de uitvaart van z. h. exc.
MGR. AENGENENT.
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
Indrukwekkende plechtigheid in
Haarlem's kathedraal.
58ste JAARGANG.
ZATERDAG 7 SEPTEMBER 1935
No. 17349
BUREAU: KOEMARKT 4, SCHIEDAM
TELEFOON ÏNTERCOMM. No. 68085
ONTROERENDE LIJKREDE
VAN MGR. TASKIN.
Groote belangstelling uit heel
het land.
A
DEELNEMING VAN H. M.
KONINGIN.
DE
Schrijven aan het Kathedraal
Kapittel.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
9
Onder waarlijk overweldigende belang
stelling van geestelijkheid en geloovigen is
hedenmorgen het stoffelijk overschot van
Haarlem's diep betreurden bisschop, Z. H.
Exc. Mgr. J. D. J. Aengenent, wiens over
lijden het Haarlemsch diocees in diepen
rouw heeft gestort, ten grave gedragen. Voor
de laatste maal hebben geestelijkheid en ge
loovigen zich in de majestueuze kathedraal,
waar in het ontzagwekkend, met rouwfloers
omhangen hoogkoor de statige katafalk was
geplaatst, rond de doodsbaar van hun be
minden geestelijken leider geschaard.
Van schooner en indrukwekkender plech
tigheid is de Kathedrale Kerk van de bis
schopsstad in lange jaren geen getuige ge
weest.
De sierlijke spitsbogen, die het hoogaltaar
in een breeden halven cirkel omringen,
waren met rouwfloers behangen en ook het
priesterkoor was met een zwart rouwtapijt
bedekt.
Grys viel door de hooge vensters in de
kathedraal de grauwe somberheid van den
triesten herfstdag over de stoeten van gees
telijke en burgerlijke hoogwaardigheidsbe-
kleerders, die uitgelezen schare van ver
tegenwoordigers en vertegenwoordigsters van
heel het georganiseerd katholieke leven in
het bisdom Haarlem, van de kloosterorden
en religieuze congregaties en de ontzag
lijke menigte geloovigen, die de weidsche
ruimte van de Kathedrale kerk, met zijn
schier eindelooze rijen van banken en stoe
len en zijn zware, majestueuze omhoog-
stierende pilaren, tot in de uiterste hoeken
vulde.
Omstuwd door de hoogere geestelijkheid
van het bisdom was in het midden van het
hoogkoor de zwaar gedrapeerde baar, waar
op de witte mijter rustte, opgericht, om
geven door zes hooge en zware koperen
kandelaars waarop lange waskaarsen waren
gestoken, die nog niet brandden. Het hoog
altaar, met het hooge koperen kruis en de
zes statige kandelaars, was in een strakke,
indrukwekkende soberheid, geheel in over
eenstemming met het karakter van de groot-
sche rouwplechtigheid die om tien uur in
den morgen een aanvang zou nemen.
Regenvlagen joegen door de straten der
bisschopsstad uit de loodgrijze wolken, die
van den westelijken einder aandreven over
Mgr. Möllmann, vicaris-generaal van het
Haarlemsche diocees bij de St. Havo te
Haarlem voor de plechtige uitvaart van
den Bisschop.
de hooge torens der kathedraal, toen, vroeg
reeds, het kerkgebouw zich begon te vullen.
De geestelijke en burgerlijke autoriteiten
werden ontvangen in de pastorie der St.
Bavo-kathedraal aan de Leidschevaart, van
waar zij naar hun plaatsen in de kerk werden
geleid. Buiten op straat, waar een sterke
politiemacht op de been was en op voor
treffelijke wijze zorg droeg voor de hand
having van de orde, bevond zich een enorme
menigte belangstellenden, die de aankomst
der bisschoppen en der wereldlijke autori
teiten gadesloeg.
De vele honderden overige genoodigden,
vertegenwoordigers van nationale, diocesane
en plaatselijke katholieke organisaties wer
den door de ordecommissarissen naar de
voor hen gereserveerde plaatsen in de ka
thedraal geleid.
Eerst daarna, ongeveer een kwartier vóór
den aanvang der rouwplechtigheid, werden
de niet van een kaart voorziene belangstel
lende geloovigen, die voor de kathedi'aal een
lange file hadden gevormd, in het vrijge
geven gedeelte van de kerk toegelaten.
Toen dan ook omstreeks tien uur de plech
tige lauden een aanvang namen, was er in
de ontzaglijke ruimte van de kathedraal
geen plaats meer onbezet.
Het priester- en hoogkoor bood, dank zij
de kleurenpracht der gewaden van de gees
telijke hoogwaardigheidsbekleeders, waarin
het glanzende paars van de bisschoppelijke
mantels domineerde, een overweldigend
schouwspel van sombere weelde.
het hoogkoor.
Op de eerste rij der kanunnikenbanken,
die in een wijden boog het hoogaltaar om
geven, hadden plaatsgenomen de hoogeerw.
en doorluchte heer Mgr. H. J. M. Taskin,
kapittelvicaris, de hoogeerw. heeren kanun
nik J. v. Heeswijk, deken van Rotterdam,
kanunnik L. Westerwoudt, plebaan van het
kathedraal kapittel, kanunnik Mgr. Th. W.
Pichot, vicaris-generaal van den overleden
bisschop, kanunnik J. Aalberse, officiaal van
het bisdom, kanunnik J. Niekel, directeur
van het Philosophicum te Warmond, de
eere-kanunniken Mgr. prof. dr. Th. J. Beij-
sens, oud-hoogleeraar aan de Universiteit
te Utrecht, W. P. H. Jansen, rustend pastoor
te Den Haag, J. v. d. Ven, pastoor te Sche-
veningen en L. T. Stolk, rustend pastoor
te Amsterdam, voorts de hoogeerw. heeren
Mgr. dr. B. J. Eras, protonotarius apostolicus
en procurator van het Nederlandseh epis
copaat te Rome, Mgr. C. A. W. de Gruyter,
Mgr. Th. M. Bekkers, Mgr. P. Groenen, di
recteur van het Katholiek Indisch Bureau,
Mgr. dr. Th. Verhoeven, directeur van het
Katholiek centraal bureau voor onderwijs
en opvoeding, Dom F. M. Janssens O.Cist.,
generaal abt van de orde der Cisterciënsers,
Dom J. Huyben O.S.B., overste van de Abdij
van Egmond en Mgr. W. v. Dinther O.S.C.,
magister generaal van de orde der Kruis-
heeren. Op de tweede rij der kanunniken-
banken hadden plaats genomen de hoog
eerw. pater H. A. Stocker O.Prem., prelaat
van de abdij van Berne, de hoogeerw. heeren
C. v. d. Tuyn, oud-secretaris van het bis
dom en deken van Den Haag, N. L. A. Am-
merlaan, regent van het seminarie Hage-
veld, J. IJzermans, provisor, p. fr. J. Reynen-
berg O.F.M., biechtvader van Mgr. Aen
genent, de secretarissen van verschillende
aanwezige bisschoppen en verder de pas
toors van Haarlem en rector Van Zon.
Aan weerszijden van het Hoogaltaar wa
ren geknield H.H.H.H.E.E. Mgr. dr. J. de
Jong, titulair aartsbisschop van Rusio,
coadjutor en vertegenwoordiger van Mgr. J.
H. G. Jansen, aartsbisschop van Utrecht,
Mgr. A. F. Diepen bisschop van 's Hertogen
bosch, Mgr. dr. G. Lemmens, bisschop van
Roermond; Mgr. J. Biermans, titulair bis
schop van Gargara en superior generaal van
ae congregatie van Mill Hill te Londen, Mgr.
mets> titulair bisschop van Gangra en
dr Ta??st?^ch delegaat van Perzië; Mgr.
iSmit> titulair bisschop van Paralus
en kanunnik van den St. Pieter, Mgr. dr.
vS ers' titulair bisschop van Diocle-
Mcrr Hr 1ST a^0Sti°'liscl1 vicaris van Rabaul,
F- 1 a ivrU X' oud aP°stolisch vicaris
van Finland, Mgr. I. P. j. Verriet ütulair
bisschop van Eleutheone en apostolisch vi-
varis van Curacao, Mgr. H. J. Paulussen,
titulair bisschop van Pomaria, apostolisch
vicaris van Kumasi, Mgr. C. Dubbelman
De aankomst van de Bisschoppen aan de kathedrale kerk te Haarlem voor de plechtige uitvaart van Z. H. Exc. Mgr.
J. D. J. Aengenent. Links Z. H. Exc Mgr. AF. Diepen, bisschop van 's-Hertogenbosch, rechts Mgr. dr. J. de Jong,
Coadjutor van het aartsbisdom.
apostolisch prefect van Jubbelpore en Mgr.
dr. H. Mekkelholt.
Meer naar het midden van het priester
koor knielde Z. H. Exc. Mgr. Arrigoni, char
gé d'affaires a.i. voor Mgr. Micara, aposto
lisch nuntius te Brussel.
Voorts hadden op het priesterkoor plaats
genomen aan den linkerkant de eere kamer
heer van Z.H. den Paus, de heer H. Hey-
meyer van Heemstede en H. baron van
Lamsweerde, beiden Maltezerridder, in
vol ornaat.
Aan weerskanten van de baar waren ge
knield de hoogeerw. paters provinciaal C-
Hoyng O. M. C., dr. N. Poelman, P. Stein
O.F.M., B. Heyboer S.J., v. Esser S.J., Basi-
lius Schaab O.P., A. P. h. Keulers O.C.D..
dr. Athanasius O.Carm., dr. Anacletus O.M.
Cap., dr. N. de Wit O.E.S.A., D. Bongers
C.P., dr; M. Hupperts S.MaÜ.', N. Verhoeven
M.S.C., A. Saut C.s.s.R. en H. Finke S-C-J.,
voorts de hoogeerw. heeren deken C. J.
Boekhorst, A. H. M. J. Homulle, B. M. J. v.
Rooy, J. P- Huibers, J. H. W. Borsboom, E.
P. Rengo, C. M. J. Jonckbloedt, G. J. M.
Maat, J- M. Lucassen, P. J. C. Schraag, A.
Hollenberg, J. m. Heiligers, G. Kuys, L. Dolle
en J. Th. Jacobs alsmede de klasgenooten
van Mgr. Aengenent, de zeereerw. heeren
J. v. Vastenhoven, A. G. Rhee, J. Snel, J.
Nuyen, P. de Kok en H. v. Baaren, de pro
fessoren van Warmond en Hageveld de zeer
eerw. heeren M. A. Jansen, dr. N. Steur, P.
Stammeyer, C. v. Trigt, A. Cléophas, dr. N.
Th. Greitemann, J. J. Hennemann, J. Lauw-
rier, J. Starrenburg, P. J. Heskes, L. Wolf,
Z. de Korte en J. P. Verhaar.
Verder merkten wij hier nog op den zeer
eerw. heer Brüggemann, archivaris van het
bisdom, den zeereerw. heer G. v. Niekerk,
pastoor van Overveen en de kapelaans, H.
Heyink, Alkemade, en E. Deternjeyer, den
zeereerw. pater Aengenent O.S.A. en den
weleerw. heer P. Hendriks, neven van Mgr.
Aengenent.
Voor de communiebank hadden op drie
rijen stoelen de familieleden van Mgr.
Aengenent plaats genomen.
De zeereerw. heer Th. Beukers leidde van
af het hoogkoor den volkszang tijdens de
kerkelijke plechtigheid.
In het schip der kerk.
Op de eerste stoelenrijen in het midden
schip der kathedrale kerk hadden plaats ge
nomen de Nederlandsche regeering en ver
tegenwoordigers van de regeeringen van
onderscheidene landen.
Wij merkten hier op Z.Exc. mr. J. R. H. v.
Schaik, minister van Justitie met zijn echt-
genoote, Z.Exc. prof. dr. ir. H. C. J. M. Ge-
lissen, minister van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart met zijn echtgenoote; Z.Exc.
mr. dr. L. N. Deckers, minister van Land
bouw en Visscherij; Z.Exc. mr. Slingenberg,
minister van Sociale Zaken met zijn echtge
noote; Z.Exc. Jhr. mr. Ch. J. M. Ruijs de
Beerenbrouck, voorzitter der Tweede Ka
mer; de ministers van Staat Z.Exc. Jhr. mr.
dr. H. A. v. Karnebeek, Commissaris van H.
M. de Koningin in Zuid-Holland; Z.Exc.
prof. Mr. p. j. m. Aalberse en Z.Exc. Jhr.
N. O. v. Nispen tot Sevenaer, oud-gezant
van het Vaticaan en den oud-minister mr. H.
P. Marchant.
Voorts zagen wij hier de heeren Felix Or-
sini und Rosenberg, zaakgelastigde van Oos
tenrijk, L. Arduini, consul-generaal van
Italië te Amsterdam, die Z. Exc. den Ita-
liaanschen gezant, F. M. Taliani, vertegen
woordigde en Colonel Lespinasse Fonsegrive,
militair attaché van Frankrijk te 's-Graven-
hage, als vertegenwoordiger van den Fran-
schen gezant, Exc. Baron d'Arnauld de Vi-
trolles.
H.H. E.E. de gezanten van Polen, België
en Denemarken hadden wegens verblijf bui
tenslands bericht, tot hun spijt verhinderd
te zijn den plechtigen uitvaartdienst bij te
wonen.
Voorts waren in het middenschip der kerk
aanwezig talrijke katholieke leden van de
Eerste en Tweede Kamer der Staten-Ge-
neraal, van Ged. Staten van Noord- en Zuid-
Holland en Zeeland, de leden van den Hoogen
Raad der Nederlanden, prof. dr. B. M. Ta
verne en dr. W. J. Berger, een dertiental St.
Gregoriusridders, in vol ornaat of met het
groote eereteeken. Verder Jhr. mr. dr. A.
Röell, commissaris van H.M. de Koningin
in de provincie Noord-Holland, de heeren
C. Maarschalk, burgemeester van Haarlem,
jhr. mr. C. J. den Tex, burgemeester van
Bloemendaal, mr. Th. A. Westra, gemeente
secretaris van Haarlem, en verschillende
wethouders van Haarlem, de directie van
„De Maasbode", talrijke professoren en
hoogleeraren van in het bisdom gevestigde
rijksuniversiteiten en hoogescholen en van
de universiteit van Amsterdam.
Voorts zaten hier de vertegenwoordigers
en vertegenwoordigsters van de voornaam
ste nationale, diocesane en plaatselijke or
ganisaties, o.m. van de R.K. Nationale Fede
ratie „Het Wit-Gele Kruis", den hoofdraad
der St. Vincentiusvereeniging, den Katho
lieken Radio Omroep, het Liefdewerk Oud
Papier, de Alg. R.K. Werkgeversvereeniging,
het R.K. Werkliedenverbond, den Ned. R.K.
Boeren en Tuindersbond, den R.K. Ned.
Middenstandsbond, de R.K. Ambtenaars-
vereeniging, het Gezelschap van den Stillen
Omgang, de R.K. Reclasseeringsvereeniging,
de R.K. Vereen, tot Bescherming van meis
jes, den R.K. Blindenbond „St. Odilia", den
R.K. Vrouwenbond, den R.K. Bond voor
groote gezinnen, de Kath. Jonge Werkge
versvereeniging, de Alg. R.K. Officierenver-
eeniging, de R.K. Vereen, van Handelsreizi
gers, het R.K. Centraal Bureau voor onder
wijs en opvoeding, den Ned. R.K. School
raad, het hoofdbestuur der Nederlandsche
Katholiekendagen, de R.K. Vereeniging voor
Hooger Politiepersoneel in Nederland, den
R.K. Bond voor Overheidspersoneel, den
R.K. Politiebond St. Michaël, den R.K. Vre-
desbond, de Alg. Kath. Kunstenaarsvereni
ging, den Diocesanen Jeugdraad in het bis
dom Haarlem, het R.K. Juvenaat in het bis
dom Haarlem, het Centraal Verband van
St. Franciscus liefdewerken, het St. Francisca
Romana Liefdewerk, den Diocesanen Haar-
lemschen Voetbalbond, den Diocesanen Gym-
nastiekbond, het diocesaan Kruisverbond
voor de jeugd, den diocesanen Mariabond
voor de jeugd, de mannelijke Jeugdbewe
ging voor Katholieke Actie, de Katholieke
Kinderuitzending, de vrouwelijke jeugdbe
weging voor katholieke actie „de Graal", de
Vereeniging van Hoofden van R.K. Scholen,
de diocesane Vereen, van R.K. Bijzondere
onderwijzers, den R.K. Diocesanen Maria
bond, het R.K. diocesaan Kruisverbond, den
R.K. Volksbond in het bisdom Haarlem, den
diocesanen Land- en Tuinbouwbond en tal
rijke plaatselijke corporaties op cultureel,
sociaal en charitatief gebied.
Op de tribune der Kathedrale kerk kniel
den de vertegenwoordigers en vertegenwoor
digsters van talrijke in het bisdom geves
tigde religieuze congregaties en instellingen.
De plechtige Lauden.
Terwijl de kerk vol stroomde, begon het
machtige orgel der kathedrale kerk zacht
te spelen en de zilveren klanken van het
instrument trilden onder de hooge gewel
ven.
Om tien uur precies betraden Z. H. Exc.
Mgr. P. Hopmans, bisschop van Breda en
de hem assisteerende geestelijken het pries
terkoor en namen de plechtige Lauden een
aanvang.
Zacht gonsden de woorden van het Pater
noster en het „Ave Maria" door de weid
sche ruimte van het kerkgebouw, waar de
geloovigen in doodsche stile en met ge-
Ten paleize werd hedenmorgen het vol
gende schrijven ontvangen van den parti
culier secretaris van H.M. de Koningin:
H.M. de Koningin, momenteel in het bui
tenland, draagt mij op, om het Hoogwaardig
Kapittel van de Kathedrale kerk St. Bavo
de oprechte deelneming van H.M. te betui
gen met het overlijden van Z.H. Exc. mgr.
J. Aengenent, bisschop van Haarlem, welke
droevige tijding H.M. met leedwezen ver
nam.
Met betuiging van de meeste hoogachting
heb ik de eer te zijn,
de particulier secretaris
van H.M. de Koningin,
(w.g.) v. HEEMSTRA.
spannen aandacht de plechtigheden volgden.
In statigen beurtzang wisselden de anti-
phonen en psalmen elkaar af. Schoon en
machtig golfden de gewijde gezangen over
de hoofden der neergeknielde, duizendkop
pige menigte, door welke een huivering van
ontroering voer.
De H. Mis van Requiem.
Onmiddellijk daarop droeg Z.H. Exc. Mgr.
P. Hopmans, bisschop van Breda, de plech
tige H. Mis van Requiem op met dezelfde
assistentie als bij de lauden.
Hoewel getemperd door het rouwfloers
waarmede het priesterkoor omgeven was,
was deze plechtigheid er een van majes
tueuze schoonheid en grootsche waardig
heid.
Als presbyter-assistens fungeerde de
hoogeerw. heer mgr. M. Möllmann, vicaris-
generaal van den overleden bisschop; Troon-
diaken waren de hoogeerw. heeren mgr.
Dr. G. C. v. Noort, deken van Amsterdam
en M. Wijtenburg, kanunniken van het ka
thedraal kapittel.
Diaken der H. Mis was de hoogeerw. heer
J. Dankelman, eere-kanunnik en deken van
Delft, subdiaken de hoogeerw. heer H. Son-
daal, eere-kanunnik en deken van Haar
lem.
De lagere assistenties waren als volgt
verdeeld: ad candelam, de zeereerw. pater
Roorda O.F.M., pastoor van de kerk van
den H. Antonius, ad ampullas, de zeereerw.
heer H. v. Dijk, pastoor van de kerk van
de H.H. Elisabeth en Barbara, ad librum,
de zeereerw. heer F. C. v. Beukering, pas
toor van de kerk van den H. Jozef, ad gre-
miale, de zeereerw. heer L. Schalke, pas
toor van de kerk van de H. Liduina, ad mi-
tram, de zeereerw. heer J. de Vlieger, pas
toor van de kerk van O. L. Vrouw van den
H. Rozenkrans en den H. Dominicus, ad
turibulum, de zeereerw. heer Rector van
Zon, allen te Haarlem.
Het zangkoor der -kathedrale kerk voerde
onder leiding van den heer J. Schouten de
Gregoriaansche gezangen van de H. Mis op
indrukwekkende wijze uit.
In afwisseling met het zangkoor zong het
volk, onder de bezielende leiding van den
zeereerw. heer Beukers, pastoor te Leiden
het Kyrie, de Dies Irae, het Sanctus, het
Benedictus en het Agnus Dei. Statig en
massaal stegen de gezangen op uit de over-
vulde rijen der kathedraal, de hooge ge
welfde ruimten der kerk vullend met hun
klankvolume.
Deze momenten van den liturgischen
dienst waren van een sublieme schoonheid.
Aan het einde van de H. Mis besteeg de