arbeid voor jeugdige
WERKLOOZEN
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
STADSNIEUWS
v. d. AREND
Mag 'RICHTPUNT,,"3:»$
57ste JAARGANG.
WOENSDAG 5 SEPTEMBER 1934
No. 17042
BUREAU: KOEMARKT 4, SCHIEDAM
TELEFOON INTERCOMM. No. 68085
WINKELWEEK IN HOOGSTRAAT.
STAND der werkloosheid
STREEKNET
SCHOOLB RILLEN
BURGERLIJKE stand
GEMEENTERAAD VAN SCHIEDAM.
RAADSCOMMISSIES EN AFDEE-
LINGEN SAMENGESTELD
Cumulatie bij bet onderwijs?
RIJKSVERGOEDING BIJZONDERE
SCHOLEN.
DE NAAM DA VOS.
HOUDT DEN GOEDEN KOERS
Wij geven iedere week een
Rijwiel cadeau!
ZIE ETALAGE
RONCEVAALS.
ÜIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN
NOTEERING MOUTWIJN EN
SPIRITUS.
de ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWE
SCHIEDAMSCHE COURANT bedraagt, franco
bij vooruitbetaling:
Per drie maanden ƒ3,25; per maand ƒ1,10;
Per week 25 cents.
Dij bezorging franco per post bedraagt de
abonnementsprijs per drie maanden 3,75, bij
vooruitbetaling.
LOSSE EXEMPLAREN zijn steeds aan ons
bureau Koemarkt 4 verkrijgbaar a 5 cents
per stuk.
Postchèque- en Girodienst No. 81440.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt:
Voor 16 regels 1.55, elke regel meer 25 ets.
Bij contract aanzienlijke reductie.
Geen prijsverhooging voor den Zaterdagavond.
Reclames tusschen den tekst dubbel adv.tarief.
Llefdadigheidsadv. half tarief. Voor Liefdadig-
heidsadv. worden geen contracten afgesloten.
Kabouter-advertenties; 5 regels 0.50; 10
regels 1.15 regels 1.50, bij vooruit
betaling. Porto voor opzending van brieven
gelieve men bij te voegen.
Grati-O 11 a verzekering 500bij overlijden door een ongeval; 500.bij verlies van beide handen, voeten of oogen; 250.bij verlies van één hand, één voet of één oog; ƒ150.bij verlies van een duim; 75.bij verlies van
c s i". van twee voorste ledematen alle vingers van een hand; 25.bij verlies van eiken anderen vinger. De Verzekering loopt op de voorwaarden als eenmaal per maand in dit blad wordt afgedrukt,
ven wijsvingerJ oU.dij vernes o j
Gisteravond heeft een yPan Hoog-
had tusschen een aanta lke tot resultaat had,
straat en Korte DaI"| straat-wiiikelweek zal
dat wederom een r*
SM»
zaal van Musis Sa™ Verga-
dering gehouden worden.
Er blijkt groote anu"° v°or een winkelweek
met attracties in October te bestaan.
GEMEENTELIJKE openbare leeszaal
Gedurende de maand Augustus werden door
Gemeentelijke Openbare Leeszaal van uit het
hoofdgebouw ter lezing verstrekt: 505 kinder
boeken, 1681 studiewerken en 386C romans, in
o aa fe boeken. Het filiaal Gorzenkwartier
een e^ uit. 118 kinderboeken, 635 studiewerken
en 536 romans, in totaal '1289 exemplaren.
Totaal-generaal 7335 boekwerken. Het boeken
bezit bedraagt thans 28079.
Op 31 Augustus waren er 2806 houders van
leeskaarten.
°P 31 juii 1934 stonden bij de Districtsar
beidsbeurs ingeschreven 5481 werkzoekenden.
Det aantal inschrijvingen gedurende de
maand Augustus 1934 bedroeg 776: afgevoerd
werden in dezelfde maand 666 inschrijvingen;
bet aantal plaatsingen bedroeg 69, zoodat op
31 Augustus 1934 ingeschreven stonden 5522
werkzoekenden (Onder dit aantal zijn begre
pen 90 personen die tewerkgesteld zijn bij de
Rijkswerkverschaffing Klein-Babberspolder al
hier en te Rollecate (O.).
In de maand Augustus werden in da
ting Schiedam—Rotterdam 167.556 gesp
gevoerd, in de richting *°tterÓ^kt
159.036; in totaal dus 326.592 gesp
OPTIEK EN FOTOHANDEL
1 Hoogstraat 91 - Telef. 68814
Ook voor Ziekenfondsleden.
Reel. 131S 8
UIT HET S. z. C-KAMP
Waterpolo
In de Gemeentelijke zweminrichting voor
heeren aan den Havendijk is gisteravond de
laatste waterpolowedstrijd voor de competitie
gespeeld tusschen de dameszeventallen van s.
Z- C. en de zwemvereeniging Barendrecht
voor de competitie van den Z. R- O. De Schie-
damsche dames, die over het algemeen beter
speelden dan in het begin van dit seizoen en
werkelijk den indruk gaan maken, dat zij het
Water polospel gaan leeren, wonnen met 3 1,
nadat Barendrecht de leiding genomen had en
de stand met rust 1—i was Ajje drie doelpun-
tln zj.jn gemaakt d°or mej. M. Villerius. Voor
ri pn 0^r8el^en. de dames Timmermans,
1 !n' dé en Houtman, achter; Vil
lerius, Janse en v. d. Plas_ voor.
S. Z. C.'ers naar Antwerpen
Op Zondag 16 Sept. zal te Antwerpen een ont-
moeing plaats hebben tusschen zwemsters en
zwemmers van Rotterdam en van Antwerpen.
Van de S. Z. C. zijn uitgenoodigd om aan die
wedstrijden deel te nemen de heeren M. v. d.
Mark en C. Buseier voor de 100 meter vrije
slag heeren; de heer W. Scholten voor de 100
meter rugsiag heeren, de heer M. v. d. Mark
om in de 3 maal 50 meter wisselslag de vrije
slag baan te zwemmen en de heeren v. cl.
Mark, C. Ruseier, J. Timmermans en M. v. d.
Meer om deel uit te maken van de estafette
ploeg, welke 5 maal 50 meter vrije slag esta
fette zal moeten zwemmen.
HENGELEN IS ZOO MOOI!
Nieuwe vereeniging opgericht
Hier ter stede is opgericht de Schiedam-
sche Hengelaarsvereeniging „De Bakrammel".
Het secretariaat is gevestigd bij den heer R.
v. d. Most, Fabristraat 63.
TEMPERATUUR van het water
.D.® temperatuur van het water in de Geineen
den F 2weminrichtingen bedroeg heden 64 gra-
gedaan v*n hier heeft bij de politie aangifte
hij vóór zp diefstal van zijn rijwiel, hetwelk
heerd had i ,u'oning aan de Hoogstraat onbe-
- Ten naadten ^aan.
een ijzeren ket'6 Van A" van van hier' Is
van K. aan de ri gest°ten, welke op de werf
"amiaan stond.
SCHIEDAM, ^4 ®®EpvAART
s.s. Leda, ledig van r' Aangekomen: Noorsch
in de Wilhelminahaveiv terdam om te dokken
burg om kolen te bunkn-S'S' Kobac> van Ham
haven. 6n in de Wilhelmlnc.-
SCHIEDAM, 5 Sept. Aangek,
geid van Antwerpen om te dokwen.: s's' Da"
helminahaven. °kken ln de Wil-
DIEFSTALLEN
GEBOREN: Marianne d. van j. Korbee en
I3- J- Kooijman, Burg. Knappertlaan 235.
Hendrka G. L. d. van J. F. Albrecht en M
Blazer, Geervlietschestraat 5
In de gistermiddag gehouden raadsverga
dering heeft de voorzitter, voordat met de be
raadslagingen werd begonnen, een gedachtenis
rede gehouden in verband met het overlijden
van het raadslid den heer A. Stahlie. De heer
Stahlie heeft zich, aldus spr. doen kennen als
een zeer werkzaam en verdienstelijk man en
zijn arbeid zal voor ons een reden zijn om
zijn nagedachtenis in hooge eere te houden.
Hij ruste in vrede!
Daarna wijdt de voorzitter eenige wooiden
aan de ontslagname van den heer J. van Von-
deren als raadslid. Spr. verklaarde dat de heer
v. Vonderen, al voerde hij niet vaak het woord,
steeds groote belangstelling vooi de gemeen
telijke zaken aan den dag legde. Wanneer hij
het woord vroeg, had hij steeds iets vaan be-
teekenis-te zeggen, en hij deed dit altijd een
voudig, duidelijk en klaar. De heer v. Vonderen
zal, aldus de voorzitter, bij ons den indruk
achterlaten van een toegewijd en eerlijk man.
Moge het hem te Eindhoven in zijn nieuwen
werkkring wel gaan.
GEMEENTELIJKE HANDELS
AVONDCURSUS.
Naar aanleiding van de voordracht tot be
noeming van een nieuwen directeur van de
Gem. Handelsavondcursus dringt mevrouw
Benthem—de Wilde er op aan, dat voor zulke
functies jonge krachten, die maar niet aan het
werk kunnen komen, zullen worden aangewe
zen.
Wethouder Dinkelaar wijst erop, dat B. en
W. niet voor cumulatie zijn, maar voor de hier
bedoelde functie kan moeilijk iemand bedoeld
worden, die buiten het onderwijs staat. Boven
dien is het de vraag of jonge krachten wel de
noodige bevoegdheden hebben. Krijgt men,
wanneer men een wachtgelder aanwijst, ook
geen combinatie van inkomsten? Bovendien
loopt men bij zulke krachten, steeds kans, dat
ze ergens buiten de stad benoemd worden.
Mevrouw Benthemde Wilde vestigt er
de aandacht van den wethouder op, dat hoogst
waarschijnlijk een in gemeentedienst verdiend
salaris van het wachtgeld wordt afgetrokken en
er dus bij benoeming van een wachtgelder geen
cumulatie zou ontstaan.
De heer HOOGENDAM is het met mevrouw
Benthem eens en zou een voorstel harerzijds
om de benoemingsvoordracht terug te nemen
en met een nieuwe voordracht te komen, waar
in wachtgelders candidaat gesteld worden, even-
tueel steunen.
Lie heer VAN DORP is ook geen voorstan-
ei van cumulatie, maar hij meent, dat onze
gemeentelijke handelsavondcursus door een er-
vindt rfracht geleid dient te worden en daarom
handhaaVli"; 06 VOOrdraCht ge"
ment te worden.
haar opv^tt^™"1® ,WILDE m3akt VaH
T3H He =t voorstel.
i. en m1',n?yng over dit voorstel staken de
stemmen met 14-14, zoodat het in een volgende
vcr§a nHprvPnieUW aan een stemming zal
worden onderworpen.
Benoemd worden dan to(. hQofd der 2e cen_
trale school voor•het 7e leerjaar de heer W.
de Stigter op wachtgeld gesteid hoofd eener
O.L.S. te Rotterdam. Mej. j. A de Zwagl aJ_
daar wordt (voorloopig voor één jaar op proef)
benoemd tot onderwijzeres in nuttige hand
werken.
Voorts wordt ir. Houtman herbenoemd tot
lid van het college van administrateuren van
het Fonds, herkomstig van het voormalig Oude
Manhuis en mevrouw Witkamp van de Vij
ver lid van de commissie van Toezicht op het
bewaarschool-onderwijs.
Daarna gaat de raad over tot het trekken der
afdeelingen voor het begrootingsonderzoek. De
wethouders Houtman, Dinkelaar en v. Velzen
worden resp. voorzitter van de eerste, tweede
en derde afdeling.
11 d0j0 raadsvergadering zijn ook de ver
schillende cornmi,.?-. tampn«P-
steld.
commissies van bijstand samenge-
Daaina worden verschillende voorstellen
door den voorzitter weggehamerd. Zoo besluit
de Raad tot °ndershandsche verhuring aan
den heer M. Visser aihier van het woonhuis
gelegen aan de Hoofdstraat 219 tegen een
prijs van 10 per week.
Voorts wordt een subsidie van 5919.90 be-
schikbaai gesvoor het Plaatselijk Crisis
comité en wel ten einde gesteunden werkloo-
zen kleeding enz. te kunnenverstrekken.
Als de Gemeentelijke Cursus voor opleiding
van Bewaarschoolonderwijzeressen alhier met
ingang van 1 Sept. is opgeheven, wordt een
crediet van 600 verleend voor de aanschaf
fing van nieuwe banken voor de U.L.o.-school
A 1, waarna gunstig beschikt wordt 0p het
verzoek van de St. Willibrordusstichting ter
beschikbaarstelling van gelden voor de eerste
inrichting van 'n parallel-2e-klasse aan haar
Ulo-school aan de Nassaulaan. Verder .wordt
het mogelijk gemaakt, dat er voor de Ulo
school dier Ver. voor Gereformeerd Schoolon
derwijs natuurkundige instrumenten worden
aangeschaft. De Christ. Ulo-school aan den
Oostsingel wordt in staat gesteld 15 banken
en leermiddelen voor 30 kinderen aan te schaf
fen.
SCHOOLGAAN IN ROTTERDAM.
Aan de beurt is dan het voorstel van B. en
W. om hun college te machtigen een overeen
komst aan te gaan inzake de regeling van het
schoolgeld voor leerlingen uit buitengemeen
ten, die Rotterdamsche scholen voor middel
baar en voorbereidend hooger-onderwijs be
zoeken.
Volgens den heer STEENS is het niet billijk,
dat men de tegemoetkoming in het schoolgeld
beperkt tot leerlingen, die thans reeds, of,
wanneer zij zich later in de gemeente vestigen,
aldus reeds zoodanige school bezochten. Hier
door worden Schiedammers, die hun kinderen
alsnog op een Rotterdamsche onder wijs-in
richting wilen doen, bij Rotterdammers, die
zich hier pas vestigen, achtergesteld. Verder
informeert spr. naar het aantal kinderen, voor
wie toeslag op het schoolgeld wordt gegeven,
en waar ligt de grens? Heeft deze zaak ook
wel voldoende voorbereiding gehad?
De heer HOOGENDAM zegt, dat hij in de
Onderwijscommissie dezelfde opmerkingen als
de heer Steens gemaakt heeft, en hij stelt voor,
de zaak nog eens in deze commisie te laten
bekijken.
De VOORZITTER deelt mee, dat B. en W.
intusschen besloten hebben, hun voorstel tijde
lijk terug te nemen.
Zonder eenige discussie aanvaardt de Raad
dan het afwijzend advies van B. en W. naar
aanleiding van dè adressen der afd. Schiedam
van den Bond van Ned. Onderwijzers, hou
dende verzoek over te gaan tot stichting van
een derde Ulo-school en het verzoek der afd.
Schiedam van het Ned. Onderwijzersgenoot
schap en de af. R'dam e. d. der Ver. voor Mulo
om zoodanige maatregelen te treffen, dat de
Ulo-school G 1 zoo spoedig mogelijk in één
gebouw wordt gehuisvest.
BESTRIJDING DER WERKLOOSHEID.
Naar aanleiding van het voorstel van B. en
W. om werkgelegenheid voor jeugdige werk-
loozen te openen, verklaart de heer Etman, dat
hij een poging om jonge menschen aan werk te
helpen natuurlijk van harte toejuicht, maar
dat er toch voorzichtigheid betracht dient te
worden. Men zou er nl., door de subsidieering
vanwege het rijk, toe kunnen komen, werk-
objecten te laten uitvoeren, die door volwas
sen krachten ter hand genomen behooren te
worden. Er zullen ook jeugdige menschen, wier
vader ook werkloos is, te werk worden gesteld,
en spr. meent, dat hun loon dan niet door den
steun van het gezin in het gedrang dient te
komen. Hoeveel jongelui worden er aangesteld?
Zal men een rouleerstelsel toepassen, en worden
de krachten via de arbeidsbeurs of via de vak
centrales aangenomen?
Nadat ook de heer van Lith eenige vragen
gesteld heeft, informeert de heer Hoogendam er
naar, of B. en W. ook getracht hebben, voor
Schiedam een aandeel inhet 60-millioenen-
plan te bekomen. De verbetering onzer brug
gen is dringend noodzakelijk.
De voorzitter antwoordt op deze vraag, dat
B. en W. zich onmiddellijk toen bekend was
wie tot directeur was benoemd, tot dezen heb
ben gewend. Inmiddels is er een nieuwe direc
teur benoemd en spr. heeft een bericht in zijn
zak, waarbij hij uitgenoodigd wordt om mor
gen een bespreking met den nieuwen directeur
te hebben.
De heer Collé constateert, dat het voorstel
van B. en W. hierop neerkomt, dat jeugdige
arbeiders aan het werk worden gezet zonder
betaling van loon. Het is er de regeering om
te doen om het werk, dat er nog is, voor een
zoo'n gering mogelijk loon te laten uitvoeren.
Waar moeten de jeugdige werkloozen van. le
ven? Het is hun schuld toch niet, dat zij werk
loos zijn!
Wethouder Houtman: Van wie is het dan wel
de schuld?
De heer Collé wil daarover wel eens een
speciale discussie met den heer Houtman op
zetten.
De heer Mak: Bij den heer Houtman thuis
dan!
De heer Collé zal zijn stem niet aan het
voorstel van B. en W. geven.
Wethouder Dinkelaar antwoordt, dat de voor
gestelde objecten geen productief werk zijn.
De vergoeding zal niet van den steun van den
vader worden afgetrokken. Spr. kan nog niet
meedeelen, hoeveel jongelui te werk zullen
worden gesteld. Voor 15.000 kunnen echter
heel wat man aan jjet werk worden gezet, al
zijn de kosten voor materiaal daarbij inbegre
pen. De bedoeling is, werkloozen van 1624
jaar toe te laten.
Aan het adres van den heer Collé zegt spr.
a. dat het beter is, dat de jeugdige werkloo
zen nuttigen arbeid verrichten dan dat ze langs
de straat loopen te slenteren.
Wethouder van Velzen vestigt de aandacht
er op, dat tal van jeugdige werkloozen ver
langend naar werk uitzien, ook al levert het
niet veel materieel voordeel op.
Wethouder Dinkelaar deelt nog mee, dat de
aanstelling der arbeidskrachten via de vakcen
trales zal geschieden.
Het voorstel van B. en W. wordt na eenige
verdere discussie z.h.s. aanvaard. (De heer Col
lé vraagt aanteekening, tegen te hebben ge
stemd).
Ten slotte ontspint zich een levendige dis
cussie over het voorstel van B. en W. betreffen
de het adres van P. Verbeeke te Rotterdam in
zake verkoop en bebouwing van het voormalig
terrein van de fa. v. Emden aan den Haven-
dijk en de Hoofdstraat. De heer Verbeeke heeft
den grond al gekocht op een paar strooken na,
die van de gemeente hooren, en die wenschen
B. en W. niet te verkoopen, omdat ze den grond
tot handelsterrein, hebben bestemd en er geen
huizenbouw op willen toelaten.
Uit juridische overwegingen betoogt de heer
Kavelaars, dat de omstreden grond reeds het
eigendom van Verbeeke is, terwijl de heeren
v- d. Kraan en Hoogendam het zeer de vraag
achten, of bedoelde grond wel als handels- en
industrieterrein moet worden beschouwd.
Met 16 tegen 3 stemmen wordt besloten, dien
grond niet te verkoopen, waarna de heer Ka-
ve aars voorstelt, den heer Verbeeke toe te
s aan, wegens de weigering der bouwvergun
ning bij de commissie van beroep appèl aan te
teekenen. Dit voorstel wordt met 10—9 stem
men aanvaard.
Bij of krachtens wetten of verordeningen
voorgeschreven en andere officiëele
af- en aankondigingen van het
Gemeentebestuur.
HINDERWET
Ingekomen zijn verzoeken van:
1. De Schiedamsche Melkzuurfabriek om ver
gunning tot oprichting van een melkzuur-
fabriek in het pand Noordvest 97, kadaster
Sectie A nos. 1209 en 1210, met 2 stoomketels
resp. van 42 en 45 M2. verwarmingsoppervlak,
dienende voor verwarming, en 4 electromotoren
van resp. 3, 3, 2 en K- P-k., drijvende diverse
roerwerken, een luchtpomp en een perspomp;
2. de N.V. Wilton-Fijenoord om vergunning
tot uitbreiding van de machinefabriek en
scheepswerf op het Buitenland van Klein
Babberspolder, kadaster Sectie N nos. 382, 383
en 387. door:
I. uitbreiding van de machinehal met een
„groote stelplaats" en een ketelhuis en door
bijplaatsing van 2 zestigton's kranen, bevatten
de elk 4 electromotoren van totaal 80,5 p.k.; 1
kraan, bevattende 3 electromotoren van totaal
32,6 p.k.; 45 electromotoren van totaal 201,65
p.k., drijvende diverse werktuigen; 2 stoom
ketels, elk van 226 M2. verwarmd oppervlak;
2 transformatoren, elk van 200 K.V.A.;-8 anker
omvormers, elk van 350 K.W.; 2 dynamo's van
resp. 50 en 80 K.W. en 1 omvormer van 30
K.W.; zulks met verwijdering van 1 electro
motor van 23 p.k.;
II. inrichting van een lichtdrukkerij en een
ketelhuis voor centrale verwarming, waarin
zijn geplaatst 8 electromotoren van totaal 16
p.k., drijvende diverse werktuigen;
III. inrichting van een pompenkelder met 2
electromotoren van resp. 70 en 30 p.k., drij
vende een tweetal pompen:
IV. het plaatsen van 4 ondergrondsche olie
tanks, n.l. 3 bij den pompenkelder, resp. van
2 x 4000 en 1 x 6000 L. inhoud, en 1 bij de ver-
zinkerij van 3000 L. inhoud.
Deze verzoeken zijn met de bijlagen op de
Secretarie der gemeente ter visie gelegd.
Op Woensdag den 19 September a.s., des na
middags ten 2 ure, zal ten Raadhuize gelegen
heid worden gegeven om bezwaren tegen het
toestaan van die verzoeken in te brengen en
die mondeling of schriftelijk toe te lichten.
Gedurende drie dagen vóór het tijdstip hier
boven genoemd kan op de secretarie der ge-
,meente van de schrifturen, die ter zake moch
ten zijn ingekomen, kennis worden genomen.
Volgens de bestaande jurisprudentie zijn niet
tot beroep op eene beslissing ingevolge de
Hinderwet gerechtigd zij, die niet overeenkom
stig art. 7 dier Wet voor het Gemeentebestuur
of een of meer zijner leden zijn verschenen,
teneinde hun bezwaren mondeling toe te lich
ten.
SCHIEDAM, 5 September 1934.
Burgemeester en Wethouders van Schiedam
hebben bij hun besluit van 30 Augustus 1934
vergunning verleend aan J. Klinkhamer tot
oprichting van een bewaarplaats en zouterlj
van huiden en vellen in het pand Groen-
weegje 62.
SCHIEDAM, 5 September 1934.
Bij Kon. besluit is beschikt op het beroep van
het bestuur der St. Willibrordus-Stichting te
Schiedam tegen de beslissing van den minister
van onderwijs tot vaststelling der Rijksvergoe
ding, bedoeld in art. 97 der lager Onderwijswet
1920, over 1932, ten behoeve van de bijzondere
School voor uitgebreid lager onderwijs te Schie
dam, Westmolenstraat 20.
Met handhaving van de bestreden beslissing
van den Minister van Onderwijs is het bedrag
van genoemde vergoeding vastgesteld op
10.582.17.
RIJKS H. B. S.
Bij Kon. Besluit is de heer J. Smit, wederom
tijdelijk benoemd tot leeraar aan de Rijks H.
B. S. alhier.
Davous, Tavaas of Tavou we kunnen het
uitspreken en schrijven, zooals we willen
is Romaansch en beteekent: dahinten (erach
ter).
Volgens de sage zat dat zoo: Toen ongeveer
in het midden van de dertiende eeuw Frei-
herr Walter von Vatz in het Belfort op jacht
was, zond hij eenige jagers er op uit, den loop
van het daar in de Albula uitmondende beekje
te volgen tot den oorsprong toe en hem daar
over te rapporteeren. Na tal van moeilijkheden
vonden de jagers een liefelijk dal in het hoog
gebergte met uitgestrekte weidegronden, om
zoomd door dennen en pijnboomen, prachtig
water een een vischrijk meer. Vol vreugde
brachten zij hierover verslag uit aan hun mees
ter, hoog opgevend van de heerlijkheden van
het landschap. En antwoordende op de vraag,
waar al dat heerlijks dan wel lag, zeiden zij
met levendige gebaren naar het Noorden wij
zend in hun Romaansch dialect: „Davous, da
vous
Walter von Vatz koloniseerde toen het dal
met twaalf vrije Walser-families en dezen
bleven hun nieuwe vaderland Davos noemen.
Zij spraken Duitsch, maar zij, noch hun na-
komeelingen, hebben dezen naam ooit in het
Duitsch vertaald.
Taalkundigen hebben Davos afgeleid van
„Ad Avanes", wat „bij de wateren" beteekent.
Wie in de toekomst nog mocht twijfelen kan
eenvoudig zeggen: „Dahinten bei den Wassern",
waardoor kool en geit in casu sage en taal
kundigen gespaard worden.
PLAATST REGELMATIG
UW KABOUTERTJE!
Reel. 12bt> IU
Een plek, waar zich veel
beenderen bevinden
Saint-Jean-Pied-de-Port, welke naam ver
moedelijk beteekent, Saint-Jean aan den voet
van den Roelandspas, is een van de meest
typische stadjes van de beneden-Pyreneeën.
Dicht bij de stad krijgt het landschap het ruwe
en gevaarlijke der hooge Pyreneeën en men
voelt, dat, want zóó duidelijk spreekt hier de
historie, dat men in den minsten windzucht den
galm meent te hooren van Roelands laatsten
hoornstoot. Hier begint dan ook de weg naar
Roncevaals.
Roncevaals. Twaalf eeuwen is het geleden,
dat hier het drama plaats greep, dat aan de
literatuur zijn schoonsten ridderzang heeft ge
schonken. Sindsdien werd het slagveld nog
menig keer met het bloed van helden gedrenkt
en toch heeft nimmer meer een naam dit land
zoo duidelijk kunnen merken, als die van den
nobelen Roeland en de twaalf Fransche pairs,
die zijn trouwe ridders waren.
Aan het einde dezer week waren de pelgrims
er talrijk. Een nieuw monument brengt den
heldendood van den trouwen Roeland en de
zijnen in herinnering. Het is juist een eeuw
geleden, dat in de bibliotheek van Oxford een
manuscript werd teruggevonden, dat wel den
meest oorspronkelijken tekst van den vermaar
den Karolingschen heldenzang zal geven.
Of het werkelijk den oorspronkelijken tekst
bevat, zal even moeilijk uit té maken zijn, als
dat de plek kan worden aangewezen, waar de
bloem der Fransche ridderschap onder de neer
stortende rotsen werd verbrijzeld, een afgrij
selijk verraad van de Basken, hetwelk dezen
echter blijven ontkennen. Maar als het inder
daad de neerstortende rotsblokken zijn geweest
waarmede Roeland's leger werd vermorzeld,
dan zou de slag niet hebben plaats gehad in
de vallei van Roncevaals, doch in een van die
bergnauwten, waardoor nu nog de gevaarlijke
weg van Saint-Jean-de-Port naar Roncevaals
loopt.
Van Saint-Jean-Pied-de-Port daalt de weig
eerst de rotsnauwten in, aan welker voet de
onstuimige Nive stroomt, om dan spoedig weer
op den rechteroever te stijgen, waar hij de
oude route bereikt, die het Baskenland met de
vlakten van Aquitanië verbindt.
Maar om Frankrijk binnen te trekken, had
men de keus uit vele bergwegen, zoovele als
er bergnauwten zijn en al die nauwten dingen
naar de eer, Roeland's leger te hebben doorge
laten. Vandaar, dat de Roelandspassen in de
Pyreneeën zoo talrijk zijn en zelfs tot in An
dorra worden gevonden.
Acht kilometer van Saint-Jean-Pied-de-Port
af, bij het vlek Arnéguy, wordt een brug be
reikt, die de grens is tusschen Frankrijk en
Spanje. De weg zigzagt omhoog en omlaag met
onheilspellende bochten, vaak langs gapende
afgronden, maar het uitzicht over de vallei
van de Nive is zoo bijzonder grandioos, omdat
overal de bergen amphitheatersgewijs gelegen
zijn.
De weg klimt sneller en sneller en het land
schap wordt steeds geweldiger, daar het reeds
het rauwe krijgt van den Spaanschen kant der
Pyreneeën, waar de bergen weinig regen ont
vangen en niet het groen vaan bosschen en
weelderige bergweiden dragen.
Bij Valcarios, het eerste Spaansche dorp, ge
niet men geheel het uitzicht op den zonkant
der Pyreneeën en de ontzaglijke rotsmuren met
de kopermijnen jagen door hun kleuren reeds
angst aan.
De eigenlijke overgang van Europa naar het
Afrikaansche landschap vangt reeds aan, als
men even voorbij Valcarios den blik achter
waarts richt en naar het Noorden de rijke nu
anceeringen van het vochtige groen ziet en, den
weg vervolgend, de uitgebleekte kleuren der
krijtige rotsen ziet blinken in een zonlicht, dat
door geen begroeiing wordt verlevendigd.
Daar, 1067 meter hoog, ligt de pas van Iban-
jeta, of pas van Roncevaals, die nog het meest
op den naam van Roelanspas zou kunnen aan
spraak maken. Van daaruit lijkt Valcarios in een
groene kom te liggen.
Enkele puinen heeten afkomstig van een ka
pel van Charlemagne. De overlevering wil, dat
Karei die kapel deed bouwen ter intentie van
de gevallen nidders. De weg daalt er naar het
Zuiden door rotsnauwten, vol schaduw en kilte
en wild begroeid door allerlei heesters en ook
de kleine vallei, die daar ligt, zal wel zoo vol
doornen zijn geweest, dat de naam Roncevalles
(Spaansch) of Roncevaux (Fransch) zich als
vanzelf aan de doortrekkenden opdrong.
Roncevaals, dat in het Baskisch Orhia heet,
en maar een heel klein dorp is, heeft als kom
van de gemeente slechts een oud, maar zeer
eerbiedwaardig klooster en vijf of zes hoeven
daaromheen. Men meent, dat het in die kleine
doornenvallei is geweest, dat op den 15den Au
gustus 778 Roeland's leger werd verpletterd. Het
zal natuurlijk wel in een van die holle berg
paden zijn geweest, die de beken volgen tus
schen de rotsmuren, dat de ridders werden
overvallen door de bergbewoners, die het leger
van Charlemagne in den flank aanvielen.
Roeland verzamelde de twaalf lijken van de
gesneuvelde pairs, zocht nog het overschot van
den troep bijeen te brengen tot een laatsten
weerstand en sneuvelde zelf, toen zijn laatste
hoornetoot om hulp van 't leger van Aquitanië
vergeefsch was gebleven.
Zijn zij begraven in de schaduw van het
klooster? Zeker is, dat bij den kloostermuur
een plek is, waar zich veel beenderen bevinden.
Deze abdij wordt in Spanje geëerd als een
der meest beroemde abdijen van het oude ko
ninkrijk en de abt werd er steeds door den
koning zelf benoemd. Thans zijn er nog slechts
een abt en zes monniken overgebleven van de
gemeenschap, die vroeger de beroemde mili
taire orde van Roncevalles vormde. De reli
gieuzen bedienen nog de H. Geestkapel, die
buiten de abdij ligt, meer op de hoogte van
Ibanjeta en waarin van Mei tot September nog
eiken ochtend een H. Mis wordt gelezen voor
de zielerust van Roeland en de 12 pairs.
Op dien hoogen kant is nu het monument
geplaatst, dat aan het Roeland-drama wil her
inneren. Maar terwijl men bezig was, om op
gravingen te doen voor de juiste plaats van
Verwacht wordt:
Meest zwakke veranderlijke wind, nevelig tot
licht of half bewolkt, droog, behoudens dauw,
warm overdag.
Lichten op van 's avonds 8,09 tot 's morgens
5.49 uur.
lederen Maandagavond repetitie Harmonie
gezelschap St. Ambrosius. R. K. Volksbond
8 uur. Aanmelding nieuwe leden. Instrumenten
beschikbaar.
lederen Maandagavond van 9 tot half 11
repetitie van het gemengd koor van den K. K.
Gorzen in het Parochiehuis.
lederen Dinsdag bestuursvergadering R. K.
Metaalbewerkersbond „St. Eloy", gebouw R. K.
Volksbond.
lederen Woensdagavond om half 9 repetitie
„Schiedams Mannenkoor" (dirigent Paul v. d.
Putten). Groote zaal van den R. K. Volksbond.
lederen Woensdagavond te 8 uur repetitie
van het Symphome-orkest L. v. Beethoven
(dir. J. C. M. Feltzer) in Musis Sacrum.
lederen Woensdag om half 9 bestuursverga
dering van het afdeelingsbestuur van den Ned.
R. K. Volksbond.
lederen Woensdagmiddag van half 5 tot half 6
repetitie voor de jongens van het kinderkoor
van den K. K. Gorzen in het Parochiehuis.
lederen Woensdagavond van half 9 tot half 11
repetitie Koninkl. Zangvereeniging Schiedams
Manenkoor „Orpheus" onder leiding van Ed.
Flipse. Gebouw Eendracht.
lederen Donderdagavond van 810 uur repe
titie Polyhymna. R. K. Volksbond.
lederen Vrijdagmiddag van 5 tot 6 uur repe
titie voor de meisjes van het kinderkoor van den
K. K. Gorzen in het Parochiehuis.
lederen Vrijdag om 8 uur repetitie R. K.
Gem. Tooneelvereeniging „Alberdingk Thijm.
Gebouw R. K. Volksbond.
lederen tweeden Vrijdagder maand bestuurs
vergadering van de afd. Schiedam van den Ned.
R. K. Bond van Overheidspersoneel „St. Paulus.
Tusschen 8 en 8.30 uur „klachten" voor de leden.
lederen Vrijdagavond van half 9half 10 so
ciale ontwikkelingslezing voor leden der Schie
damsche locale Gezellenvereeniging onder lei
ding van den eerw. praeses, in gebouw Nieuwe
Haven 121.
lederen Zaterdagavond: Ned. R. K. Bond van
Houtbewerkers, Meubelmakers, Behangers en
aanverwante vakken „St. Antonius" van hall 5
tot half 9 zitting van het bestuur. Gelegenheid
tot aanmelding van leden.
Van 711 September.
Fancy-fair ten bate van de Gorzenkerk. Pa
rochiehuis eiken avond te half 8 en Zondag 9
Sept. ook van 12 uur tot half 2 en van 3 tot 6
uur.
Dinsdag 11 September
De vergadering voor Hoogstraat-winkelweek.
Musis Sacrum.
9 September: Doeletuin, Kon. Mil. Ka
pel, 8 uur.
D a g e 1 ij k s: Tivoli Schouwburg, De Vier
Müllers (Ned. Indisch Tooneel), 8 uur (Zon
dag ook 2 uur).
Bioscopen: Goedgekeurde programma's
tot en met Donderdag 6 September, in:
Grand Theatre: Tsarina van Rusland voor
volwassenen); Thalia: Drie dagen bij de leven
den (voor volwassenen); Royal: Popje (voor
volwassenen); Luxor: Kampioenen der Lucht;
Colosseum: De Jantjes (voor volwassenen); Oos
tertheater, Frisco Jenny (voor volwassenen);
Lumière: Als ik koning was; City-theater: Het
mysterie der 49ste verdieping (volwassenen).
Tentoonstelling en: Unger v. Mens,
Eendrachtsweg 27: Fransche en Hollandsche
schilderkunst. Museum Boymans: Nederland-
sche teekeningen van oude meesters uit dever-
zameling F. Koenigs. R'damsche Kring: Maas
gezichten. Studio '32; Rotterdamsche beel
dende kunstenaars. Stichting van Wyngaar-
denBoot: Fransche affiches. Ons Huis:
Beeldhouwwerk van Rotterdamsche Kunste
naars.
Schiedam.
Passage-theater: Eiken avond te 8.15 en Za
terdag, Zondag en Woensdag ook des middags
te 2.30 uur, Anny en Anny (voor volwassenen).
SCHIEDAM, 5 September. Officieele noteering
van de commissie uit de Kamer van Koop
handel.
Moutwijn
Moutwijn per H.L. ad 46 pet. 10.
Spoeling
Spoeling ƒ0.80 a ƒ0.90.
het monument, dat men wilde optrekken, daar,
waar Roeland en zijn ridders waren begraven,
heeft men twaalf skeletten, zeer groot van stuk,
zij aan zij in een graf gelegd gevonden, en nu
vraagt men zich natuurlijk af, of niet de plek
is ontdekt, waar Roeland zijn twaalf pairs liet
begraven, juist voor het sterven van aartsbis
schop Turpin, die hun resten wilde zegenen.
Verdere opgravingen zouden dan ook de resten
van Turpin en van Roeland zelf kunnen doen
vinden. De feiten zouden dan de legenden ko
men staven.
