten worden
toegeschreven aan het in sterke mate optre
den van draaihartigheid; ook de bloemkool
werd daardoor in verschillende streken aan
getast. Witte kool savoyekool en bloemkool
staan matig tot vrij goed, roode kool matig
tot vrij slecht.
Toot/uien en schorseneren vertoonen een
goeden stand; de prei staat slechts vrij goed
De augurken geven een goede opbrengst
Bij Kon. besluit is benoemd tot commandeur
in de Orde van den Nederlandschen Leeuw
mr. A. Tak, procureur-generaal bij den Hoo-
gen Raad der Nederlanden te 's-Gravenhage
zijn benoemd:
tot ridder in de Orde van den Nederlandschen
Leeuw:
De schout bij nachts C. J. E. Brute] de la Ri-
vière en J. F. Osten; de gen.-majs. H. G. Winkel
man, comm. IVde divisie; M. ridder van Rappard
insp. artillerie; B. E. Stöver, comm. Ilde divisie,
en L. W. van Hoek, gepen, kolonel titulairen
rang generaal-majoor;
mr. P. E. Briët, lid van de Eerste Kamer der
Staten-Generaal, te Leiden; A. J. Loerakker, lid
van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, te
Schoten-Haarlem: mej. J. M. J. A. Meijer, lid
van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, te
Rotterdam; dr. S. E. B. Bierema, lid van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal, te Usquert;
H. de Liefde, lid van Gedeputeerde Staten van
Gelderland, te Culemborg; mr. R. M. van Dus-
seldorp, lid van Gedeputeerde Staten van Zee
land, te Middelburg; S. W. de Jong, lid van Ge
deputeerde Staten van Friesland, te Lemmer; ir.
H. van der Kaa, hoofdinspecteur van de volks
gezondheid, te 's-Gravenhage; dr. N. P. van
Spanje, geneesheer-directeur van het Onze Lie
ve Vrouwe Gasthuis te Amsterdam.
tot ridder in de Orde van den Nederlandschen
Leeuw: P. Visser, adm. Dep. v. O., K. en W.,
's-Gravenhage; dr. N. van Wijk, hoogl. Rijksun.,'
Leiden; dr. A. J. P. van den Broek, hoogl. Rijks
univ., Utrecht; dr. B. J. H. Ovink, hoogl. Rijks-
umv., Utrecht; dr. A. G. Roos, hoogl. Rijksuniv
Groningen; ir. G. H. de Vries Broekman, hoogl.
Tech. Hoogeschool, Delft; mr. W. C. Mees, cur.
Ned. Handelshoogeschool, Rotterdam; dr. F. A.
Weve, O.P., hoogl. R.K. Handelshoogeschool, Til
burg; W. H. Cool, inspect, nijverheidsonderwijs,
's-Gravenhage;
mevr. dr. J. S. de Jongh, wed. van mr. A. E.
H. Goekoop, Harderwijk mr. L. A. Ries, admin.
Depart. Financiën; P. C. Ligtenberg, dir. directe
belastingen, Breda; P. K. Sjollema, dir. registr.
en dom., Leeuwarden, dr. J. T. Bornwater, dir.
laboratorium Depart. Financiën, Amsterdam; mr.
R. Bouwman, insp. accountantsdienst, 's-Graven
hage
G. H. W. M. ridder Huyssen van Kattendijke,
gezant te Lissabon
mr. L. A. Nijpels, raadsheer in den Hoogen
Raad der Nederlanden te 's-Gravenhagemr, J.
L. M. Meckmann, raadsheer in den Hoogen Raad
der Nederlanden te 's-Gravenhage mr. J. J. Cro-
les, president van het gerechtshof te Leeuwarden;
jhr. mr. C. O. M. van Nispen, president van de
arrondissementsrechtbank te 's-Hertogenbosch
mr. J. W. A. M. baron van Lamsweerde, officier
van justitie bij de arrondissementsrechtbank te
Breda mr. Th. Heyligers, lid van de gemengde
rechtbank m Egypte, te Caïrojhr. mr K J
Schorer, deken der Orde van advocaten' te
Utrechtdr. G. A. H. Bauduin, vicaris-generaal
u3!1 bisdom Roermond en president van
het Groot Seminarie te Roermond
Pangeran Adipati Ario Koesoemo Joedo lid
Raad v. Nederlandsch-Indië; mr. R. J M Ver-
heijen, proc.-gen. bij het Hooggerechtshof; mr
dr. G. G. van Buttingha Wiches, pres. Javasche
Bank; P. R. W. van Gesseler Verschuir, Gouv
van Jogjakarta A. H. Philips, hoofdambtenaar
met buitenl. verlof, 1.1. Gouv. van Atjeh en On
derhorigheden; H. E. K. Ezerman, Gouv der
Oostkust van Sumatra; prof. dr. C. D. de Langen
hoogleeraar Geneeskunde Hoogeschool m. verlof'
L. J. Harmsen, oud-dir. v. d. Nillmaatschappij'
t aV' bestuur «ver de Prot. Kerkenmr. dr.
Janc Buuren, dir. der Burg. Openbare
werken R. Schuursma, gen.-majoor, inspecteur
der artillerie; V. L. Slors, dir. v. d. pensioenfond-
sen voor de koloniale landsdienaren en locale
ambtenaren;
tot ridder in de Orde van den Nederlandschen
Leeuw: dr. J. R. B. de Roos, adj.-dir. Centraal
Bureau Statistiek en sec. Centrale Comm. Sta
tistiek, s-Gravenhage; prof. dr. S. C. J. Olivier
hoogl. Landbouwhoogeschool Wageningen; A
Spanjaard, oud-indust., voorz. Com. v. Advies
Cnsisinvoerwet, 's-Gravenhage; J. W. A. Beynes
comm. N. V. K. Fabr. v. Rijtuigen en Spoorwa
gens J. J. Beynes, Haarlem; A. Pierson, Baarn,
lid bankierskantoor Pierson en Cie. Amsterdam
voorz. Postraad; H. H. van Dam A.C.zn., Rotter
dam, oud-direct, der N.V. Blaauwhoedenveem-
Vriesseveem;
C. M. H. Minderop, lid van het hoofdbestuur
van het „Maria Catharina van Dooren's Vrou
wengesticht van Weldadigheid", te Rotterdam:
mr. J. J. (zich noemende en schrijvende Jules)
Keizer, voorzitter van de Vereeniging „De
Joodsche Invalide", te Amsterdam; J. F. Croocke-
wit, gepensionneerd majoor-titulair van het
Ned.-Ind. leger, chef van den staf der Haag-
sche Burgerwacht, te 's-Gravenhage.
dr. R. Brinkman, conserv. Rijksuniv. Gronin
gen; ds. T. Ferwerda, cur. Vrije Univers. Am
sterdam; dr. H. C. Rutgers, secr. Nederl. Chris-
tenstud.-ver. Hardenbroek (gem. Driebergen)-
dr. D. E. Bosselaar, reet. gemeent. gymn., Leiden;
dr. H. Hulshof, dir. gemeent. hoogere burger
school 5-j. c., Arnhem; J. Peper, dir. gem. han-
delssch. te Amersfoort; Chr. Stapelkamp, dir.
Christ. H. B. S. 5-j. c. Groningen; mej. D. H A.
M. Terwindt (mère Ignace), rectrix R.-K. gymn.
meisjes VenrayP. Goorts, rector bisschopp.
kweekschool 's-Hertogenboschmr. H. P. van
Heukelom, voorz. bestuur Instit. tot Onderwijs
van blinden, Amsterdamjkvr. C. gravin van
Limburg Stirum, Arnhem W. Puister, insp. la
ger onderwijs inspectie Emmenmr. P. L. M.
Driebeek, bestuurslid R.-K. Vakschool Meisjes*
Rotterdammr. J. F. Th. van Valkenburg, secr.
Vaderlandsch Fonds aanmoediging 's Lands zee-
dienst, Amsterdam; dr. A. Beets, red. Woorden
boek der Nederlandsche taal, Leiden1. de
Bruyn, teSpiez; dr. K. Heeringa, Rijksarch. prnv
Utrecht, Utrecht; J. Ed. Karsen, kunstschilder
AmsterdamM. Lam jr., te Amsterdam mee r!
A. van RhijnNaeff, letterkundige, Dordrecht
mr. G. W. baron de Vos van Steenwijk. ge-
zantschapsraad aan het gezantschap te Berlij •->
dr. A. Loudon, gezantschapsraad aan het gezant
schap te Madrid J. F. Boer, referendaris aan het
Departement van Buitenlandsche ZakenF.
Gerth. van Wijk, consul-generaal te Tanger C
A. Hellmund, consul te La Guaira
mr. D. K. G. de Jong, kantonrechter-plaatsver
vanger in het kanton Amsterdam J. L. Schouten
predikant bij de Gereformeerde Kerk te Amster
dam J. L. Brekelmans, kanunnik, deken en ple
baan te 's-Hertogenbosch mr. J. Hamburger A,
D.zn., voorzitter van het kerkbestuur van de
Nederlandsch-Israëlietische gemeente te Utrecht-
P. J. C. van Toornenburgh, voorzitter van den
Voogdijraad te Alkmaar; W. G. J. de Haer
geestelijk adviseur van Roomsch-Katholieke re-
classeeringsvereemgingen te Arnhem; H. J. J
Verhoeff, notaris te Avenhom
mr. R. A. A. Fruin, lid College v. Gedelegeer
den Volksraad; Raden Adipati Aria Wiransta
Koesoema, lid College v. Gedelegeerden Volks
raad; P. v. Werdt, chef Arbeidsinspectie Buiten
gewesten; mr. B. Th. A. Westerouen van Meete-
ren, thesaurier-generaal; ir. A. M. Harthoorn,
tijd. waarn. insp. Gen. Thesaurie; H. A. W. Ch.
de Haze Winkelman, onderdir. Dep. v. Bin'nenL
Bestuur; J. C. Brinks, Ned.-Ind. hoofdambt, m.
buitenl. verlof, laatstelijk res. v. Semarang; J.
C. de Vos, res. ter beschikking v. d. Gouv. van
West-Java; A. Oranje, Ned.-Ind. hoofdambt met
buitenl. verlof, laatstelijk ass.-res. Westkust van
Atjeh; Pangeran Ario Mangkoekoesoemo, luit.-
kol. bij den gen. staf, adjud. in buitengew. dienst
v. d. Gouv.-Gen. (het versiersel m. d. zwaarden)-
Raden Adipati Ario Nitiadiningrat, regent Soe-
rabaja; Anak Agoeng Ngoerah Agoeng, best. v.
Gianjar; mr. A. van Gennep, wethouder der gem.
Soerabaja; mgr. W. Bouma, Apost. prêfect Bang-
ka Billiton en Riouw-Archipel, m. buitenl. ver
lof; C. Hartogh, insp. middelb. onderwijs, m. buit.
verlof; D. G. van der Pijl, gepens. Ned.-Ind.
hoofdambtenaar, 1.1. insp. Westersch lager ond.;
G. C. Janssen, gepens. Ned.-Ind. hoofd-ambten"
laatst, insp. inlandsch ond.; F. H. V. Middelaer
onderdir. Dep. v. Landb., Nijv. en Handel; R. a!
Kerkhoven, hoofdadministr. onderneming Mala
bar; R. Mac Gillavry, vertegenw. der Bat. Petr.-
Mij, Handelszaken, te Soerabaja; ir. A. C. de
Jongh, hoofd Opsporingsdienst v. d. Mijnbouw;
J. J. Roeloffs Valk, hoofdambt, m. buitenl. verlof,
laatst, hoofd dienst der zoutregie; E. Smith, ge
wezen fungeerend voorz. voormalige Rechtstoe
standcommissie; H. J. Kuiper, kol. Topografischen
dienst (het versiersel m. d. zwaarden) P A
Cox, maj. gen. staf (het versiersel m. d. zwaar
den)E. Straatemeier, dir. Kon. Paketvaart-ivlij.,
m. buitenl. verlof; H. W. du Cloux, gepens. Ned.-
Ind. hoofdambt., laatst, adviseur inl. volksonder»
wijs; J. H. A. Nagel, gepens. Ned.-Ind. hoofd
ambt. ter besch. dir. Fin.; M. J. van den Eisen,
R.-K. geestelijke, Apost. pro-vicaris op Curagao;
C. E. v. d. Stok, dir. Curagaosche Petroleum-Ind.
Mij. v. d. Curagaosche Scheepvaart-Mij.; B. G. D.
Muyt, ref. Dep. v. Kol.; W. F. Gerdes, Oosterbeek,
ref. Dep. v. Kol.
P. M. A. Bogaert, Maastricht, insp. vervoer Ned.
Spoorwegen; dr. J. H. Jonckers Nieboer, Bilt-"
hoven, chef algem. zaken Ned Spoorwegen; J.
Mous, Heerlen, afdeelingschef Staatsmijnen in
Limburg (bij bevordering); F. K. Wierssum,
Utrecht, chef der centr. controle Ned. Spoorwe
gen; J. A. Feickens, Maastricht, inspect, poste
rijen; M. W. Bos, Arnhem, inspect, posterijen; K,
L. J. Dekker, 's-Gravenhage, refef. Hoofdbest.
Posterijen;
zijn benoemd;
tot broeder in de Orde van den Ned. Leeuw:
J. H. de Haas, waarn. deurw. landraad te
Padang; J. Nikijuluw, gepens. Landskasambt.;
S. Jeekel, gew. stapelplaatsbeheerder b.h. Bosch
wezen;
is benoemd:
tot commandeur in de Orde van Oranje
Nassau:
V' Bodenhausen, vice-president v. d. Raad
v. Nederl.-Indië;
Jhr. mr. L. E. M. von Fisenne, lid van Gede-
puteerde Staten van Zuid-Holland, te Rijswijk;
prof. dr. J. van der Hoeve, voorz. afd. natuurk.'
Kon. Akademie van Wetenschappen, Leiden;
zijn bevorderd t -*
tot officier in de Orde van Oranje-Nassau:
R. P. van Roijen, directeur gem. waterleidin
gen te Amsterdam.
J. H. B. Kuneman, res. v. Priangan; J. van
Duyn, gepens. insp. dienst der in- en uitvoer
rechten en accijnzen; L. Droogleever Fortuyn,
consul-gen. der Ned. te Parijs
C. J. van Paassen, predikant bij de Nederduit-
sch-Hervormde gemeente te Haarlem, lid van de
Algemeene Synodale Commissie en secretaris
van het provinciaal kerkbestuur van Noord-
Holland
Op een artsenconferentie, die te Amsterdam
te verband met het strijdcongres tegen den
oorlog werd gehouden, werd besloten tot samen
werking met artsen van alle landen om een
nieuwen oorlog te voorkomen. Om dit doel te
verwezenlijken moeten alle kringen der bevol
king o. m. worden ingelicht over de verschrik
kingen van den gasoorlog, waartegen geen ver-
ediging mogelijk is en die de burgerbevolking
bedreigt met algeheele vernietiging. Te Berlijn
zal een centraal bureau worden opgericht, met
ondersecretariaten in de verschillende landen;
dat voor ons land zal gevestigd zijn in Am'
sterdam.
VOORZIET U VAN GOEDE
HULP. HOUDT STEEDS EEN
BIJ DE HAND c
iii&üüüitiÜÜ
zijn benoemd:
tot officier in de Orde van Oranje-Nassau:
de vlootaalmoezenier H. J. M. M. Alink;
W. J. Hoogteyling, refer. Algem. Rekenkamer;
J. A. Willinge, refr. Depart. Financiën; jhr. AE.
von Billow, insp. dir. belastingen Zutphen, 1ste
afd.; B. Moolenburgh, insp. dir. belastingen, in
voerrechten en accijnzen Leiden; J. C. Bemer,
insp. registratie en domeinen te Utrecht; S. A.
Rochat, ontvanger invoerrechten Rotterdam; P.
A. de Jong, ontvanger registratie en successie
rechten Amsterdam; ir. J. G. Robbers, hoofd
Rijksgebouwendienst;
ir. J. L. M. van der Horn van den Bos, hoofd
Octrooiraad 's Gravenhage; A. G. Verbeek, voorz
K. v. K. en F. 's Gravenhage; dr. G. L. Voerman
dir. Rijksbureau onderzoek Handelswaren 's Gra
venhage; J. J. Korndörffer, adm. Rijksverzeke
ringsbank, chef afd. Geldbelegging Amsterdam
dr. B. R. de Bruyn, Wageningen, dir. Rijksproef
station Veevoederonderzoek; C. van der Burg
voorz. Raad van Arbeid Rotterdam; Jos. A. E.'
M. Meyring, 's Hertogenbosch; H. van Abbe, dir.
N.V. Karei I sigarenfabr. Eindhoven; W. j. R.
Dreesmann, dir. N.V. Manufacturenh. van Vroom
en Dreesmann Amsterdam; prof. H. A. Kaag
Tilburg lid Comm. instellen onderzoek naar
prijsverloop van bepaalde artikelen; K. G. Pan
der, Wassenaar, lid fa. Pander en Zonen 's Gra
venhage; mr. J. W. Goedbloed, Goas, secret. Chr
Boeren- en Tuindersbond (bij bevordering);
mr G. van Baren, burgemeester van Delft'
A- H. Smulders, wethouder der gemeente
Utrecht, te Utrecht; H. van Dam, president-
noofdman der vrijwillige brandweer te Rotter-
óate; jhr. ir. G. de Graeff, inspecteur van de
volksgezondheid, te 's-Gravenhage; dr. W Stuur
man, directeur van het openbaar slachthuis te
Leiden; P. L. van der Harst, arts, te 's-Graven
hage; F. Tijdens, arts, te Groningen; dr. J. A.
van Trotsenburg, geneesheer-directeur van het
Rijks-krankzinnigengesticht te Grave; A. M. J.
H. R. de Steenhuysen Piters, geneesheer aan
het gesticht Boldershof voor vrouwelijke R.-K.
idioten te Druten; ir. H. Stokvis, te Brussel; mr,
zijn benoemd:
tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau;
J. G. H. Vandalon, hoofdcies Dep. Financiën;
H. A. C. L. Barentsen, hoofdcies Dep. Financiën;
P. Schoutens, ontv. dir. belastingen Nijmegen;
J A. Bijlsma, ontv. invoerrechten en accijnzen
Leeuwarden; J. J. B. Laeijendecker, ontv. dir.
belastingen Haarlem; C. F. Trip, ontv. successie
rechten Utrecht; C. J. de Lussanet de la Sablo-
nière, ontv. successierechten no. 2 's Gravenhage;
L Scholten, contr. invoerrechten en accijnzen
Amsterdam;
ir. J. G. Tukker, Rijkspluimveeteeltcons., tevens
dir. Rijksinstituut Pluimveeteelt, Beekbergen;
J. A. Kasberg, techn. ambt. arbeidsinsp. 's Gra
venhage; mej. J. Hingst, dir. tuinbouwschool
meisjes, Stichting „Huis te Land", Rijswijtc
(Z.-H.); J. C. Penning, dir. Coöp. Amhemsche
Melkinrichting en Zuivelfabr. Arnhem; H.
Hartlieb, bloemist Rotterdam; T. Watervis, te
's Gravenhage, dir. Centr. Accountantsdienst R.
K. Ned. Boeren- en Tuindersbond; C. Zwager
man, Rijkszuivelcons. Middelburg; M. Tops, secr.
Limb. Land- en Tuinbouwbond, Roermond; dr.
J- Botke, leeraar Midd. Landbouwsch. Groningen;
H. A. C. Poortman, Diepenheim, voorz. Coöp.
Landbouwver. „Weddehoen" en Coöp. Boeren
leenbank „Kedingen"; P. M. Sneep, Dinteloord,
voorz. Noordbrabantsche Mij. Landbouw; A. M.
L. Nühn, dir. N.V. Tabaksindustrie v.h. Gebr.
Philips, Maastricht; D. A. Slootmaekers, comm.
Oosterhout; J. M. Ingen-Housz, Breda; B. J. H.
C. Timmermans, schoenfabrikant, lid, fa. Tim
mermans-van Turenhout, Waalwijk; A. C. van
der Vliet, bankier, Zierikzee; A. Staverman, ge
neesheer N.V. Kon. Mij. „De Schelde", Vlissin-
gen; G. Amsing, eigenaar boekh. en drukkerij te
Tholen; W. H. M. J. Smulders, lid raad van beh.
der N.V. Utr. Machinefabr. o.d. Frans Smulders'
Utrecht; E. Baarsma, dir. N.V. Handelsver. v.h!
R. Baarsma, Zwaagwesteinde, gem. Dantumadeel'
B. A. Schmidt, oudste dir. N.V. Tricotfabr. A*
Schmidt Zn., Wildervank; C. H E A Bartel"
Amsterdam, oudste dir. N.V. Mij. tot Expl. Hee-
ren- en Kinderkleeding v.h. fa. Peek en Cloppen-
burg, mr. dr. J. J. RX. Noback, Haarlem, secr.
Ver. Centraal Overleg in Arbeidszaken v. Werk
geversbonden en Alg. Werkgeversver.; R. Wil-
°"derdir. Incassobank N.V., Amsterdam:
F. Eikerbout, Leiden, voorz. Chr. Metaalbewer-
kersbond in Ned., lid dag. bestuur Chr. Nat. Vak»
verbond; Joh. Karei, hoofdbest. Ned. R. K Ta»
baksbewerkersbond, Eindhoven; M. Wolfsbergen,
alg. procuratiehouder fa. Lippmann, Rosenthal
en Co., Amsterdam;
<f- H. Wagenaar, predikant bij de Neder-
