"ra'™ s eto
DE OVERWINNING DER JONGEREN
IN HONGARIJE.
DE GRILLIGE MAAS WORDT
BEDWONGEN.
TENTOONSTELLING „MOOI -
NEDERLAND".
NEDERLAAG DER CHRISTELIJK-
SOCIALEN.
Waaraan zij te wijten was.
DE INTRONISATIE VAN MGR.
HINSLEY.
WESTMINSTERS VIERDE AARTS
BISSCHOP.
„HET GROOTE, MOOIE WERK
VAN DE JONGE POOLSCHE
LUCHTVAART".
~<y~
kanunnik, het Pallium dragend, en gevolgd
door Aartsbisschop en Provoost, begaf zich naai
het Altaar, waar hij het Pallium neerlegde ter
vereering door het publiek, terwijl het koor
het Responsorium, Summae Trinitati, aanhief
Daarna knielde de Aartsbisschop op een
prie-Dieu voor het hoofdaltaar, terwijl de
Provoost Gods bijstand over hem afsmeekte:
Salvum fac servum tuum Domine, om vervol
gens nadat de Aartsbisschop het volk geze
gend had met de leden van het kapittel en'
de andere geestelijken der kathedraal, het
Pallium te kussen.
van den luchtballondoor de MontgolLers, de
Poolsche abbé Osinaki, professor aan de school
der Pijjary, in een verhandeling over de eigen
schappen der lucht het gebruik van een nieuw
gas voorstelde, lichter dan lucht, dat by een
groote toekomst voorspelde. Oslnski moet hier
bij gedacht hebben aan een aeronautische toe
passing wan het waterstofgas, .waarvan de
Engelschman Cavendish in 1766 het specifieke
gewicht vaststelde. Verder wordit beschreven,
hoe Polen ook anderszins zijn steentje in de
oplossing aan bet latere vliegprobleem heeft
bijgedragen, waarvan speciaal vermelding ver
dient de wetenschappeiyke arbeid vanaf 1885
door den geleerde Etienne Drzewiecki verricht.
NAAR HET EINDE VAN DEN
BERUCHTEN BEERSCHEN
OVERLAAT.
MAASWERKEN IN VOLLEN GANG.
Het dorp dan de rivier.
Langs de. zonnige kronkels van de Meische
Maas liggen de stille dorpen in de lentezon
De hemel staat blauw en wyd over de vlakke
groenheid der weiden en in stilte en eenzaam
heid woont er het boerenvolk in de woningen
ver over het land verspreid of gehurkt rond de
kerk. Het land ligt ver van het verkeer afge
sloten en men leeft er naar oude zeden en
ouden trant en in de lente is-er aan den voet
der dijken oen schaarsche bloei van boomen
De Maas wringt en buigt, krinkelt en kronkelt
er rond omheen met Meandrische wendingen
en de afstand van het eene dorp naar het an
dere over de wendende en kromme dijken is
soms uren ver. Het is het land, dat bekend
werd door het boek van Antoon Coolen „Het
dorp aan de rivier". In het Noorden de Maas
en in het Zuiden een breede strook, die niet
mag bebouwd worden en waar geen boom mag
worden geplant, want ais het winter is en don
ker weer en het water in de Maas stijgt en
stygt tot het over den Beerschen Overlaat het
land binnenvalt, moet het een vrij en onbe
lemmerd stroombed vinden.
(Van onzen correspondent.)
BOEDAPEST, 25 April 1935.
De in het begin van deze maand gehouden
verkiezingen voor het Hongaarsche parlement,
die, zooais bekend, hondeTd zeventig afge
vaardigden van de „Partij der Nationale Een
heid" in de kamer brachten en slechts vijt en
zeventig vertegenwoordigers der overige par
tijen, zijn ongetwijfeld de grootste binnen-
landsche politieke sensatie der laatste tien jaar
gewees1.
Wij meenen niet te overdrijven wanneer wij
beweren, dat het uit deze verkiezingen te
voorschijn gekomen parlement het begin van
een nieuw tijdperk in de Hongaarsche na-oor
logsgeschiedenis beteekent.
Het parlementaire leven in dit land werd al
bijna 'ijftien jaar door de z.g. Eenheidspartij
geleid, die, hoewel alleen reeds de absolute
meerderheid vormend, langen tijd ook door de
Christelljksocialen gesteund, een grenzenlooze
macht uitoefende.
Na de korte overgangsregeering van graaf
Karolyi heeft de tegenwoordige premier, Ju
lius Goemboes, de plaats van graaf Bethlen,
tot dan toe den onbeperkten leider van de
Eenheidspartij, voorai verworven door de aan
het volk gedane belofte, dat hij het door schan
dalen en misbruiken van het staatsbestuur ge
compromitteerde „openbare stemrecht' zou
aiscnaxiec en door het geheime stemrecht zou
vervangeh.
Inmiddels had hij zich zelf met koortsachti.
gen ijver een nieuwe organisatie in de „Partij
der Nationale Eenheid" geschapen, waarvan hij
een groote volksbeweging naar het voorbeeld
van de nationaal-socialistische beweging in
Duitschland of van de fascistische beweging in
Italië wilde maken.
Tenslotte kwam het, zooals men weet tot
een openlijke breuk tusschen Goemboes en
Bethlen, het parlement werd door den rijks
bestuurder ontbondei. en nieuwe verkiezingen
werden uitgeschreven. De oude „Bethlen-lijf-
garde" moest door een nieuwe „Goemboes
garde" vervangen worden. Alles wat ook maar
eenigszins aan Bethlen herinnerde moest wor
den uitgeroeid.
Ongetwijfeld heeft de minister.president dit
doel bereikt al zijn de middelen, die zijn aan
hangers in bepaalde dorpen en steden daartoe
gebruikten, nu niet direct altijd even lofwaar.
dig geweest.
Hoe bet ook zij, Goemboes kan ear tevreden
over zijn, dat hij thans een overwegende meer
derheid in het parlement bezit, welke meerder,
heid hij voor het doorvoeren van zijn verre
gaande hervormingen noodig heeft Wat pre
cies hervormd zal worden en welke methode
hij daarbij zal volgen, is een toekomstkwestie.
Op het oogenblik hebben wij een andere
waag te beantwoorden, namelijk: waarom be-
7 toekent het resultaat van de jongste verkiezin
gèn het begin van een nieuw tijdperk in de
Hongaarsche naoorlogsgeschiedenis?
Hierbij moet allereerst worden vastgesteld,
dat het huidige parlement in zijn meerderheid
hetzelfde gebleven is wat het voorheen ge
weest is, dj. een lijfwacht ditmaal niet de
lijfwacht van graaf Bethlen maar van Goem
boes.
He prtncipieele gevolgen van den omme
keer, dcx r de verkiezingen teweeggebracht,
zijn echter de volledige uitschakeling van de
oude regeeringspartij en het verdwijnen van
het liberaal-kapitalistische ideaal, van het tra
ditionalisme waarop het naoorlogsche Hon
garije was opgebouwd, en daarnaast de opkomst
der jongeren. Overal weerklinkt het als een
strijdkreet: Plaats voor de jeugdl
De jongste verkiezingen beteekenen de over.,
winning der jeugd, van Jong-Hongarije, van
de jong-Europeesche richting: collectivisme,
anti-kapitalisme en volkschheid
Hoe komt dat? Ziedaar de groote vraag. Zou
wellicht Je christelijke, de Katholieke gedach
te in het volk zijn uitgestorven? Of zijn andere
redenen de oorzaak van deze nederlaag?....
De partij zelf wijt haar nederlaag aan den
terroristischen druk dien de regeering-Goem.
boes tijdens deze z.g. „openbare stemming" op
het volk heeft uitgeoefend.
Nu hebben de christelijk-sociaien veelal ge.
Hjk, wanneer zij zeggen, dat de pressie van
hooger hand vooral tegenover hun candida-
ten bizonder zwaar is geweest. Een van bun
beste candidaten oud minister prelaat Ernst,
heeft in zijn beste district een nederlaag
geleden. Hetzelfde was het geval met de beide
legitimisten-leiders, graaf Csekonics en prelaat
Griber, wier begeleiders en propagandisten
dikwerf eenvoudigweg gearresteerd werden
en wier kiezers in sommige gevallen niet eens
tot het stembureau berden toegelaten.
Wij hebben reeds by andere gelegenheden
erop gewezen, hoe fel minister-president
Goemboes tegen de legitimisten gekant is en
hoe hij met alle krachten de restauratie der
Habsburgers wil verhinderen. De jongste
verkiezingen moesten daarom tevens ertoe
dienen om de geheele wereld het bewijs te
leveren, dat de legitimisten in Hongarije reeds
uitgestorven Zijn, dat Hongarije niet meer van
zijn koning Otto van Habsburg hooren wil.
Onder deze omstandigheden is het begrijpe-
Ujk, dat hij het „Hongaarsche Centrum", dat
legitimistisch georiënteerd is, onvoorwaar
delijk wil vernietigen.
Thans regent het in Hongarije klachten en
petities van de christeiyk-sociale party, die
haar beste krachten moet verliezen. Er is hier
echter niets meer aan te doen en men zal er
rekening mee moeten houden, dat deze Ka
tholieke partij nog slechts als een fractie,
bijna als een caricatuur van haar vroegere
samenstelling, in het parlement zal terugkee-
ren.
Naar onze meening is echter de verklaring
hoewel volkomen juist en geenszins over
dreven dat de door de regeering uitge
oefende pressie de oorzaak is van de neder
laag der christelijk-sociale partij, alleen nog
niet voldoende om haar geheel onverwachten
achteruitgang te bewijzen. Men moet hier
veel dieper zien om te begrijpen, welk een
omschakeling reeds tevoren in de kringen der
kiezers had plaats gehad.
Zooals we hierboven reeds zeiden, heeft de
christelijk-sociale partij zich gevormd naar
het voorbeeld van het Duitsche Centrum. Had
zij haar oorspronkelijke positie willen behou
den dan had zij steeds de volkomen zelfstan
dige en onafhankelijke organisatie moeten
blijven van voorbeen, die, noch aan de regee
ring noch aan de oppositie gebonden, steeds
het evenwicht in het parlement verzekert.
Na den oorlog is echter een aanvankelijk
nauwelijks merkbare wijziging, niet in de
opvatting maar in de tactiek ingetreden.
De party heeft ruim tien jaar lang achter
de regeerende Eenheidspartij van minister
president Bethlen gestaan, heeft voor zijn
kabinet steeds minstens een, af en toe zelfs
twee ministers geleverd, heeft de" regeering
gesteund en wat nog belangrijker is, heef*
haar zelfs een zekere garantie verleend tegen
over de Katholieke lagen der bevolking.
De regeóring was hiervoor Indertijd dank
baar en de partij heeft op deze wijze een
vreedzaam en rustig bestaan kunnen leiden.
Zij heeft zich echter in deze tien jaren veel te
veel aan de macht, althans aan de brokstuk
ken van een schijnmacht gewend en heeft
inmiddels In het geheel niet bemerkt of niet
willen bemerken, dat zij al lang geen cen
trum meer was, dat zij nog slechts een pseu-
do-zel£slandigheid bezat, dat zij eigenlijk niets
meer dan een los deel van de almachtige
regeeringspartij geworden was. Zij klemde
zich vast aan de macht, tevreden als zij bijna
als een aalmoes een of in het beste geval twee
ministerzetels krijgen kon. Haar politiek was
ten slotte karakterloos en kleurloos geworden.
Deze ontwikkeling voltrok zich bijna on
merkbaar, stap voor stap. De kiezers hebben
er nauwelijks iets van bemerkt. Toen de
regeeringspartij zich echter essentieel gewij
zigd had, toen in plaats van den diplomatie-
ken graaf Bethlen de nieuwe minister-presi
dent, de ongeduldige en eenigszins bruuske
(Van onzen luchtvaart-medewerker.)
wp* nieuwe Darlememt zal een veel jongeren Julius Goemboes. de leiding overnam, trad
maar" L veeiongeduldiger en meer uitge- 1 -
sproken dlctatorialen geest hebben dan het
parlement, dat werkte in de schaduw van graaf
Bethlen. Graaf Bethlen zit thans °P de
der oppositie, alleen, zonder partij. Of zijn
figuur ook in de toekomst nog temidden van
de onstuimige scharen eener nieuwe jeugu
oprijzen zal?
De vorm en ook de richting van het bin-
nenlandsche politieke leven zijn dus radicaal
gewijzigd, oude welbekende parlementaire fi
guren en gezichten zijn verdwenen, nieuwe
zijn plotseling opgedoken.
Bij deze grootscheepsche reorganisatie der
binnenlandsche politiek volgen wij met bizon-
dere belangstelling vooral het lot van één
partij, de christelijk-sociale.
Deze party heeft zich steeds gaarne met het
Duitsche Centrum vergeleken, hoewel zulks
niet heelemaal juist is. Immers wat macht
kracht en tactiek betreft bestonden er tusschen
beide partijen aanzienlijke verschillen. In één
ding echter waren zij elkander gelijk: Beide
stonden op uitgesproken Katholieken grond
slag eti beide kozen in den stryd der elkaar
bestrijdende partijen een midden-positie. Uit
deze beginselen volgt, dat beide diplomatiek
zeer buigzaam werden, zich nu eens meer naar
rechts dan weer meer naar links orienteeraen.
Het Duitsche Centrum behoort thans tot het
verleden en na de laatste verkiezingen lijkt het
vciivuww I »UV1 UK t U1CUWC l/eu ACUIVil 0 UCICCAC1U
alsof_ ook de Hongaarse macht'snel den achteruitgang der christelijk-sociaien tot
partij tegenover de die bijna onbeduidende miniatuurpartij,
Duitschland. echter naar deszelfs voorbeeld nog
voor den oorlog gesticht als politieke Uitdruk-
king van christelijke en Katholieke idealen m
den wirwar van de toen nog volkomen Joodscn-
ltberale binnenlandsche politiek.
Na den wereldoorlog, toen nationalisme en
christendom hier een nieuw bloeitijdperk be
leefden, toen hert: chauvinisme van een#gemar
teld volk alles wat maar naar liberaal en in
ternationaal zweemde, voor goed wilde uit
roeien, heeft dit Hongaarsche Centrum zijn
macht kunnen uitbreiden en is het sindsdien
met zijn 25—30 afgevaardigden een der mach
tigste partijen gebleven.
Nu echter, bij de jongste verkiezingen, heb
ben de christelijk-sociaien een catastrofale ne-
derlaag geleden. Van de ongeveer vijf en twin
tig afgevaardigden zijn er in totaal slechts acht
overgebleven en zelfs die konden slechts met
ontzettend veel moeite ia het parlement geko.
«en worden.
er een algeheele ommekeer in. De Katholie
ken waren met zijn dikwerf anti-Katholieke
steeds echter anti-legitimistische politiek niet
meer tevreden, zij behoorden in den geest
reeds tot de oppositie. Voorloopig evenwel
had de minister-president dit Hongaarsch-
Katholieke centrum nog noodig.
En hiermede begint de tragedie van de
partij. Tien jaar lang in de schaduw van de
macht levend, heeft zij haar oorspronkelijke
krachten, haar vitaliteit en zelfstandigheid
verloren. Zij was niet langer meer in staat
om resoluut te handelen. Zij balanceerde on
beholpen en tastend tusschen de regeering. en
op oppositie, totdat zij zoowel de welwillend
heid der regeering als het vertrouwen van
vele harer kiezers verloor.
Ten slotte kwam het tot een algeheele
breuk met de regeering en werd zij tot de
oppositie gedwongen. Het was toen echter
reeds te laat: de regeering had haar niet meer
noodig en haar kiezers waren ontgoocheld.
In deze omstandigheden werden de christe
lijk-sociaien door de onverwacht en plotseling
uitgeschreven verkiezingen verrast. Hoe de
regeering voor en tijdens de verkiezingen
tegen hen is opgetreden, hebben wij reeds
vermeld. Dat de christelijk-sociale partij
echter zulk een nederlaag geloden heeft, is
niet alleen aan dit optreden der regeering
maar ook aan haar eigen houding te wijten.
Voor het nieuwe parlement beteekent deze
een
naar onze
meening, een groot nadeel. De thans regee
rende richting, die ons al te radicaal en revo-
lutlonnair toeschijnt, zou zeer zeker de erva
ring der christelijk-sociaien met hun mati
genden invloed en vastomlijnde wereldbe
schouwing hebben noodig gehad.
Op eieren genoodigd.
Mac Pherson's familie was voltallig opgeko
men om in Mac Pherson's tuin Paascheieren te
zoeken. Men wachtte geduldig, maar er ge
beurde niets. Toen ging Mac Pherson. de gast
heer, naar buiten en aller hoop herleefde, dat
men nu met het zoeken van Paascheieren zou
beginnen. Maar plotseling hoorde men buiten
een schot afgaan en Mac Pherson kwam ver
schrikt doende binnen en sprak: ,Hoe jammer,
de Paaschhaas heeft zich zoo juist doodgescho'
ten".
LONDEN, 29 April 1935
Er was iets bijzonder ontroerends in de in
trede van Arthur, Aartsbisschop van Westmin
ster, in zijn Metropolitane hoofdkerk. De me
nigte zegenend schreed hij naar het hoofdai
taar onder het groote baldakyn, terwijl duizen
den en duizenden devoot knielden, en door de
zijgangen het publiek, dat buiten gewacht hart
om de geestelijkheid en de prelaten de kerk
te zien binnengaan, het reeds zoo volle gebouw
oinnenstroomde.
Velen uwer kennen de Westminster Kathe
draal, en weten welk een indruk van mach*
zij maakt in haar byzantijnsche statie. Op
groote dagen, als de galeryen en het enorme
priesterkoor geheel gevuld zijn. is de indruk
van dit uit ruimte opgestapelde bouwwerk zo"
overweldigend dat ik alleen in de St. Pieters
kerk zelf een nog machtiger besef van de
grootheid onzer kerk gekregen heb. En hier
te midden van ai die hoog oprijzende statie
onder het gebed van duizenden en duizenden
werd de Aartsbisschop ontvangen door geeste
lijkheid en volk, dezelfde aartsbisschop die
kort geleden nog leefde in de grootsche rust van
het Vatikaan. waar een groot en rijk priester
leven bekroond werd met het recht van der
grijsaard op mediteeren. Mgr. Hinsley, wiens
prachtige openbare loopbaan besloten scheen
trad de metropolitane kerk van Westminstei
binnen als regeerder van het eerste diocees
van heei het Britsche Rijk. De man. die rusten
zou. was opnieuw leider geworden van het
kerkelijk leven, de eerste leider der kerk in
zijn land. De geleerde van Rome. die .zoovee!
hield van de Pausenstad, en er zoo gaarne ge
bleven was. had gehoorzaamd aan de roepstem
van den Heiligen Vader, en wy zagen hem
krachtig en statig, bezit nemen van de heer
schappij.
Het is heden het feest van St George, Enge-
lands beschermheilige. Nadat de dienst van den
dag verricht was, schreden de kanunniken van
het kapittel en de kapelaans der kathedraal
onder leiding van den Provoost, mgr. Butt en
Bisschop Myers, naar den hoofdingang, waa*
de Aartsbisschop aankwam, vergezeld van zyn
kapelaan, die het Gewijde Pallium droeg in
een met witte zijde bekleede zilveren doos. De
menigte op straat knielde devoot, en de Aarts
bisschop trad de kathedraal binnen. In he*
portaal ontving hij het Heilige Water van dei,
Provoost, die hem bewierrookte. en na eenigt
oogenblikken biddend geknield te hebben
kuste de Aartsbisschop het Crucifix, dat Mgr
Butt hem voorhield. Laatstgenoemde nam de
doos met het Pallium over van den kapelaan
en stelde haar in handen van den oudster.
kanunnik. Hierop vormde zich de processie
welke door het schip schreed in de volgende
orde: De kapelaans der kathedraal, de kapelaan
van den Aartsbisschop met het Aartsbisschop
pel ijk kruis, de kanunniken van het kapittel
de oudste kanunnik met het Pallium, de Pro
voost. en onder den Troonhemel de
Aartsbisschop. De processie schreed naar de
sacramentskapel, waar de Aartsbisschop in
gebed verzonken bleef -voor het Allerheiligste,
terwijl kanunniken en kapelaans links en reckiï
plaats namen van hét' hoofdaltaar;
Na het Te Deum nam de oudste kanunnik
het Pallium van her altaar, en werd de Aarts
bisschop in het Secretarium bekleed met e
plechtgewaden en het Pallium. Hierop volgde
de eigenlijke plechtige intronisatie, waarbij de
voornaamste handelingen uitgaan van den
Provoost, die den Aartsbisschop ook naar dep
troon geleidt, en de intronisatie-formule uit
spreekt:
in nomine Del, Amen. Auctoritate Eiusdem.
Ego Praepositus Capituli hujus Ecclesiae Me
tropoli tanae Westmonastuiensis, jnthronizu te
dominum Arthurum, Archiepisqopum in hac
Westmonasteriensi Ecclesia in qua idem Do-
minus noster Jesus Christus custodiat introi-
tum tuum ex hoc nunc et usque in saeculum"-
In den naam van God Amen. Door Zijn gezag
ik, Provoost van het kapittel van deze Metro
politane kerk van Westminster, introniseer u.
heer Arthur, ais Aartsbisschop in deze kerk
van Westminster, waarin Ónze Heer Jezus
Christus van nu af. voortaan en voorimmer uw
schreden leiden moge.)
Na de intronisatie ving een Pontificale Hoog
mis aan, welke eindigde met de voorlezing van
een Pauselijk schrijven waarin allen aanwe
zigen de zegen benevens onder zekere voor
waarden een volle aflaat verleend werd.
Om twaalf uur ving de Aartsbisschop een
toespraak aan niet van den Kansel doch
van den lezenaar voor het altaar af die tol
half een duurde, en een diepen indruk maakte
up alle aanwezigen.
Na huid" gebracht te hebben aan zijn voor
ganger Kardinaal Bourne, zeide de Aartsbis
schop dat de boodschap, die hij uit Rome mee
bracht, er een was van hoop en bemoediging
Zij behelst den roep van den Heiligen Vader
om vrede den vurtgen oproep van den Paus
aan een wereld, uiteengereten door oorlog,
naijver en strijd.
De Katholieke kerk heeft onrechtvaardigen
oorlog steeds veroordeeld als rampspoedig en
misdadig, maar zij erkent het recht van zelf
verdediging.
„De pogingen der staatslieden en economen
om vrede te verzekeren", zeide Mgr. Hinsley
„zullen evenwei vruchteloos zijn. tenzij de we
reld zich weder tot God wendt. Anders kan zij
den vrede van Christus niet verwerven".
De binnenJandschP politiek der kerk ts
Katholieke Actie; naar buitenlandsche politiek
is Missie Actie. Alle bekrompenheid van ras
of nationaliteit, van parochie ot partij moet
terzijde gesteld worden: alle vereenieingen en
organisaties moeten samenwerken voor vrede
liefdadigheid, sociale en economische recht
vaardigheid.
Ten s'otte bracht hij 's konings Regeering?
feest ter „prake. Hij vertolkte de loyauteit var
Engelands katholieken jegens den troon, en
wekte op tot gebeden voor het geluk van den
koning on van alle leden der Koninklijke Fa
milie.
En ziel-zelf beval hij aan in de liefde van het
volk van Westminster.
„l'Aéronautique en Pologne".
Uitgave van de Aero Club van
Polen.
Het was 'n maand of wat gebeden, dat wij op
uitnoodiging van den constructeur Drzewiecki,
op Schiphol een vlucht mede maakten met het
fameuze R.W.D.-vliegtuig, waarmede kapitein
Bajan verleden jaar de Challenge International
de Tourisme won, die ook reeds in 1932 met
een R.W.D. in de wacht was gesleept. Het was
een zeer bijzondere vlucht, heel bijzonder om
de verbluffende snelheids-uitersten, die ons
daarbij gedemonstreerd werden, de eigenschap
pen, duidelijker gezegd, om zichin de lucht
te kunnen houden ook bij zeer lage minimum
vliegsmelbeid, met als ander uiterste een hooge
topsnelheid. Het geheim zat zeker niet in den
mam aan het stuur, ingenieur Drzewiecki. Hij
kon het ding vliegen, zonder meer, was geen
ervaren alle tries der voorvliegkunst be-
heersciiende fabrieksvlieger. En juist daarom
was die demonstratie dubbel merkwaardig.
De start van het toestel, een gewone vier-
persoons cabine-tweedekker met 275 P.K
Skoda motor, was direct al verbluffend, al
bleek dan de 25 K.M. per uur wind. aan hel
impressionante ervan niet heelemaal vreemd.
Dank zij het gebruik van automatisch werken
de voor- en achterspleetvleugeis en de toe
passing van een verstoringsplaatje vóór de
ailerons, schoot de R.W.D. onder een ver-
vaariyk stellen hoek omhoog, zoodat we meer
op ons rug lagen don wel zittende waren. Elk
ander dekvliegtuig zonder die magische
kleppeniganieering, zou plat of schuinweg ter
aarde zijn geploft; de R.W.D. echter bleef
.hangen".
Het demonstreeren van het wijde snelheids-
gebied of snelbeidsbereik, was eveneens zeer
indrukwekkend. Tegen den straffen wind in
dreven we heel langzaam boven het veld
Totdtat opeens de gaskraan heelemaal naar
voren ging en het tweedekkergeval in geen tijd
van 35 K.M. per uur grondsnelheid op 275 K.M
per uur liep. Hartstochtelijk trok het toestel
op. De daling was eveneens de steilste, die
we ooit tn het vaste-vleugels vllegtuiggenre
hebben beleefd, 't Was je reinste autogiro-
sensatie. De oliedruk - sch olrbrekers vingen den
niet bepaald kinderaehtigen klap keurig op
Dat R.W.D.-vliegwonder was een Poolscn
product, een der voortbrengselen van het
nieuwe Polen, dat in den korten tijd van zijn
wedergeboorte vooral op luchtvaartgebied
daden heeft gesteld, die de bewondering de'
geheele vakwereld en daarbuiten hebben gaan
de gemaakt.
Het is daarom met gepasten trots, dat de
Poolsche Aero Club het besluit nam de wereld
door middel van een in de Fransche taal ge
steld boek, van hert groote, mooie werk der
jonge Poolsche luchtvaart te vertellen. In deze
ook typografisch keurig verzorgde en rijk
geïllustreerde uitgaaf, waarvan de oplaag be
perkt is tot 2000 genummerde exemplaren
wordt de geheele ontwikkelingsgang der Pool
sche luchtvaart beschreven.
Merkwaardig is het tot nu toe nog algemeen
onbekende tudhtvnaa-t-historisohe lelt te hooien
„rtialen. <±at fn 1783, nog v6Ór de - uitvin-ding
De grondlegging van de eigenlijke Poolsche
luchtvaart, die begonnen is met het militaire
viiegwezen. dateert na het beëindigen van den
„vrijheidsoorlog" in 1921. Begonnen werd met
20 escadrilles. Er bestond toen alleen een vlieg-
tuigenfabriek te Lublin, waar Italiaansche
vliegtuigen in licentie werden gebouwd. Dooi
het streven naar nationaliseering, telde Polen
in 1925 reeds 3 vliegtuigenfabrieken, zoodat na
1926 geen vliegtuigen meer uit het buitenland
werden betrokken. In 1927 nam de Skoda
fabriek ook de vliegtuigmotoren-bouw met
succes ter hand, zoódat Polen ook op dat ge
bied van het buitenland geheel onafhankelijk
was.
Inmiddels was ook de handelsluchtvaart tot
wording gekomen, die zich aanvankeiyk nogal
Onzeker ontwikkelde totdat in 1928 besloten
werd tot een fusie, waaruit begin 1929 voort
kwam de Palskie Llnje Lotnicze Lot, kortaf
de „Lot" genoemd, en welke als materiaal in
licentie gebouwde Fokker-vliegtuigen gebruik
te. Het luchtnet van de nieuwe maatschappij,
dat in 1928 een lengte van circa 1900 K.M. had,
groeide in 1934 uit tot meer dan 5000 K.M
Krachtig heeft zich in Polen ook net sport-
viiegwezen ontwikkeld, onder leiding vooral
van de Poolsche Aero Club, die in 1927 de
propaganda ter hand nam en dioor het instel
len van vliegscholen daadwerkelijk steun ver
leende Ook de zweefvluchtbeweging heeft zich
in Polen vele aanhangers gemaakt, waartoe net
bergachtige gedeelte van het land gunstig heeft
bijgedragen. De Poolsche zweefvliegers kunnen
thans wijzen op prestaties als een duar7'1U^u!
van 12 uur op een eenzitter en van u
op een zweeftuig bemand met twee P®1®0
Boven vlak land werd een duurvlu
van 6i/„ uur. Er zijn afstandzw^vluchteri
volbracht tot 210 K.M. lengte en booate-
vluchten boven bet P"1* van vertrek tot
2100 meter.
Niet alleen op het terrein van het zwaarder-
dan-lucht ook op bet gebied der ballonsport,
heeft het jonge Foton getoond tot bijzondere
prestaties in staat te zijn. In 1933 zag Polen
kans den internationalen Gordon Bennett-
wedstrijd voor luchtballons te winnen, iets
wat de Nederlandsche luchtvaart niet alleen
nooit gelukt is, doch waaraan eep luchtvaart-
gezind la-nd als het onze het zelfs nog nooit tot
deelname heeft kunnen brengen. Dat deze
prestatie- meer dan louter geluk was. bewezen
de Poolsche luchtvaarders door het jaar daar
op, in dat klassieke Gordon Bennett oallon-
vaartfestijn de eerste, tweede en vierde plaats
te bezetten. Zoodat het land van Josepn
Pilsoedski ook dit jaar weer den Gordon
Bennet-wedstrijd zal organiseeren. Ook de
Challenge International de Tourisme nad Polen
door zijn overwinning van 1934 weer moeten
organiseeren. Doch zooveel overwinningen
bleken het land te machtig, kostten teveel geld
zoodat de Poolsche Aero Club kort geleden be
leefd vöor de eer meende te moeten bedanken.
Milliocncn kubieke meters grond
verwerkt.
De Beersche Overlaat is sinds tijden berucht.
Het is een overblijfsel uit den ouden tijd, toen
bij de Maasbedy kingen een gedeelte onbedij t
werd gelaten om, als een al te hooge water
stand een te hoogen druk zou uitoefenen op
de dyken, het water een zijdelingsphen af-
voerweg te verschaffen door de lage landen m
het Noorden van Noord-Brabant, waar het, na
een gebied van omstreeks 20 duizend H.A. on
der water te hebben gezet, weer benedenwaarts
op de beneden-Maas kon uitstroomen. Vete
winters heeft Brabant last gehad van het wa
ter. De streek, die in het gebied der overstroo
ming iag, werd gehandicapt in den landbouw
en het verkeer. Ieder Nederlander die auto
rijdt, heeft wel eens bij den EKtweg te Grave
gestaan, waar bij hoogwaterperioden het water
overheen stroomt, zoodat het autoverkeer Den
Bosch—Nymegen was gestremd. De mogelijke
inundaties verhinderden de tot bloeikoming
van een groot deel van do Noord-Brabantsche
provincie.
Op den duur kou dit zoo niet blijven. Daar
kwam bij dat de Zuidelijke bedijking van de
Maas in zoodanigen toestand verkeerde, dart bij
perioden van hoogwater gevaar niet was uit
gesloten. Daarom werd door het Rijk in 1919
een commissie Ingesteld ter bestudeering van
de werkzaamheden, die noodig zouden zijn om
te kunnen komen tot de opheffing van den
Beevsohen Overlaat. Als resultaat bracht dit m
1922 een gedeeltelijke ophooging van den over
laat met ongeveer 0.50 M. tot stand, waardoor
het aantal werkingen van den overlaat tot op
ongeveer de helft werd teruggebracht.
Na de hoogwaterperiode van 1926 werd een
nleuiw onderzoek ingesteld, dat als resultaat
opleverde het plan van ir. Lely. Men verwar re
de Maaskanalisatie niet met de plannen der
Maasverbetering van ir. Lely; De Maaskanali
satie behelsde de kanalisatie van de Maas ui
Limburg met daarop aansluitend het Maas-
Waalkanaal. De Maasverbetering een verrui
ming van de Maasbedding ln Noord-Brabant
en het ./egnemen van de vele bochten, die een
goeden waterafvoer tegenhouden, hert aan
brengen in dat deel van de rivier van stuwen
en sluizen, om den waterstand op peil te hou
den, het scheepvaartverkeer meerdere moge
lijkheden te geven en de versterking der dij
ken, zoodat men tenslotte zal kunnen over
gaan tot de opheffing van de Beersche Maas
als de capaciteit van deze ongestadige regen
rivier groot genoeg zal zijn haar watermassa's
af te voeren. Reeds lang is daarmede een aan
vang gemaakt, wy waren gisteren in de gele
genheid. de vorderingen van het. werk te zien.
r --ij .P --.--v."
Maar het volk is er goed, zooals alle volk
dat niet wordt meegesleurd door den wervel
wind van de hedendaagsche expansie en on
rust. Maar er is bedrijvigheid gekomen, de
zandtreinen rijden er nu, de baggermolens'
knagen aan nieuw gegraven oevers, in het land
rijzen de witte betonnen torens van de slui
zen en den stuw. we
In den zonnigen Meimorgen belan cllljc
bij de Maas ter ijoogte van de o
waar men bijna gereed is met de
van het rivierbed, waar de Mao* fetl
grooten kronkel om het dorp Alem heenslm-
r> Maas ook de oude gedeel-
gerde. De geheele slechts
ten, waarvan het stru uieLa"
te heeft van 60 tot 70 M„ wo dt gebracht op
een breedte van ongeveei 110 M. Door het
wegnemen van de bocht uit de Maas bij Alem
komt dit dorp tnplaats van ten Oosten van de
rivier, ten Westen van de rivier te liggen, en
wordt het door de nieuwe rivier van Brabant
afgesloten, iets wat de bewoners, die over
wegend R. K. zijn alles behalve prettig vinden,
daar zij zich zuilen moeten orienteeren op de
Noordelijke streek, die overwegend Protestant
is. De oude rivierarm, die door de nieuwe ver
binding buiten werking wordt gesteld, zal met
het zand worden opgevuld, dat uit de nieuwe
rivier wordt opgebaggerd. Eveneens wordt dit
aangewend tot de versterking der dijken, en
het volspuiten van de talrijke wielen aan den
voet van den dijk, kolken die overbleven van
vroegere dijkdoorbraken.
Het nieuwe gedeelte der Maas bij Alem is
bijna gereed, ook de nieuwe bedijking aan
den Oostkant van de rivier, men wacht nog
slechts op het doorbaggeren van den ouden
dijk, en dan. zal Alem ingesloten liggen d°or
de nieuwe Maas en den ouden rivierkronkel
Niet lang echter want de oude kronkel zal
met zand worden opgevuld, en de oude bochi
zal veranderd worden in een stuk land, -oo
dat men eens niet meer zal weten in weke
schilderachtige bochten de Maas stroomde, ij
Fort St. Andries kwam het vorige jaar de
nieuwe schutsluis geieou. de verbinding tus
schen Maas en Waai, ler vervanging van de
oude, die niet meer aan de eischen des tljcls
kon voldoen. Zij is 100 M. lang en 14 M. breeo
en voorzien van sluizen, die in heftorens wor
den opgetrokken.
Van Aicm fiiDS toclit Icings de blbembe-
spikkelde uiterwaarden naar Llthoyetj, waar
eveneens in een afsnijding van een bocht de
groote stuw in aanbouw is. Naast de stuw
wordt terwilie van de scheepvaart een schut
sluis gebouwd van dezelfde afmetingen als de
schutsluis van St. Andries. Voor de verbree
ding van het gedeelte Maren- Lith, moet on
geveer 3.500.000 M3 worden verwerkt.
De stuw van Lith.
De opbouw van de betonpijlers is zoo goed
ais gereed. Zij zijn vier in getal, de torens op
de beide oevers medegerekend. De dagwijdto
of de afstand van pijler tot pijler is 38 jvj.. en
hun hoogte is 30.5 M. boven den rivierbodem.
Ook de betonnen drempel, die den val van
het water zal moeten breken is gereed. Tus
schen de pijlers zullen ijzeren schuiven komen,
elk wegende 275 ton. Tegen 1 September moet
de nieuwe vaargeul naar den stuwput gereed
zijn, opdat de bokken met de bewegingswerk-
luigen kunnen binnen varen. De stuw moet
in het voorjaar van 1936 in gebruik worden
genomen.
Van Lith uit wordt de tocht voortgezet langs
den afgesneden arm, waaraan de loswal van
Oss ligt. Van hieraf ongeveer begint de door
gaande verzwaring van den bandijk tot Oyen,
terwijl de buiten- en binnendijksche wielen met
den grond die uit de verschillende doorgravin
gen te voorschijn komt, worden volgespoten.
Alleen het Soldatenwiel gelegen tusschen Ma
ren en Lith, werd door de bemoeiingen van de
Vereeniging tot Behoud van Natuurschoon ge
spaard.
De doorsnyding bij Oyen zal in 1938 worden
voltooid. Het totale grondverzet bedraagt daar
1.700.000 M3 waarvan door de werkverschaf
fing reeds 600.000 M3 is verwerkt. Van Macna-
ren tot Megen is de dijksverzwaring in uitvoe
ring, ook worden hier in werkverschaffing ter
reinen opgehoogd, die langs den voet der dyken
liggen, en schade zouden ondervinden door de
opstuwing van het water na de indienststeUings.
van den stuw by Lith.
Grondwerken in werkverschaffing
In Megen is dit jaar het groote centrum der
grondwerken in werkverscshaffing. Uit de
doorsnijding bij Megen en Maasbommel zal dit
jaar 1.300.000 M3 in werkverschaffing worden
verwijderd. Hier zullen 1400 werkloozen 35
weken van dit jaar werk vinden. Daarenboven
400 man 12 weken wegens bijzondere omstan
digheden. In Lithoyen zijn 2, in Maasbommel
3 kampen voor arbeiders ingericht Elk van
deze kampen bevat 96 arbeiders, die ingedeeld
zyn in groepen van 8, die gezamenlijk een zit-
en slaapkamer hebben. Daarenboven is er een
gezamenlijke recreatiezaal en een keuken,
waar de chefkok het beheer voert die ook net
toezicht houdt in het geheele kamp. De werk
loozen komen uit verschillende plaatsen, uit
Utrecht Dordrecht en Wageningen en veie an
dere. Om de 14 dagen mogen zij van Vrijdag
avond tot Maandagmorgen naar huis. De orga
nisatie werkt uitstekend en het tezamenieven
in de kampen gaat zeer goed. Over het eten
heerscht groote tevredenheid en bij bezichtiging
van het kamp kon men constateeren, dat er
orde en zindelijkheid heerschten. Voor gods
dienst en ontspanning is er een Raad van Toe
zicht.
Ook van Megen tot Grave zullen nog ver
schillende bochtafsnijdingen moeten plaats Vin
den, tervrtjl het oude rivierbed zal moeten 'fe
den verbreed, zonder dat bij Grave verande
ringen in de schutsluis zullen behoeven te ge
schieden. De Maasverbetering zal nog jaren
werk kunnen verschaffen in dezen tijd van
werkloosheid. De streek zal van aanzien ver
anderen, en tenslotte zal men kunnen overgaan
tot dichting van den Beerschen Overlaat. Maar
de droom van ir. Lely hij heeft zelf den
aanvang der werkzaamheden niet meer mogen
zien zal na de voltooiing in 1940 veel ver
betering brengen in dit land, zoovele winters
door water geteisterd.
70 fraaie inzendingen in do Apollohal
te Amsterdam.
Dinsdag 7 Mei a.s. des middags te twee uur
zal in de Apollohal de tentoonstelling „Mooi
"land" georganiseerd met medewerking
van de W Ned- Ver' voor Vr«mdelingenver-
keer worden geopend. Z.ExC. minister Lidth de
jeude heeft zich bereid verklaard deze expo-
sitie> die in groote trekken een overzicht zal
gevèn van de rijkdommen, die ons land bezit
aan- natuurlijke en folkloristische schoonheid,
persoonlijk te openen.
Er is verleden jaar een oogenblik sprake van
geweest, dat deze belangwekkende tentoon
stelling, ook al met het oog op de tijdsomstan
digheden niet zou kunnen doorgaan. Gelukkig
echter is het zoover niet gekomen. De tentoon
stelling gaat niet alleen door, maar belooft ook
zeer fraai en attractief te zullen worden.
De oorspronkelyke opzet was, dat de ten
toonstelling in het R.A.I.-gebouw zou worden
gehouden, later is echter besloten de tentoon
stelling op wat kleiner schaal te organiseeren.
De Apollohal bleek toen de beste gelegenheid
om een dergelijke expositie te huisvesten.
Er heeft zich bereids een eerecomité ge
vormd, waarin behalve de burgemeesters van
Amsterdam, Rotterdam en den Haag en de
directeuren van de Ned. Spoorwegen, tal van
andere vooraanstaande Nederlandsche persoon
lijkheden hebben zitting genomen.
Uit alle deelen van het land heeft het ten
toonstellingscomité de actieve medewerking
ondervonden van gemeentebesturen en plaat
selijke vereenigingen voor vreemdelingenver
keer. De tentoonstelling zadan ook ruim 70
stands en inzendingen van gemeenten en iocaie
V.V.V-'s omvatten.
Aanvankelijk dreigde het gevaar dat ver
schillende groote gemeenten, die uit een oog
punt van vreemdelingenverkeer juist zeer be
langwekkend zijn, niet op de tentoonstelling
vertegenwoordigd zouden zijn, omdat de geld
middelen daarvoor ontbraken. Zoo zou de ge
meente Groningen aanvankelijk niet meedoen
Ook de gemeente Amsterdam zag zich. nadat
door Ged. Staten bezwaar was gemaakt tegen
sen raadsbesluit om van gemeentewege een
stand in te richten op „Mooi Nederland", ge
noodzaakt. haar plannen op te geven. Dank ztj
echter den loyalen steun van enkele ingezete
nen zullen beide gemeenten toch nog - en wel
op een zeer fraaie wijze op de tentoonstel
ling zijn vertegenwoordigd.
De tentoonstelling, die dertien dagen duurt,
zal met behulp van panorama's, diorama's,
maquetten en fotomateriaal den bezoekers een
indruk geven van de afwisseling en de schoon
heid van het Nederlandsche landschap. De be
zoekers zullen dus als 't ware de mooiste plek
jes in Nederland in miniatuur voor zich ZlflO»
