VON SCHLEICHER'S RADIOREDE. Jl EEN PROTEST EN EEN PROGRAM. WERKVERSCHAFFING. DE OORLOGSSCHULDEN VRIJDAG 16 DECEMBER 1932 'S KANSELIERS EENIG PROGRAMMAPUNT. CHAUTEMPS. KABINETSFORMATEUR IN FRANKRIJK. BELEMMERING VOOR EEN HANDELSHERLEVING. DE GEBEURTENISSEN VAN BEAURAING. DE JOEGOSLAVISCHE SOKOL- ORGANISATIES. SYDNEY DOOR NOODWEER GETEISTERD. DE OPSTAND IN HONDURAS. DE REGEERING MACHTELOOS. ONDERZOEK DOOR LEUVENSCHE PROFESSOREN. DE AANVALLEN OP DE KERK IN JOEGO-SLAVIE Delegatie van bisschoppen bij den minister-president. DRAlSlfl A-van VALK EHBURG^S-* •'iLEVERTR LEEUWARDEN HET BRITSCH-PERZISCH OLIE CONFLICT. Militaire voorzorgsmaatregelen. DE CRISIS IN BELGIE. DE HOUDING DER SOCIALISTEN. SCHOUWBURGBRAND TE WORMS. BERLIJN, 15 December. (H.N.) Rijkskan selier von Schleicher heeft hedenavond zijn aangekondigde radio-rede gehouden, welke door alle zenders van het rijk is uitgezonden. Spreker verzocht allen volksgenooten, in hem niet alleen den soldaat te zien, doch ook den behartiger van de belangen van alle klassen der bevolking, een behartiger die boven de partijen staat, zijn taak slechts voor korten tijd zal verrichten en niet gekomen is om het zwaard, doch om den vrede te brengen. Met des te meer recht meen ik dit te kun nen zeggen, daar mijn opvattingen omtrent de militaire dictatuur niet van vandaag dateeren en algemeen bekend zijn. „Herhaaldelijk heb ik verklaard, en doe dit ook thans, dat een dictatuur op de bajonetten steunt, doch dat men op den duur niet kan regeeren zonder te steunen op de breede lagen van de bevolking. Een regeering, zooals door mij geleid, kan zich dezen steun der natie slechts door daden verwerven Een program, een doel: het verschaffen van arbeid. One program bevat slechts 1 punt: hot ver schaffen van werk. Alle maatregelen die de rijksregeering gedurende de eerstvolgende maanden zal treffen, zullen in meerdere of mindere mate slechts dit ééne doel hebben. Ik heb, aldus von Schleicher, mij gedurende de laatste weken bij mijn reizen dooi Duitsch- land er van kunnen overtuigen, dat de Duit- schers van alle standen uitsluitend door één gedachte beheerscht worden: „Geef ons arbeid en daarmede de hoop, dat wH economisch we der omhoog komen. Al het overige interesseert ons niet, het allerminst wel grondwetswijzi gingen en dergelijke dingen, waarmede wij ons niet voeden kunnen Tot dit doel heeft spreker den rijkspresident de benoeming van den rijkscommissaris voor de werkverschaffing voorgesteld, wiens taak het zal zijn, iedere mogelijkheid tot werkver schaffing na te gaan, een grootsch programma voor de werkverschaffing op te stellen, toe te zien op de uitvoering daarvan en als 't ware de rol van herdershond te spelen bij de bureau cratische en andere belemmeringen, die de uit voering in den weg kunnen staan. 's-Lands financieele toestand. De medewerking van den president van de rijksbank, dr. Luther, dien men den „Graal ridder" van de valuta mag noemen, biedt daar voor den zekersten waarborg, evenals, voor een geleidelijke verbetering van den nog steeds ge spannen financieelen toestand van het rijk, geen betere waarborg gegeven kan worden, dan het gerechtvaardigde vertrouwen, dat aan den te- genwoordigen minister van financiën uit alle Kringen uit binnen- en buitenland bewezen wordt. Een kolonisatie-plan- Met het vraagstuk der werkverschaffing hangt dat van de vestiging op het land ten nauwste samen. Allen zijn het er geheel over eens, dat deze vestiging zoo snel en op zoo groot mogelijke schaal moet geschieden. De diepere oorzaak voor den nood in Duitsch- land en in de geheele wereld Is, dat al te veel menschen het verband met het land verloren hebben, in de groote steden opeengehokt leven en zoodoende door iedere wijziging in het economische leven sterker getroffen worden Rijkikomelier von voor de radio dan het geval is, wanneer men op zijn eigen grond leeft. Het werk van een geheele generatie zal noo- dig zijn, om de fouten van deze ontwikkeling weder goed te maken. De belangen van landbouw en industrie. Het komt er thans op aan, den hoogen stand van de productie van levensmiddelen te hand haven en voor den landbouw gezonde toestan den te scheppen. Anderzijds kan de werkloos heid op den duur slechts verminderen, indien het gelukt de industrieele bedrijvigheid aan merkelijk te doen toenemen. De regeering zal derhalve in de eerste plaats het oog richten op een doen opleven van de binnenlandsche markt, hoewel het haar dui delijk is, dat ook een aanmerkelijke opleving van deze markt niet voldoende is, om voor het geheele volk voor arbeid en brood te zorgen. De kanselier wees vervolgens op de wanver houding tusschen de hooge productiekosten van den landbouw en de prijzen, die voor landbouw producten betaald worden. Hij noemde het nood zakelijk, om snel en krachtig tegen den val der prijzen op te treden. De regeering zal ter be scherming van den landbouw de door de vorige regeering reeds ingeleide maatregelen voort zetten en verder ontwikkelen. Voorts zal de regeering haar bijzondere aan dacht schenken aan het vraagstuk der ver menging van het staatsbedrijf met het particu liere bedrijf. Het gaat niet aan, dat groote ondernemingen alle voordeelen willen genieten welke het particuliere bedrijf biedt, doch op den staat alle nadeelen en in het bijzonder het risico willen afwentelen. Voor bedrijven, die met staatsgelden werken moeten in de toekomst dezelfde grondregelen als voor de staatsbe drijven gelden. Herstel van het vertrouwen. Alle maatregelen zullen echter zonder resul taat blijven, indien het vertrouwen op stabiele toestanden en een betere toekómst ontbreekt Hoe kan dit vertrouwen en dit geloof gewekt worden? Door opgewekte medewerking van alle klassen de'}' bevolking en het zooveel mogelijk vermijden van storende invloeden. Het is veel verlangd om in dezen ernstigen crisistijd opge wekte medewerking te vragen, maar bij het Duitsche volk Is ook dit mogelijk, indien bij alle noodige maatregelen slechts rekening wordt ge houden met de sociale overwegingen. Opheffing der uitzonderings bepalingen. Tot onderdrukking van de storende invloe den, welke een rustige economische ontwikke ling belemmerden, zijn in het verleden een groot aantal uitzonderingsbepalingen in het leven geroepen. De rijkskanselier zou het nood lottig achten, indien men in Duitschland het op den duur niet zonder deze scherpe bepalin gen zou kunnen stellen. Hij heeft daarom den rijkspresident voorgesteld, verschillende dezer bepalingen op te heffen, teneinde tot normale rechtstoestanden terug te keeren en de rijks president heeft zich daartoe ook bereid ver klaard, doch nadrukkelijk doen uitkomen, dat hij niet zal aarzelen opnieuw een scherpe ver ordening uit te vaardigen tot bescherming •van het Duitsche volk, indien dit zich in zijn verwachtingen bedrogen ziet. De opvoeding der jeugd. Als rijksweerminister gaat von Schlei cher vooral de lichamelijke en geestelijke op voeding van de jeugd ter harte. Hij behoort niet tot die lieden, die de jeugd lederen dag vertellen, dat zij het zout der aar de en de bloem der natie is. Dat leidt slechts tot overschatting en tuchteloosheid, die in de afgeloopen jaren de jeugd dikwijls zoo onge nietbaar maakte. Vaders, moeders en opvoe ders hebben talrijke brieven tot het rijksweer- ministerie gericht met het dringend verzoek den algemeenen weerplicht weder in te voeren, wat het beste middel is om de jeugd tucht, be scheidenheid en kameraadschappelijke gezind heid te leeren. Het verdrag van Versailles maakte de invoering van den weerplicht echter onmogelijk. De rijkskanselier somde dan de middelen op, waardoor getracht is de jeugd weder aan tucht te gewennen en in goeden zin op te voeden. Het geweer voor Duitschland een symbool. Met betrekking tot het ontwapeningsvraag stuk verklaarde de rijkskanselier, dat het Duit sche standpunt zoo eenvoudig, duidelijk en on^ aantastbaar was en is, dat hij daarop verdir niet meer behoefde in te gaan. Duitschland heeft met de te Genève bereikte overeenstemming een belangrijken stap voor waarts gedaan en men moet den minister van buitenlandsche zaken, den vroegeren rijkskanse liers dr. Brüning en Von Papen dankbaar zijn PARIJS, 15 December (VAN ONZEN COR RESPONDENT). De president van de repu bliek heeft den heer Herriot de kabinetsfor matie aangeboden, die dat aanbod echter heeft afgewezen. De wijze, waarop Herriot de beta ling aan Amerika verdedigd heeft, zou tot gevolg hebben, dat bij zijn terugkeer op de Quai d' Orsay een poging zou moeten worden gedaan, om een formule te vinden, teneinde satisfactie te geven aan Washington en Frank rijk te houden binnen de grenzen van een voorzichtige politiek van vriendschap met de Vereenigde Staten. Die politiek zou echter stranden op den volkswil ten aanzien van de betaling. De heer Herriot heeft dus geweigerd en de scherpe tegenstellingen, welke door het ka mervotum zijn geschapen, blijven bestaan. De tijd zal moeten leeren, of Frankrijk niet beter had gedaan, een nieuw ministerie-Herriot in de gelegenheid te stel A u de houding iti de schuldenkwestie tot een simpele manifestatie te beperken. De opdracht tot kabinetsformatie is nu ten deel gevallen aan den afgetreden minister van binnenlandsche zaken, Chautemps, die de de finitieve aanvaarding der opdracht tot morgen zal aanhouden. Van belang hierbij is echter niet de opdracht aan Chautemps, doch het be sluit van de socialisten, om slechts een kabinet toe te laten overeenkomstig den stembusuit slag, dus een kartel-kabinet. Wij betwijfelen, of Chautemps een derge lijk kabinet kan formeeren. Hij behoort tot de conciliante radicalen. Hij kan dus wel een radicaal kabinet trachten te formeeren, dat op de socialisten steunt, doch de rechterzijde van de socialisten acht het oogenblik gekomen, waarop haar partij tot deelname aan de regee ring kan worden gebracht. Wanneer zij dit wil doorvoeren, staat Chautemps niet links ge noeg. Er is dan een Daladier of een Boncour noodig en een besluit van de executieve der socialistische partij. Het nemen van een der gelijk besluit eischt evenwel tijd en dat wijst er op, dat de crisis voorloopig niet is opgelost. Wat op het oogenblik den toestand over- lieerseht, is niet de schuldenkwestie, maar de binnenlandsche politiek. Het electoraal belang eischt, dat de ambtenaren en de rijksdienaren geen salariskorting krijgen. De zeer heftige manifestaties van de ambtenaren, die heden avond in het centrum van Parijs hebben plaats gehad en waarbij een duizendtal arrestaties plaats hadden, vormen een element van be lang in de crisis. Zoover men kan zien, wijst alles erop. dat een kartel-bewind zal tot stand komen, doch het is haast niet te gelooven, dat de heer Chautemps een dergelijk experiment zal on dernemen. Hij is reeds een keer minister-pre sident geweest voor den tijd van vier-en-twin- tig uur en hij weet zeer goed, dat een kartelbe wind het slechts enkele dagen kan uithouden. De kartel-combinatie moet niettemin als waarschijnlijk worden beschouwd. Wie de man van deze combinatie zal zijn, doet weinig ter zake. Het is fataal voor de toekomstige regeering dat zij moet worden samengesteld overeen komstig de binnenlandsche verhoudingen. Eenige levensvatbaarheid is daardoor uitge sloten en eerst wanneer zekere stabiliteit In den politieken toestand wordt verkregen, zal Herriot weer de leiding kunnen hernemen. Men acht hier een definitieve oplossing van de crisis vóór het einde van het jaar uitge sloten. VROUWENKIESRECHT IN URUGUAY. MONTEVIDEO, 15 December (R.O.) Door het parlement is een wet aangenomen, waarbij aan de vrouwen van Uruguay het algemeen kiesrecht wordt verleend. voor hun taaie en succesvolle verdediging van de Duitsche belangen. Het lot van het ontwapeningsvraagstuk zal ook het lot van den Volkenbond zijn en ook voor Duitschlands verdere medewerking in den volkenbond van doorslaggevende beteeke- nis. Het Duitsche volk wil als een vrije en ge achte natie met gelijke rechten haar plaats in den kring der volken innemen, waarop het volgens zijn grootte, zijn verleden en zijn pres tatievermogen aanspraak kan maken. Het Duitsche volk zal zich teleurgesteld af wenden van hen, wien het in zeer rijke mate zijn vertrouwen heeft geschonken, omdat het van hen groote werkelijke prestaties verwacht te en geen taktiek en ontkenning. Daarentegen herinnerde de rijkskanselier degenen, die mee- nen dat een krachtige autoritaire regeering den steun van het volk kan ontberen, er aan, dat goede wil en moed alleen niet voldoende zijn om te regeeren, dat daartoe ook een besef voor de stemming van het volk en het erkennen van de psychologische momenten noodig zijn. Derhalve zal de door mij geleide rijksregee ring, aldus besloot Von Schleicher, voor haar werk de beste spreuk van Moltke: „Eerst wik ken, dan wagen" tot richtsnoer nemen. CLEVELAND (Ohio), 15 December. (R.O.) De bekende Amerikaansche econoom Aires, heeft hier. op de jaarlijksche bijeenkomst van de Kamer van Koophandel, een rede gehouden, waarin hij verklaarde, dat men slechts uit de huidige depressie zou kunnen geraken, als de Amerikaansche regeering de kwestie der ta rieven herziet en het vraagstuk der oorlogs schulden regelt, terwijl voorts de begrooting in evenwicht moet worden gebracht. Ten aanzien van de oorlogsschulden ver klaarde" spreker, dat de Amerikaansche regee ring op betaling der schulden blijft aandringen, om nieuwe belastingen voor de Amerikaansche t-urgers te voorkomen, doch men moet hierbij niet vergeten, dat door te blijven aandringen op betaling dezer schulden wij de herleving van den handel tegenhouden, waardoor de zaken wereld ernstig in gevaar is gekomen. Engeland heeft betaald. LONDEN, 15 December. (V.D.) De betaling van het bedrag van 95.500.1)00 dollar, dat En geland overeenkomstig de schuldenovereen komst met Amerika van 1923 heden moest vol doen, is, zooals aangekondigd,0 vanmorgen te New-York geschied, doordat de Federale Reser vebank in samenwerking met de Bank van Engeland het bedrag in goud beschikbaar stelde. Te Londen is heden een gelijk bedrag op re kening van de Federale Reservebank overge schreven. Zooals gemeld, zal het goud naderhand naar Amerika worden verscheept op met de Fede rale Reservebank nader overeen te komen wijze. Fransche nota aan Washington. WASHINGTON, 15 December. (R.O.) De Fransche ambassadeur te Washington heeft aan staatssecretaris Stiïnson een nota over handigd. Ofschoon de inhoud dezer nota nog niet be kend is, veronderstelt men dat zij de regeering der Vereenigde Staten in kennis stelt met het besluit der Fransche kamer, om niet te beta len en de demissie van Herriot, die er het ge volg van was. Lj Een rondschrijven van den bisschop van Ragusa. Naar uit Laibach (Ljubljana) vernomen wordt, meldt de te Serajevo verschijnende „Jugoslawenska Potsjta", dat de van de Joego- Slavische bisschopsconferentie uit Zagreb teruggekeerde bisschop van Dubrovnik-Ragusa, mgr. Tsarevitsj, een rondschrijven gezonden heeft aan alle geestelijken van zijn diocees, waarin hij hen verplicht, door de „sokols ingediende verzoeken, om eventueele gods dienstoefeningen te leiden, in te willigen. In dit rondschrijven wordt den geestelijken echter ook uitdrukkelijk verzocht, de jeugd op het hart te drukken, geen lid te worden van sokol-organisaties, die de Kerk vijandig gezind zijn. Meteoorsteen valt op de stad. SYDNEY, 15 December. (R.O.) Een uood- weer van ongekende hevigheid heeft de stad geteisterd en ernstige verwoestingen aange richt. Tegelijk kwam een enorme meteoorsteen in het Noordelijk stadsdeel neer; vier winkels werden door het gevaarte verwoest. In andere wijken werden de daken door den storm weggerukt, vensters werden ingedrukt, verscheiden gebouwen werden ernstig bescha digd. Tal van personen zijn door glasscherven en omvallende schoorsteenen gewond. Velen moesten naar het ziekenhuis worden overge bracht. Een kleine jongen werd door den bliksem gedood. TEGUCIGALPA, 15 December. (R.O.) De op standelingen hebben bezit genomen van de haven van Amapala, waar generaal Reina zich tot president heeft uitgeroepen. De revolutionnairen trachten zich de noodige fondsen te verschaffen door heffing van dou anerechten. De regeering van Honduras staat machteloos tegenover de revolutionnairen. Zij heeft de haven van Amapala gesloten. De buitenlandsche gezanten hebben maatre gelen getroffen tot bescherming hunner land- genooten. Naar een speciale correspondent van de „Matin" uit Beauraing meldt, hebben prof. de Greef, die aan de universiteit van Leuven crimineele anthropologie doceert, en dr. Rou- vroy, chef van het laboratorium der psychia trische kliniek te Leuven, de vijf kinderen, die sinds 2 November j.l. reeds verscheiden malen een „verschijning" van de H. Maagd zouden hebben gezien, langdurig onderzocht. „Drie hypothesen, zoo zeggen zij, moet men onder de oogen zien. Ofwel er is bedrog in het spel van de zijde der kinderen. Dit gelooven wij echter niet evenmin als de omstandigheden ons veroor loven aan te nemen, dat hier een grappenma ker aan het werk is. De kinderen zien. Dit is een feit. Boven natuurlijk verschijnsel Is dit het geval, dan ligt het buiten onze competentie. Een psychologisch verschijnsel Het is mogelijk. In theorie zouden de gebeurtenissen dan het waargenomen verloop gehad hebben. Wij komen echter helaas te laat, om den oor sprong van den eersten zenuwschok te kennen, als er zich tenminste een schok heeft voorge daan. Het getuigenis der kinderen zal ons niets meer leeren. Alleen een langdurige en nauwgezette studie van de uitwendige om standigheden der verschijningen kan een ove rigens zeer problematisch antwoord geven. Wij werken hieraan maar de voorwaarden zijn ongunstig". De overste van het klooster van Beauraing, die aanvankelijk tegenover de „kinderlijke in beeldingen" een beslist vijandige houding aan nam, verklaarde thans: „Alleen een wonder kan de waarheid der verschijningen bevesti gen. Wij beginnen ons thans af te vragen, of dit niet zal plaats hebben". Ahbé Lambert, pastoor van Beauraing, heeft zich nog nooit op de plaats der verschijningen vertoond. De wijbisschop van Namen, mgr. Cawet, heeft trouwens aan alle geestelijken verboden, zich daarheen te begeven. „De Kerk, zeide abbé Lambert, kan zich niet tevreden stellen met het getuigenis van kin deren. Wanneer een onbetwistbaar wonder plaats heeft, zal een onderzoek worden inge steld, dat dan nog jaren kan duren. Eerst daarna zal de Kerk een uitspraak doen. Voor het oogenblik echter is de grootste voorzich tigheid geboden". Onze Bruselsche correspondent meldt ons nog: Dinsdagavond heeft de „verschijning" zich weer aan de vijf schoolkinderen van Beau raing vertoond. Deze verklaarden na afloop, dat Onze Lieve Vrouw hen had toegelachen, maar ditmaal niet gesproken had. Naar uit Belgrado vernomen wordt, heeft de minister-president een delegatie van Ka tholieke bisschoppen ontvangen, die hem een afschrift overhandigden van de resolutie aan genomen op de te Zagreb gehouden conferentie van het Episcopaat. In deze resolutie wordt krachtig geprotesteerd tegen de aanvallen waarvan de katholieke geesetlijkheid het voor werp is, tegen den smaal, de Katholieke zeden leer aangedaan in de scholen en tegen het door den sokol van Zuid-Slaviëë aangenomen opvoe dingssysteem. Zij vraagt definitieve regeling van zekere geschillen tusschen Kerk en staat in de eerste plaats wat het godsdienstonderwijs betreft De minister-president gaf de delegatie de verzekering, dat hij haar klachten met wel willende aandacht zal onderzo-eken MET EEN MILLIOEN NAAR ZWITSERLAND. BERLIJN, 14 December. (V.D.) Toen In April van dit jaar de „Signal Bau A.G. dr. Huth"failliet was gegaan, werd den eigenaar van de meerderheid der aandeelen en direc teur van de maatschappij, dr. Erich Franz Huth een proces aangedaan wegens bedriege- lijke bankbreuk en ontrouw. Ook de voorzitster van den raad van toe zicht der maatschappij, mevr. Erika Neuner werd in het proces betrokken. Thans is vast gesteld, dat deze mevr. Neuner bedragen van in totaal een millioen mark uit de onderne ming heeft genomen en naar Zwitserland is gevlucht. Men vermoedt, dat mevrouw Neuner dit millioen reeds voordien naar Zwitserland heeft gebracht. INDI EN OTTAWA. NEW DELHI. 15 December (R.O.) De wet gevende vergadering heeft de tariefovereen komst van Ottawa onder luide toejuichingen aangenomen. Het huis is daarop voor onbepaalden tijd verdaagd. Keel. nU9 LONDEN, 15 December. (V.D.) Een speciale correspondent van de „Daily Mail" te Mabom- merah aan de Perzische grens meldt, dat da bevelhebber van het Engelsche vliegtuigeska der te Basra naar Bahrein aan de Perzische Golf is gevlogen, waar hij aan boord van den Engelschen kruiser „Hawkins" een bespreking zal hebben met den opperbevelhebber van het Indische vlooteskader, vice-admiraal Dunbar- Nasmith. De correspondent meent te weten, dat deza bespreking in verband staat met het Engelsch- Perzische olieconflict. Voorts heeft hij vernomen, dat Engelsche luchtvaartofficieren bevel hebben gekregen, een uitnoodiging voor het bijwonen van een bal van de Engelsche Club te Mohammerah at te wijzen, opdat zij zich, wanneer het tot een conflict komt, niet op Perzischen bodem zullen bevinden. Spoedige terugkeer van Simon naar Genève? LONDEN, 15 December. (V.D.) Te Londen verwacht men. dat de minister van buiten landsche zaken, sir John Simon, die gisteren avond uit Genève naar Londen is vertrokken, spoedig weer naar'Genève zal terugkeeren in v.erband met het beroep op den volkenbonds raad inzake het Engelsch-Perzische olie-con flict. Da „Daily Mail" vestigt de aandacht erop, dat Engeland, volgens artikel 15 van het vol kenbondspact, het recht heeft, de maatregelen te nemen, die het voor de verdediging van zijn rechten in Perzië noodzakelijk acht, indien as volkenbondsraad het conflict niet tot oplos sing kan brengen. In Amerikaansche kringen te Genève volgt men het conflict met groote belangstelling, aangezien de positie der Amerikaansche petro- leum-concessies in Mexico een soortgelijke is als die van de Engelschen in Perzië. LONDEN, 15 December. (R.O.) Als het An- glo-Perzische geschil de volgende week voor den volkenbondsraad komt zal wellicht De. Va lera, het presidium voeren, immers hij is dit jaar voorzitter van den volkenbondsraad. Het is op het oogenblik nog niet zeker, of sir John Simon wel gelegenheid zal vinden, naar Genève terug te keeren, om de leiding der Britsche delegatie op zich te nemen. BRUSSEL, 15 December. (R.O.) De alge- meene raad der socialistische partij, die over de tusschen Devèze en Vandervelde gewisselde correspondentie heeft beraadslaagd, beeft met algemeens stemmen een resolutie aangenomen, waarin wordt geconstateerd, dat geen enkele mandataris der partij op regelmatige wijze in kennis is gesteld van voorstellen inzake de vorming eener regeering door de Broqueville, die alléén bevoegd is, om het initiatief te dien aanzien te nemen, en dat er derhalve geen re den is, om over dergelijke voorstellen te be raadslagen. Onze Brusselsche correspondent meldt ons: De Broqueville heeft Donderdag zijn demar ches voor het samenstellen van een nieuwe regiering, voortgezet. Op het oogenblik dat wij dit melden, had hij daarmede nog geen defini tief resultaat bereikt. WORMS, 14 December. (V.D.) Hedenavond tegen half tien is brand uitgebroken in het stedelijke Spiel- und Festhaus. Het vuur greep zoo snel om zich heen, dat nog voor de brand weer aanwezig was, het geheele theater in lichterlaaie stond. De brand was ontstaan in de requisieten-bergplaats. Spoedig stortte het dak krakend in. Van alle vier kanten en ook van uit de toeschouwersruimte bestreed de brandweer de vlammen. Tegen half twaalf was men het vuur meester. Terwijl het tooneel volkomen uitgebrand is, bleef de schouwburgzaal met den grooten. koepel van eigenlijke brandschade vrij, hoe wel hier veel waterschade werd aangericht. Men vermoedt, dat brandstichting in het spel is, daar geconstateerd is, dat in den loop van den avond een inbraak is gepleegd. Men houdt rekening met de mogelijkheid, dat de dieven, uit ergernis over het feit, dat zij geen geld in kas vonden, den brand hebben gesticht. 34). HOOFDSTUK XXX. De Antiquair. Op iet oogenblik, dat op Trickett's kamer tn het Oaiiro Hobed dokter Tydd en zijn ver pleegsters druk bezig waren mot den zwaarzie. ken afwezigen patiënt, jfenmje tevreden te wandelen op het perron van het Waterloo Station. Hij wachtte op den trein naar Salis bury. Om twee redenen was hij zeer tevreden; de eerst© en belangrijkste was, dat hij weer werkte werken volgens een opgemaakt plan, om Eva en Zijn tante te vinden en misschien om het geboefte aan de politie te kunnen overleveren. De. tweede reden van zij,u tevre denheid was, dat hij geloofde, zich zoodanig verkleed te hebben, dat niemand hem zou herkennen. Verschillende malen had hij zich ai geluk- gowensdht met zijn figuur en zijn gelaat die bedde heel erg gewoon waren. Hij had ntiet het voorkomen van een patriciër, geen Ro mein sche neus, geen bijzondere® kleur van oogen, zijn haar was als dat van duizenden en duizenden Engelschen. Door een kleine ma noeuvre had hij het echter zoo weten te vor men, dat er een groote lok over zijn voorhoofd viel en dat er langs zijn ooren verdacht slor dige haarkwastjes hingen. Hij had daardoor iets weg van opkooper en dat was juist zijn bedoeling. Hij wilde doorgaan voor een .opkoo per van antiquiteiten, die het platteland af- feist en bij de boeren en op de buitenplaatsen feta tracht te vinden, dat naar zijn gading is. Het was een apart type van menschen, dat langzamerhand een bekenlihelid bij de plattelan ders 'had gekregen; zoo zelfs, dat de boeren uit de verte ai wisten, welk vleesdh zij in de kuip kregen. Jiimmde zag er precies zoo uit en -hij keeik ook als de meest doorgefourneer de koopman. Jiimmie's transformatie was met de grootste zorgvuldigheid ot stand gekomen. Het was liet resultaat van memiige beraadslaging en gedachitenwiiissieüing tusschen Kentover en hem- zelf. Kentover had verscheidenen mialien loo- pen. om de vereisclhte kieeren en verdere in grediënten te koopen. Op het Wlaterloo-perron presenteerde Jlmmie zich dus als de ras-eche opkooper van oudhe den. Ben goedikóop blauw costuum zooals in Londen door duizenden wordt gedragen, die niet over de noodige financiën beschikken om zlieh een costuum te laten maken en daar door gedwongen worden, gebruik te maken van de gelegenheitdsaanbiedingen der groöte con- fectiemagazijniein hing om zijn anders zoo verwende ledematen. De broek, die van boven te kort was, sloot niet aan bij het vest, en We,t een breeden band van zijn overhemd on bedekt en zijn jasje zot een 'beetje te eng In de taille eniflim, wat dat betreft was het een °P en top slordig jongmensch. Heeil lichte brui ne schoenen en beige sokken versierden het ore ei ste einde van den koopman, terwijtl een veiscio en dieukboed met een kronkelenden rand letterlijk en figmirlijh; het toppunt uit maakte ram de metamorphose. Noodgedwongen had Jimimie zijn fijne sigaren en dure Turk- sche sigadetten moeten afzweren, om die te verwisselen tegen een pakje tabak en een kor ten pijp en slechte virginia-sigaretten. Niets letterlijk niets wat aan zijn eigen leven kon herinneren had hij meegenomen; zelfs zijn horloge had hij omgeruild tegen een groo te, dikke zilveren, „knol", Alleen het geld, In de binnenzak van zijn vest zat een aardig bundeltje banknoten verscholen. Luxe was geen vereischte maar geld had men overal noodig. Op weg naar Salisbury zaït Jimimie ver scholen achter een sportblad zijn plannen nog eens te overwegen en haalde hij de motie- ben, welke hem ten slotte in dezen trein had den gebracht, voor den geest. Het was niet voor de eerste maal, dat hij zich daarmee bezig hiefd. De laatste acht en veertig uur waren zijn gedachten niet van onderwerp verwis seld. En de conclusie van dit denken en over wegen was, dat de eenige manier om deze machten die Eva en zijn tante vasthielden te bereiken was door bemiddeling van de douairière. Dit stond diep in Jimimie's geest geprent hij wist trouwens geen anderen weg. Hoe het ook mocht loopen, hij zou haar weten te bereiken en haar dwingen tot ja, dat wist hij zelf nog niet goed. Zoodra liij wiist, dat het handschrift op zijn gevonden snipper pupiier van de markiezin van Scuaye was, had hij rusteloos doorgezocht naar hetv oledige adres, waarvan hij een ge- naar liet volledige adres, waarvan hij een ge- Engelisohe bultjenpüaaitisen hem doen weten, dat GiFeniham Manor een buiten was van de ftimiilie Scraye en dat het bij een klein dorp in Wiltshire lag eeniige mijlen van Salisbu ry verwijdend. Op ©en staifikaairit zocht hij Gillenham het lag in ©en tamelijk verlaten district en voor zo .ver hij kon nagaan moest het in een vallei liggen. Jlmmie was echter door een andere ontdek king gekomen tot het idee, om op reis te gaan. Toen hij er op stond, om Soraye te vergezel len in het huis van mevrouw Wythenshawe, liad hij een niet te verklaren aandrang ge voeld, om dit te doen. Hij had een vaag ge voel, dat het verder zou brengen. Dit ge voel bleek kw niet bedrogen te ikebbeu wamt toon bij in de bibliotheek aan alle kan ten zocht naar iets, wat hem interresseerde, viel zijn oog plotseling op een geopend spoor- boek, dat naast Scraye op het bureau lag. Het was opengeslagen bij de letter S. en de eerste maam, diien Jimmie opmerkte, was Sa lisbury. Het vereischte geen buiengewone intelligentie, om Salisbury te combineeren met Gillenhaim Manor en met de markie zin die de ©tad verlaten had naar haar buiten was vertrokken, om er eenigen tijd in silbe door te brengen.. Daarbij voegde zich dus het feit van het op Salisbury geopende spoorboek, zoodiat die slotsom moeilijk anders kon zijn dan.: mevrouw Wytihenshawe was met de douairière naar Gillenham Manor ver trokken. Jimimie besloot zijn kan® te wagpn en haar daar te gaan opzoeken. Bij zijn aankomst in het oude stadje was zijn eerste daad een restaurant binnen te gaan en een flinke portie koud vleeisch, aardappe len, kaas en bitter bier te verorberen zoo als een goed kropman past. Onder het eten raadpleegde hij een zak-atlas. De groote we gen in den omtrek waren alle zeer goed, ter wij] de kleinere bij droog weer ook uitste kend waren. Na den maaltijd ging Jimmie Salisbury op zoek naar een.fietsenwinkel Lang duurde het niet, of hij had het gezochte gevonden. Hij huurde een prima rijwiel en omdat de eigenaar hem niiet ten volle scheen te vertrouwen gaf Jimmie den man eenige banknoten tot onderpand. Zooals men hem verteld had, was de af stand van Salisbury tot Gillenham acht mijl. De zon wierp haar laatste stralen over de lage heuvels, toen Jimmie vanaf een hoog punt in den weg op het gezochte dorp neer keek. Het was een typisch oud Engelsch dorp: het rood en blauw der daken stak scherp af bij het donker wordende groen der hooge boomen; in de enkele onregelmatig gevormde straten speelden de kinderen en hun geroep drong bot Jimmie door. De lage vierkante toren der kerk domineerde over de huizen en schu ren. En buiten het dorp omgeven door een miuur en hooge boomen zag Jimmie een groot buiten liggen. Dat moest ongetwijfeld Gillenham Manor zijn. Jimmie reed het dorp in en had weldra een herberg gevonden, waar hij den nacht wilde doorbrengen. De menschen, die wel begrepen, met welk doeil hij naar het platteland was gekomen, luisterden geduldig naar het ver haal, dat hij opdischte, over de koopen, die hij wilde afsluiten voor oude voorwerpen van weinig of van veel waarde. Na het avondmaal ging hij bij het open vuur zitten, stak een pijp op en praatte met den waard over koetjes en kalfjes. Toen hij echter zijn slaapplaats op zocht, wist hij, dat de markiezin gistren was gekomen. De tuinman had het verteld, hij wist echter niet, of zij voor lang of kort zou blijven. Jimmie had die mededeeiing, welke hoogst belangrijk voor hem was, kalm aangehoord. Hij h-ad elke vraag over het bul ten en zijn bewoners vermeden, om toch maar onder geen voorwaarde den schijn op te wek ken, dat hij hier voor iets anders kwam dan om antiquiteiten koopen. Onder vor.rwendsel nog een luchtje te willen scheppen, liep Jim mie wat later op den avond den laan af, die naar GiMenham Manor voerde. Het was een zeer groot huis, van grijze groote steenen op getrokken, en dateerde waarschijnlijk uit den tijd der Stuarts. Hier en daar brandde achter de vensters licht en Jlmmie had er goud voor willen geven, om te weten te komen, in welke vertrekken de dames zich ophielden. Een mo ment kwam het in zijn gedachten, dat hier misschien ook zijn taote en Eva zaten opge sloten. Een wilde drang, om nu reeds de vesting binnen te dringen, kon hij slechts met groote moeite beheerschen, Langzaam keerde hij terug, steeds nadenkend over het plan. aan welks uitwerking hij morgen zou beginnen. Dit plan was erg eenvoudig. Hij moest op de een of andere manier de maxkieizin te spreken krijgen en dan zou hij haar dwingen. Hij zou haar laiten zien, dat haar spel was ontmaskerd, dat hij haar relaties met de ge heime vereenigiing kende; hij zou het doen voorkomen, alsof hij veel wiist veel meer dan hij in werkelijkheid kon weten. Hij had zich. voorgenomen in geen geval te vertrekken, vóór hij er zeker van was, dat zijn twee dames zouden worden vrijgelaten en wel onmid dellijk. Den volgenden morgen om tien uur stond Jimmie met den waard vóór de deur van den herberg te praten. Op den weg van het buiten goed kwam een rijtuig, getrokken don- twee paarden, aangereden. Toen het voorbij Jimmie reed, kon hij juist zien, wie erin zaten. Hij herkende de twee, die in een zeeT ernstig ge sprek gewikkeld schenen te zijn, direct. De een was douairière demarkdez'n van Straye de ander was haar stiefzoon. Lord Scraye. HOOFDSTUK XXKI. Een plezierige, landelijke vacantie. Reeds gehand in het doorban van onver wachte gebeurtenissen liet Jii umie niets blij ken van den schok, dien h op dat moment kreeg. Alsof er niets gebeu 'il was, praatte h.j nog even door, haaide toen pin! jeling zijn hor loge te voorschijn en verse! iro.i. Sapristie! riep hij n ik maakte met een boer langs den weg een afspraak, om over zaken te komen praten Het is al over tijd Ik zal me moeten ft a u-aten! Hij nam zijn fiets, sprong op het zadel en riep den waard nog toe: Tot vanmiddag bij het etenl, CVVoi'jtt vervolgd), J

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1932 | | pagina 9