I H m HAARLEMS BISDOM IN ROUW. DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN 3Ë HAARLEM, 3 September. Hedennacht vijf minuten voor half twee is Z. H. Exc. Mgr. Joannes Dominicus Joseph Aengenent, Bis schop van Haarlem, in de Maria - stichting, waar Hij sinds den vooravond van het feest van O. L. Vrouw ten Hemelopneming werd verpleegd, kalm in den Heer ontslapen. 58sfe JAARGANG. DINSDAG 3 SEPTEMBER 1935 No. 17345 DE LAATSTE OOGEN- BLIKKEN VAN MGR. AENGENENT. BUREAU: KOEMARKT 4, SCHIEDAM' TELEFOON INTERCOMM. No. 68085 EEN STRIJDER VOOR RECHT- VAARDIGHEID EN VREDE HEENGEGAAN. NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT ZIJNE HOOGWAARDIGE EXCEIXÊJNTIÉ MGR. J. D; J. AENGENENT f Z. H. Exc. Monseigneur Aengenent, door wiens dood het HaaHeinsdg diocees thans is verweesd, was de achtste bisschop van Haarlem, en de w* sedert het herstel van de kerkelijke hiërarchie in Nederland. Monseigneur was Ridder in de Orde van den Nederlandschen Leeuw en Officier in de Orde van Oranje Nassau, bovendien was Z. H. Exc. eere-kanunnik van het hoogwaardige kapittel van Gent. De laatste levensdagen van den zoo juist overleden bisschop zijn vol stichting geweest voor allen, die het voorrecht hadden een oogenblik te ver toeven aan diens ziekbed. Ruim een week voor den sterfdag had men het noodig geoordeeld monseigneur van den ernst van den toestand op de hoogte te brengen. Dit was voor den immer optimistischen bisschop, die nog zulke groote plannen had en die zoo plotseling uit het midden van zijn werk op het ziekbed werd gewoipen, wel een harde slag. Toen monseigneur nu enkele weken geleden het bisschoppelijk paleis verliet, had hij nog een vas^ vertrouwen, dat enkele dagen hein wel weer in zijn huis zouden terugbrengen. Op de kleinste dingen had hij nog ge wezen en nu lag hij daar met de wetenschap nimmer te zullen terugkeeren, nimmer meer te kunnen arbeiden. Doch God's wijze raadsbesluiten heeft monseigneur aanvaard met den moed en de kracht, welke heel zijn leven heb ben getypeerd. Hoewel pijnen en enauwdheden monseigneur kwelden, hij bleef opge wekt en voor ieder, die bij hem kwam, had hij nog een vaderlijk woord. De belangrijkste zaken regelde hij nog op zijn ziekbed met zijn secreta rissen en ofschoon hij dikwerf zuchtte „Ik kan me niet indenken, dat ik dood ga", was het van nu af een overgave aan den goeden God, Die, zooals monseigneur zeide, immer en nu zeker wel 't beste met hem zou voor hebben. Zijn naaste familieleden wist monseigneur zelfs de laatste dagen ""nog te troosten en ieder, die op bezoek kwam kreeg een opbeurend woord. Hoewel het lichaam langzaam maar zeker zijn laatste krachten opteer de, bleef de geest helder ten einde toe. En zoo werd dit sterfbed zooals ook het leven was geweest een stichtend voorbeeld voor zijn omgeving. Reeds weken volgt Katholiek Nederland met bewogen blikken den moeizamen kamp met den dood van Utrecht's zwaar kranken aartsbisschop, en nu staan wij ongedacht nog spoediger voor het bijna niet denkbaar ver scheiden van Haarlem's beminnelijken Kerk vorst. Monseigneur Aengenent dood. Het kan bijna niet zijn. Monseigneur leek ons nog altijd zoo'n durend bezit met zijn forsche verschijning, zijn nog donkere haren, zijn door gezondheid gebronsd gelaat, zijn vitale oogen, zijn altijd zonnigen lach Zelden of nooit door eenige ziekte of onge steldheid verontrust, deed het bericht ons zoo onwezenlijk aan, dat Mgr. Aengenent een pooze verhaal ging zoeken in de Haar- lemsche stichting. Vermoeidheid kon het wellicht beteekenen, want deze bisschop had de laatste jaren veel zorgen en lasten te dragen gehad, maar toch sterven en dood leken ons voor hem nog zoo ver. Wij zijn het, den Hemel zij dank, niet ge woon, dat onze bisschoppen ons komen te ontvallen, nog in de volle kracht van hun jaren. Het „ad muitos" annos" dat hun bij de bisschopswijding zoo vertrouwvol word' toegebeden, is bijna nooit een onvervuld gebleven wensch gebleken. En nu is Mgr. Aengenppt dood: nauwelijks de Zestig jaren overschreden; naamper een septemnaat van zijn Bisschopsambt vervuld te hebben. De berichten over zijn ziekte en onge steldheid deden zoo dreigend aan, dat, als in Petrus' dagen, heel de gemeente bezorgd samen kwam om voor Hem te bidden. Met welk een aandrang en vuur stegen de gebeden der kerkprovincie ten hemel voor het behoud en herstel van dezen dierbaren zieke. Het heeft niet meer mogen baten, God heeft anders beschikt en Zijn trouwen dienaar Joannes Dominicus Joseph tot Zich geroepen. In kinderlijke blijdschap maakten wij ons op om binnen enkele maanden het heugelijk feest van zijn veertig-jarig priesterleven te herdenken, en nu is Haarlem's diocees ander maal verweesd, en zitten wij in rouw neer bij de baar van den bisschop, die bij zijn uitverkiezing en aantreden met zooveel jubel, blijdschap en verwachting werd be groet en welkom geheeten. Quis non fleret! Wie zou niet weenen en rouw plegen bij dit zoo ongedacht ontijdig verscheiden. En toch bij alle rouw en droefenis, die nu ons hart komen beklemmen, mengt zich toch een gevoel van dankbaarheid, eerbied en trots over het afgesloten bijna veertig jarig priesterleven van dezen bisschop, die Joannes Dominicus Joseph Aengenent heette- Van dezen priester-bisschop toch geldt zoo juist de schoone tekst uit het Boek Ecclesiasticus „wie God vreest, zal het goede doen, en wie zich houdt aan de gerechtig heid, zal haar verkrijgen; zij zal hem spij zigen met het brood des levens en des ver stands, en hem drenken met het water van heilzame kennis; zij zal hem bij zijn even naasten verheffen, en in het midden der vergadering zal zij zijnen mond openen en hem vervullen met den geest van wijsheid en verstand, hem met een eeregewaad be- kleeden; vreugde en blijdschap sal zij hem rijkelijk doen toekomen, en hem een eeuwi gen naam doen beërven". In deze woorden ligt het kostbaar en verdienstelijk priesterleven van Z. H. Exc. Mgr. Joannes Dominicus Joseph Aengenent als het ware besloten en geteekend. Als jong eenvoudig priester, man naar Gods hart, die zich in stilte en verborgenheid van het landelijk parochieel leven aan het heil der zielen wilde wijden, werd hij al dadelijk opgeroepen voor het leeraarschap om in deugd en wijsheid een voorganger en leidsman te zijn voor hen, die zich tot het heilig priesterschap geroepen dachten. Maar de naam Aengenent bleef niet bin nen de muren van het seminarie besloten. Hij had zijn geest weten te spijzigen met het brood des levens en des verstands, dat hij op zijn beurt voor anderen wilde breken. Te midden van vergaderingen begon hij zijn mond te openen en hij gaf voorlichting en leiding aan hen, die zich voor de nieuwe, sociale wetenschap begonnen te interes seeren. In de dagen, dat men over sociale pries ters begon te spreken werd de naam Aengenent al dadelijk met eerbied en gene genheid genoemd. Hij, die dertig jaar later als bisschop de woorden „Justitia et Pax" in zijn wapen schild zou voeren, predikte toen al in woord en geschrift het evangelie der sociale recht vaardigheid en van den socialen vrede. De Heer bleek zich een man te hebben gezocht naar zijn hart en gebood hém aan voerder te zijn over zijn volk. Zijn licht scheen al spoedig van den kan delaar, van den Warmondschen groot-semi narie-katheder, dien hij meer dan een kwart eeuw met eer en glorie bekleedde. Door woord en voorbeeld vormde hij meer dan een kwart eeuw een priesterschap, die op haar beurt de sociale rechtvaardigheid en den socialen vrede zou leeren betrachten en voorstaan. Aangenaam docent, zooals weinigen, werd door priester en volk steeds met aandacht en geestdrift naar hem geluisterd. Fluit en harp maken een aangenaam ge luid, zegt de H. Schrift, maar een vriende lijke tong gaat beide te boven". Prof. Aengenent wist te boeien, te binden, bekeeringen te maken, volgelingen te trek ken. Met zijn boezemvriend, mr. P. Aalberse, „Zwei Seelen, ein Gedanke", leidde hij het „Katholiek Sociaal Weekblad", stichtte hij (de „Katholiek-Sociale Actie", richtte hij de zoo onvergetelijke „Sociale Weken" in, werd hij de graag erkende gezaghebbende alge- meene Adviseur voor Sociale Zaken. Niet alleen het katholieke volk, maar ook de Regeering wist zijn adviezen en zijn aangeboren zin voor sociale recht vaardigheid op prijs te stellen en benoemde hem in tal van Staatscommissies en besturen, waar zijn beminnelijk priesterlijk woord een fluit en een harp werd, ook voor zijn vele andersdenkende vrienden, die hij voor zijn ideeën te winnen wist. Vijf en twintig jaar priester-hoogleeraar te Warmond, sociaal werker voor heel Ne derland mocht zijn vertrouwde vriend Deken Dr. van Noort van hem getuigen met Christus' eigen woorden: „Niet gij hebt Mij uitverkoren, maar Ik heb u uitverkoren en aangesteld, opdat gij moogt heengaan en vrucht dragen, en uwe vrucht duurzaam zij". De Bisschop van Haarlem, wiens directe opvolger hij zelf eenmaal zou worden, kwam hem op dien hoogen dag bekleeden met het eeregewaad van kanunnik als onderscheiding en erkenning van zijn duurzaam verdienste lijk levenswerk. Maar nog hooger eeregewaad zou hem wachten. Een vreugdeschal ging over Haarlem's diocees, toen zeven jaar geleden Prof. Aengenent door Rome werd aangewezen als de graag-geziene opvolger van den grooten bisschop Mgr. Callier. De muziek van fluit en harp was niet van de lucht om zijn beminden naam te prijzen, te eeren, te vieren. De sociale priester was de sociale bisschop geworden, „Justitia et Pax", de deviezen van zijn priesterlijk leven werden nu ook de ernstige woorden in zijn bisschopswapen. De deur van zijn paleis werd voor allen opengezet, die tot hem wilden komen om zijn vaderlijk woord en bemoediging van gerech tigheid en vrede te hooren. Vreugde en blijdschap zijn hem rijkelijk toegekomen, die zelf altijd vreugde en blijd schap om zich wist te verspreiden. Zeker in zijn zwaar zorgelijk leven als Opperherder der zielen van zijn groote diocees zijn hem geen teleurstellingen en verdrietelijkheden bespaard gebleven, maar de mond van dezen beminnelijken mensch en vader bleef lachen, zijn oog den zonne schijn van liefde en genegenheid bewaren. Joo zullen wij zijn beminden en geëer- biedigden naam onvergetelijk en eeuwig be waren nu op dezen triesten dag de trotsche torens van Haarlem's kathedraal, die hij mocht afbouwen, rouw kleppen over zijn ontijdigen dood en ons bedrukkend beduiden, dat de hoopvolle verwachting, die wij de laatste dagen nog omtrent zijn behoud en herstel koesterden, niet meer in vervulling is gegaan. Mgr. Joannes Dominicus Joseph Aengenent is niet meer. Moge hij de gerechtigheid en vrede, die hij zijn leven lang heeft voorgestaan, in God's zalige eeuwigheid gevonden hebben. Zoo is dan vannacht toch nog betrekke lijk onverwacht want de hoop blijft tot het laatste oogenblik leven de ontstel lende mare door het land gegaan, dat mon seigneur Aengenent was overleden. Maar wij, die in de onmiddellijke nabij heid van het ziekbed verkeerden, hadden het einde zien naderen. Gistermorgen reeds constateerde de behan delende geneesheer, dr. Hoge, dat de hooge •lijder hard achteruitging en dat het einde feitelijk elk oogenblik te verwachten was. Mgr. was geheel uitgeput. In weinige da gen had de ziekte zijn laatste krachten ge sloopt. Zijn geest bleef echter helder. In de morgenuren verzocht monseigneur zijn secretarissen voor de laatste maal bij hem te ontbieden. Dezen, de zeereerw. heeren Agterof en Bank, begaven zich on middellijk naar de Mariastichting, waar zij bij het ziekbed werden toegelaten. Hoewel het spreken monseigneur toen reeds groote inspanning kostte, wisselde hij toch nog verschillende vriendelijke woorden met zijn secretarissen. In den namiddag werden de huisgenooten van monseigneur, het personeel van het bis schoppelijk paleis, aan het ziekbed ontboden. Voor elk hunner had mgr. nog enkele har telijke en troostende woorden en met in spanning van zijn laatste krachten schonk hij hun zijn bisschoppelijken zegen. Later op den dag werden het kapittel en de familieleden van mgr. gewaarschuwd. Voor de laatste maal zag de bisschop zijn meest getrouwe en oprechte vrienden en medewerkers rond zijn ziekbed verzameld. Zijn krachten waren echter reeds zoozeer afgenomen, dat hij slechts luttele woorden vermocht te uiten. De familieleden alsmede de hoogeerw. deken van> Haarlem, pastoor Sondaal en dr. Hoge bleven tot diep in d'en nacht het ziekbed omringen met ontroeren de maar helaas vergeefsche zorg. Schijnbaar was Mgr. Aengenent in de laatste avonduren buiten kennis, maar wan neer er aan zijn sponde de gebeden der ster venden werden gezegd, zagen de ontroerde getuigen van zijn laatste oogenblikken zijn lippen medebewegen. Omstreeks 12 uur trad de doodstrijd in zijn laatste stadium. Woorden werden niet meer gewisseld maar voortdurend stegen gebeden op rond het sterfbed van den kranke. Mgr. Aengenent werd in het laatste uur vrij hevig door benauwdheid gekweld. Tegen half twee nam deze af en gaf Z.H. Exc. te midden van zijn familieleden den geest. Hedenmorgen had het bericht dat de bis schop ontslapen was, reeds door geheel Haarlem de ronde gedaan. Katholiek Haarlem, dat den bisschop da gelijks in zijn midden had mogen zien, was diep getroffen en gaf daaraan op sobere maar indrukwekkende wijze uiting. Overal zag men hoe de vlaggen halfstok werden geheschen, vele voorzien van een paarsen rouwwimpel. Voor de Mariastichting, waar de vlag eveneens halfstok hing, groepten voort durend belangstellenden samen, die het droeve nieuws met ernstige en gedempte stemmen bespraken. In de eerste morgenuren stroomden reeds uit alle deelen des lands bewijzen van deel neming het stille bisschoppelijk paleis bin nen. Vaardige handen waren daar reeds doende de groote ontvangzaal recht tegen over den ingang van het paleis in een chapelle ardente te veranderen. Zwaar rouwfloers werd langs de hooge wanden gedrapeerd en tegen den achtermuur werd een klein altaar opgericht. Onder hen, die vanmorgen door een per soonlijk bezoek aan het paleis van hun deelneming blijk gaven, bevonden zich o.m. de Commissaris der Koningin in de pro vincie Noord-Holland, Jhr. mr. dr. A. Röell, de burgemeester van Haarlem, de heer Maarschalk en vele parochiegeestelijken uit Haarlem en omgeving. Voorts kwamen reeds vele telegrafische bewijzen van deelneming in, o.m. van Z.H. Exc. mgr. A. F Diepen, bisschop van 's-Her- togenbosch, mgr dr. B. Eras, procurator van het Ned. Episcopaat te Rome, Z.H. Exc. mgr. Micara, apostolisch nuntius te Brus sel, den hoogeerw. pater L. Sant, C.ss.R., provinciaal der Paters Redemptoristen, van Z. Exc. den minister van Justitie, mr. van Schaik, van oud-minister mr. Aalberse, van den heer Cornelissen, bibliothecaris der R.K. Universiteit te Nijmegen, van den vicaris en de secretarissen van het aartsbisdom, van den weleerw. heer Hendriks, een neef van mgr. Aengenent alsmede van de Ned. R.K. journalistenvereeniging en van der. Kath. Ned. Boeren- en Tuindersbond.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1935 | | pagina 1