IN DE BANLIEU VAN BOEDAPEST.
HP
SCHIJN EN WEZEN IN DE PARLEMENTAIRE I de progressieve
VERHOUDINGEN. 1 SHAW
WBmÊÊÊM
MISSIONARISSEN DER
GROOT-STAD.
DONDERDAG 20 OCTOBER 1932
r|,nr.'
ilb$
CARITAS-CENTRALEN.
DE TWEE MOGENDHEDEN-
CONFERENTIE TE LONDEN.
EEN KEERPUNT IN
GESCHIEDENIS.
DE
BEDRIEGELIJKE CIJFERS.
DE VRAAG DER NIEUWE
MEERDERHEID.
HET INTERNATIONAAL POOLJAAR.
DR. SCHAEFFER OVER DE RAMP
DER WERKLOOSHEID.
De
sociale maatregelen
rijksregeering.
der
E PTSS-fHW -"mm bét is dé aigemeene opinie
dat het bewind van dit eerste ministerie zijn
einde nadert van een zakenkabinet. Nog
vóór de behandeling der begrooting zal Her
riot zijn keuze moeten doen, met welke meer.
derheid hij zal regeeren. Zijn partij alleen,
verreweg de sterkste van de kamer, is zelfs
met de radikale zusterpartijen vereenigd, niet
in staat alleen het bewind te voeren. Zij moet
haar meerderheid voltooien met een aanzien
lijke hulp van links of van rechts.
MAAR OVERIGENS ALTIJD ANTI.
Van onzen correspondent.)
sonen" en „vereefllglngen".'lüe fiïTlffiSgr
DE SOCIALE UITKEERINGEN IN
DUITSCHLAND.
4
4
F"-"" m
Van een bijzonderen correspondent
Voor den oorlog bedroeg de bevolkingsdicht
heid van Hongarije 64.6 per vierkanten kilo
meter. Sinds echter na het sluiten van den
vrede de schaarsch bevolkte gebieden van
Hongarije werden afgenomen en de ambtena
ren in grooten getale naar Centraal-Hongarije
vluchtten, is de bevolkingsdichtheid van het
tegenwoordige Hongarije gestegen van 64.6
op 86.
De gevolgen van deze plotselinge bevolkings
toename deden zich in het economische en
sociale leven heel sterk gevoelen, ofschoon er
nog geen gevaar bestond voor overbevolking.
In Hongarije immers was er voor iedereen
brood, zelfs bij een middelmatigen oogst is
er nog een belangrijk overschot aanwezig, zoo-
dat er altijd graan kan worden uitgevoerd
Bovendien heeft Hongarije steeds ieder jaar
behalve dit jaar dan een zeer goeden
oogst gehad. En desondanks heerscht er in
Hongarije een noodtoestand. Niet alleen in de
hoofdstad van het rijk, maar ook op het platte
land. Het aantal werkloozen neemt ziender-
oogen toe.
Daar er in Hongarije geen werkloozensteun
bestaat zijn de werkloozen aan het gevaar bloot
gesteld, dat ze zoowel in sociaal als zedelijk,
godsdienstig opzicht gedoemd zijn om het leger
der proletariërs te vermeerderen. Doordat de
kleinindustrie noodlijdend is, is het aantal
hongerlijders in de laatste jaren dusdanig
toegenomen, dat er ook rond Boedapest een
„banlieu" ontstaan is, die echter nog heel veel
verschilt van de „banlieu" zooals die door
Pierre Lhande is beschreven. In de „banlieu'
van Boedapest gaat het in de eerste plaats
om het dagelijksch brood, en om een slecht
half-menschwaardig bestaan van meer dan
200.000 personen. Want in deze „banlieu" wo
nen meer dan 200.000 menschen in een soort
krotwoningen, in barakken die uit den oorlog
zijn overgebleven, in kermistenten enz., en in
de twintigste eeuw leven daar duizenden en
tienduizenden menschen een leven, dat de
grootste bespotting is van de uitvindingen der
moderne techniek.
De journalist Balthasar Elekes heeft onlangs
onder den titel „Christus, Brood!.'" een om
vangrijk werk uitgegeven, waarin hij een be
schrijving geeft van het physielce en moreele
leven in deze banlieu. Wat men in dit boek
van Elekes te zien en te lezen krijgt, is zoo
ontzettend gruwzaam, dat de beschrijvingen
van Pierre Lhande daardoor verre in de scha
duw worden gesteld. In het voorwoord schrijft
de auteur: „De 200.000 zielen, die door de
ellende uit de schittering der hoofdstad in
grooten getale naar den buitenkant van de
rijksresidentie zijn verdreven, staan daar aan
allerlei beproevingen blootAls iemand
honger lijdt en zijn geest laat dwalen, wordt
hij gemakkelijk een beest. Al deze 200.000
menschen lijden honger en fantaseeren over
dien goeden ouden tijd, toen Hongarije nog
en rijk was. Maar omdat Hongarije te
genwoordig heel arm is, worden hun fantasie,
beelden tot schijngestalten, die vandaag of mor.
gW%ls zware onweerswolkan zullen losbar-
stéfa. Maar ons mag het niet onverschillig zijn
of deze hongerlijders brood krijgen of niet;
of de kinderen dezer verschoppelingen der
maatschappij zonder kerk of godsdienst wor
den grootgebracht; of zij in den geest van het
Evangelie worden opgevoed; of zieken en
stervenden als dieren langzaam sterven of dat
zij gesterkt door de laatste H.H. Sacramenten
de groote poort der Eeuwigheid binnentreden.
Jaren geleden stond een jonge priester Adolf
Farda voor den kardinaal-primaat dr. Johann
Csernoeh.
Ik ben om den zegen van Uwe Hoogwaar,
dige Excellentie gekomen, sprak hij.
Wilt ge misschien gaan verhuizen, vroeg de
,Vorst-Primaat.
Ja, Eminentie, was het antwoord, en wel
naar den rand van de hoofdstad.
De bisschop dacht even na en vroeg toen:
En hoe wil je dat aanpakken
Met een kerk te bouwen, Eminentie, luidde
het korte antwoord.
De grijze opperpriester bleef lang in diep
gepeins verzonken: maar dan werd zijn gezicht
stralend helder en hij antwoordde: Mijn zoon,
ge zijt mijn missionaris. Wij hebben geen geld,
maar we bezitten een geloof, dat bergen kan
verzetten. Ga heen, en doe zooals de missiona
rissen, die eerst het terrein verkennen en dan
een geschikte plaats uitzoeken om een kerk te
bouwen. De zegen van den Allerhoogste moge
u op deze ontdekkingsreis vergezellen.
De jonge priester zwierf enkele weken rond
langs de randen van de stad en ongeveer een
jaar later stond er midden tusschen de barak
ken en keeten een aardig kerkje, waarvan
thans reeds zeven jaar een weldadige sfeer
en een onbeschrijflijke zegen uitstralen. Dit
kerkje werd het middelpunt van een zedelijk-
godsdienstigen opbloei voor de heele omgeving,
hetgeen wel blijkt uit de volgende cijfers. In
het jaar 1925 werden daar 7000 H. Communies
uitgedeeld: in de volgende jaren steeg dit
aantal respectievelijk tot 7500, 9000, 11000,
13000 en in het afgeloopen jaar.zelfs tot 24000.
Ook voor de overige parochies aan den rand
der stad zijn dergelijke cijfers aan te wijzen.
„Het kleine Woud" is een kolonie van pro
letariërs in de buurt van het station. Er wonen
daar 7000 zielen in onbeschrijfelijke ellende,
zooals vroeger de holbewoners en de nomaden.
De jonge Jesuietenpater Tornoys is in deze
kolonie een graag geziene gast. lederen dag
opnieuw doorkruist hij de kolonie, en klopt
aan van deur tot deur, en voor iedereen heeft
hij een goed en vriendelijk woord. Ik vraag
aan een «trbeider, zoo schrijft Elekies, wat
denk je van dien priester?
Hij is een heele nette man, antwoordt de
proletariërs, die in deze processie meegingen
en uit volle borst vrome liederen zongen. Toen
ze bij de kerk kwamen, sprak Pater Tornoys
hen toe: „Gij zijt mijn liefste kinderen".
Dit tooneel was zoo ontroerend dat de aan
wezigen de tranen in de oogen kregen.
Enkele weken geleden stierf de jonge kape
laan Aladar Lofal die ook uit eigen beweging
een proletariersparochie gesticht had. Hij was
niet bestand tegen de ontberingen van dit harde
leven en na enkele jaren had hij zich een doo-
delijke ziekte op den hals gehaald.
Zijn begrafenis is een demonstratie gewor
den zooals Boedapest nog nooit gezien heeft,
en dat wil wat zeggen, want men is hier op
dit gebied nog al verwend. In den begrafenis
stoet giagen duizenden en duizenden in lom-
pen-gekleede proletariërs mee. Toen de kist in
het graf werd neergelaten, ging er een snik
kend schreien door de menigte. De menschen
jammerden: „Hij was voor ons een vader". Bij
de begrafenis waren ook 65 priesters tegen
woordig, een bewijs, hoe ook de geestelijkheid
het werk van deze missionarissen waardeert.
De jonge priesters, die echt-so^ia] voelen
en die doordrongen zijn van een Christelijke
offervaardigheid, hebben in de laatste jaren
ontzaglijk veel werk verzet.
Zij hebben den opmarsch van het socialisme
in de achterbuurten en in de randgebieden
van de groote steden tot stilstand gebracht.
Wat de staat en de maatschappij in het ver
leden verzuimden, hebben zij tbaps ingehaald.
De geest van den grooten socialen bisschop
Prohaszka is over hen vaardig geworden.
Toen het communisme in 1919 bevel gaf om
de kerkelijke goederen in Hongarije in beslag
te nemen, werden de kerkbesturen gesticht, die
uitsluitend uit leeken bestaan en die de zede
lijke en cultureels hulptroepen vormen der pa
rochies. Behalve deze zedelijk-godsdienstige
taak, hebben zij ook den plicht op zich geno
men om voor het levensonderhoud van de
geestelijken te zorgen.
Toen de kerkbesturen zich tijdens de com-
munstische overheersching wisten te handha
ven, werden zij na den val van het sovjetbe
wind in stand gehouden en zelfs nog uitge
breid. Het was buitengewoon goed gezien ge
weest om de leeken in het bestuursapparaat
der Kerk te betrekken. Toen bij het begin van
den nieuwen Christelijken koers in Hongarije
een nieuwe geest ontstond, waren het juist de
kerkbesturen, die dezen geest op zuiver kerke-
lijk-godsdienstigen grondslag rente lieten op-
bnengen. In de laatste tien jaar wérden
alleen in Boedapest 12 nieuwe parochies ge
sticht en 15 nieuwe kerken gebouwd, terwijl
25 openbare kapellen werden opgericht, zoo-
da de 570.000 katholieken van Boedapest op
het oogenblik beschikken over 43 parochie
kerken en 32 openbare kapellen.
Toen de nood over het land kwam, en door
pastoor Mihdlowies de Caritas-actie werd in
geluid, werden 43 kerkbesturen in een filiaal
van de Canitas-centrale veranderd. De kerkbe
sturen die ook reeds eerder het zwaatepunt
van hun actie velegd hadden naar de kolonies
der proletariërs, stelden zich van toen af aan
geheel in dienst om den nood te helpen lenigen.
De omvang van hun succesvol werk blijkt wel
uit het feit, dat zij in dit jaar alleen reeds
400.000 Pengö onder de armen hebben verdeeld,
afgezien nog van de aalmoezen die in nature,
werden gegeven. Als men daarbij nog in aan
merking neemt, dat de kerkbesturen er2 bijna
overal nog in geslaagd zijn om naast het'pa
rochie-huis ook nog een inrichting Wóór de
cultureeie vorming der jeugd te stichten, dan
zal men begrijpen, dat de kerk daardoor in
enkele jaren tijd weer voor duizenden, die voor
Kerk en godsdienst verloren waren, in het
middelpunt der moreele, godsdenstige, cultu
reels en charitatieve belangstelling- is komen
staan.
De „Christelijke richting" die overingens zoo
geprezen wordt, heeft zich echter op politiek
gebied nog niet weten te handhaven: in de
laatste dnie, vier jaar was die koers niet altijd
Christelijk. Als niet politieke cultuurbeweging
heeft zij toch in het publieke leven van Hon
garije diepe sporen nagelaten. En dan waren
het op de eerste plaats de katholieke intellec-
tueelen en de jongere geestelijken, die de dra
gers werden van de nieuwe gedachte.
De geschiedschrijver zal het in de jongere
katholieke generatie nog eens weten te wiar-
deeren, dat zij juist in de moeilijkste tijden,
toen de sociale nood het hoogst gestegen was,
niet alleen de katholieke gedachte gered heeft,
maar haar ook ten zegepraal heeft gevoerd.
(.NADRUK VERBODEN.)
Van onzen correspondent
Londen, October 1932.
„Besprekingen hadden heden en gisteren op
10, Downingstreet, plaats tusschen MacDonald,
Herriot en sir John Simon over het Britsche
voorstel tot het houden eener bijeenkomst,
waaraan zij met Italië en Duitschland zouden
deelnemen ten einde de te Genève -gerezen moei
Ujkheid uit den weg te ruimen.
„De Fransche en Britsche ministers kwa
men overeen dat de bijeenkomst bestaan zou
uit de vier genoemde mogendheden (niet waar
er zijn vijf mogendheden genoemd: MacDonald,
Herriot, sir John Simon, Italië en Duitsch
land) en dat de beste plaats voor zulk een bij
eenkomst Genève zou zijn,
„De Britsche regeering heeft de instemming
gezocht van de twee andere bij dit voorstel
betrokken regeeringen. Deze bijeenkomst zou
een onofficieel en preliminair karakter dragen
Haar d-oel zou zijn middelen te beramen en
voor te stellen, waardoor het gemeenschappe
lijke werk der ontwapeningsconferentie (hoe
kan een enkelvoudig lichaam iets gemeenschap
pelijks hebben?) binnen den volkenbond op
doeltreffende wijze zou kunnen worden her
vat".
Big Ben luidde 1 uur 15, toen dit officieele
communiqué de wereld ingeslingerd werd.
Men onderschatte de beteekenis hiervan niet
Er is te Londen gehouden een twee-mogend-
heden conferentie. De deelnemende mogendhe
den zijn het' eens geworden over de noodzake
lijkheid een vier-mogendheden conferentie bij
een te roepen, welke middelen zal beramen en
voorstellen, die kunnen leiden tot de hervat
ting op doeltreffende wijze eener veel-mogend-
heden conferentie.
Slaagt de vier-mogendheden conferentie niet,
dan moet helaas gevreesd worden dat de re
sultaten der vroeger gehouden 5, 7%, 9, 143^
en 22 mogendheden-confer|enties, bestaande
uit 3, 8 9/32 en 11 mogendheden-pacts, hun
praktische waarde verliezen zullen, dat de be-
wapenings-wedijver opnieuw een aanvang zal
nemen en dat Europa herschapen zal worden
in een gewapend kamp
Vandaar dat het slagen'der twee-mogendhe-
den conferentie te Londen als een keerpunt in
de na-oorlogsche wereldgeschiedenis mag wor
den beschouwd. In diplomatieke kringen ver
schilt men nog van meening over de vraag of
dit keerpunt van even groote beteekenis zal
blijken te zijn als dat van de vonige week (welk?
er waren de vorige week, als ik mij goed
herinner, drie keerpunten in de wereldgeschie
denis), maar men ontkent niet dat in ieder
geval een stap gedaan is in de goede richting.
Sommige beoordeelaars merken op, dat de
overgang van een twee-mogendheden- tot een
vier mogendheden-conferentie misschien wat
al te schielijk is, en dat het voorzichtiger ge
weest zou zijn eerst een drie-mogendheden con
ferentie te beleggen." Beweerd Wordt dat Her
riot eveneens de meening toegedaan was, dat
men niet zóó maar in eens vier mogendheden
bijeen moest roepen. Hij zou voorgesteld hebben
het aantal cónféreerende
deljjk met halve mogendheden uit te breiden?
ejL ten dien einde een alphabetische lijst van
Frankrijks bondgenooten ter beschikking van
de tweemogendheden-conferentie gesteld heb
ben.
MacDonald evenwel meende dat indien niet
met bekwamen spoed gehandeld werd de be-
wapeningswedijver opnieuw een aanvang zou
nemen en dat Europa herschapen zou worden
in een gewapend kamp.
Vandaar dat het slagen der twee-mogend-
heden conferentie te Londen als een keerpunt
in de na-oorlogsche wereldgeschiedenis mag
worden beschouwd.
Van onzen correspondent
BERLIJN, 19 October (W.B.) In „het uur
der rijksregeering" heeft de rijksminister van
arbeid, dr. Schaeffer, hedenavond over alle
Duitsche zenders een rede gehouden over de
nieuwe verordening tot aapvulling van sociale
maatregelen.
De rijksregeering, zeide dr. Schaeffer, zal
al het mogelijke doen om door de uitvoering
van openbare werken, vooral echter door een
oproep aan de industrie van steunontvangers
ioonon^vangers te maken. Zij laat zich van dit
doel dlfet afbrengen door valsche critici en
valsche profeten, noch door den geest van af
braak. Met genoegdoening stelt zij vast, dat
het keerpunt in de crisis steeds meer ook een
wending in de geesten schijnt te brengen.
Gelukt het werk der rijksregeering, aldus
dr. Schaeffer, dan kan men op een verdere ver
mindering der werkloosheid en een verdere uit
breiding van het aantal arbeiders rekenen. Hier
mede alleen kan echter nog niet de massa
arbeider. Hij is een veel grootere socialist dan I armoede overwonnen worden, waaronder de te-
wij. Hij heeft voor iedereen een vriendelijk genwoordige tijd zoo zwaar gebukt gaat. Mil-
woond. Laatst vertelde hij ons dat we hem
gerust ons vertrouwen konden schenken, want
dat hij een even groot proletariër was als wij.
Hij schaamt zich niet om ons een hand te
geven. Hij vertrekt geen spier van z'n gezicht,
als hij ons in onze krotwoningen komt opzoe
ken. Laatst was hij in mijn hut: hij ging naast
mij op de houten brits zitten en bleef langen
tijd met me zitten praten over de moeilijke
tijden die we beleven. Ik durf gerust beweren
dat deze Jesuiet net zoo'n groote proletariër
is als wijbij ons houdt iedereen veel van
hem".
Wat stille arbeid van dezen pater uit
werkt, bleek onlangs nog bij de groote Sacra
mentsprocessie. Bij honderden trokken deze
hongerlijders en in lompen gekleede prole
tariërs uit ,,Het kleine Woud" naar het Jesuie-
tenkerkje om de grcote processie mee te ma
ken. Voorop liepen twee manen, die een doek
met opschrift droegen: „Verlosser van de pro
letariërs uit het Kleine Woud, ontferm U
tonxer!" Het was een onafzienbare lange stoet
lioenen werkloozen zullen nog eenmaal aan de
vermoeienissen van een winterveldtocht bloot
gesteld worden met hun millioenen vrouwen en
kinderen. Tegenover den winter van nood zal
daarom een winter van hulpverleening moe
ten komen te staan. Ten allen tijde heeft de
werkdadige liefde ongeëvenaarde krachten ge
vonden en ongekende resultaten bereikt. Daarom
helpe wie helpen kan.
TEGENSTANDERS VAN GRONDWETS
WIJZIGING IN DUITSCHLAND
DRESDEN, 19 October (H.N.) De Saksische
landdag heeft een sociaal-democratische motie
aangenomen, waarin de regeering wordt ver
zocht, tegen de constitutioneele plannen van
de rijksregeering te protesteeren en in den
rijksraad tegen eventueele voorstellen tot wij
ziging van de grondwet te stemmen.
Het aerologisch station te Reykjavik.
Dr. H. J. Cannegieter meldt ons:
In het laatst der vorige week werden de
resultaten ontvangen van de waarnemingen
van de vliegers der Luchtvaartafdeeling te
Reykjavik gedurende de maand September.
De uitkomsten mogen hoogst bevredigend
genoemd worden. Op 25 van de 30 dagen der
maand werden in totaal 31 hoogtevluchten ge
maakt tot een gemiddelde hoogte van 5523 M.
Twee opstijgingen bleven beneden 5000 M., drie
gingen tot boven 6000 M. Hoewel het in de
bedoeling lag tot 15 October regelmatig twee
maal daags waarnemingsvluchten te doen,
werd dit slechts op zes dagen gedaan. Op de
overige dagen werden als het weer het toeliet
oriënteeringsvlucliten over de omgeving ge
maakt, om het omliggend terrein nader te ver
kennen, met het oog op eventueele noodlan
dingen.
Wat betreft de temperatuurmetingen werden
op 1000 M. hoogte steeds temperaturen gevon
den om het vriespunt. De hoogste temperatuur
in dit niveau was 5 gr. 6, de laagste 4 gr. 5.
Uit de metingen blijkt, dat de gemiddelde
atmosfeertemperatuur van September te Reyk
javik gelijk was aan die welke van December
tot Maart in ons klimaat heerscht. Op vijf dagen
werden geen waarnemingen gedaan, op vier
daarvan wegens slecht weer. Op 30 Augustus
werd de eerste loodsballomvaarneming gedaan.
Deze werd gevolgd door een mooie serie wind
metingen in de periode van mooi weer in de
dagen tusschen 2 en -8 September. Helaas ver
toonde zich op dezen dag den laatste waar
op ondergeteekende te Reykjavik vertoefde
een defect aan het instrument, waarmede de
ballons gevolgd worden. Op 16, 17, 18 en 19
hadden weer mooie windwaarnemingen plaats,
daarna moest het instrument in reparatie ge
geven worden en aankde zorgen van den in
strumentmaker van het Meteorologisch Instituut
te Reykjavik worden toevertrouwd.
Het waarnemingsjournaal maakt verder mel
ding van de driemaaldaagsche waarnemingen
van den wölkentrek.
Over de wijze om de IJslandsche waarne
mingen dagelijks in de Europeesche weerbe
richten te doen opnemen, wordt nog onder
handeld. Daar het zendstation van Reykjavik
te zwak is om op grooten afstand gehoord te
kunnen worden en de kosten van dagelij ksche
verzending per kabel naar Londen, ter opname
in de Engelsche weerberichten, voorshands te
hoog zijn, is het voorstel gedaan de aerologi-
sche waarnemingen in den middag draadloos
via Janmayen naar Tromsö in Noorwegen
ovêr te seinen. Van Tromsö kunen ze per
draad naar Oslo worden doorgeseind. De Noor-
sche meteorologische dienst heeft zich wel
willend bereid verklaard ze alsdan in zijn weer
bericht van 6.55 uur op te nemen, zoodat de
waarnemingen van het middaguur te Reykjavik
laat in den middag overal kunnen worden op
genomen. Wanneer de dagen weer gaan lengen
en de morgenopstijging op IJsland weer om
streeks 6 uur plaatselijke tijd kan plaats vin
den (7.20 u. Amsterd. tijd) zullen de waarne
mingen in een weerbericht van 10.55 uur
(Amsterd. tijd) van Reykjavik worden opge
nomen en vroeg in den middag via Noorwegen
aan de Europeesche diensten worden bekend
gemaakt.
Parijs. 14 October 1932.
Toen in Mei j.l. de stembus had gesproken,
werd onmiddellijk de leider der radikalen, Her.
riot, als de overwinnaar aangewezen. Dat hem
het bewind moest ten deel vallen, werd niet be
twist. Hij vormde zijn ministerie zelfs buiten
de socialisten om en ook dat ontmoette geen
critiek. Het scheen, dat de oude radikaal-socia-
listische partij zich weer op het punt bevond,
na de stembusoverwinning van 1924 ingeno
men. Niet alleen was de weg naar het bewind
geopend, de mogelijkheid zich te handhaven
scheen gunstiger nog dan in 1924. Of men zijn
naam uitsprak of niet, het was het kartel, dat
een beslissende zegepraal mocht binnen halen.
Het kartel had geen gunstige reputatie ge.
laten en is waarschijnlijk voor de meerderheid
in den lande een schrikbeeld gebleven. Waar
om dan wekte de linksche stembusoverwinning
zoo weinig ontsteltenis en werd de nederlaag
door de gematigde partijen zoo zonder ernstige
verontrusting aanvaard en dacht niemand aan
een herhaling van het verloop van 1924 Een
voudig omdat men meer aandacht schonk aan
de .werkelijke stroomingen in het kiezerscorps
dan aan den formeelen uitslag.
Het kiezerscorps had bij den eersten stem
busgang gesproken. Groote verplaatsingen wa
ren toen uitgebleven, al werden belangrijke
wijzigingen in het tellingsresultaat voorzien
De conclusie, dat geen belangrijke wijzigingen
in de Fransche politiek te wachten waren, niet
in de buitenlandsche, niet in de binnenland-
sche, was onaanvechtbaar. Ongetwijfeld moest
de uitslag der herstemming buitenstaanders
den indruk geven, dat men zich in het oor
deel over de eerste stemming vergist had. Men
oordeelt, dat het slechts het resultaat is wat
telt, en dat resultaat was een verpletterende
nederlaag voor de oude meerderheid, een zeld
zaam omvangrijke overwinning voor de oude
oppositie. Op grond van dat resultaat kon een
straf kartelbewind worden gevreesd.
Die vrees werd niet gewekt en de feiten zijn
de juistheid van een kalme opvatting van het
verkiezingsresultaat komen bevestigen. Dat
ten aanzien van de Fransche buitenlandsche
politiek de verwachtingen van hen, die een
koerswijziging verhoopten, zijn teleurgesteld,
is genoegzaam gebleken. En we laten voor
het oogenblik de vraag rusten, waarom zulks
geen verwondering kan baren. Op 't oogenblik
wordt de parlementaire terugkeer voorbereid
en binnen enkele weken zal het parlement voor
de noodzakelijkheid worden geplaatst den
koers voor de binnenlandsehe politiek vast te
stellen, en men mag reeds aannemen, dat die
niet overeenkomstig die van 1924, niet over
eenkomstig den schijn van de stembusover
winning zal zijn. Althans niet op den duur.
Het eerste kabinet na de verkiezingen heeft
mogendheden gelei aéllteraï besc-houwd geheel het karakter
De hulp wan links, dus van de socialisten,
beteekent het kartel en het is zeer aanvecht
baar te beweren, dat de uitspraak der kiezers
ten gunste van het bartel is geweest. Er is
zelfs alle reden de linksche overwinning te
wijten aan bet feit, dat men het kiezerscorps
heeft weten te overtuigen van lief feit, dat de
toestand geen kartelbewind toelaat.
De hulp van rechts kan niet anders betee-
kenen, en de socialisten zien het aldus in,
als een zoogenaamde nationalistische regeering
wat een zeer oneigenlijke term is een
bewind, dat linksche tintjes heeft en anti-Tar-
dieu lijkt, maar in werkelijkheid de politiek
van Tardieu volgt. En misschien wel den naam
van de een of andere concentratie zal dragen,
alhoewel alle partijen het er over eens zijn,
dat die zoogenaamde concentratie een on
ding is.
Welken naam men het definitief ministerie
ook zal geven, of wie het leiden zal, men voelt,
dat het gedragen zal worden door de eischen
van het oogenblik naar de onvermijdelijke be
hartiging van het nationaal belang. En mits
dien een weg zal volgen, die reeds door de
vorige „nationale regeeringen" werd bewan
deld. En slechts zulk een regeering zal over
eenkomstig de uitspraak van bet kiezerscorps
zijn. Het is natuurlijk mogelijk, dat als straks
het kabinet-Herriot wordt neergeworpen, het
politieke spel verschillende pogingen onder
neemt om de crisis op te lossen en daarbij
ook een kartelkabinet zal beproeven. Maar er
is niemand, die zülk een kabinet voor iets an
ders dan een kortstondige proef zal houden.
Frankrijk staat voor eeu dwingende sanee-
rirtgsnoodzakelijkheid en- die saaeering kan
niet ondernomen worden da.n door een regee
ring die de nationale krachten verzamelt.
De werkelijke verkiezingsuitslag is eerst
langzamerhand bekend geworden. Het is het
onmiddellijk resultaat, dat telt en de conside
raties, die tot een verklaring van de bewe
gingen in het kiezercorps voeren, lijken in het
gezicht van het brutale resultaat op napleiten.
DJaar nu die werkelijke verhoudingen, dus niet
langer de schijn maar het wezen, op de poli
tieke verhoudingen haar stempel gaan zetten,
nu kan men zich er over verheugen, dat ein
delijk de ware cijferverhoudingen naar het
licht zijn gehaald. En men constateert zelfs
met eenige verrassing hoe precair een overwin
ning kan zijn, die niettemin groot verdient
genoemd.
Die cijferanalyse is dezer dagen gepubliceerd
en men staart reeds direct op het verrassend
resultaat, dat de partijen haar posities hebben
behouden. Om in zoo'n geval toch tot zulk
een enorme meerderheidsverplaatsing te lieb-
ben geleid, moet er dus een factor zijn ge
weest buiten den ijver der kiezers, die de ver
schuiving heeft veroorzaakt. Die factor is het
kiesstelsel geweest en niemand kan daardoor
verrast zijn. Het is niet voor niets, dat de
overwinnaars van thans zich zoo verzet heb
ben tegen een wijziging van het kiesstelsel
om het eerlijker den wil van het kiezerscorps
te doen reflecteeren.
Wij geven hieronder de resultaten der Be
cijferingen met liet resultaat bij het vigeerend
stelsel en het resultaat dat een evenredige
vertegenwoordiging zou hebben opgeleverd.
Reeds uit dit staatje blijkt hoe geheel an
ders de uitslag zou zijn geweest als zij de
vrucht zou zijn geweest van een eerlijke con
sultatie. Maar zelfs dat voor de nieuwe meer-
derheid zoo ongunstig beeld blijft nog ver van
de werkelijkheid af, daar bij een evenredig
heidsstelsel niet de linksche coalities mogelijk
zouden zijn geweest, die zeer ten voordeele van
de linksche overwinning hebben gewerkt. Om
reeds een enkel voorbeeld te noemen. Ontzag
lijk veel stemmen zijn voor de oude meerder
heid verloren gegaan, doordat in tal van arron
dissementen de niet-kartellistische stemmen
naar een zoogenaamd gematigden redikaal gin
gen om een socialist tegen te houden door de
begunstiging van een radikaal. De geslagen
meerderheid heeft zulke begunstigingen ner
gens gekend.
Maar zelfs de effectieve kiezersuitspraak tot
basis nemend, moet erkend, dat het stelsel 23
zetels aan de tegenwoordige oppositie ontfut
seld heeft en aan de tegenwoordige meerder
heid 61 zetels heeft cadeau gedaan. In dat ge
val was er wel een zeer sterke communistische
fractie gevtfest, doch deze zou juist de wig
hebben gedreven tusschen radikalen en socia
listen en de radikalen zouden zeker niet de
leiding van het gouvernement hebben kunnen
nemen, anders dan in compromis met de recli-
terkamerheft.
De dus schijnbaar zoo sterke overwinning
van liet radikalisme berust al heel weinig op
den kiezerswensch en het is nog duidelijker,
dat Herriot met die werkelijkheid moet reke
ning houden als men ziet, dat de oude meer
derheid die met 4.505.126 stemmen achter zich
in 1928 aan het bewind was gekomen, bij de
jongste verkiezingen slechts 124.409 stemmen
achteruit is gegaan. Een veel kleiner aantal
stemmen dan zij aan de radikalen schonk om
socialisten tegen te houden. Republikein-socia-
listen, radikalen en socialisten, dus de tegen
woordige meerderheid, die in 1928 3.872.784
stemmen achter zich hadden, vonden er dezen
keer 4.319.551, dus een groei van 446.767 stem
men, doch die winst is vooral verkregen door
het stemmenverlies der communisten (267.313)
en de 104.000 nieuwe kiezers, de jonge gene
ratie, die het meest door de crisis Is getrof.
fenn en dientengevolge in groote meerderheid
anti-gouvernementeel heeft gestemd.
Ontegenzeggelijk heeft de crisis met haar
enorm werkloozenleger ten gunste van de
linkerzijde gewerkt, maar het gunstige resul
taat voor links is op doorslaggevende mate be
vorderd door de wijziging in de taktiek der
communisten, die dezen keer bij de herstem
mingen zijn opgekomen voor links, terwijl zij
zich vroeger onthielden.
Men moet dus wel constateeren, dat de posi
tie der oude meerderheidspartijen niet meer
aangeta&t is dan de crisisverschijnselen de-den
Wnriofdm eiTzSk^fnet ïif fliè mate, dèt if
omslaan van de kamer er het gevolg van had
moeten zijn. Bovendien is het aantal onthou
dingen nog altijd /boven de 16 pCt. gebleven,
zoodat bijna 2 millioen kiezers niet gestemd
hebben en men weet, waar helaas waar het
gros der niet-stemmers zit. Men kan het aan.
tal „principieele thuisblijvers" wel op 6 pCt.
stellen. En wanneer men nu bedenkt, dat de
reusachtige meerderheid van thans met haar
4.319.551 stemmen achter zich niet eens het
cijfer beeft gehaald der oppositie, die 4.380.117
stemmen baalde, dus altijd nog 60.000 stem
men meer, dan begrijpt men wel, dat een
kleine kentering in het kiezerscorps, bijv. door
bet ophouden der crisisinvloeden, voldoende
kanzijn om het stelsel ten gunste van de
oppositie te doen werken. Wij meenen, dat
het de heer Marin was die indertijd de kamer
eens waarschuwde voor het feit, dat het stel
sel de kamer doemde tot de alternatie van
linksche en rechtsehe stembusoverwinningen.
LONDEN, 13 October 1932.
De openbare discussies over de „Outline" -
of „Schets der „Knowledge" of „Kennis" voor
„jongens en meisjes en hun ouders" duren -
voort en bezorgen het boek een reclame die
het waarschijnlijk niet waard zou zijn, zelfs
wanneer er op zijn tendenzen niets viel af te
dingen.
Ik moet erkennen het werk niet gelezen te
hebben; ik heb slechts de gewraakte passages
nagelezen en verder het boek zeer vluchtig
doorbladerd. Dit is voldoende. Eén druppel
Pruisisch zuur in een glas zuiver water maakt
heel de vloeistof tot doodelijk vergif.
Overigens behoeft men een boek zelfs niet -
ingezien te hebben 'om over zijn moreele strek-
king te oordeelen. Dat eerbiedwaardige man
nen, zooals de Anglikaansche aartsbisschop
van York, het afkeuren, is niet voldoende, ten-
zij zij, gelijk onze eigen geestelijke overlieden,
met onaantastbaar gezag bekleed zijn. Maar
men kan de moreele strekking van een boek
met onfeilbare nauwkeurigheid beoordeelen.
wanneer men weet, door wie bet aangeprezen
wordt. De „Outline" is in een brief aan de
pers verdedigd geworden door de „Federation
of Progressive Persons and Societies" den
„Bond van vooruitstrevende personen en ver-
eenigingem".
Dit is voldoende. Het boek deugt niet...,
ongelezen!
De eerste onderteekenaar i3 mr. Bernard
Shaw. Dit is meer dan voldoende. Bernard
Shaw is de eerste letterkunstenaar van onzen
tijd. Goed. Voltaire was de eerste letterkun-
stenaar van zijn tijd. Dit wil niet zeggen, dat -
Voltaire een autoriteit was on het èebied vap
moraal.
Maar Voltaire was ten minste tot het eind
van zijn leven datgene wat men „vooruitstre
vend" noemt, ook al streefde hij vooruit in de
verkeerde richting. Dit kan zelfs van Bernard
Shaw niet getuigd worden. Deze is in zijn
vooruitstrevendheid hopeloos verouderd.
Wat hij vooruitstrevend noemt is doorgaans
een of andere richting of ideaal, waarvoor
een generatie geleden al dan niet met succes
propaganda gevoerd werd. Dit is het gebrek
van grijsaards, die te lang jong blijven. Zij
gaan niet mee met hun tijd. Shaw is 76; hij
blijft altijd en eeuwig 50, en de wereld heeft
voor hem 26 jaren vrijwel stilgestaan.
In het begin onzer eeuw gold het als „voor-
uitstrevend" ongeloovig ©n anti-kerkelijk te
zijn. Het gold als vooruitstrevend te beweren
dat de kerk haar roeping, indien zij er ooit een
gehad bad, jammerlijk had misgeloopen. Het
Fenianisme in Engeland, de toen reeds ver-
loopende dageraad-beweging in Nederland,
waren de toevluchten voor al degenen, die niet
vernuftig genoeg waren om op eigen houtje
vooruitstrevend te zijn.
Men kreeg zijn vooruitstrevendheid kant
en klaar geleverd, met een soort insigne erbij,
opdat niemand zou denken dat men een imbé-
cilo was. Men droeg een bepaald model hoed,
das, boord en baard ten bewijze dat men voor
uitstrevend was.
Van dat pedante burgermannetes-gedoe is
de Federation of Progressive Persons and
Societies een aanspoelsel. Zij bestaat" IItf npi*.
De hoofdpunten van de aanvulling9"
verordening.
BERLIJN, IS October. (V.D.) De bem"&rtjk.
ste punten van de verordening van (len rijks,
minister van arbeid tot aanvulling vfl° socia's
uitkeeringen, die Woensdag 19 October worden
gepubliceerd, zijn de volgende:. f
X. De uitkeeringen der wejil»°sheidsverzl-
kering worden verhoogd met gemiddeld twee
Mark.
2. In de ziekte- en personeelsverzekering
worden toeslagen, die door de verordening van
14 Juni waren verboden, weel »;oegelaten.
3. Ia de ongevall^nverze wordt de
toeslag van TA die eveneens Was verboden
door de verordening van uni, voor toekom
stige verzekeringen weer toegelaten.
Verder worden een'£e '-"hnische bijzonder
heden geregeld.
ONTEVREDEN GRIEKEN VALLEN HUN
CONSUL AAN.
ANTWERPeN' 19 0ct°ber (V. D.). Een groep
van 20 Grieken lk-e t Woensdagmiddag een be
zoek gebracht aan liet Grieksche consulaat te
Antwerpen- waren ontevreden, omdat zij
geen voldoen ng ïadden bekomen. Zij drongen
de bureaulo ta en binnen en slingerden alles
wat binnen lan «reik kwam in het rond.
De consu de heer Nicolaides, werd door een
paar projec ie en getroffen en tamelijk ernstig
aan het too d gekwetst, zoodat geneeskundige
hu,P ro0€st ^orclen ingeroepen.
Hedenavond is een razzja gehouden in het
haven .wai ïeiteneinde de ontvluchte daders
op te sporen.
Partijen
Conservatieven
JXemocr.-republik.
Onafhankelijken
Volksdemocraten
Onafhankelijke radicalen
Radicaal-socialisten
Republik-socialisten
Socialistische communisten
Communisten
Verspreide stemmen
Aantal
Evenredige
stemmen
82.859
Zetels
5
vertegenwoordiging
F,
1.233.360
76
81
4- 5
499.286
28
32
309.336
16
20
1.299.936
72
82
+10
955.990
62
60
2
1.836.991
157
115
- 42
515.176
37
33
4
1.964,384
129
122
7
78.472
11
5
6
796.630
12
50
+38
4.112
9.579.482
605
leden) van geen kerk of van geen noemens-;.
waardige kerk deel uitmaken. De leden 'èe-.
seffen niet, dat zij het recht missen het Chris:
tendom, waartoe zij niet behooren zijn „zwak
heid" te verwijten. Want die „zwakheid", de
onmacht zich met succes op te werpen als ver
dediger vau de ware Christelijke beginselen,
is dan het gevolg van de desertie van honderd
duizenden „vooruitstrevenden". Wie deser
teert, geeft het recht van critiek prijs.
„Velen, die niet beseffen, hoe ver de kerken
achtergebleven i z'in bij de denkbeelden der
ontwikkelden, zijn welicht onder den indruk
gekomen van dit „excommunicatie-vonnis"
(van den aartsbisschop van York en zijn medë-
onderteekenaars), wordt in den brief gezegd.
„Wij wenschen dus te verklaren dat, naar onze
meening, bet boek van de grootste waarde is,
daar het inlichtingen geeft omtrent weten
schap- beschaving en kunst op aantrekkelijke
en eenvoudige wijze, en zonder de gebruike
lijke leugens en ontduikingen".
„De gebruikelijke leugens en ontduikingen".
D.w.z. datgene wat in den tijd toen mr. Shaw
nog werkelijk 50 was, in strijd was met zekere
thans hopeloos verouderde vooruitstrevend
heden.
«Geen jong persoon", heet het verder, „kan
vooral de tweede sectie (betreffende de „be
schaving") die in het bijzonder aangevallen is,
lezen, zonder een beter wereldburger te wor
den".
„Wereldburger" Is een woord waarmee mr.
'Shaw iederen Engelschman aanduidt, die een
geweldigen hekel heeft aan zijn eigen land,
die (evenals' inr. Shaw) van 1914 tot 1919 en
daarna een bijzondere voorliefde had voor
Duitschland, en bovendien een groote ver
eering koestert voor het sovjet-regiem, voor
zoover het de Engelsche samenleving poogt te
ondermijnen.
„De grond tot den aanval is, dat in deze
sectie geen aandacht geschonken wordt aan
de rol door het Christendom gespeeld In de
beschaving", vervolgen de schrijvers, „dat de
naam van Christus niet genoemd wordt, en
dat de mogelijkheid wordt geopperd dat het ge
zin niet onder alle omstandigheden de beste om
geving is voor het kind".
De eerste beschuldiging noemen de schrij
vers grootendeels een travestie van den erger
lijken inhoud van het boek. „Ma-ar", zeggen zij,
„het blijft toch waar, dat de goedkeurlg welke
het Christendom gelijk bet in onzen tijd ge
leerd wordt (welk Christendom? Het Katho
lieke? het Methodistische? het AnglicaanSChe?
Corr.) hecht aan oorlog en aan eigendom,
het vervreemdt van elk levend contact niet
de leer van Christus...."
Plomp en brutaal. Shaw en zUn geestverwan
ten, die het Christendom VPl werpen, en van
het Christendom niets afweten, werpen zieh op
tot autoriteiten in de leer. Vln Christus. Dat
de Christelijke kerken anti-Chrisf zijn, is een
bewering zoo oud als Ik t Christendom. Dat
alle mogelijke atheïsten de eigenlijke volgelim
gen van Christus zijn, is jeta flat men aan
honderden bittertafels kan hooren beweren.
De „Outline" wordt aanbevplen en warm ver
dedigd door mr. Shaw. Men behoeft haar dus
niet te lezen om ervan overtuigd te zijn, dat
zij verwerpelijk is.
DRANKVERBOD TIJDENS DE RIJKSDAG-
VERKIEZINGEN
BERLIJN, 19 October (V.D.) Evenals bij vo
rige verkiezingen zal ook op 6 November a.s.
tijdens de rijksdagverkiezingen het schenken
van brandewijn en daarmee gelijk staande al
coholische dranken in Duitschland verbodea
zijn.
