7T I If Kunst en Kinderen in het Limburgsche Asselt
BIJ RECTOR PINCKERS
A
yr
Oude en nieuwe schoonheid,
Deze wandschildering op de zachte
savonnière steen in vlak gesneden even in
zachte kleur aangezette figuren gehouden,
doet in haar styleering even denken aan
een fries rondom een Egyptische vaas of
tempelversiering.
Maar hoe innig vroom expressief en kin
derlijk zuiver primitief is het geheel ge
dacht.
Wie het zuivere kind bemint en kent, zal
niet zonder ontroering opzien naar de schoo-
ne, aantrekkelijke figuratie van deze niet-
katholieke kunstenares, die misschien alleen
in de uitbeelding van het glorieuze Christus
kind liet merken, dat dit haar gewone
krachten te boven ging.
Zoowel de archeoloog dr. Jan Sassen O.P.
als de moderne dichter Pater Molenaar,
hebben dit buitengewone kunstwerk van
mevrouw Willebeek Lemair in opgetogen
woorden naar waarde gehuldigd.
In 1922 is ook op advies van den zelfden
dr. Jan Sassen, den geestdriftigen Limbur
ger en ijveraar voor „Heemschut" onder het
priesterkoor een nieuwe crypte gebouwd.
Deze crypte bestaat uit drie deelen, twee
nauwe portalen, waarvan in het eene een
zeer origineele kerstkribbe is opgesteld en
in het midden een grootere, vierkante ruim
te, waar in het midden tegen den wand een
altaar met breeden altaarsteen is opgericht.
Maar het voornaamste van deze crypte is
dat zij in heel haar omvang, ruimte en por
talen samen is gedecoreerd door een wand
schildering van grootsche en epische con
ceptie, neergeschreven door de machtige
kunstenaarshand van Joep Nicolas.
„Morte Fortior" heet het thema, dat Joep
Nicolas hier zoo aangrijpend heeft verbeeld.
In het eene portaal de voorstelling van
den wereldling, verslaafd aan het goud,
vleesch en wijn, die een onzaligen dood
tegemoet gaat.
In het andere portaal de voorstelling van
den gelukkigen naar God verlangenden Sint
Franciscus, die naar den zaligen dood over
gaat.
In het midden, in de eigenlijke crypte, de
schoone verbeelding van dep zielentocht
naar Christus, met de monumentale figuren
van Adam en Eva, den ouden levenswijzen
Patriarch, Maria en Sint Jozef, en den
trouwhartigen, sterken Sint Petrus.
Als wij weer boven komen, zien wij boven
het zoo typisch ommuurde kerkhof neer op
het lage dal waar tusschen de spichtige,
spokige zwarte peppelstammen de grimmige
grauwe najaars-Maas op nieuwe, verrader
lijke plannen broeit. En toch wie zou zelfs
dit trouwelooze water willen missen in dit
zeldzaam prachtige landschap, waaruit zich
het oude hooge kerkje verheft als een burcht
van betrouwen.
Men had ons verleden week gelaten naar
Hasselt, Asselt, of naar Overasselt kunnen
voeren, blindelings als onze weg ging
door den slierenden, zwiependen regen,
die alle uitzicht uit coupé en wagen volko
men belemmerde.
't Was niet direct een uitgelezen dag, die
een tocht naar aesthetica en natuurschoon
ten doel had.
Maar optimistisch gezien had deze wilde
najaarsdag misschien toch wel de juiste sfeer
om op bezoek te gaan bij een historisch
heiligdom, dat de eeuwen door zooveel van
weer en wind en water te lijden heeft gehad,
dat het nu nog de dagelijksche zorg uitmaakt
van den cfficieelen Waterstaat.
De reis was toch naar het. kleine Asselt
fn Limburg aan de Maas, en men speurde
er al den waterwolf, men rook er al den
watersnood, die tot de vaste beproevingen
behoort v?n dit mooie land.
.De auto remde, als een douche waschte
de regen ons gezicht, om de wielen van den
wagen verplaste een holle weg in smalle
snelvlietende beekjes.
Als uit een gracht klommen wij tegen
een hoogen walkant op, een huisdeur ging
ongevraagd open en een vriendelijke stem
heette ons hartelijk welkom in het natte
Limburgsche Asselt.
Voor ons stond Rector Pinckers, de zorg
zame herder van de katholieke gemeente
Asselt, een gemeente zoo klein, dat al is
ze nog zoo roemruchtig in het verleden, ze in
het heden nog niet de eer is waardig ge
keurd om in aanmerking te komen voor
een eigen pastoraat.
Rector Pinckers, die leeft en werkt voor
zyn beroemde en vereerde kerkje van As-
Hef kerkje van Asselt op den hoogen terp aan de Maas; rechtsde bevolking van
Asselt bij het vieren van het Meifeest.
Naar aanleiding van een onlangs
verschenen rapport van Rijkswater
staat en in verband daarmee van
een eerstdaags te verschijnen plan,
namens de Rijkscommissie voor
Monumentenzorg voor een nieuwe
eventueele restauratie van het oud
ste Nederlandsche kerkje te Asselt,
zijn wij dezer dagen nog eens naar
Limburg getrokken. Ter plaatse
'lebben wij ons op de hoogte kunnen
stellen van een mogelijk gevaar,
dat bij de voorgenomen plannen
het kostbare, historische kerkje,
juist als zeldzaam monument, zou
kunnen bedreigen en ook misschien
onherstelbaar zou kunnen schaden.
Het folkloristisch museum met het gesneden kruis van mevr.
Joep Nicolas tegenover het kerkje.
t /w>ei£t
rsoeiiMANo
HET ASSELTER KERKJE, OUD
EN NIEUW.
Een kerkcomplex als om onder een stolp
te zetten.
De regen striemt er onbarmhartig over
heen, het late najaarsgroèn, dat het bouwsel
zoo schilderachtig omlijst rilt en huivert ifi
den stormigen wind. Het herfstseizoen is
ons bezoek niet gunstig, maar onze eerste
indruk is toch, hoe architectonisch fraai dit
kerkje ook is, allereerst en voornamelijk
door zijn ongemeene ligging en entourage
doet 't ons aan als een zeldzaam monument.
Als zoodanig hebben de menschen van
Asselt het dagelijks leeren waardeeren, als
zoodanig is 't begrijpelijk dat de Asselte-
naren het voor alles willen behouden. Op
zijn beurt en als voortzetting van een Ro-
meinsche nederzetting, die hier ter plaatse
moet gestaan hebben, domineert het kerkje,
hoe bescheiden in omvang ook, als een oude
burcht de oevers der Maas.
Het speelsch silhouette erende kerkje
wordt gedragen door een hooge terp door
verweerde en begroeide muren omringd.
Binnen deze wallen een idyllisch droomend
kerkhofje, des zomers door veelkleurige
rozen, alsmaar rozen overwoekerd, maar
waar nu in den natten herfstdag de rustige
graven nog worden overhuifd door het nog
ongerepte loover der pluimige treurwilgen,
waarover zacht de regen als schreiende
tranen neerdrupt.
Hardsteenen trappen, een latere restau
ratie, vormen den opgang naar de kerk,
waar vijf oude geknotte wilgen als stille
wachters staan.
't Zou werkelijk een misdaad zijn deze
prachtige lijfgarde, die in haar wezen de
onderscheiding draagt van niet te tellen
jaren trouwen dienst voor altijd congé te
geven.
In den verbronsden walmuur, waarin
veelkleurig kruid en groen tot een natuur
lijk voegsel zijn geworden tusschen den
verweerden steen, een kleine nis met de
beeltenis van de Madonna van Asselt.
Hoog tegen den toren op klimt als een
beschermend tapijt de dichte ampelopsis.
Als wij het kerkje binnengaan, zien wij
boven den ingang een nis met het kleine
beeld van den H. Dionysius, den Areopagiet,
Patroon der kerk.
Binnen verliezen zich oud en nieuw in
elkaar. Tallooze malen gerestaureerd, ver
bouwd en vergroot, heeft de groote Lim
burgsche bouwmeester dr. P. Cuypers 't in
zijn laatste levensjaar nog eenmaal mogen
omscheppen tot een wonderschoon harmo
nisch geheel, en Rector Pinckers mag met
een heilige toewijding, heel het interieur
getuigt 't, deze traditie voortzetten.
En hij aarzelt niet ook den adem van den
nieuwen tijd door het oude historische hei
ligdom te laten spelen. Getuigen de gloed-
rijke, op oude traditie geïnspireerde stijl
volle vensterschilderingen van den modernen
Limburgschen glazenier Joep Nicolas.
Aan weerszijden van het ingetogen en
toch zoo imponeerende priesterkoor zijn
twee nieuwe open kapellen aangebouwd,
waarvan de eene een stijlvolle sacristie
vormt, en de andere een wonderlijke aan
trekkelijke kinderkapel is geworden, zoo
recht op haar plaats in dit gezegende oord,
waar de kinderen een eigen lijfwacht vor
men van het Asselter oude kerkje.
Boven deze beide kapellen, van buiten uit
bereikbaar, zijn achter een sierlijk trifo-
rium tribunes gebouwd, aan de Evangelie
zijde, bestemd voor het zangkoor, en aan de
Epistelzijde als bidplaats voor de grafelijke
familie van het Kasteel Hillenraad.
In de kinderkapel wordt het oog verrast
door een buitengewoon aantrekkelijke
wandschildering, Uitgevoerd door de be
kende kinderkunstenares, mejuffrouw Wil-
beek Lemair, thans mevrouw van Tuyl van
Serooskerke, van de Rotterdamsehe kunst
zinnige familie Willebeek Lemair, die zich
zooveel voor de restauratie van het Asselter
kerkje heeft geïnteresseerd.
KUNST EN KINDEREN.
Asselt en de kinderen.
Wonderlijke dingen weet Rector Pinckers
ons van de kinderen van Asselt te verhalen,
wonderlijke dingen van zijn kinderen te
laten zien.
Toen wij de kerk binnentraden vertelde
Rector Pinckers, dat 't jammer was, dat hij
om het slechte en natte weer de zinrijke,
kleurige loopers en altaarkleeden had moe
ten laten opnemen, altegader precieus
naaldwerk van zijn kinderen van Asselt.
Men had weieens de vrees uitgesproken, dat
de stemming van het oude kerkgebouw zou
geschaad worden door eventueele plannen
voor polychromie.
Geen nood. Rector Pinckers heeft er wat
anders op gevonden, dank zij den kunstzin
der Asselter kinderen.
Kom op hoogfeest- en rouwdagen in het
oude Asselter kerkje, en heel het eerbied
waardige kapelletje is langs wanden en
muren, van het priesterkoor tot het voor
portaal, gestoffeerd met de kleurigste en
meest symboliekrijke gobelins, allemaal
werk van de meisjes van Asselt.
Als de kerk in den loop der jaren moest
worden gerestaureerd of verbouwd, waren
't de meisjes en jongens van Asselt, die
op land en langs de wegen naarstig de
veldkeien zochten en kwamen aandragen,
die het oude bouwwerk zijn locale karakter
moesten doen handhaven.
Wij zeiden 't reeds, toen we voor 't eerst
en verruiming noodig heeft, wil alles wat
hier verzameld is meer tot zijn waarde en
recht komen. i
De Rectér wijst met trots naar zijn ver
zameling speer- en pijlspitsen, steenen mes
sen en beitels uit de vroegste tijden, allé-
maal hier ter plaatse gevonden. Zoo ook de
zeldzame collectie urnen uit het Gallo-Ro-
meinsche en Karolingsche tijdperk. Een
pracht serie oude kruiken en kannen, fles-
schen en drinkschalen. Oude munten uit alle
tijdperken. Huisraad en keukengerei.
Een buitengewoon interessante verzame
ling koffiekannen. Als de firma van Nelle
ooit eens voor haar reclame een historisch
boekje wil uitgeven over de koffiekan in
den loop der eeuwen, ik geloof dat zij ter
blustreering van het geval nergens beter
terecht zou kunnen komen dan bij het As
selter museum van Rector Pinckers.
De verslaggever van „het Volk" die ver
leden week in deze streken op speur was
naar verborgen wapendepots, waarmee
Graaf Wolff Metternich annex zou zijn,
heeft zich leelijk in 't ootje laten nemen.
Ze zijn er in grooten getale in het oud
heidkundig museum van Rector Pinckers,
geweren en pistolen, van het vuursteenge
weer en vóórlader tot het jachtgeweer en
het revolver geweer.
Maar er zal wel nooit meer mee gescho
ten worden, als alleen misschien een bok
van den specialen verslaggever van het
roode „Volk".
Onder storm en wind in het reeds donker
avondlijk uur namen wij dankbaar voof
dezen leerzamen dag afscheid van Rector
Pinckers en het interessante Asselt, die bei
den wij voor 't eerst ontmoetten, maar wij
gingen heen met het vaste voornemen nog
eens terug te keeren op een stralenden zo
merdag. Als Asselt zijn beroemde processia
viert of zijn interessante landspelen geef;
Muurschilderingen van mej. H. Willebeek
i LeMair in de kinderkapel te Asselt.
P. HYACINTH HERMANS.
Benedende kinderen van Asselt bewerken de gobelins van de kerk; boven: ha£
trapje: niet Mqdonnanis a>an den voet van het kerkje.
Interieur van het in 1916 door D r. Cuypers gerestaureerde kerkje.
