J
t
EMMA
MOEDER
KONINGIN
M
H
TIENDUIZENDEN ten afscheid.
I
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
57ste JAARGANG.
ZATERDAG 24 MAART 1934
No. 16905
„EEN BELANGRIJKE
FIGUUR"
majesteitelijke hulde aan
vrouwe
BUREAU: KOEMARKT 4, SCHIEDAM'
TELEFOON INTERCOMM. No. 68085
DIT NUMMER BESTAAT UIT,
1LADEN
DE BEGRAFENIS.
DE OVERLEDEN KONINGS-
Ondanks de overweldigende belang
stelling de stemmige sfeer
bewaard.
UITINGEN VAN DEELNEMING.
LANGS DEN WEG VAN DEN
LIJKSTOET-
VRIJSTELLING VAN ^TEMPELEN
OP DINSDAG.
Op de werkverschaffingen behoeft
niet te ivorden gewerkt.
Mededeelingen van den minister van
Sociale Zaken.
per maand 1.10;
De ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWE
SCHIEDAMSCHE COURANT bedraagt, franco
bij vooruitbetaling:
Per drie maanden f 3.25;
per week 25 cents.
Bij bezorging franco per post bedraagt de
abonnementsprijs per drie maanden 3.75, by
vooruitbetaling.
LOSSE EXEMPLAREN rijn steeds aan ons
bureau Koemarkt 4 verkrijgbaar a 5 cents
per stuk.
POSTCHEQUE- en GIRODIENST No. 81440.
COURANT
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt:
Voor 16 regels ƒ1.55 elke regel meer 25 ets.
Bij contract aanzienlijke reductie.
Geen prijsverhooging voor den Zaterdagavond.
Reclames tusschen den tekst dubbel adv.tarief,
Liefdadigheidsadv. half tarief. Voor Liefdadig»
heidsadv. worden geen contracten afgesloten.
Kabouter-advertenties: 5 regels f 0.50; 10
regels 1.—, 15 regels f 1.50, by vooruit
betaling. Porto voor opzending van brieven
gelieve men bij te voegen.
kjj overlijden door een ongeval; 500.bij verlies van beide handen, Voeten of oogen; 250.bij verlies van één hand, één voet of één oog; ƒ150.bij verlies van een duim; 75.bij verlies van
Gratis-Ongevallenverzekering: j voorste ledematen alle vinders van een hand; 25.— bij verlies van eiken anderen vinger. De Verzekering loopt op de voorwaarden als eenmaal per maand in dit blad wordt afgedrukt,
een wijsvinger 50.— bij verlies v
(Van onzen Correspondent).
Londen, 21 Maart 1934.
Regeling van het verkeer.
Majesteitelijk was de hulde, welke Nederland
zijn groote doode heeft gebracht.
Het geheele Lange Voorhout was streng
afgesloten. Slechts voor degenen, die voor dit
ontroerende afscheid kwamen, werd de baan
vrijgegeven.
De politioneele strategie om deze menschen-
massa te leiden was onbestreden volmaakt en
had tengevolge dat de stemmige sfeer, welke
alle dagen na den dood van de Koningin-Moe
der heerschte, ondanks de geweldige belang
stelling bewaard bleef. Groote rust heersci e
er in de wachtende rijen; er werd weinig ae
sproken. Men kwam op rouwbezoek.
Voor deze vorstin, welke zoo van ganse er
harte en zoo diepgevoeld met haar vo ™ee~
leefde, had men gaarne een offer over. Want
het wachten was een offer, in den ochtend een
uur, in den r ,iddag aangroeiend tot twee uur
en een kwartier. De vakken in het breede ge
deelte aan de Tournooiveldzyde kregen ge
regeld hun toevoer uit de reeks wachtenden,
welke opstuwden op het Lange Schelpenpad.
Om vier uur stond men tot voorbij de Park
straat. Op dit oogenblik kwam de politie dezen
menschen melden, dat zij wel niet aan de beurt
zouden komen. Velen namen dit aan, zoodat de
massa spoedig tot „Fulchri Studio" was inge-
loopen. Degenen, die op den rijweg in de rich-
ting van het paleis liepen, om uit de verte een
glimp van den praal te zien, stieten echter op
de afzetting. Bij de mededeeling, dat het défilé
gestaakt zou worden, werd gezegd, dat heden
Zaterdag van negen uur af het publiek opnieuw
eenige uren in de gelegenheid zou worden ge
steld langs de baar te defileeren. Op een be
paald punt werd de file toen gescheiden.
Om half zeven passeerde de laatste persoon
De politie stond daarop den wachtenden en de
genen, die zich buiten de file nabij de konink
lijke bibliotheek en het Schoorsteenveger-
straatje hadden opgesteld toe, naderbij te ko
men. Voor de geopende deuren werd intus-
schen een scherm geplaatst, het licht in de
vestibule werd gedoofd en de gordijnen weer
neergelaten. De soepelheid waarmee de politie
optrad, vond een bewijs in het feit, dat degenen
die bloemen bij zich hadden nog werden toe
gelaten om deze bij de massa reeds neerge-
mL quetten on kransen neer te leggen
gedaan. T het ^fileeren was het definitief
men zich lan"^" hiervan overtuigd was, on
bloemen, voor vf' voorPlein scharen, terwijl de
nengehaald. Het Z §r°otste deel, werden bin-
nifestatie geweest.&S een indrukwekkende ma-
Steekproeven Weiit-
het cijfèr voorbijgetrovifenomen werclerl' ^oen
vaststellen op 45.000 v»nen V00r ^en Vrijdag
men de massa op 60.000. n Politiezijde schatte
Hier was het volk in al 2i-
woordigd. Moeders met kinde,f 'a^en vertegen
in den sportwagen, kwiekeen c'en arrn' oï
ouden van dagen, slecht ter °n£eheden en
vouwstoeltje bij zich, invaliden j 6611 me^ een
tjes, groote en kleine deputaties m hUn wa=en"
vaandels, schoolkinderen en weezea Cn zonder
Gestadig groeide de bloemenschat
toch ging het aantal bouquetjes ,aan en
het getal wachtenden teniet. Wellicht Usschen
te laat bekend geworden, dat men bloer^as ^et
neerleggen. Dat nam niet weg, dat tal
bloemenventers zich hadden opgesteld na^n
de politieafzetting en goede zaken maakten. o0h
met andere artikelen werd gevent: koffie in
papieren bekers en eetwaren. Ook de oranje,
rouw vond nog steeds zijn weg.
DE ROUWREGISTERS IN HET PALEIS
AAN HET VOORHOUT.
I)e gelegenheid om te teekenen kan niet
worden verlengd.
Wegens noodzakelijke voorbereidende maat
regelen kan de gelegenheid, om te teekenen
op° de registers in het Paleis aan het Lange
Voorhout, niet worden verlengd.
DE INRICHTING VAN DE NIEUWE
KERK.
De inrichting van de Nieuwe Kerk te Delft
voor de plechtigheid ter bijzetting van het stof
felijk overschot van H. M. de Koningin-Moeder,
waarvoor o.a. een gang gebouwd moet worden
door het middenschip van de kerk, dat wegens
de restauratiewerken vol steigers stond, ge
schiedt volgens aanwijzingen van den voorzit
ter der Rijkscommissie en het Rijksbureau voor
de Monumentenzorg. De leiding van het jverk
berust bij den architect der restauratie H. van
der Kloot Meyburg. De uitvoering is opgedra
gen aan den aannemer Naaktgeboren en de
firma's Pander en van Houweningen en IJssel-
stein.
ROUW-BIJEENKOMST DAG. BESTUUR
NED. ROODE KRUIS.
In de gisterochtend gehouden vergadering van
het dagelijkseh bestuur van het Nederlandsche
Roode Kruis, voorgezeten door Z. K. H. den
Prins der Nederlanden heeft in tegenwoordig
heid van leger- en andere militaire commis
sarissen en de ambtenaren en beambten van
het hoofdbestuur, de eerste ondervoorzitter, jhr.
J. H. Röell, in eerbiedige bewoordingen het ver
scheiden van H; M. de Koningin-Moeder her
dacht.
ROUWBEKLAG.
De hoofdaalmoezenier van leger en vloot,
kolonel J. j. Noordman, heeft mede namens de
aalmoezeniers een schrijven van rouwbeklag
aan H. M. de Koningin en Haar Koninklijk Hius
gezonden.
Door den praeses van de Unie van R. K.
Studenten-Vereenigingen in Nederland is
Woensdag een telegram van rouwbeklag ver
zonden aan H. M. de Koningin.
Kranslegging door den Oosten-
rijkschen gezant.
De Oostenrijksche gezant zal Maandagmiddag
twee kransen bij de baar van wijlen H. M. de
Koningin-Moeder leggen, een uit naam van
den Oostenrijkschen bondspresident en een uit
naam van de Bondsregeering.
Krans van den sultan van Djocja.
Naar wij vernemen is gisterenavond namens
den sultan van Djocja een krans aan de baar
van wijlen H. M. Koningin-Moeder Emma
neergelegd.
De beide zoons van den Sultan, die in Neder
land studeeren, zullen Zijne Hoogheid bij de
uitvaart in de Nieuwe Kerk te Delft vertegen
woordigen.
Kransen van Atjeh en Amboina.
De oud-legercommandant in Ned.-indig, ge
neraal Swart, heeft telegrafisch bericht ont
vangen houdende het verzoek namens Atjeh
en Amboina kransen op de baar te leggen. Ge
neraal Swart zal aan dit verzoek voldoen en
zich Maandagochtend om half twaalf, verge
zeld van generaal Dijkstra en kolonel Fran-
kamp naar het paleis begeven.
In overleg met den Minister van Staat, Com
missaris der Koningin in Zuid-Holland, maken
de burgemeesters van de gemeenten 's-Graven-
hage, Rijswijk en Delft bekend
1. Op Dinsdag 27 Maart a.s. zal ten behoeve
van den doortocht van den begrafenisstoet van
H. M. de Koningin-Moeder het verkeer met
alle motorrijtuigen en andere rij- en voertuigen,
zoomede rijwielen, verboden zijn op de door
den stoet te volgen route van het paleis langs
het L. Voorhout en Kneuterdijk, den Vijver-
dam, den Hofweg, het Spui, de Pletterijkade,
het Rijswijkscheplein, den Rijswijkscheweg, den
Haagweg, den nieuwen Rijksweg, het Noord
einde, het Oude Delft, de Nieuwstraat en de
Markt, tot de Nieuwe Kerk te Delft, zoomede
den ouden Delftweg van de Hoornbrug t/m de
nieuwe dwarsverbinding met den nieuwen
Rijksweg.
2. Geen der genoemde vervoermiddelen zal
na 8 uur voor zooveel betreft het gedeelte van
het paleis tot en met de Hoornbrug, en na 9
uur voor zooveel betreft het verdere gedeelte
van het tracé op deze' wegen worden toege
laten, terwijl van den kant van Delft de
nieuwe Rijksweg en de Oude Delftweg van 8
uur af zijn gesloten in de richting naar s-Gra-
venhage.
Het parkeeren op deze route, waar ook, is
verboden van Maandagavond af.
Het verkeer in alle op de genoemde route
uitkomende straten en wegen zal dus geen door
gang kunnen vinden.
Vervoermiddelen, waarvan de geleiders zijn
voorzien van een bewijs van voorrang, uitge
geven door den hoofdcommissaris van politie
der gemeente 's-Gravenhage, zullen mogen
doorrijden.
3. De aandacht wordt er op gevestigd, dat
van deze afsluiting het gevolg zal zijn, dat het
doorgaande verkeer van tusschen 's-Graven
hage en Rijswijk eenerzijds met Delft en Rot
terdam anderzijds of in Oostelijke of in Weste
lijke richting zijn weg zal moeten vinden.
In Oostelijke richting wordt aanbevolen de
route over Leidschendam en Zoetermeer Zeg
waard en vervolgens over Pijnacker naar Delft
of over Bleiswijk en Hillegersberg naar Rot
terdam.
In Westelijke richting zal over Loosduinen
en Monster naar 's-Gravenzande en vervolgens
over Maassluis naar Rotterdam kunnen worden
gereden, en over Naaldwijk en De Lier ook
naar Delft. Verder zal zooveel mogelijk van
Noord naar Zuid de Oostelijke, van Zuid naar
Noord de Westelijke route zijn te volgen.
Uitgebreide voorzorgen bij
mogelijke ongevallen-
Er worden te Delft met het oog op moge
lijke ongevallen, enz. op Dinsdag a.s. uitgebrei
de voorzorgsmaatregelen genomen.
De hulpverleening wordt georganiseerd on
der de auspiciën van het Roode Kruis. In de
bebouwde kom worden langs de route van
den lijkstoet en op enkele punten daar buiten
12 hulpposten ingericht, welke kenbaar zijn
aan de Roode Kruisvlag, waarin personeel aan
wezig zal zijn en materiaal beschikbaar is. Er
wordt samengewerkt met de vereeniging St.
Bernardus en E.H.B.O. De gemeente Rotterdam
zal twee ziekenauto's zenden, 't Spreekt dat
de Delftsche doktoren mede hun dienst heb
ben aangeboden.
Op den Nieuwen Rijksweg benoorden Delft
verleent het Roode Kruis hulp en bezuiden
Delft de vereeniging E.H.B.O.
Op punten waar dit noodig wordt geacht:
Houttuinen, Oude Delft, Provinciaal Kanaal,
worden posten gevestigd door de Delftsche
Vrijw. Brigade tot redding van drenkelingen.
De dienst der Openbare Werken verleent hulp
met een bergingswagen bij eventueele oprui
mingen en herstellingen.
Deze dienst zal reeds Maandag beginnen met
het afsluiten van enkele toegangswegen tot
Oude Delft, enz.
De weerbaarheidsvereeniging der studenten
De 93-jarige oud-marke-tentster van de
Grenadiers en Jagers komt haar laatsten
groet brengen aan de overleden vorstin.
corpora zullen helpen de militaire afzetting te
verlengen.
Leden van het D.S.C. hebben zich beschik
baar gesteld als gidsen om het publiek te
helpen.
De filmauto's zullen geplaatst worden in de
Nieuwe Kerkstraat naast de Kerk.
De langs de route staande lantaarns zullen
omfloerst worden en branden.
Het verkeer Delft—Den Haag wordt zoo spoe
dig mogelijk vrij gegeven, vermoedelijk tus
schen 4 en 5 uur n.m.
De deputatie uit de Tweede Kamer,
Voorts vernemen wij, dat de deputatie uit de
Tweede Kamer zal bestaan uit den voorzitter
met de leden van de commissie, welke het
adres van rouw aanbieden zal, benevens den
griffier, mr. Kesper.
Plaatsen voor leden der Tweede
Kamer.
Naar wij vernemen zullen de leden van de
Staten Generaal in de gelegenheid worden ge
steld het voorbijtrekken van den koninklijken
rouwstoet gade te slaan. Zij zullen daartoe een
plaats krijgen in het departement van finan
ciën, in het bureau van den generalen staf aan
het Lange Voorhout en in de militaire gebou
wen aan den Hofweg.
Plaatsen voor corporaties.
De Commissaris der Koningin in Zuid-Hol
land maakt bekend, dat corporaties, die plaat
sing verzoeken langs den weg, waarlangs de
stoet zich Dinsdag begeven zal, worden uit-
genoodigd, zich daartoe rechtstreeks te wen
den tot de burgemeesters der drie gemeen
ten, welke op den voet van aangenomen richt
lijnen naar omstandigheden zullen kunnen han
delen.
j "chten de menschen op het Lange Voorhout om toegelaten te ivorden tot het défilé voor het stoffelijk
overschot van U. JL de Koningin-Moed er.
- —4».
De vorige week was het vijf jaren geleden
dat Koningin Emma één enkelen dag te Lon
den doorbracht voor velen der hier gevestig
de Nederlanders de laatste maal dat zij de be
minde vorstin mochten aanschouwen. Maar ook
de Engelschen hebben aan dien dag een schoone
herinnering behouden; de pers herinnert er aan
hoe zij door haar eenvoud, haar vriendelijkheid,
haar ongekunsteldheid aller harten veroverde.
„De liefste oude dame van Europa" noemde een
der bladen haar.
Welk een indruk maakte vijf jaren geleden
die ééne lieflijke geste niet; de meeste bladen
herinneren er heden opnieuw aan. Hare Ma
jesteit werd rondgeleid door de zalen van Bur
lington House, stampvol iederen dag, dat de
Hollandsche tentoonstelling duurde, maar dit
maal voller dan ooit. Iedere zaal werd ont
ruimd alvorens de Koningin-Moeder binnen
trad, maar niet zoodra merkte zij dit op of
zij wendde zich tot den president der Academy,
en zeide: „Laat de menschen toch rustig kijken.
Daarvoor zijn zij immers gekomen?"
In dien tijd was.juist gepoogd internationale
moeilijkheden te verwekken, waarbij ook Ne
derland betrokken zou zijn, en te Londen „ver
baasde" men zich eenigszins over zekere Ne
derlandsche uitingen. Of die verbazing al dan
niet gegrond was, doet er thans niet toe; maar
die eene spontane uiting van Koningin Emma
maakte meer goed dan kwaadwilligheid of
onhandigheid hadden kunnen bederven.
„Koningin Emma, wier dood wij met leed
wezen vernemen", schrijft de „Daily Tele
graph" „zal voortleven in de verknochtheid van
het volk, waarmee zij zich één maakte. Zij
heeft nooit op grond van eigen recht geregeerd,
maar na den dood van haar bejaarden gemaal
is zij acht jaren lang regentes geweest. Toen
haar dochter den troon besteeg (deze uitdruk
king is onjuist; Koningin Wilhelmina „besteeg
den troon" onmiddellijk na haar vaders dood.
Red.) trok zij zich met gratie en zonder spijt
van de zaken terug.
„Haar huwelijk was een staatszaak geweest,
noodzakelijk geworden door de vrees van het
Nederlandsche volk dat de troon zou komen
aan een Duitschen vorst. Zelf een Duitsche
prinses, vervulde zij op schoone wijze de haar
opgelegde taak, zich geheel vereenzelvigend
met den nationalen geest van het Nederland
sche volk, en haar dochter, Koningin Wilhel
mina, er toe opleidend den troon van Holland
waardig te bezetten.
„Het succes van heerschers wordt minder
afgemeten naar wat zij zelf volbrengen dan
naar het geluk dat zij hun onderdanen schen
ken. Volgens dezen maatstaf was Koningin Em
ma zeker een belangrijke figuur. Van den dood
van haar gemaal af hebben de Nederlanders
meer vrede en voorspoed genoten dan de mees
te Europeesche landen. Door de regeering eener
vrouw (feminine rul) is Holland gehouden
buiten den heksenketel der Europeesche poli
tiek en vrij gebleven van het schrikbeeld
van Duitsche heerschappij. De kalmtè, het
plichtsbesef en de afwezigheid van eerzuch
tige plannen, die het heele leven van Konin
gin Emma kenmerken, hebben in deze richting
een machtigen invloed uitgeoefend.
„In wezen vrouw en moeder, heeft zij haar
taak met kalme waardigheid' vervuld, en zich
te allen tijde verknocht getoond aan de natie,
die zij tot de hare gemaakt had, en voor welker
welzijn zij zoo zorgzaam was"
De „Daily Mail" merkt op dat Koningin
Emma inderdaad „Koningin-Moeder" van haar
land was, en voegt hieraan toe: „Er is iets
prachtig-volmaakts aan zulk een titel, en de
overleden Koningin zette dien titel luister bij.
In haar eigen land zal haar naam vereerd wor
den en een soort legendarisch symbool worden,
gelijk die van Koningin Victoria in Engeland.
Koningin Emma was zoo een groote persoon
lijkheid dat zij zegevierde over vele moeilijk
heden".
Met het oog op verzoeken, welke hem van
verschillende zijden bereikten, om leden van
werkloozenkassen, die uitkeering uit hun kas
ontvangen, gesteunden en tewerkgestelden bij
de werkverschaffing, op Dinsdag a.s. in de ge
legenheid te stellen, zoo zij dit wenschen, aan
eenige plechtigheid op dien dag deel te nemen
deelt de Minister van Sociale Zaken mede dat
er zijnerzijds geen bezwaar bestaat, dat op 27
Maart a.s. aan de bedoelde personen vrijstel
ling van stempelen wordt gegeven en dat op
de werkverschaffingen dien dag niet wordt ge
werkt.
Zoo de werkverschaffingen worden stopgezet
kan het gewone loon voor dien dag worden
doorbetaald en kan dit aan het Rijk op de
gewone wijze voor subsidie in rekening worden
gebracht.
In verband met den korten tijd, welke nu
nog rest voor a.s. Dinsdag zullen, naar wij ver
nemen, door den Minister geen nadere mede
deelingen meer aan de gemeentebesturen wor
den verstrekt.
H. M. JNINGIN NIET IN
DEN LIJKSTOET.
H.M. zal het vertrek uit het Paleis
aan het Lange Voorhout
bijwonen.
Per auto in gezelschap van de
Dames der Hofhouding
naar Delft.
Naar ons ter oore komt, zal H M. de
Koningin zich a.s. Dinsdag niet in den
stoet naar Delft bevinden.
Hare Majesteit zal het vertrek uit
het paleis aan het Lange Voorhout bij
wonen en zal zich met de dames van
de Hofhouding per auto naar Delft
begeven, waar Zij aanwezig zal zijn
voordat de rouwstoet bij de Nieuwe
Kerk zal aankomen
Voorts vernamen wij nog, dat de
bloemen in een drietal rijtuigen in den
rouwstoet meegevoerd zullen worden.
u
't Bloemenkleed van kostbare orchideëen
en seringen, dat door de Nederlandsche
vrouiven als huldebetoon aan H. M. de
Koningin-Moeder over de lijkbaar lag
uitgespreid.
Kleederdrachten uit alle deelen des lands
wijzen op het nationaal karakter van de
laatste hulde aan H. M. de Koningin-
Moeder.
Van het regentschap zegt het blad:
„Het was een gelukkig regentschap, gedu
rende hetwelk veel toegevoegd werd aan den
trots en de macht van Holland. Aanvankelijk
was het Hollandsche volk niet al te zeker van
zijn Koningin-Moeder". (Bedoeld wordt waar
schijnlijk dat ons volk, toen een bejaarde ko
ning plaats maakte voor een jeugdige regentes,
van wie wij wel de schoonheid en de lieftallig
heid, maar niet het beleid en de wijsheid ken
den, zich natuurlijkerwijze eenigszins onzeker
voelde.)
De „Morning Post" zegt dat „weinig Konin
gin-weduwen zoozeer door haar volk bèmind
zijn geworden als Koningin Emma", en dat
de „sympathie, welke zij steeds bij alle klas
sen der bevolking behouden heeft, bijna tot
adoratie was aangegroeid". Zij was „een ideaal
moeder en grootmoeder" en schonk haar doch
ter „veel van het staatkundig beleid en van
de democratische wijsheid welke haar ken
merkten". Ofschoon „conservatief in haar op
vattingen, was Koningin Emma steeds modern
van geest, en nooit verloor zij de jeugd van
hart en gemoed, welke een der geheimen was
van haar populariteit".
In een levensbeschrijving zet de „Daily Te
legraph" den politieken kant van het tweede
huwelijk van Willem III a.v. uiteen:
„Na den dood van 's Konings zonen was Prins
Hendrik, 's Konings broeder, de vermoedelijke
erfgenaam van den troon. Hij was kort gele
den in het huwelijk getreden met prinses
Marie van Pruisen. Het Nederlandsche volk
beefde bij de gedachte dat een zoon van deze,
die half-Pruisisch van geboorte, en waarschijn
lijk heelemaal Pruisische van geest, zijn heer-
scher zou worden.
„Bovendien zou in het zeer mogelijke geval,
dat geen van de leden van de regeerende fa
milie een erfgenaam had, Prins Albreeht van
Pruisen het naast aan de opvolging zijn, zoo
dat Holland van alle zijden bedreigd scheen
te worden met wat, naar men vreesde, zou
neerkomen op opslorping door Pruisen"
Het blad zegt dat koningin Emma de harten
der Hollanders veroverde door de wijze waar
op zij zich met hen vereenzelvigde. Zij berisp
te eens een gezant, die meende haar te behagen
door haar in het Duitsch aan te spreken met
de woorden: „Ik ben een Nederlandsche, geen
Duitsche Koningin".
„Haar dochter", voegt de „Daily Telegraph"
hieraan toe, „werd opgevoed in een strikt
Nederlandsche atmosfeer, en ten einde Duit
sche invloeden te weren, moedigde Koningin
Emma gedurende het Regentschap zelfs be
zoeken van haar eigen familieleden niet aan".
