STERFTE LAGER DAN OOIT TE VOREN
DE HELPENDE HAND
MAANDAG 28 JANUARI 1935
HOE WOONTOESTANDEN
BETER WORDEN.
Aantal hamers per iconing neemt
sterk toe.
Toch slaapt zeven pet. der gezinnen
nog bijeen in één slaapkamer.
RESTEN VAN OUDE POLYNESISCHE
BESCHAVING ONTDEKT.
BRIEVEN VAN VERDI.
VERBETERING BESTRALINGS
APPARATEN.
ENGELSCH OORDEEL OVER
DE „UIVER'VRAMP.
HOEVEEL NEDERLANDERS IN
1933 STIERVEN EN
WAARAAN.
Kanker en hartkwalen elk oorzaak
van een zevende der sterf
gevallen.
MEER MANNEN STERVEN DAN
VROUWEN.
MALAISE IN DE TWENTSCHE
INDUSTRIE.
Afgeloopen jaar over het algemeen
zeer onbevredigend.
HET STIJGEND TEKORT BIJ
DE SPOORWEGEN.
Ingrijpende maatregelen dringend
noodig geacht.
BEZWAREN TEGEN BRUGGENTOL.
DO LMATIG; ADVERTENT ËN
Arnhem en Nijmegen voor het verkeer zulieri
worden opengesteld meenden verscheidene"
leden er op te moeten aandringen, den aanleg
van den weg van Rotterdam over Gorinchem
naar Eist met kracht ter hand te nemen.
DE JUWEELEN VAN DE INFANTE
EULALIA.
V'
rt f t'
ft
MODERNE ROTATIEPERSEN VOOR
„LE JOURNAL".
DE „GROENE WOCHE"
geopend.
1
In het onlangs verschenen deel IX van de
uitkomsten der 11e algemeene volkstelling de
z.g. inleiding, zijn o.m. opgenomen beschou-
v/ingen over de woning- en gezinsstatis ïek De
cijfers van deze woningstatistiek, die een ver
gelijking treft tusschen de uitkomsten van de
tellingen van 1909 en 1930 zijn belangwekkend,
omdat daaruit een belangrijke verbetering van
de volkshuisvesting sedert eerstgenoemd jaar
valt af te leiden. Terwijl in 1909 39,7 pet. van
alle woningen 1 persoon of minder per vertrek
telde, was het percentage dezer woningen in
1930 gestegen tot 65.3 pet. Druimere Huisves
ting komt voorts tot uitdrukking in de rela
tieve vermindering van het aantal woningen
met meer dan 1 t.m. 2 personen per ver'rek
(31.2 pet. in 1909. 25,1 pet. in 1930), van het
aantal woningen met meer dan 2 t.m 4 per
sonen per vertrek (resp. 21,4 pet. en «.1 pet.)
en van het aantal woningen met meer dan 4
personen per vertrek (resp. 7,7 pet. en 1,5 oet.)
In 1930 waren 7,4 pet. van alle woningen één-
vertrekswoningen, tegen 18,7 pet. in 1909 De
tweevertrekswoningen omvatten in 1909 29.2
pet., in 1930 slechts 14,5 pet. van alle wonin
gen. De woningen met 35 vertrekken, die
zoowel in 1909 als in 1930 de meest voorkomen
de woningen waren, maakten in 1909 41.3 pet-
in 1930 52,8 pet. van alle woningen uit. De
groepwoningen met 6 of meer vertrekken, die
in' 1909 de kleinste groep vormde met 10.7 pet-
had in 1930 de tweede plaats ingenomen met
25,3 pet. van alle woningen. De relatieve toe
neming van het aantal grootere woningen is
hét gevolg van wisselwerking tusschen parti
culier initiatief en overheidszorg, die vooral
na den oorlog zeer 'intensief geweest is. De
bouw door vereenigingen en gemeenten te
zamen de voornaamste dragers der woningver
betering werd na 1920 door ruime voor
schotten en bijdragen krachtig gestimuleerd,
terwijl van Rijkswege bij het verleenen van
subsidie de eiseh gesteld werd van een zoo
danig aantal vertrekken als voor een behoor
lijke scheiding der seksen noodig geacht moest
worden. Dat van den gemeentelijken en ver-
eenigingsbouw een krachtige invloed kon uit
gaan, is te begrijpen, wanneer men in aanmer
king neemt, dat ongeveer een vierde van den
woningbouw der jaren 19211930 (rond 120.000
van rond 460.000, nieuw gebouwde woningen)
onder deze beide rubrieken valt. Tcsenover
dezen krachtigen aanbouw van woningen van
een over het algemeen ruim type staat voorts
een aanzienlijk aantal woningen, dat is ge
sloopt, onbewoonbaar verklaard of op andere
wijze aan den voorraad ontrokken is. Dit aan
tal is op rond 12 pet. van den geheelen nieuw
bouw te stellen. Dat de zeer kleine woningen,
hiervan een belangrijk deel uitmaken, is aan
nemelijk, wanneer men in het oog houdt, welk
groot aandeel krotopruiming, cityvorr.ing en
verkeersverbeterlngen in de centra van anze
groote steden hieraan hebben gehad, waardoor
juist vooral oude, kleine woningen verdwenen
zülfe'n zijn. Toch was op het tijdstip der laatste
volkstelling de wijze van wonen voor vele
gêzirmen nog veelszins onvoldoende. Zoo wa
reneer nog talrijke woningen met slechts 1
slaapvertrek, dat gedeeld werd door personen
boven den leeftijd, waarop de puberteit is in
getreden ên die van ongelijk geslacht en niet
met elkaar gehuwd waren. Van alle gezinnen
in het Rijk, aan het hoofd waarvan een eent-
paar stond (85 pet.) waren 5,32 pet. gezinnen,
dié over 1 slaapkamer beschikten en in be
doelde ongunstige positie verkeerden; voor de
gezinnen, waarin geen echtpaar aanwezig was,
bedroeg dit percentage 1,80.
PARIJS, 25 Januari. (V. D.) Een Fransch-
Belgische wetenschappelijke expeditie is er in
geslaagd het raadsel op te lossen van de reus
achtige beelden, die sedert twee eeuwen de
wetenschappelijke wereld bezighouden, sedert
zij ontdekt werden op een eiland in den Stillen
Oceaan, ten Oosten van Chili. Volgens draad-
looze berichten van den Franschen ethnoloog
Dr. Alfred Metrauz en den Belgisehen archaeo-
loog Prof. Henri Lavachery, die verscheiden
maanden op het vulkanische eiland hebben
doorgebracht, zijn zij er in geslaagd den sleutel
te vinden om de beteekenis te ontcijferen van
de teekeningen en het houtsnijwerk, dat op
hét eiland gevonden werd. Zij verklaren de
festen te hebben ontdekt van de oudste bescha
ving van Polynesischen oorsprong.
Uit Milaan wordt gemeld, dat het Theater-
museum aldaar een collectie brieven van Verdi
aan den Napolitaanschen schilder Domenico
Merolli, ten geschenke heeft gekregen van de
erfgenamen van laatstgenoemden kunstenaar.
Deze brieven, 28 in totaal, geven een interessant
beeld van het leven en werken van den
grooten componist.
SYDNEY. 26 Januari (V.D.) Een Neder-
landsch medicus in Australië dr. W. van Bosch,
die verbonden is aan een ziekenhuis te
Sidney, heeft een belangrijke verbetering aan
gebracht in de oorspronkelijke in Duitschland
vervaardigde apparaten, bestemd voor bestra
ling met ultra-korte golven.
Dr. van Bosch heeft de bestaande methode
belangrijk vereenvoudigd en een toestel ver
vaardigd. maarmee verschillende behandelin
gen kunnen worden gegeven, waarvoor tot nog
toe verschillende apparaten noodig waren.
De Nederlandsche medicus heeft reeds vele
successen geboekt met zijn behandeling in ge
vallen van ruggemerg-aandoeningen, rheurna-
tielc en longaandoeningen.
Men is verplicht in geval van ziekte alles
te doen, om te genezen en zoo spoedig
mogelijk zijn arbeidsgeschiktheid te ner-
krijgen. Daartoe behoort het tijdig inroepen
van geneeskundige hulp. In plaats daarvan
zich door ondeskundlgen te laten behandelen,
ia ten zei: af te keuren, want daardoor
wordt niet alleen het leven van den pe-
handelde in gevaar gebracht, maar kunnen
ook besmettelijke ziekten, die niet tijdig
worden herkend, verspreid worden
GEZONDHEIDSRAAD.
Moderne producten der Amerikaansche
industrie.
In het nummer van 23 Januari van het lei
dende Rritsche lucht vaartweekblad „The Aero-
mane" laat de redactie haar gedachten gaan
over het „Uiver"-ongeval. Zij schrijft o.m. het
volgende:
„Bepaalde eigenaardige feiten met betrekking
tot het „Uiver"-ongeval vragen noodig algehpele
«pheldering. zoowel in het belang van de Dou-
slasfabriek als in dat van haar koopers en van
ie luchtvaart in het algemeen.
Voorzoover wij weten heeft geen der sterkte-
berekenaars in ons land (Engeland» tot nos toe
gelegenheid gehad om de krachten die op de
structuur van de Douglas werken, na te re
kenen. Naar wij echter hebben vernomen, heb
ben de luchtvaart-technische rijksambtenaren
in Zwitserland, België en Nederland geweigerd
de luchtwaardigheidsberekeningen van de Dou
glas te accepteeren Of men in die landen al de
noodige gegevens voor die berekeningen heeft
gehad, is ons niet bekend. Natuurlijk bestaat de
mogelijkheid dat de weigering om de Ameri
kaansche gegevens te aanvaarden, een gevolg is
van vooroordeeleo, alhoewel menschen der we
tenschap. die alleen te doen hebben met wis
kundig vaststaande feiten, geheel vrij van der
gelijke mensehelijke zwakheden behooren te
zijn.
Nu is het mogelijk dat bepaalde Amerikaan
sche vliegtuigen, die naar Europa kwamen vóór
de Douglas verscheen de oorzaak zijn van voor-
oordeelen tegen Amerikaansche vliegtuigen in
het algemeen. Zoo is bijv. een snelle Amerikaan
sche eendekker, eigendom van de Zweedsche
A. B- Aero Transport, in de lucht gaan afbrok
kelen, terwijl een tweede vliegtuig van het
zelfde type naar Amerika moest worden terug
gestuurd om grondig te worden nagezien.
Er schijnt nu in Europa een toenemende
meening post te vatten, dat het niet moeilijk is
snelle vliegtuigen te bouwen als daaraan maar
de sterkte wordt opgeofferd en materialen wor
den gebruikt op manieren, die op het eerste
gezicht geheel gezond lijken, doch het in de
praktijk niet blijken te zijn.
Er zijn verhalen in omloop, dat na eenigen
vliegduur in sommige van die geklonken vl,eg-
tuigen de klinknageltjes op bepaalde plaatsen
zwarte ringetjes rondom hun koppen toonden,
wat natuurlijk een voldoend duidelijk bewijs
is. dat ze op hun plaats zijn gaan werken. Ook
hebben we gehoord van gescheurde plaat in de
staartvlakken van bepaalde duralumin vlieg
tuigen en van scharnieren van de stuurvlakken,
die uit hun bevestiging waren losgescheurd.
Zelfs menschen, die zelf geen vlieger zijn,
hebben in sommige vgn die zeer snelie vlieg
tuigen vreemde dingen beleefd. Een Brit, die
niet lang geleden als passagier dwars over
Amerika vloog, was na al hetgeen hij over de
veiligheid en het comfort van die vliegtuigen
had gehoord nogal verbaasd, toen de tweede
bestuurder in de cabir^e kwam en den passagiers
verzocht niet van hun zitplaatsen op te staan
daar er teekenen waren van ijsvorming op de
vleugels en dat, zoodra dit gebeurde, het vlieg
tuig zeer gevoelig werd. De algemeene opinie
oJer die zeer snelle toestellen schijnt hier in
Engeland en op het continent deze te zijn, dat
alles goed gaat zoolanghet goed gaat, maar
dat zoodra er Iets verkeerd loopt, er neiging is
dat de zaak ook direct verkeerd loopt.''
Verder maakt het Engelsche blad een aantal
opmerkingen en veronderstellingen in verbana
met de ligging en den stand van de roeren van
het „Uiver"-wrak, die wij als zijnde van tame
lijk technischen aard en bovendien gebaseerd
op een onjuiste aanneming der feiten, onver
meld laten.
Feiten die te denken neven.
In deze beschouwing van den deskundigen
Britsehen schrijver, op wiens oordeel in de
Nederlandsche luchtvaartwereld altijd hooge
prijs wordt gesteld, behoeft en mag men geen
veroordeeling van de moderne producten der
Amerikaansche industrie zien. Het artikel zal
veeleer als waarschuwing bedoeld zijn tegen
hen al te groot optimisme en goedgeloovigheid
in de beweringen over hetgeen in Amerika met
bepaalde vliegtuigen bereikt wordt.
Teekenend is in ieder geval het feit, dat het
eerste exemplaaar van drie verschillende typen
van moderne Amërikaansche verkeersvliegtui
gen die door Europeesche luchtvaart-maatschap
pijen in Amerika zijn gekocht, alle drie in nog
geen zes maanden tijds onder zeer typische
omstandigheden zijn verongelukt. Het eerste
slachtoffer was de Northrop Delta van de
Zweedsche A. B. Aero Transport, die 6 Juli
1934 bij een nachtvlucht op bet traject Stock
holmMalmö schipbreuk leed. Dit toestel is
niet, zooals „The Aeroplane" meent, in de lucht
in stukken gevlogen. Het is ten onder gegaan
laii zeei zwarê vteugel- en ol staartvlaktriliing
-tie zoo hevig werd, dat de beide inzittenden de
bestuurder Lindner en een radio-telegrafist
n breken van net vliegtuig verwachtten en
iaarom ijlings met de parachute .overboord
gingen. Na de aanraking met den grond vloog
het toestel in brand
Het tweede ongeval betreft de eerste in
Europa gebruikte Curtiss „Condor" verkeers
tweedekker, in diensl genomen door de Zwit-
sersche luchtvaart-maatschappij Swissair Dit
Amerikaansche product verongelukte 27 Jul
1934 bij Tuttlingen in Württemberg. als gevolg
van breuk van de rechter vleugelcel; de negen
inzittenden lieten het leven. De rechter boven-
vleugei werd op 800 meter afstand van het wrak
gevonden. Een diepgaand en langdurig onder
zoek door de Deutsche Versuchsanstalt für Luft-
fahrt ingesteld, heeft aangetoond, dat de rech
tervleugelcel bezweken is als gevolg van het
breken van het metalen beslag bij den motor-
nbouw, waaraan de twee hoofdspandraden be
vestigd waren Dit beslag was voor de helft ge
broken door vermoeiing van het metaal. Uit
een verder gedetailleerd onderzoek bleek dat
de breuk begunstigd werd door gebrekkige con
structieve en lasch-fechnische uitvoering van
het desbetreffende deel Dit ongeluk met een
Amerlkaansch vliegtuig bracht voor het Zwit-
sersche internationale luchtverkeer het einde
van een periode van 12 jaren, waarin 6ti mil
lioen kilometer waren afgelegd zonder een en
kel doodelijk ongeval.
Het derde ongeval betreft de eerste in Europa
in dienst gestelde Douglas DC2 exemplaai de
Uiver". Het kan natuurlijk zijn, dat die ern
stige ongelukken met de drie eerste exemplaren
van drie verschillende typen Amerikaansche
verkeersvliegtuigen binnen 'n half jaar, terug
te voeren zijn tot 'n heel toevalligen samenioop
van omstandigheden want er gebeuren immers
ook met in Europa gebouwde verkeersvliegtui
gen wel ongelukken, in ieder geval zal men er
goed aan doen die typische ongevallen met
nieuwe Amerikaansche producten als een ern
stige vingerwijzing te beschouwen en Ameri
kaansche performances onder zeker voorbehoud
te aanvaarden.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek gat
den jaargang 1933 der publicatie van de sterf
te naar den leeftijd, en de oorzaken van den
dood in het licht.
Aan de inleiding waarin de voornaamste
verschijnselen der sterfte in beschouwing zijn
genomen, wordt het navolgende ontleend.
De sterfte beweegt zich in dalende richting
Van 26,56 per 1000 inwoners in de jaren 1840/49
daalde het sterftecijfer tot 8,75 in 1933; laatst
genoemd cijfer is het laagste dat ooit werd
bereikt.
Tegenover het zeer gunstige cijfer van 1932
(8.99 per 1000 inwoners) blijkt dat van 1933
nog met 0,24 per 1000 inwoners te zijn gedaald
Aan deze daling namen niet alle provinciën
deel. De provinciën Noord-Holland, Overijssel,
Groningen en Drenthe wijzen, zij het niet in-
hooge mate, op stijging. In de groepen van
gemeenten is zonder uitzondering daling te
constateeren.
De mannensterfte overtreft constant de vrou-
wensterfte, echter blijkt de mannensterfte
sterker te zijn gedaald dan de vrouwensterf-
te. De voornaamste factor van de daling dei
sterfte is de daling der sterfte van de kinderen
beneden het jaar.
Enorme daling kindersterfte.
Bedroeg de sterfte der beneden-éénjarigen
gemiddeld in 1895—1904 berekend op de aan
wezige kinderen volgens de volkstelling van
1899 van dien leeftijd 165,45 per 1000, het ge--
middelde sterftecijfer der beneden-éénjarigen
voor 1928—1933, berekend op de volksstelling
van 1930, was 41,30.
Voor de 1—4jarigen waren de cijfers resp.
18,42 en 5,15.
Bij de overige leeftijdsrubrieken is van eer,
dergelijke enorme daling geen sprake. De
sterfte der kinderen beneden het jaar per 100
levend geborenen geeft voor 1933 een cijfer
van 4,39. In de periode 1880—89 was het cijfer
der zuigelingensterfte berekend op de levend
aangegevenen 18,28. De belangrijke daling der
zuigelingensterfte spreekt zich ook in deze
cijfers uit.
Doodsoorzaken.
Beschouwt men de sterfte naar de onder
scheidene doodsoorzaken, dan ziet men dat dt
sterfte aan kanker en ziekten van het hari
ieder voor zich 1/7 van het totaal aantal sterl
gevallen in 1933 veroorzaken.
Per 10.000 der gemiddelde bevolking werd
in 1933 een cijfer van 12,45 voor de sterfte aai
kanker berekend. De kankersterfte blijkt in
totaal hooger te zijn bij de vrouw dan bij den
man en stijgt met den leeftijd. Bij kanker V!
"maag én twaairangerigen
overweegt de mannen-, bij dié van lever, gal
blaas, galwegen en darmen de vrouwenstörfte
Bijna 1/3 der kankersterfte van de vtouw
wordt veroorzaakt door kanker aan de borst
klier en de geslachtsorganen.
Aan ziekten van het hart stierven in 1933
1267 personen per 10.000 der gemiddelde be
volking; voor de mannen was het cijfer 11,96
voor de vrouwen 13,37. Er stierven aan deze
ziekten in 1933 derhalve meer vrouwen dan
mannen.
Myocarditis chronica en myodegeneratio cor
dis veroorzaakten ruim de helft van de sterf
gevallen aan ziekten van het hart. De sterfte
cijfers voor deze aandoening zijn resp. 7,20 in
totaal, 6,42 voor de mannen en 7,96 voor de
vrouwen per 10.000 der gemiddelde bevolking
De sterfte aan tuberculose eischte in 1933
de helft minder slachtoffers dan de sterfte aan
kanker.
Per 10.000 der gemiddelde bevolking stier
ven aan tuberculose (alle vormen) 5,98; vooi
de mannen was het cijfer 5,79, voor de vrou
wen 6,18. De vrouwensterfte overtreft ook hiei
de mannensterfte. De sterfte aan tuberculose
der ademhalingsorganen en der bronchiaai-
klieren was ruim 2/3 van de totale sterfte aan
tuberculose.
Hersenbloeding (embolie of thrombose»
komt bij vrouwen belangrijk meer voor dan
bij mannen In 1933 stierven 5,64 mannen en
7,01 vrouwen per 10.000 der bevolking van
ieder geslacht, de totale sterfte hieraan was
6,33 per 10.000 dér gemiddelde bevolking.
Het aantal overledenen aan pneumonie be
rekend op 10.000 der gemiddelde bevolking
van ieder geslacht bedroeg voor 1933 6,95 vooi
de mannen en 6,13 voor de vrouwen. In totaa)
stierven 6,54 personen per 10.000 der gemid
delde bevolking. Het grootste percentage kom:
voor rekening der broncho-pneumonie.
Ouderdom eischte als doodsoorzaak relatie)
meer vrouwen dan mannen, hetgeen samen
hangt met de doorloopend geringere s.terftc
der vrouw in de jongere leeftijden. In 1933
stierven aan ouderdom 5,22 per 10.000 man
nen en 6,59 per 10.000 vrouwen, terwijl in
totaal 5,91. personen per 10.000 der gemiddelde
bevolking stierven.
De sterfte aan kraamvrouwenkoorts en an-
dere zièkten van de zwangerschap, de baring
en het kraambed gaf voor 1933 een cijfer van
1,31 per 10.000 der gemiddelde vrouwelijke be-
VQlking. In 1933 stierven tengevolge hiervan
31,4 vrouwen per 10.000 bevallingen.
Een gewelddadigen dood stierven in 1933
2345 personen, d.i. berekend per 10.000 der ge
middelde bevolking 2,85, voor de mannen was
het cijfer 4,11, voor de vrouwen 1,60. Verdrin
king en verkeersongevallen eischten de meeste
slachtoffers. Onder de verkeersongevallen
werd door automobielen en motorrijtuigen het
grootste aantal slachtoffers veroorzaakt.
Er werden in 1933 668 zelfmoorden gepleegd
477 door mannén 191 door vrouwen.
Onder de besmettelijke ziekten, die in 1933
over hét algemeen geen groot aantal sterfge
vallen veroorzaakten, neemt influenza de
voornaamste plaats in, het cijfer voor 1933
voor influenza was 2,12 per 10.000 der gemid
delde bevolking.
De doodgeboorte is de laatste jaren zeei
constant. Op 1000 geborenen komen in 1933
;ongeveer 25 doodgeborenen. Ruim 43 pet. van
alle doodgeborenen stierf in 1933 tijdens de
baring.
et aantal zonder geneeskundige behande-
'enedenerr neeSïf gëlefSëllfk 6t onoei
de'jongste leeftijden komt de gróótste sterfte
zonder geneeskundige behandeling voor.
In de Vrijdagmiddag gehouden vergadering
van de Kamer van Koophandel in Twente, te
Hengelo, hield de voorzitter, de heei B. Schol
ten Jzn. een toespraak over den algemeenen
toestand in ons land en in het bijzonder over
het district Twente.
Ten aanzien van de steunmaatregelen in ons
land werd opgemerkt dat deze maatregelen z.L
te veel gericht zijn op bescherming van -de
voortbrengselen van land- en tuinbouw. Be-
haLve dat deze een prijsverhoogende werking
hebben en ons levenspeil op een voor dezen tijd
veel te hoog niveau houden, komen, blijkens
de ervaring met handelsverdragen opgedaan,
handel en industrie daarbij hoe langer hoe
meer in de knel. Maar al te dikwijls worden
de belangen van onze industrie opgeofferd aan
die van land- en tuinbouw, tegenover een rui
meren export van agrarische- producten is on-.-
ze Regeering maar al te dikwijls bereid toe te
stemmen in een grooteren invoer van in-
dustrieele producten in ons land, tengevolge
waarvan de invloed van reeds getroffen con-
tingenteeringsbepalingen wordt -verzwakt en
ons bedrijfsleven in hooge mate, in zijn stre
ven om verloren export door binnenlandschen
afzet te compenseeren, gehandicapt wordt.
IX- toestand in de textielindustrie is in het
gebied van de Kamer in het afgeloopen jaar
zeer onbevredigend geweest. Voor de spinne
rijen ziet het er nog even donker uit als het
vorig jaar, terwijl die voor de export-weverijen
steeds moeilijker wordt door de vele belemme
rende bepalingen van het buitenland, waaron
der het betalingsverkeer, alsmede tengevolge
van de omstandigheid, dat op verschillende
markten tegen zeer laag liggende prijzen door
het buitenland wordt aangeboden. Wat den
binnenlandschen afzet betreft, wordt er alge
meen over geklaagd, dat de stap. lartikeleu tot
prijzen moesten worden afgezet, die zelfs de
sterk verlaagde productiekosten niet konden
dekken. Nieuwe artikelen die voor eenige jaren
weinig of niet in Nederland werden gefabri
ceerd zijn door het feit, dat bijna alle fabrie
ken zich daarop toelegden, aan een buitenge
woon scherpe concurrentie onderhavig.
In de wolindustrie hebben d? prijzen zich in
het algemeen in dalende richting bewogen, het
geen vermoedelijk voor een gedeelte een gevolg
is geweest van de verminderde vraag van Duit-
schs zijde.
De toestand in de confectie-industrie, welke
zich in 1933 iets beter liet aanzien, heeft zich
in 1934, vooral in het laatste halfjaar, niet ver
beterd, terwijl die van de kant-industrie bui
tengewoon ongunstig is gebleven, zoodat de
export van dit artikel van geen b: teekenis
meer is en de invoer van deze producten bijna
geen belemmering ondervindt.
De verbetering in de metaalindustrie, welke
in 1933 merkbaar was, heeft in 1934 geen stand
kunnen houden, met uitzondering van export
leveringen voor d: petroleumindustrie, waarin
een merkbare verbetering te constateeren viel,
werden door steeds verder gaande beperkende
maatregelen in het buitenland en verdere de
preciatie van de buitenlandsche valuta, ds
exportmogelijkheden der macihine-industrie
ernstig: gereduceerd.
De electro-technische industrie ondervond
den terugslag van de verminderde vraag naar
productiemiddelen en .van den onbevredigenden
gang van zaken in de meeste takken van nij
verheid.
Alhoewel de afzet in de zoutindustrie in 1934
tot rond 70.000 ton werd opgevoerd, bleef deze
toch ten achter bij hetgeen onder normale om
standigheden bereikbaar was geweest.
Voor den nieuwbouw van het bedrijf aan het
Twente-kanaal werd van de Gemeente Hengelo
een fabrieksterrein in het hav-. n,gebied aange
kocht, waarop reeds een boring werd begonnen.
Daar nog met.de Regeering.besprekingen wor
den gevoerd, kan nog niet worden medegedeeld,
wanneer met dis uitvoering van de bouwplannen
kan worden begonnen.
In den handeldrijvenden en indiistriëelen
middenstand gingen de inkomsten door de ge
daalde koopkracht verder achteruit. Zwaar gaat
deze stand o.a. gebukt onder de vaste lasten.
In het verslagjaar werd met groote voort
varendheid -.aan de totstandkoming van de
Twente-kanalèn gewerkt en het laat zich aan
zien, dat no-g in 1935 Hengelo té water bereik
baar zal zijn.
Het jaar 1934 mag voor het vliegveld Twente,
evenals het daaraan voorafgaande jaar ali
gunstig worden beschouwd Niet alleen steeg
het passagkrsvervoer en de lading, doch ook
de belangstelling voo* het vliegveld-Twente
van buiten het district werd gaandeweg groo-
ter.De dienst op Eindhoven en Groningen
o'eef beneden de verwachtingen. Op de lijn
Twente-Amsterdam was de bezetting aanmer
kelijk beter en bleek vooral voor de morgen-
verbind'ing naar Amsterdam en de late verbin
ding terug naar Twente groote belangstelling
te bestaan.
Met de directie van de K.L.M. werden onder
handelingen gevoerd over een verbindingsweg
tTi-t Essen, alsmede over een lijn Eelde-Borkum.
met welke laatste 'n betere bezetting op de lijn
Twente-Groningen worde verwacht. Voorts
koestert de K.HM. het voornemen dit jaar den
dienst Twente-Amsterdam op 1 April te doen
ingaan en voortaan zomer en winter door te
vliegen, waarvoor evenwel een goede nacht
verlichting wordt vereischt. Hieromtrent zijn
verschillende besprekingen reeds gevoerd en
zullen nog gevoerd worden.
Verschenen is het voorloopig verslag der
Eerste Kamer nopens het wetsontwerp tot
vaststelling van de begrooting van inkomsten
en uitgaven van het Verkeersfonds voor het
dienstjaar 1935.
Verscheidene leden maakten ernstig bezwaar
tegen het tijdstip van indiening van dit ont
werp. Naar hun meening had de Minister
beter gedaan een wijziging van de wet van
6 October 1934 voor te stellen, waardoor be
reikt had kunnen worden, dat het ontwerp tot
vaststelling van het verkeersfonds een jaar zou
zijn uitgesteld. Nu is er slechts verwarring
gesticht door de belangrijke wijzigingen, welke
hoofdstuk IX der Rijksbegrooting heeft onder
gaan en door de intrekking van het ontwerp
Wegenfonds, tengevolge waarvan het voor
de volksvertegenwoordiging ondoenlijk is ge
worden, zich een beeld te vormen van de ver
houding, waarin de lasten van de verschillende
bemoeiingen over de begrootingen van het
IXde hoofdstuk en het Verkeersfonds wofden
verdeeld.
Coördinatie van het verkeer
Verscheidene leden spraken er hun groote
teleurstelling over uit, dat, nu de eerste Ver-
keersfondsbegrooting is ingediend, uit de daar
bij gevoegde Memorie van Toelichting niets
blijkt ofntrent de uitvoering van de plannen
van den Minister met betrekking tot de coördi
natie van het verkeer. Zij zouden het op prijs
stellen omtrent de plannen van den Minister
te worden ingelicht en zouden daarbij gaarne
vernemen in hoeverre daarbij van de denk
beelden van de commissie-Patijp gebruik zal
worden gemaakt. In dit verband spraken zij
de hoop uit, dat de Minister voldoende voort
varend zal zijn om niet eerst de adviezen van
de nog in te stellen centrale commissie af te
wachten: 1 1 u:
Eenige leden meenden, dat het niet aangaat
in deze tijden steeds .grootere sommen uit te
geven om een overmaat van verkeersmiddelen
te scheppen. Zij waarschuwden nadrukkelijk
tegen 't tot stand komen van niet-productieve
verkeersmiddelen onder het motto van werk
verruiming, waarmede de aanleg van elk werk
goedgepraat zou kunnen worden.
Het tekort bij de Spoorwegen
Vele leden betreurden het, dat uit niets blijkt,
hoe de Minister zich voorstelt een einde te
maken aan het voortdurend stijgende tekort
dat de Spoorwegen opleveren. Zij achtten op
dit terrein het nemen van ingrijpende maat
regelen dringend geboden. Beter inzicht in de
exploitatiecijfers zou wellicht kunnen leiden
tot opbouwende critiek van de Volksvertegen
woordiging om tot bezuiniging te komen.
Naar aanleiding van de plannen tot opheffing
van verschillende locaalspoorwegen vroegen
eenige leden, die hiertegen met het oog op
de belangen van het platteland bezwaar maak
ten of het verlies, dat op deze lijnen geleden
wordt, niet geheel of grootendeels door zuiniger
exploitatie kan worden opgeheven.
Vele leden brachten den Minister gaarne
hulde voor de vooriv«M.«mdheld waarmede de
verbetering van ons wegennet thans wordt ter
hand genomen. Zij waardeerden het, dat hier
mede de werkverruiming wordt bevorderd en
vertrouwden, dat de Minister dit tempo zal
volhouden.
Verschillende leden betwijfelden of wij met
de wegenverbetering wel op den goeden weg
zijn. Zij vreesden, dat onze wegen in de nabije
toekomst niet berekend zullen zijn op de steeds
grooter' wordende snelheid van de auto's.
Bruggenbouw en tolheffing-
Verschillende leden drongen er op aan. den
bouw van bruggen over de groote rivieren zoo
snel mogelijk uit te voeren. Verscheidene leden
verklaarden principieele bedenkingen te heb
ben tegen financiering van den bruggenbouw
door tolheffing.
Enkele merkten op, dat gewaakt dient te
worden tegen het doen van al te groote uit
gaven voor den bouw van wegen en bruggen,
omdat het productieve nut daarvan niet altijd
vast staat. Vele leden merkten hiertegenover
op, dat in het algemeen deze uitgaven in een
dringende behoefte voorzien. Bovendien meen
den zij, dat door betere verbinding tusschen de
verschillende deelen des lands zeer groote na
tionale belangen worden gediend.
Eenige leden meenden, dat bij den bouw van
bruggen meer dan tot dusver rekening moet
worden gehouden met het landschapsschoon
Luchtvaart.
Verschillende leden waren van oordeel, dat
op luchtvaartgebied niet voldoende blijk wordt
gegeven van het noodzakelijk streven nan'L
bezuiniging. Sommige leden betreurden het dat
een sterk gesubsidieerd lichaam als de K.I M
14 Douglasvliegtuigen in het buitenlanc* heeft
Wanneer de fabricatie, of
de voorraad uwer artiko'en,
den omzet den verkoop
overtreffen, geeft aen 'n serie
dan eens de kans U te
heT en. den afirek uwer
p'oducten te vergrooten.
De oude toren van Enschot bij Tilburg,
die door toedoen van Monumentenzorg
zal worden gerestaureerd.
besteld met voorbijgaan van de Nederlandsche
industrie.
Het kwam eenigen leden voorts voor, dat
luchtvaartvraagstukken onafhankelijk van net
Verkeersfonds moeten worden behandeld.
Tertiaire wegen.
Vele leden betreurden het, dat het vraagstuk
van de tertiaire wegen nog steeds op een op
lossing wacht. Zij meenden, dat het Rijk meer
steun zal moeten verleenen bij de verbetering
van deze wegen. Zij achtten 't hoogst onbillijk
dat vele plattelandbewoners, die met hun auto's
nagenoeg uitsluitend tertiaire wegen be
rijden en jarenlang wegenbelasting betaalden
van deze bestemmingsbelasting nimmer zullen -
profiteeren. Verscheidene andere leden meen-
den, dat de geldelijke offers welke de ge
bruikers van landwegen zich moeten getoosten,
een bijdrage voor verbetering van tertiaire
wegen rechtvaardigen.
Andere leden achtter het In verband met
den huldigen toestand der openbare middelen
niet doenlijk, thans tot een royale verbetering
der tertiaire wegen over te gaan en zouden
tevreden zijn met een voorziening, die deze
althans voor autoverkeer met beperkte snel
heid bruikbaar maakt.
Verschillende leden betwijfelden of het in
beginsel wel juist is wegverhardingen met een
levensduur van ongeveer 40 jaar uit te voeren,
terwijl inmiddels de wegtechniek zoo groote
vorderingen maakt, dat wellicht binnen dien
tijd veel goedkoopere en betere werkwijzen
zullen worden uitgevonden.
Klinkerwegen.
Mede met oog op de ongunstige positie, waar
in de baksteenindustrie hier te lande verkeert,
drongen vele leden er wederom op aan overal,
waar dat zonder bezwaar kan geschieden, bak
steen te gebruiken. A
NU binnen ófzlenberen tijd de bruggen
Verscheidene leden betreurden het, dat op
deze begrooting geen gelden waren aange
vraagd voor verbetering of aanleg van den weg
RotterdamMaassluisHoek van Holland.
Eenige leden brachten wederom het denk
beeld ter sprake den weg RotterdamNumans-
dorp voor doorgaand verkeer geschikt te
maken, het veer Numansdorp te verbeteren
en den nieuwen weg door het Zuidwestelijk
deel van Noord-Brabant naar Roosendaal aan
te leggen.
«s
Na cle Spaanscbe revolutie spoorloos
verdwenen.
PARIJS, 26 Januari (R.O.) De juweelen van
de infanta Eulalia, de tante van ex-koning
Alfonso van Spanje, welke juweelen een waar
de vertegenwoordigen van enkele millioenen,
zijn spoorloos verdwenen.
Na de revolutie zouden zij door de republi
keinen uit de kelders van het koninklijk paleis
te Madrid zijn gehaald en bij de Bank van
Spanje gedeponeerd.
Volgens de infanta echter verklaart de bank,
dat zij niets van de juweelen heeft gezien.
Tegenover Reuter verklaarde de infanta, dat
zij het verlies dezer juweelen verschrikkelijk
vond, niet voor zichzelf, doch voor haar klein
kinderen. Aangezien zij niet naar Spanje terug
kan keeren, kan zij zelf geen maatregelen
nemen, om de juweelen op te sporen.
Zij beschreef, hoe de juweelen tijdens den
oorlog van Frankrijk, waar de infanta woon
de, in een specialen koffer met het monogram
E. de B., die in eendiplomatiek valles was
gepakt, naar Madrid waren gezonden, waar 7.13
in de kelders van het koninklijk paleis werden
opgeborgen. Hier bleven zij bewa.iu tot de
revolutie, toen zij bij een officieel onderzoek
door de republikeinsche regeemg voor den
dag kwamen.
Daar zij als persoonlijk en niet als staats
bezit' werden beschouwd gaf de regeering in
structies, ze bij de Bank van Spanje te depo-
neeren Thans heeft de bank medegedeeld, dat
/A\ zich niet kan herinneren de juweelen ooit
ontvangen te hebben,
BERN, 25 Januari (V.D.) Bij de firma Winkler
Fallert en Co. te Bern worden thans twee nan-
eengekoppelde rotatiepersen gemonteerd, be
stemd voor „Le Journal" te Parijs.
De persen kunnen ongeveer 160.000 kranten
van zes pagina's of 80.000 kranten van 18 tot 24
pagina's per uur afleveren.
Kleurendruk op de buitenpagina's is tevens
mogelijk, terwijl'de biiinenpagina's in den rug
gelijmd worden.
Ui .lei iie pech van de iP ard-line, eig 1 nures
van de verbrande „Morro Castle en de
op de rotsen geloopen „Havana de
Mohawk", die bij een aanvaring met de
„Talisman" voor Seagrit zonk.
BERLIJN. 26 Januari. <DNB> De .Grtii'8
Woche" te Berlijn is hedenochtend in 't bij
zijn van tal van autoriteiten en vete vert®»
genwoordigers van het corps diplomatlqu»
geopend.
