DE MOORD OP DEN SCHlEDAMSCHE D.JK
bisschopswijding mgr. brans.
LEZERS VAN ONS BLAD.
GEADVERTEERDE ARTIKELEN,
EEN VERDACHTE GEARRESTEERD
BINNENLANDSCHE ZAKEN
IN DE TWEEDE KAMER
VRIJDAG 2 DECEMBER 1932
t KATHOLIEKEN EN
LIBERALEN.
t Q. A. OP OEN INDEX!
MAX EN ZIJN VRIENDEN.
W
Tante Anastasia's wanhoop.
no
IIIIhII1
WERKVERSCHAFFING EN
STEUNVERLEENING.
clearingovereenkomst
NEDERLAND—DUITSCHLAND
ACCIJNS OP VLOEIBARE OLIËN.
SUIKERWERK- EN CHOCOLADE-
INDUSTRIE.
VARKENSFOKKERIJ.
Plan om een commissie van deskundigen
in liet leven te roepen.
UITVOER BOTER NAAR
DUITSCHLAND.
Moderne kooplieden geven door hunne advertentiën
in de dagbladen blijk, met hunne aanbiedingen de
^concurrentie het hoofd te kunnen bieden.
Zij treden met hunne producten en de prijzen, welke
zij er voor rekenen, openlijk op en leveren hierdoor
het bewijs, aan het publiek de beslissing in daden
van koop te durven overlaten.
De meest geadverteerde goederen vinden den groot
sten aftrek. Zij zijn bijna altijd de beste en de goed
koopste. Koopt dus uitsluitend
Terwijl de redactie van de liberale
„Avon pos zich uitput in argumentaties
welke boven twijfel moeten stellen, dat de
i era e s aatspartij eigenlijk de meest aan-
gew ozene is om, als straks de stembus zich
"brepH UItsPreken in de richting eener
(del 6re een^S3zins andere basis", met
rechtsche fracties voor kabinets-
hpt 3 10 ln aanrnerking te komen; doet
partijorgaan van den „Vrijheidsbond"
eer eens extra zijn best, de practische
^mogelijkheid van bedoeld samengaan
a thans wat de katholieken betreft te
accentueeren.
Redacteur Belinfante poogt ten aanzien
van de Bedrijfsradenwet aan te toonen, dat
de Tweede Kamer door deze te aanvaar-
en „de wijzers van de klok verscheidene
eeuwen (heeft) teruggedraaid en in de kaart
gespeeld van de katholieken, die terugkeer
naai het gildenwezen beoogen".
B'j dat alles komt nog, dat men met dit
onliberaal, reactionnair en anti-sociaal gedoe
onmiskenbaar bezig is stappen te zetten in ae
richting der socialisatie. Men heeft bij deze
Wet te doen met een concessie aan de wenschen
van een deel der arbeidersbeweging, aan de
verlangens van de Roomsche arbeiders vooral,
"'aar men moet inderdaad met blindheid ge
lagen zijn, indien men van deze regeling,
w°rdt zij naar den thans daaraan gegeven
opzet inderdaad uitgevoerd en verder uitge
bouwd, zegenrijke maatschappelijke gevolgen
verwacht.
Het is ons niet onbekend, dat de redactie
Van de „Avondpost" over het door ons
Lagerhuis aanvaarde wetsontwerp in vol
strekt tegengestelden zin oordeelt. Maar
sl staat zij stellig niet alleen, de richting-
Knottenbelt, die met het „onliberaal
reactionnair en anti-sociaal gedoe" der
katholieken niets wil hebben uit te staan,
is in de liberale staatspartij heel sterk over-
neerschend.
En daarmee wordt het geval voor onzen
loos^SChen ^eralen collega werkelijk hope-
n hetzelfde nummer van „De Vrijheid'
aarui we zoo pas eenige vriendelijkheden
ci eer en aan het adres der Katholieken
wegens hun ijveren voor bedrijfsorganisatie,
troffen we ook een ontboezeming aan van
den medewerker, die zich als „Magister
aandient, over den pauselijken zendbrief
mzake de sociale herordening der maat
schappij.
De oude truc van de „katholieke zijde",
Wier anonimiteit bij haar liberale uitbuiters
even veilig is als haar gezag onbetwistbaar,
moet weer dienst doen. Dtmaal is het een
..katholiek politicus", die voor de heeren
het spit moet afbijten. Aldus:
Uit een gesprek, dat wij onlangs hadden met
een katholiek politicus, bleek ons trouwens,
dm aan deze Encycliek in toonaangevende
v/orritlCkJ krinScn veel minder beteekenis
gen va H*®11 a;fëaande op de uitin-
te n °°msche pers, geneigd zou zijn aan
Fnr. !?6n' hij betoogde, dat zulk een
Neri1'0! niet speciaal voor Nederland en
aerlandsche toestanden geschreven wordt,
aar voor de gansche wereld en dus een
.jtemeene strekking" heeft, een zeker „ge
middelde" inhoudt, dat volstrekt niet voor ons
ehoeft te gelden. Ja, hij ging verder en achtte
^ragesimo Anno, met het oog
°P het gebruik, dat daarvan in Roomsche
arbeiderskringen gemaakt wordt, zelfs een
f ,e.v aarlijk document. Een gees-
elijke, die hem over die encycliek had gespro
ken en hem had voorgehouden, dat men moet
doen, wat de Encycliek voorschrijft, had hij
geantwoord: Weet je wat ze moesten doen?
Ze moesten die Encycliek
den index plaatsen!
o p
Op den daverenden onzin van dezen libe
llen kroongetuige gaan we maar niet ver-
der in.
Wijzen alleen op dit practische puntje:
Wanneer de Katholieke Staatspartij on
danks een en ander het „gevaarlijke docu
ment" ajs richtsnoer koos voor haar poli-
tiek h
me 't Z0U men z'cb dan gegeven deze
eenig^lteit bij de liberale leiding nog
samen l^Us*e kunnen maken omtrent een
®aah na de stembus?
bit een particuliere correspondentie verne
men wij, dat mgr. Brans op 5 Februari a.s. te
I'adang de Bisschopswijding zal ontvangen.
PASTOOR J. H. A. THUS t
Sassenheim Is in den ouderdom van 75
3aar overleden de Zeereerw. heer J. H. A. Thus
Pastoor dei- H. Paneratius-parooliie aldaar.
In den nacht van Zaterdag 17 op Zondag
18 September werd de 32-jarige vrouw N.
Erisman in haar woning aan den Schiedani-
sche Dijk op beestachtige wijze vermoord.
Men zal ziel) de lugubere bijzonderheden van
dezen moord, die kort na één uur des nachts
ontdekt werd, ln groote lijnen nog wel her
inneren.
„Blonde Mien", zooals de vrouw op den
Schiedamsche Dijk genoemd werd, had den
Zaterdagavond ln verschillende café's doorge
bracht en werd het laatst gezien te ongeveer
half één in den nacht. Zij verkeerde toen in
een verregaanden staat van dronkenschap en
had een man in haar gezelschap met wien zij
haar woning binnenging.
Een caféhoudster, die beneden haar zaak
heeft, hoorde den man vragen Moeten we
hierheen waarop de vrouw hem mee naar
boven zeulde.
Nog geen half uur daarna werd de moord
reeds ontdekt.
„Blonde Mien" leefde samen met een zekeren
K„ die even voor één uur thuis kwam en kort
daarna iemand de trap hoorde afstommelen.
Hij veronderstelde dat de vrouw, zooals haar
gewoonte was, bij hem in de kamer zou komen,
doch toen dit niet gebeurde ging hij naar de
voorkamer, die slechts met een paar schuif
deuren van de kanier waar hij zich bevond
gescheiden is, om eens te kijken waar zij bleef.
Daar kwam hij tot de ontstellende ontdekking
dat „Blonde Mien" levenloos dwars over haar
bed lag.
Zij bleek met een kussen gestikt te zijn.
K. rende luid gillend de straat op en waar
schuwde een agent van politie.
Het onderzoek.
Deze waarschuwde op zijn beurt den justi-
tieelen dienst van het bureau aan de Groote
Paauwensteeg.
Het onderzoek werd ter hand genomen door
den commissaris van dit bureau, den heer C.
H. Hanewinckel en de inspecteurs de heeren
A. Kalkman en J. Grevelink. Later verschenen
ook nog de officier van justitie, mr. J, c. van
Meischke en de rechter-commissaris, mr. G. C.
B. E. Suringar. Dr. Hulst werd uit Leiden
ontboden voor de lijkschouwing.
Getuigen-
Na een voorloopig onderzoek in de kamer
waar de moord gepleegd was, werd allereerst
getracht zooveel mogelijk getuigenmateriaal te
verzamelen. Erg uitgebreid bleek dit aanvan
kelijk niet te zijn. Wel hadden verschillende
menschen waaronder ook een hoofdagent van
politie „Blonde Mien", die op den Schiedam
sche Dijk bekend genoeg was, met een man
gezien, maar niemand wist te vertellen wie
die man was. Men wist echter uit de verkla
ringen van deze menschen het volgende signa-
waT^ Van 'len„maa 6 met haar naar
was gegaan en die dus de vermoedelijke moor
denaar was, samen te stellen
Ongeveer 32 jaar oud, 1.75 meter lang, tenger,
slank postuur, blozende eenigszins gebruinde
gelaatskleur, donkerblond, van achteren eenigs-
zins krullend haar. Hij droeg een blauw colbert-
costmim en een wit boord. Men vermoedde
dat hij Hollander was omdat de caféhoudster
hem had hooren_ vragen „Moeten we hier
heen
Dit signalement, waaraan later nog toege
voegd werd dat de man een opmerkelijk dikke
bovenlip had, werd naar verschillende politie
posten, zoowel in als buiten de stad gezonden.
Resultaat bereikte men er echter niet mede.
Een belangrijke verklaring
Een verklaring die in den verderen loop
van het onderzoek van veel belang zou blijken
te zijn, was die van de caféhoudster van het
cafe „Hilda", dat onder de woning van „Blonde
Mien gelegen was.
Deze dame, die op de le etage boven het
cafe woont „Blonde Mien" woonde op de
tweede etage was na het sluitingsuur der
café's, te één uur, naar de W. C. gegaan en
terwijl zij zich daar bevond, had zij te even
na één uur een man de trap af zien komen,
die een in bruin papier gewikkeld pakje van
den vorm van een schoenendoos, onder den
arm hield. In het donker had zij de gelaats
trekken van dezen man slechts vaag kunnen
waarnemen. Zij vermoedde echter dat deze
man dezelfde was als die met. wien „Blonde
•Mien" to half één thuis was gekomen.
Wat men in de kamer vond
Het onderzoek op de plaats van de misdaad
leverde verschillende zaken op. die naderhand
van het grootste gewicht bleken te zijn.
De situatie op de etage is zoo dat de voor
kamer, waar de moord gepleegd is, met een
deur in verbinding staat met het trapportaal.
Halverwege voor deze deur stond een kast en
bezoekers van de vrouw verlieten de woning
meestal via de achterkamer.
De vermoedelijke moordenaar heeft dit niet
gedaan. Hij heeft zich langs de kast gewrongen
en de deur, die naar het traplokaal leidt, achter
zich afgesloten. De koperen ring met sleutels,
die op de deur zat, heeft hij meegenomen.
Stille getuigen.
Als in een onderzoek stille getuigen ooit
van belang zijn geweest dan is het wel dezen
keer het geval geweest.
In de voorkamer vond men namelijk een
waschknijper die naar de kleur van het hout
fs oordeerlen gloednieuw was. In de woning
bevonden zich nog meer waschknijpers doeh
deze waren van een geheel ander model en een
andere kleur.
Up den grond vond men voorts een steentje,
vermoedelijk uit een ring of een brochje af
komstig.
Een belangrijke vondst was ook die van wat
1 mn Hollandsch en Duitsch geld in het bed.
A' deze voorwerpen werden in beslag geno-
scl'1 'nsPecteur v. d. Tas van den fotografi-
v en" en dactyloscopischen dienst nam foto's
met ri-e situatie en enkele vingerafdrukken en
mat °p llet eerste gezicht vrij onbelangrijke
Ve!;aal zette de politie zich aan het werk.
hjera, es'eM kon al aanstonds worden dat het
de vZPker geen roofmoord gold. De vriend van
ma,.61!11!00"16 vrouw, K„ vermiste slechts een
De choenen.
mnngedachte aan een zoogenaamden
moord iag voor de han(J_
„lust-
DE CRISIS EN DE KLEINEN
mariclrrn m orct nw
marskramers, die er voor thui* Jonge
«aar centen probeereu hg te
Een Rijnschipper de dader?
k" dep nacht van Zaterdag op Zondag en
vprrirht j dag werden wel enkele arrestaties
navi- cb telkens bleek men een verkeerde
-\p 11 te hebben.. Men mocht echter geen
ook niet"8 wngebruikt latpn e" deed dit dan
^aDnnm°dSt Van Wat Duitsch klein geld bracht
de politie op de veronderstelling dat de moor
denaar wel eens een Rijnschipper zou kunnen
zijn. Voor die veronderstelling pleitte een
element uit het signalement de blozende
eenigszins gebruinde gelaatskleur. Er tegen
het feit dat de man blootshoofds was. Rijn
schippers dragen gewoonlijk een pet, althans
een of ander hoofddeksel.
Met den waschknijper wist men aanvankelijk
niet veel raad. In de hypothese dat de moor
denaar een Rijnschipper was, paste dit object
in zooverre dat het mogelijk was dat de man
waschknijpers had gekocht en er een van in
de kamer verloren had.
Het steentje uit de broche of ring speelde
bij deze veronderstelling heelemaal geen rol
Zondagmiddag werden allerlei menschen. die
rechtstreeks of zijdelings iets met de Rijnvaart
te maken hebben, gewaarschuwd dat zij nauw
lettend moesten toezien op een Rijnschipper die
aan het inmiddels per radio verspreidde signa
lement voldeed.
Daarna kon men weinig meer doen dan af
wachten. Hetgeen niet wegneemt dat een leger
tje van rechercheurs op en in de omgeving van
den Schiedamsche Dijk een oogje in het zeil
hield.
Een s peelgoed-autotje
brengt licht.
Zoo stond de zaak er voor toen Maandag in
den loop van den ochtend een verklaring van
een winkeljuffrouw van de „Hema" plotseling
een heel andere wending aan het onderzoek
gaf.
Deze juffrouw, die het relaas van den moord
in de Maandagochtendbladen gelezen had en
kennis genomen had van het signalement, her
innerde zich plotseling, dat zij Zaterdagavond
een man bediend had. die aan dit signalement
vrij volledig beantwoordde.
De politie stelde zich met haar in verbinding
en kreeg toen het volgende verhaal te hooren
Op den bewusten Zaterdagavond waren er
twee manhen in den winkel gekomen, een „lee-
lijkerd" en een „knappe jongen". Deze laatste
beantwoordde volgens de juffrouw en andere
winkelbedienden aan het signalement.
Deze twee mannen, die tegen elkaar Duitsch
spraken, doch de Hollandsche taal vrij goed
machtig waren, hadden door hun gedragingen
zeer de aandacht getrokken. O. m. waren
zij in de lunchroom geweest waar zij een stevig
glaasje bier gedronken hadden. Lichtelijk onder
den invloed van het genotene, waren zij daar
na inkoopen gaan doen en hun eerste keus gold
een speelgoed-auto-tje, dat niet ingepakt mocht
worden. Zij wilden het eerst eens probeeren.
Met het auto-tje aan een touw gebonden hebben
zij door de zaak geloopen totdat men lien ten
slotte wist te overreden om het ding te laten
inpakken.
Waschknijpers gekocht.
Daarna hebben zij waschknijpers gekocht.
Men zal uit wat vooraf ging begrijpen, dat
de politie op deze mededeeling af viel als een
uitgehongerde hond op een lapbiefstuk. Men
vergeve ons de eenigszins oneerbiedige verge
lijking.
Oogenblikkelijk werd de waschknijper, die
in de kamer van de vermoordde vrouw gevon
den was te voorschijn gehaald dl deze bleek
van precies hetzelfde model en dezelfde kleur
te zijn als de maschknijpers die men in de
„Hema" verkoopt.
De twee Hollandsch sprekende Duitschers,
waarvan de een de vermoedelijke moorde
naar -- door den ander met Hans werd aan
gesproken, genoten na deze ontdekking de
bijzondere belangstelling van de politie en
hun gangen na hun vertrek uit de „Hema'
werden nauwkeurig nagegaan.
Dit viel niet zoo heel moeilijk, want het twee-
tal had niet nagelaten de aandacht op zich te
vestigen.
Blijkbaar zeer in hun schik met den aankoop
van het auto'tje, hadden zij dit ding 0p straat
weer uitgepakt en verschillende portiers van
zaken op de Hoogstraat wisten te vertellen, dat
zij twee mannen hadden gezien die een speel
goed-auto-tje achter zich aan zeulden.
Naar den Schiedamsche Dijk
Het paar toerde tenslotte naar een café
op den Schiedamsche Dijk. Een rechercheur
kwam op een handige wijze te weten, dat Za
terdagavond laat twee mannen in dit café
waren binnen gekomen, die met een speelgoed-
auto'tje hadden zitten spelen.
Wat later waren zij weggegaan, maar in dien
tusschentijd was de caféhouder uit de gesprek
ken te weten gekomen dat Hansde vermoe
delijke moordenaar gemonsterd had voor
het Duitsche stoomschip „Baldur". dat Maan
dag naar Zuid-Amerika zou vertrekken
Het bleek dat het schip, toen men dit ver
nam, reeds vertrokken was en de route wees
geen tusschenstations aan.
Goede raad was duur.
Zuid-Amerika levert geen misdadigers uit en
den kapitein van de „Baldur" T Duitsch
grondgebied - kon men geen last den
man te arresteeren. seven
T egenslag.
Terwijl men druk bezig was te overweeen
wat te doen, kwam het bericht w j
„Baldur" Vlissingen wï ni Men dat de
te bunkeren. bmnengelooPen om
De hoop herleefde maar tnen n
punt stond met de juffrouw van de ,°Hema"
die den man bediend had, naar Vliss naen te
reizen, kwam de onheilstijding, dat het schip
Vlissingen al weer verlaten had om de lange
reis naar Zuid-Amerika voort te zetten Zon
der tussschenstations! elten' zon
De val wordt gezet.
De eenige mogelijkheid om den man nog te
pakken te krijgen was de reederij van het schip
te verzoeken om den kapitein last te geven zijn
reis te onderbreken en een Europeesche haven
aan té doen.
Deze mogelijkheid kon echter niet benut wor
den daar de kosten aan een dergeijjken maat
regel verbonden buitengewoon hoog bleken te
zijn.
De politie besloot daarom de zaak voorloopig
te laten zooals ze was en in overleg met de
politie werd door de verschillende persorganen
besloten voorloopig niets meer over het onder
zoek te publiceeren. Het moest den schijn heb
ben of de zaak als onoplosbaar in den doofpot
gestopt was. Publicatie van bijzonderheden zou
er anders toe hebben kunnen leiden dat re
laties of vrienden van Hans dezen een waar
schuwing hadden gezonden.
De politie stelde zich in verbinding met de
reederij van het schip de „Frigga A. G." te
Hamburg, die haar volle medewerking toe
zegde.
Afgesproken werd dat na aankomst van de
boot in Zuid-Amerika zoowel kapitein als be
manning in den waan zouden worden gebracht,
dat het schip naar Antwerpen terug zou varen.
Dit met de bedoeling, om den verdachten sche
peling er toe te bewegen niet in Zuid-Amerika
te deserteeren, maar een kans te wagen en'
naar Antwerpen mee terug te varen.
Kat en muis.
Wat daarna volgde heeft veel weg gehad
van het spelletje van kat en muis: de politie
geduldig het moment afwachtend dat de ver
dachte zijn hol in casu zijn schip in
een Nederlandsche haven zou verlaten.
Op 14 October arriveerde de „Baldur" te
Rosario om na enkele dagen naar San Nicolas
418. „Goede morgen, lieve kinderen. Hier
is moeder met de pappelepaP- En hoe heb
ben Betje en Bertje geslapen? Ik weet het
wel, ondeugden, jelui doet alsof je nog
altijd doorslaapt. Wacht maar
419. Van schrik en verbijstering laat
tante Anastasia de „pappelepap" in het bed
van haar lievelingen vallen. Bet en Bert
spoorloos verdwenen! En op de vensterbank
de voetsporen van een grooten hond.
420. Geheel huiten zichzelf ijlt Tanta Ana
stasia naar het huis van Max, waar zij
met een laatste krachtsinspanning aan de
bel rukt. Max zelf opent de deur.
„Mijn kinderen zijn geschaakt!" roept
Tante Anastasia uit. Dan begeven haar
krachten haar, en valt zij flauw.
te varen, welke haven het op 22 October bin
nenliep. Op 28 October arriveerde het schip te
Montevideo en op 5 November aanvaardde het
de thuisreis.
DE VERDACHTE GEARRESTEERD
Gisteren is de „Baldur" te IJ muiden binnen-
geloopen. De politie heefit zich onmiddellijk
aan boord begeven en na een kort onderzoek
heeft zij den 20-jarigeu Duitschen matroos H.
R. H. gearresteerd, die verdacht wordt zich
schuldig gemaakt te hebben aan den moord
die in den macht van 17 op 18 September in
een pand aan den Schiedamsche Dijk gepleegd
werd op de 32-jarige vrouw N. Erisman.
De man zegt zich niets te kunnen herinne
ren. Er bestaan echter zoo sterke aanwijzingen
tegen hem, dat men wel kan aannemen, dat
men den dader van den moord te pakken heeft
Onder zijn kooi zijn de lakschoenen, die
uit de kamer van Blonde Mien ontvreemd wer
den, gevonden; alsmede verschillende was
knijpers van hetzelfde model als die, welke op
de kamer van de vrouw gevonden zijin.
Besprekingen tusscheu beide regeeringen
te verwachten.
In verband met de publicatie van de Nederl.
Kamer van Koophandel voor Duitschland in
zake een clearingovereenkomst tusschen Neder
land en Duitschland komt het Haagsch cor
respondentiebureau ter oore dat een regeling
naar het voorbeeld der Zweedsch-Duitsche
overeenkomst door de belanghebbende groepen
uit industrie en handel zeer gewenscht geacht
wordt. Ook de betrokken departementen zou
den sinds geruimen tijd sympathiek tegenover
deze kwestie staan, doch om bepaalde redenen
deze voorloopig hebben laten rusten. Thans
zouden echter binnen niet te langen tijd de be
sprekingen tusschen de beide regeeringen een
san vang kunnen nemen. Of deze op handen
zijnde besprekingen tot een clearing-overeen-
komst zullen leiden staat uiteraard nog niet
vast.
In zooverre is het bericht van de Ned. Ka
mer van Koophandel in Duitschland dus
eenigszins voorbarig.
Voorzichtige houding van de Regeering
Niet op spijsolie in flesschen, raapolie en
boterolie.
Naar het „Ned. Weekblad voor kruideniers
waren" met een zeer groote mate van waar
schijnlijkheid verneemt, is het thans zeker,
dat de instelling van een accijns op vloeibare
oliën zeer spoedig kan worden verwacht.
Deze accijns zal 35 per 100 K.G. bedragen.
Spijsolie in flesschen benevens raapolie en
boterolie zullen niet onder de heffing vallen.
Vermindering van den omzet.
Op verzoek van den Minister van Economi
sche Zaken en Arbeid is door de Ned. Ver. van
Suikerwerk- en Chocoladefabrikanten en door
de Ver. van Cacao- en Chocoladefabrikanten
€en onderzoek ingesteld naar de werking van
de winkelsluitingswet.
Door deze vereenigingen is aan verschillen
de industriëelen verzocht een opgave te ver
strekken over de maandomzetten over het
jaar 1931 en Januari tot en met Augustus 1932.
Deze opgaven zijn door het accountantskan
toor Th. L. Limperg verwerkt in een rapport.
Daaruit blijkt dat in de maanden Januari-April
1331 de omzet van 11 fabrieken 2.337.650 kilo's
bedroeg en de omzet van 20 fabrieken in geld
f 3.352.81S. Voor de maanden Mei-Augustus van
hetzelfde jaar waren de cijfers 2.349.407 kilo
en 3.181.918.
In Januari-April 1932 bedroeg de omzet van
11 fabrieken 2.164.855 K.G. (92,6 pet. van 1931)
en de omzet in geld van 20 fabrieken 2.867.935
(85.8 pet. van 1931). Voor de maanden Mei-
Augustus 1932 zijn die bedragen 1.813.747 K.G.
(17,2 pet. van 1931) en 2.387.687 (75 pet. van
1931).
De cijfers van Mei-Augustus toonen derhalve
wat den omzet in kilo's betreft tegenover die
van Januari-April bij vergelijking met 1931
een achteruitgang aan van 92.6 pet. tot 77.2 pet.
derhalve in verhouding tot het eerste percen
tage een achteruitgang van 16.6 pet. Op ge
lijke wijze berekend blijkt de achteruitgang in
geld 12.6 pet. te bedragen.
In zijn Memorie van Antwoord op het Voorl.
Verslag over hoofdstuk I Rijksbegrooting
heeft de minister van Economische Zaken en
Arbeid de instelling aangekondigd van een
commissie van advies inzake de Crisis-Varkens-
wet. Naar aanleiding hiervan kunnen wij mel
den, dat het de bedoeling is een commissie van
deskundigen samen te stellen, welke zal advi-
seeren in alle kwesties, die voor de varkens
teelt van practisch belang zijn. De Varkens
centrale, welke aanvankelijk deze taak op zich
genomen had, wordt te zeer in beslag genomen
door handelsaangelegenheden binnen- en
buitenland. Daarom heeft de minister besloten
een commissie in het leven te roepen, welke de
algemeene vragen, betreffende de varkensfok
kerij, welke zich op het platteland voordoen,
zal behandelen.
KLACHT OVER TE WEINIG CONTACT
Niet minder dan een kleine twintig sprekers
hebben gistermiddag het woord gevoerd en
men kan dus niet zeggen dat er weinig gespro
ken is over de werkloosheid en de problemen,
welke er aan vastzitten.
En nu willen wij uit het vele vooral op twee
dingen wijzen. Vooreerst de groote mate van
waardeering, welke van meer dan één zijde
en ook door soc.-dem. sprekers getoond werd
voor het beleid van Minister Ruys. Meer nog
dan Woensdag Week dit gisteren en dat moet
toch een stille voldoening zijn geweest voor den
Premier, die gisteren immers zijn 59sten ver
jaardag vierde.
Niet alleen de heer Maenen had lof, maar
ook de C.H. heer Bakker en de A.R. heer Ame-
link en de soc.-dem. heer Kupers, beide laat-
sten resp. voorzitters der protestantsche en
soc.-dem. vakorganisaties.
Op onderdeelen waren er desiderata. Zoo
vindt baron van Voorst tot Voorst een stelsel
van plaatselijke en gewestelijke werkverschaf
fing verre verkiesbaar boven de centralisatie,
waar de heer Maenen ook weinig van moet
hebben, doch waar de heeren Krijger en Ame-
link weer meer tevreden over bleken. De heer
van Voorst tot Voorst wenscht ook bijslagen
op het loon voor het platteland en vindt op
dit stuk steun bij ds. Langman en den soc.-
dem. heer Hiemstra. Zij achten het beter de
cultuurgronden in orde te houden dan heide
te ontginnen. De heeren Maenen en Langman
zijn het er ook over .eens dat men beter de
volwassen zoons dan de werklooze vaders in
de werkverschaffingen kan toelaten, maar of
de verbanning der machines, welke laatsge-
noemde katholieke afgevaardigde wenscht, mo
gelijk is lijkt ons aan twijfel onderhevig. Het
klinkt heel aannemelijk, maar heeft prof. van
Calcar in zijn boek over het Welter-rapport
niet psychologisch juist opgemerkt, dat de
rnensch geen kind is en niet meer kan doen
alsof bepaalde machines niet bestaan.
Een gewichtig punt hebben de heeren Kor-
tenhorst en Kuiper aangeraakt. Had de heer
Ebels er al op gewezen, dat er te weinig con
tact is tusschen Waterstaat en werkverschaf
fing, Kuiper wees er op, dat normale werken
ook tegen normale voorwaarden dienden uit
gevoerd. Maar mr. Kortenhorst wees er spe
ciaal op, dat het onjuist was normale werken
door de werkverschaffing te doen uitvoeren.
Dit kan, zooals dr. Vos ten aanzien van een
matten-industrie te Krimpen al had bewezen,
voor de nijverheid een groot nadeel zijn. Nu
staat de minister ook op dit standpunt, maar
mr. Kortenhorst wees er terecht op, dat de
grens soms moeilijk te trekken valt en dat
daarom behalve beter contact tusschen rijk en
gemeenten dat de minister graag door een
commissie wil bevorderen ook consultee
ring van de groote sociale organisaties dienstig
kon zjjn. Hier zou een reorganisatie van den"
werkloosheidsraad goede diensten kunnen be
wijzen, ook om de details uit de Kamer te we
ren. De denkbeelden van den heer Kortenhorst
op dit punt schijnen ons inderdaad de overwe
ging waard.
Het tweede punt, dat wij uit deze massa
Kamer-adviezen naar voren wilden halen, was
de houding der sociaal-democraten. Wij heb
ben ons daarover wéér verbaasd. Niet, dat wij
mej. de Jong's wensch om steun voor alleen
staande vrouwen niet begrijpen, maar haar
motie voor een algemeene regeling is heslist
ondoordacht. Meer verwonderd staan wij ech
ter voor hetgeen de heer Kupers en vooral dr.
v. d. Tempel eischten. Het pleidooi van eerst
genoemde voor de jonge werkloozen, kunnen
wij van harte onderschrijven en de spreker er
kende ook, dat de minister hier veel deed. Maar
de heer Kupers wil ook, dat het Rijk meer
steun geeft aan de gemeenten en de heer ter
Laan sprak zelfs van 5/6 deel. Als men nu be
denkt, dat Amsterdam en Rotterdam alleen
per jaar een kleine 50 millioen uitgeven, dan
rijst toch de vraag: En waar moet het Rijk al
dat geld halen? Deze vraag wordt nog nijpen
der, als men hoort wat dr. v. d. Tempel wil.
Hij ontwikkelt een program van krachtige
werkverschaffing, groote rijkswerken, groote
werken door provincies en gemeenten en bij
normale werken de normale arbeidsvoorwaar
den in acht nemen. (Kuiper had hier ten mins-
ste nog de restrictie gemaakt van de normale
voorwaarden af te wijken als zulke werken
vroegtijdiger worden aangepakt). Nu heeft dr.
v. d. Tempel, die een bestudeerd econoom is,
ons jammer genoeg niet gezegd, hoe hij dacht
de reuzenwerken waar hij van sprak, te finan
cieren. Zeker, wij zijn het er allemaal over
eens, dat in theorie directe werkverruiming
door de overheid of voor rekening van de over
heid de voorkeur verdient boven steun. En wij
zouden de eerste ook prefereeren, indien
iemand ons zeggen kon. hoelang de crisis zal
duren en hoe de toestand daarna zal zijn. Maar
wie kan dat?
Wat dr. v. d. Tempel verdedigt, propageert
ook prof. Veraart o.a. laatstelijk met een be
roep op dr. W. L. Valk's brochure „Werkver
schaffing is mogelijk en dringend noodzakelijk".
Dat is een standpunt, maar men moet er dan
ook bij zeggen dat dr. Valk ook van loondaling
spreekt, van ondersteuning van bet prijsniveau
op de markt van consumptiegoederen, van
steun aan het inkomen envoor een „tikje
inflatie" niet uit den weg wil gaan. Wil dr. v.d.
Tempel dit? Hij zegt bet niet en zijn fractie-
genooten evenmin Albarda heeft inflatie-
politiek als „dom of roekeloos" gekenschetst,
maar dan moet men ook geen eischen stellen,
die de inflatie zoo zeker aantrekken als een
magneet het ijzer. Een heel andere kwestie zou
zijn of men inflatie, onder welke benaming en
met welke manipuleering van den wisselkoers
dan ook, zou wenschen (gesteld, dat men daar
over te wenschen heeft, wat sommigen ook al
weer ontkennen). En ook nog afgezien van de'
vraag, welke de heer Krijger b.v. negatief be
antwoordt, of groote werken de werkloosheid
essentieel zouden opheffen. In Engeland schijnt
dit niet het geval te zijn geweest. De inflatie
is er gekomen en erg frisch zal niemand nu
de positie van het pond sterling wel niet
noemen.
De grootste disiderata zijn op het eerste oog
prachtig. Maar als men de werkelijkheid eens
beziet. Wij hebben nu weer dé jongste werk
loosheidscijfers. Men kan ze vergelijken niet
verleden jaar. En dan staat de zaak zoo, dat
de werkloosheid voor alle groepen samen is
opgeloopen van 12.8 tot 25.6 procent. Dat is
een verdubbeling in één jaar. Het totaalcijfer
in de industrie steeg met 100 procent n.l. van
14.1 tot 28.9. In de bouwbedrijven verdriedubbel
de het cijfer van 12.3 tot 35.1. Als men dit in
't oog houdt wordt de voorzichtige houding van
de regeering begrijpelijk. Haar houding schijnt
soms hard. Maar weidenkenden toonen meer
en meer te beseffen 't bleek gisteren weer
dat de premier met de hem ter beschikking
gestelde middelen al het mogelijke doet.
Het is heel gemakkelijk arme menschen op
te ruien met gemeené versjes tegen jhr. Ruys
de Beerenbrouck. Maar indien dezelfde lieden
eens bedachten dat in Denemarken waar de
soc. dem. heer Stauning premier is, de arbeiders
eerst door inflatie zijn getroffen en nu daar
enboven hun enkele dagen geleden nog een
loonsverlaging gepresenteerd is van 20 pCt.,
dan zouden zij misschien willen toegeven, dat
de toestand hier, trots alle leed, dat wij waarlijk
niet onderschatten, de vergelijking met elders
kan doorstaan.
De minister van Economische Zaken en
Arbeid heeft bepaald, dat het Koninklijk Be
sluit tot regeling van den uitvoer van boter
uaar Duitschland met ingang van 1 December
1932 in werking is getreden.
AARDAPPELEN-EXPORT NAAR
ENGELAND.
De Nederlandsche motorboot Valk Is giste
ren met een te Harlingen ingenomen volle la
ding aardappelen van IJmuiden naar Londen
vertrokken.
