KABOUTER
HET PANGERMANISTISCH STREVEN
VAN HET DERDE RIJK.
PAS OP DIE JAS!
DONDERDAG 30 JULI 1936
DE AUTOSTRADA NAAR
DE RESIDENTIE.
Luchtreis, die niet meer den meesten
tijd op den grond vordert.
ONZE PRIESTERS VOLKSVERDOM-
MERS EN LANDVERRADERS.
SCHOONHOVEN.
TEGEN HET COMMUNISME
„GEEN BLOEMEN."
HET WEGENNET IN DE
BETUWE
BACONFABRICAGE.
De basis ontbreekt.
Een groot en dreigend gevaar
voor geheel Centraal-
Europa en speciaal
voor Hongarije.
„HEIL HITLER" IN EEN KIES
DISTRICT.
vr
MILLIOEN WESPEN MAKEN
EEN LUCHTREIS.
ïyk.
SOVJET-VLIEGVELD OP
TATRA
DEN
DORP in LETLAND DOOR BRAND
VERWOEST.
de olympische fakkel.
WIE vandaag den dag „Schiphol"
hoort zeggen, denkt terstond
aan een prachtig geoutilleerde, behoor
lijk bereikbare luchthaven. Het is
anders geweest. De jaren worden nog
niet met tientallen geteld, dat een
bezoek aan Schiphol een expeditie
beteekende.
De eerste hindernis, welke moest worden
genomen, was de uiterst smalle schutsluis-
brug aan het eind van den Overtoom. Ver
volgens beleefde men een reeks voorhistorische
verkeersgeneugten op den slingerenden Sloter-
weg, waar de paardentram aan een kant van
den weg reed en een wisselpunt had, dat, wan
neer het op wisselen aankwam, het heele ver
keer vastzette. De situatie veranderde voor
de weggebruikers niet, toen het paard werd
vervangen door een Ford, die voorop het woord
„tram" droee als een waarschuwing dat zij
niet kon uitwijken. Was het dorp Sloten be
reikt, dan moest de smalle draaibrug over de
Ringvaart worden genomen, waarna men be
landde op den kuilenrijken weg langs de Ring
vaart. Met dezen tocht was al gauw een uur
gemoeid.
Aanzienlijke verbeteringen.
De jaren hebben wel een aanzienlijke ver
betering gebracht door de uitvoering van de
rijks- en provinciale wegenplannen. De wegen
van Den Haag, Rotterdam, Utrecht, Amers
foort, Hoorn, Alkmaar en Haarlem naar Am
sterdam zullen voor zoover zij nog niet reeds
tot uitvoering kwamen, binnen afzienbaren
tijd worden aangelegd of gereconstrueerd.
Deze wegen, die op de hoofdstad straalsge
wijze aanloopen zijn onderling verbonden door
kringwegen, die de beteekenis der radicale
wegen niet weinig verhoogen.
De binnenste dezer kringwegen is de Spaarn-
wouderdwarsweg, die in de Haarlemmermeer
van Haarlem, naar Schiphol voert. In 1928
werd hij verbreed, waarmede de eerste stap
was gezet op den weg tot verbetering der
communicatie tusschen de hoofdstad en haar
luchthaven. Onlangs kon deze verbinding door
de openstelling van de nieuwe groote draai
brug op de plaats van het oude fort Schiphol,
worden doorgetrokken naar Amstelveen en
naar den Amstel in de richting Ouderkerk.
Het verdere tracé loopt via Duivendrecht
naar Diemen, waar men nabij den Diemer-
plas reeds den oprit naar de toekomstige brug
over de Weespertrekvaart kan ontwaren.
Door dezen weg wordt eenerzijds vanuit
Haarlem en Kennemerland, anderzijds vanuit
het Gooi- en Eemland Schiphol bereikt
Een tweede kringweg loopt Zuidelijker dan
de eerste. Hij begint te Heemstede en leidt via
Hoofddorp en Aalsmeer over Uithoorn en Vin-
keveen naar Loenen en Hilversum. Het Gooi,
:ios<Jat van dezen weg waarvan verschillende on-
derdeelen gereed zijn, veel voordeel kan heb
ben, krijgt ook nog een betere verbinding met
jjsb de Hoofdstad in Diemen aansluitend op den
-- -eersten kringweg, door den nieuwen provin
cialen weg door Weesperkarspel, waarvan het
gereconstrueerde Weesper zandpad deel uit
maakt.
Maar het grootste profijt voor Schiphol ligt
toch voorshands in den rijksweg van Amster
dam naar Den Haag, welke aan de Noord-
Westzijde langs de nieuwe uitbreiding van de
hoofdstedelijke luchthaven zal loopen. In het
onlangs opengestelde gedeelte van Amster
dam naar den Spaamwouderdwarsweg heeft
men een voorproef hoe de autostrada naar de
Residentie een verkorting zal beteekenen in
vergelijking tot de thans af te leggen tra
jecten. Thans is men in een half uurtje over
een goeden weg in het hartje van Amsterdam.
Is de weg door de Haarlemmermeer klaar,
dan kunnen de luchtreizigers binnen het uur
hun bestemming in Den Haag hebben bereikt.
Zoo wordt geleidelijk, door den aanleg van
een snelwegennet, de anomalie uit de wereld
geholpen, dat een luchtreis den meesten tfld
op den grond vordert
Zeer geachte Redactie,
Inderdaad, met stijgende verwondering en
verbolgenheid, aldus een vorige inzender,
lazen ook wij, de gewraakte bewering des
heeren Mussert.
O, redelooze haat, in radelooze harten, van
schier reddelooze „grijpers" naar de macht,
van den totalen Staat.
We begrijpen, de tot nog toe rustige en
tactische houding van onze Redactie wel,
maar Kath. Nederland mag o.i. niet op z'n
lauweren gaan zitten, bij zulk een grofheid,
bij zulk een beleediging, van door ons ge-
eerde mannen, gezalfden des Heeren. zwoe
gend over heel den aardbol, tot ons aller heil
en welzijn, de stille, werkers.
We weten wel, zij hebben geen verdediging
onzerzijds noodig, maar toch ondanks dat,
moet onze hand zich gaan strekken, tot be
scherming van onze weldoeners. Onze Wel
doeners naar den geest vooral heer Mussert,
en daardoor, ook onze weldoeners naar de
stof.
En uw grofheid o Mussert, kan slechts een
luid bevel zijn tot mobilisatie van allen, die
niet zijn ingesluimerd, onder uw wispelturig
gefluister, van ja en neen, totdat ge de baas
zijt.
Met als wachtwoord: Handen af, van onze
volksverheffers en landverdedigers, in wier
hoofden en handen meer sociaal vuur, meer
sociale daadkracht brandt, dan in de heele
figuur der Nat. Soc. Beweging.
„Mussert wint nooit" als hij wil opruimen,
hen die duizenden het Licht der Waarheid
deden zien. Wie van ons katholieken, denkt
hierbij onwillekeurig niet aan den vurlgen
apologeet Prof. Otten O.P- Wie staat hierbij
niet peinzend stil bij den grooten moraal theo
loog Prof. Kors? Wie bidt niet voor den grij
zen „bouwer" aan het Godsrijk: Pater Hen-
drichs?
Het doet misschien wat vreemd aan, nu
namen te noemen. Maar we moeten ons eens
beraden, als de vervolging komt. Dan wordt
onze trouw verwacht, door den verborgen God
onzer Altaren, Die Zijn dienaren tot ons zond,
om ons te steunen en sterken tusschen de
wieg en het graf.
Mannen met hemelverdiensten door sociale
liefde (Borromaeus de Greeve) door sociale
rechtvaardigheidszin (Pater Henricus, Henri
de Greeve en anderen) opgeruimd door
Mussert!
Nooit Slechter Bedacht!
Neen, Mussert wint nooit! Dat zal O. L-
Heer ons vergelden. En wy bidden uit dank
baarheid: ,,Van pest en hongersnood en oor
log, verlos ons Heer, maar ook van een Be
weging, die dht in haar schild voert, om
bovengenoemde redenen
En ook hier moet en zal het zwaard der
rede zegevieren, over welken opdringenden
geweldcultus dan ook.
Voorburg, Juli 1936. J. A. DE JONGH.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie)
Mijne Heeren,
Met belangstelling las ik Uw bericht over
het communisme en de organisatie van de
wereldrevolutie van uit Moskou. Maar met
niet minder interesse de berichten die er uit
Spanje binnenkomen. Franco en Mola laten
ons weer eens zien, dat niet alles geslikt be
hoeft te worden. Zouden er in Frankrijk en
België ook niet van dergelijke sterke naturen
zijn? Het doet goed aan dat Franco en Mola
aan het gewroet van die door den haat ge
dreven menschen 'n einde zullen maken. Voor
ons allen is het een voorbeeld en een les, dat
we niet alles moeten en behoeven te slikken.
Gezin, Altaar en Troon zijn ons te lief, en
nemen een alles beheerschende plaats in ons
leven in; dat staan we niet af aan een troep
menschen, die in hun blinden haat noch God,
noch Meester noch Moraal erkennen.
Ik ben maar een eenvoudig werkman, geen
mensch dus die in de krant kan schreven,
maar ik heb een gezin en een Godsdienst en
een Oranje huis, waarvan ik houd en voor alle
drie wil ik vechten tot ik er bij neer val en
zoo zijn er duizenden anderen, die dat ook
willen. Als men de berichten uit Frankrijk
en België leest, dan spant zich de vuist samen
om een denkbeeldigen knuppel en dan zou men
op die bende eens flink los willen slaan. Toe
huisvaders, gij die allen zooveel hebt wat U
lief is, geeft eens antwoord op mijn ontboe-
beming. Laat U niet vertrappen. Als ze ons
onder den voet krijgen is het leed niet te
overzien. Laten we er als het noodig wordt
▼oor vechten gelijk in Spanje, maar terug naar
het heidendom der vroegste tijden en mis
schien nog erger, dat moeten we nooit dulden.
Vertrouwende dat deze weinige woorden
weerklank zullen vinden teekent beleefd,
EEN HUISVADER
Herhaalde malen kan men in kennisgevin
gen van overlijden lezen „Geen bloemen", het
welk voor overblijvenden van verschillende
rang en stand, zoo langzamerhand een soort
slagzin geworden is.
Laten wij Katholieken, toch niet het overige
twee-derde deel der Nederlanders hiermede
afstooten. Neen, alles op zijn tyd, zonder over
drijving, niets afschaffen. Integendeel, alles
zooveel mogelijk door laten gaan naar eigen
draagkracht, dan zijn er minder comité's voor
werkverruiming noodig.
JAN v. d. STEEN Jr.
WEGEN KRIMPENERWAARD
Bij het gemeentebestuur is bericht binnen
gekomen, dat het Hoogheemraadschap de
Krimpenerwaard besloten heeft, om wanneer
het Wegschap niet tot stand mocht komen
of wel wanneer het Wegschap bij totstand
koming de voorgenomen werken niet, of niet
geheel op de oorspronkelijk gedachte wijze,
zooals bekend gemaakt aan de Raden van de
gemeenten, welker toetreding tot het Weg
schap is gevraagd, zal uitvoeren, in 1937 alle
bij het Hoogheemraadschap in beheer en on
derhoud zijnde wegen en dijkskruinen van een
teerslijtlaag te voorzien en het wegdek als
teerwegdek te onderhouden, in verband waar
mede de toegezegde subsidie aan de Provincie
vanzelfsprekend zal moeten komen te ver
vallen.
BURGERLIJKE STAND.
GEBOREN: Arie G., zoon van C. Rietveld
en J. de Groot.
OVERLEDEN: M. de Zeeuw, weduwe van
D. L. Reijnen.
GESLAAGD
De heer J. A. Rijnberg, onderwijzer aan
de openbare Ulo-school slaagde voor het
examen akte Duitsche L.O. te 's-Gravenhage.
Voor het Mercurius-examen Duitsche Han
delscorrespondentie slaagde de heer Jaap
Hoogendijk, beiden alhier.
D. O. S.
Zaterdagavond geeft de gymnastiek- en
athletiekvereeniging D.O.S. een openlucht
uitvoering op het Basti'on. Aan deze uitvoe
ring gaat een marsch door de stad, met mu
ziek van TAVENU vooraf. De stoet met mu
ziek wordt om 6 uur opgesteld op het Bastion.
De Goudsche keurploeg verleent aan deze uit
voering haar medewerking.
OUDSTE INWONER OVERLEDEN.
In den ouderdom van 96 jaren is alhier de
oudste inwoner, de heer G. Regtdoorzee Greup
overleden. Bij de oudere stadgenooten was de
heer Regtdoorzee Greup algemeen bekend en
geacht, daar zijn naam een bekenden klank
had in de zilver-industrie. Zijn fabriek, een
der grootste bedrijven destijds, was gevestigd
in de Korte Weistragt. Na een langdurige
afwezigheid, was hij sinds kort weer hier ko
men wonen.
BEEN GEBROKEN.
De 72-jarige mej. S. is een ongeval met
een vrij ernstigen afloop overkomen. In haar
woning op de Haven is zij gevallen, waarbij
zij het linkerbovenbeen brak. Per ziekenauto
is zy naar het ziekenhuis te Utrecht over
gebracht.
BOTERMARKT
Op de Woensdagmorgen gehouden boter
markt werd besteed voor goeboter 75 ct. en
voor wëiboter 65 ct. per pond. Aanvoer 60
kg. Handel vlug.
EIER VEILIN GEN.
Waaggebouw: aanvoer 4800 eieren. Kip
eieren 33.50, eendeieren f 2,60 per 100
stuks.
Lopikerstraat: kipeieren 2,953.40; eend
eieren 1,902.60 per 100 stuks. Handel vlug.
VOORZIET U
VAN GOEDE
HULP, HOUDT
STEEDS EEN
BIJ DE HAND.!
In uw blad kwamen de laatste dagen ver
schillende berichten voor over de gevolgen
van de nieuwe inschrijving voor de verwer
king van varkens tot bacon. O.a. heette het
daarin, dat de firma Niers te Epe aan 30
personen en de Uithoornsche baconfabrieken
aan 80 personen ontslag hadden aangezegd.
Over Uithoorn heette het zelfs, dat een ge-
heele gemeente getroffen wordt op één van
de meest vitale punten.
De firma Niers, Epe, gaf ontslag aan 14
personen, van wie enkelen zelfs niet een ge-
heele week werkten. Deze firma verwerkte
nog belangrijk meer varkens voor bacon dan
de Uithoornsche fabrieken. Hoe de Uit
hoornsche firma nu ontslag kan geven aan 80
personen, zal voor menigeen een raadsel zijn.
Ik durf U nu wel reeds voorspellen, dat dit
ontslag niet doorgaat.
De Uithoornsche fabriek genoot evenals
de andere baconfabrieken eenige jaren van
een zeer voordeelig contract (het befaamde
baconcontract) en kreeg bovendien geruimen
tijd varkens van de Centrale beneden den
marktprijs.
Deze fabrieken werden daardoor in staat
gesteld haar zaken uit te breiden ten
van de bestaande slagers, grossiers en vleesch-
warenfabrieken. Het gevolg van deze oneer
lijke concurrentie was o.a., dat verschillende
vleeschwarenfabrieken personeel moesten
ontslaan en vele gezinnen hierdoor werden
gedupeerd.
Hoe tendentieus de berichten overigens ook
zijn, is iedereen duidelijk, die weet, dat bjjv.
de firma Pasman te Steenwijk 7 maal meer
varkens tot bacon verwerkte dan de Uit
hoornsche baconfabrieken, terwijl in die ba-
confabriek in totaal slechts een goede 50 ar
beiders werkten.
De directie der Uithoornsche baconfabrie
ken kan niet ontkennen, wat hier beweerd
wordt. Zij laadt door een dergelijke voorlich
ting van het publiek ,waar zij Minister Dec
kers ook nog in betrok, een niet te dragen
verantwoordelijkheid op zich.
Een prima reflector en een wit achter
spatbord op uw fiets baten niet als er
zoo iets gebeurt I (U weet toch, dat die
witte achterspatborden ook overdag
verplicht zijn?l)
V' OOR de landstreek tusschen
Rijn, Lek en Waal, gewoonlijk
samengevat in den naam „De Betuwev
een centrale land- en tuinbouwstreek
van groot belang, is een goed ontwik
keld en in behoorlijken staat verke^-
rend wegennet niet het minst met het
oog op den snellen afzet van hét kost
bare fijne product, van elementaire
beteekenis.
Het behoeft geen betoog, dat in verband
hiermede in dit sinds eeuwen door water af
gesloten landsdeel dankbaar wordt gewag ge
maakt van de totstandkoming van de vaste
oeververbindingen bij Zalt-Bommel (1933),
Arnhem (1935) en Vianen en Nijmegen (1936)
welke bruggen, zooals verwacht en reeds ge
bleken is, een sterke aantrekkingskracht op
het verkeer uitoefenen. Dit is niet de eeriige
reden, dat het wegennet in de Betuwe vooral
de laatste jaren In het middelpunt der belang
stelling is komen te staan. Daartoe heeft zeker
bijgedragen de omstandigheid, dat men ver
gelijkingen ging maken en zich begon te rea-
liseeren, dat dit gebied met de ontwikkeling
van zijn wegennet langen tijd achter is geble
ven en dat zulks, wat de primaire wegen aan
gaat, nog het geval is. Sedert in 1927, als ge
volg van de invoering van de toenmalige we
genbelasting, de systematische wegenverbe
tering werd ingezet, dus bijna 10 jaren, prijkt
op het rijkswegenplan een centrale weg door
de Betuwe van Gorinchem naar Eist als on
derdeel van de directe verbinding van Rotter
dam met Arnhem en Nijmegen. Hoewel deze
weg de basis, de hartader voor het geheele
wegencomplex in de Betuwe uitmaakt, be
staat hij helaas nog slechts op papier, omdat
het financieel natuurlijk niet mogelijk was en
is ook op het stuk van wegenaanleg en wegen-
verbetering alles in het land tegelijkertijd aan
te pakken. Verwacht mag worden, dat over
2 Va jaar ongeveer de helft van deze ongeveer
100 km. lange route n.l. van Rotterdam tot
den weg VianenWaardenburg, zal gereed
komen- Moge tot ontwikkeling en tot heil van
deze vruchtbare, historische streek en tot
zegen van zijn nijvere, door de tijdsomstan
digheden zwaar getroffen bevolking, de hoop
worden uitgesproken, dat de verdere afwer
king van dezen weg door de Betuwe ter lengte
van een kleine 50 km. en met een totale kos
tenraming van 2Va 4 3 millioen in het vlotst
mogelijke tempo zal kunnen geschieden. Daar
door zal ook een Impuls worden gegeven aan
de bestrijding van de werkloosheid, welke hier
vooral onder de steenfabrieksarbeiders zoo
pijnlijk is, omdat zij naar het zich laat aanzien,
een duurzaam karakter heeft aangenomen.
Het verheer bij de bruggen.
De overige primaire wegen in de Betuwe
zijn: de nieuwe weg van Vianen naar Waar
denburg (een onderdeel van de route Amster
damUtrecht's HertogenboschTilburg en
Endhoven) in het Westen en verder de weg
van Arnhem naar Nijmegen, welke vooral na
de openstelling van de beide bruggen aan de
eindpunten onvoldoende capaciteit heeft om
het verkeer naar behooren te verwerken. Aan
gezien de 6 m. breede rijbaan mede bestemd
is voor het langzame rijverkeer (behalve fiet
sers) gebeurt het thans op de vele drukke uren
onophoudelijk, dat één bespannen voertuig het
rijtempo van het snelverkeer over vele kilo
meters bepaalt. Met behulp van de y2-cent
extra benzinebelasting uit de financiering van
den versnelden bruggenbouw zal met bekwa
men spoed tot versnelde uitvoering van een
nieuwen autosnelweg tusschen Arnhem en Nij
megen kunnen worden overgegaan. De vrij
heid en de veiligheid zoomede de economie van
het gehééle verkeer zullen daarmede zijn ge
diend. Natuurlijk moet het worden betreurd,
dat de nieuwe weg niet tegelijk is gereed ge
komen met de beide bruggen, waardoor het
verkeer zich nog eenige jaren met een totaal
onvoldoende verbinding zal moeten tevreden
stellen. Intusschen neemt met het constatee-
ren hiervan de zaak geen keer en moge alleen
ao verwachting worden uitgesproken, dat hier
uit leering is getrokken met betrekking tot
de toeleidende wegen naar de in aanbouw zijn
de en nog te bouwen bruggen.
Het is te begrijpen, dat de onzekerheid in
zake het tijdstip van gereedkomen van den
centraien primairen weg niet heeft nagelaten
een ongunstigen invloed uit te oefenen op de
verbetering van de overige wegen in de Betu
we. Inmiddels hebben de provincie en de lo
cale wegbeheerders zich voor de secundaire
wegen en een deel der tertiaire wegen vooral
de laatste jaren zoo goed mogelijk geholpen.
In vroeger jaren werd de Betuwe wel eens
het stiefkind van de provincie geheeten, om-
Een stiefof zorgenkind?
dat in de andere streken der provincie (de
Achterhoek, de Veluwe) meer aan wegenver-
betering werd gedaan. In de eerste plaats
werd dit veroorzaakt, omdat elders men eer
der bereid bleek het aandeel, dat de wegbe-
heerder volgens het in Gelderland vigeerende
systeem moest beschikbaar stellen voor aan
leg en onderhoud, op te brengen, maar vooral
kwam dit door de aardrijkskundige gesteld
heid. Immers hebben in de Betuwe tal van
wegen een zeer ongunstig tracé, omdat zij op
de bochtige kronkelende dijken zijn aange
legd. Het tracé van de wegen op de Veluwe
b.v. nadert n.l. 'meer dan in de Betuwe de
voor het moderne verkeer aan de wegen te
stellen eischen en daardoor is de verbetering
of de reconstructie in de Betuwe meestal
kostbaarder dan in andere streken van de pro
vincie, hoewel de ondergrond voor wegenaan
leg niet slecht kan worden genoemd.
Hoe het ook zrj, wat vooral de laatste vier
jaren aan de secundaire wegen in de Betuwe
is verbeterd, toont aan, dat deze streek geen
stief- maar wel een zorgenkind van de pro
vincie is geweest.
Op een enkele uitzondering na nadert n.l.
het secundair wegenplan in de Betuwe geluk
kig zjjn voltooiing.
Tusschen Tiel en Geldermalsen.
Deze uitzondering Is echter de spreekwoor
delijk slechte, voor de betrokken streek wel
héél belangrijke verbinding van Tiel naar Gel
dermalsen over Pijpekast. Administratieve
en waterstaatkundige moeilijkheden hebben de
oplossing onevenredig langen tyd in den weg
gestaan en doen dit helaas nog, al schijnt een
uiteindelijk resultaat in het zicht. Deze weg
is zoo slecht, dat het moeilijk zal zijn in heel
Nederland een tweede te vinden van hetzelfde
soort en hetzelfde belang, dat in zulk een el
lendige conditie verkeert (Rutschbaan!). De
streek verlangt vurig, dat liever vandaag dan
morgen met het urgente werk, de afdoende
verbetering van dien weg zal worden begon
nen en dat dit werk liever morgen dan over
morgen voltooid zal zijn! Een provisorische
verbetering van de verharding met een weg
schaaf en met eenige oppervlaktebehandelin
gen zou zonder groote kosten reeds een tijde
lijke oplossing kunnen vormen.
Volledigheidshalve moge vermeld, dat in
de Betuwe enkele tertiaire wegen zijn opge
nomen in het aanvullend interlocaal wegen
plan van de provincie. Deze wegen worden
gesubsidieerd uit de fondsen, welke de pro
vincie Gelderland telkenjare uit de provinciale
begrooting beschikbaar stelt (gefixeerd op
78.000) voor onderhoud en verbetering van
een net van 350 km- der belangrijkste tertiaire
wegen. Gelderland is een der weinige provin
cies weike dit lofwaardig systeem volgt, even
als het een der weinige is, die telkenjare uit
de provinciale middelen een donatie doet aan
het provinciaal wegenfonds, zij 't dat deze bij
drage geleidelijk onder den drang der tijden
van 2 ton tot 80 mille is moeten worden te
ruggebracht.
(Van onzen correspondent).
ARNHEM
LEGENDA
RIJKSWEGEN
GEPROJECTEERDE
/7\
RIJKSWEGEN
PROVINCIALE
PLAN WE GEN
Aó.-A
OVER B
L EMBOgG
Ï-.20ELMQN
WEGEN AANVULLEND
WEGENPLAN
Andere tertiaire
WEGEN
NED
%*»^T}brtcH+ OOOewA
j»AND£lsr»
URMAISEN
A A R«u j Ml
HHEt
GENT/
N'JMEGBN
WEGENNET IN. DE BETUWE
wrntoAn f t
ecsvAAof
GORINCHEMs-^
Boedapest, 24 Juli 1936.
Onlangs hebben wij gelegenheid gehad, in
twee uitvoerige artikelen uiteen te zetten,
welk een gevaar de groot-Duitsche gedach
te, de zoo succesvol naar het Oosten zich
uitbreidende geestesbeweging van het pan-
germanisme voor centraal-Europa en tege
lijkertijd voor Hongarije vormt. Wij hebben
er toen op gewezen, hoe de in Hongarije
wonende Duitsche minderheden door een doel
matige en nauwkeurig voorbereide propagan
da allengs van de Hongaarsche staatsidee
worden losgemaakt en in de invloedssfeer van
het Derde Ryk getrokken; hoe deze minori
teiten haar werkelijk vaderland steeds min
der in den haar het bestaan gevenden Hon-
gaarschen staat, doch des te meer in het
groot-Duitsche kader zien.
Het is voor de Hongaarsche regeering even
wel een zeer moeilijke taak, tegen deze pro
paganda op te treden. Vaststaat, dat de pan-
germanistische agitatie niet door officieele
Duitsche kringen, noch door persoonlijkheden,
die direct met Duitschland in verbinding staan,
wordt gevoerd. Doch zoodra ook maar het
minste tegen dergelijke acties wordt onder
nomen, worden ia de groot-Duitsche pers
kolommen vol geschreven over een vervolging
van de Duitsche minderheden in Hongarije.
Boedapest mag evenwel zijn vriendschappe
lijke betrekkingen met het Derde Rijk niet
in gevaar brengen en de huidige, zoo gepro
nonceerd Duitsch-gezinde regeering-Goem-
-boes denkt daar wel het minst aan. In dit
verband zou het dan ook zeer begrijpelijk
zijn, als de autoriteiten slechts met tact tegen
de Duitsche agitatie zouden optreden. Vol
komen duister schijnt op het eerste moment
de houding van somm'.yp groepen, die de
officieele kringen zeer nabij staan. Waarom
en hoe het mogelijk is, dat zelfs Hongaar
sche politici schijnbaar baanbrekers voor de
Duitsche ideologie zijn geworden, waar deze
begripsleer ongetwijfeld toch een gevaar be-
teekent voor de Hongaarsche staatsidee, is
een zeer interessante kwestie.
Het valt namelijk niet te loochenen, dat
hier op het oogenblik zekere kringen, leiden
de persoonlijkheden, zelfs persorganen zijn,
die vrijwel op het Hitleriamsme zijn ingesteld
en in die geestesgesteldheid werken. De heele
oppositie en haar bladen leveren zeer dikwijls
artikelen, waarin voor deze verschijnselen
ernstig wordt gewaarschuwd. Onlangs is bij
voorbeeld een artikel verschenen, waarvan de
schrijver de bekende politicus, graaf Georg
Apponyi was, de zoon van den bereids ver
scheiden en befaamden graaf Albert Apponyi
en dat als titel droeg: „Duitsch leven in
Hongarije". Graaf Apponyi markeerde in dit
artikel met groote bezorgdheid eenige soort
gelijke verschijnselen in het Hongaarsche
•politieke leven.
Wanneer men de diepere beweegredenen
dezer symptomen, waarover we aanstonds nog
nader zullen spreken, nagaat, dan stuit men
op zekere plannen van enkele politieke frac
ties, die met de regeeriiig en met de persoon
van den minister-president de nauwste vriend
schappelijke relaties onderhouden. Het is be
kend, dat premier Goemboes in den aanvang
van zjjn regeeringsperiode bepaalde uitlatin
gen heeft gedaan en handelingen heeft ver
richt, waaruit men gemakkelijk zou kunnen
concludeeren, dat hij geneigd is, het autori
taire systeem van het fascisme of van het
Hitlerianisme na te volgen en de duizend
jarige constitutie van het land terzijde te
schuiven, om een bepaald sooit dictatuur in
te voeren. Zelfs thans nog beschouwt de op
positie zijn regeering als een voortdurend g®
vaar voor de constitutioneele vrijheid-
minister-president heeft van het beg^!
krachtig tegen een dergelijke int«rPr
van zijn ideëen geprotesteerd en hij vel ,rt
thans ook bij iedere gelegenheid, clat hij
geenszins aan dictatuur clan 0 u
ver konden echter deze gerustste ïngen var
de zijde van deri premier de oppositie niei
De K.L.M. bericht: Anderhalf millioen Hon
gaarsche wespen zijn de lucht in gegaan. Toch
zal Hongarije hierdoor geen bezoeking, noch
een bezoek van wespen-zwermen te dulden
krijgen. Slechts Canada zal van een wespen-
plaag kunnen spreken. En alweer niet de
mensehen, maar de Coloradokevers en der
gelijke insecten, die den oogst in de noorde
lijke regionen van Amerika bedreigen.
Het geval wil, dat de wespen, niet uit vrijen
wil ditmaal het luchtruim hebben gekozen.
Doch zij verdwenen keurig verpakt in zeven
kisten in het vrachtruim van de „Blauwe
Donau Expres" der K.L.M.
Linea recta zijn de diertjes met een dei
Fokker-Douglas-vliegtuigen naar Londen vei-
voerd, waar zij met een Oceaanstoomer naai
Canada zullen vertrekken.
Deze „doorboekingen" van Centraal-Euro
pa, via de luchtlijn van de K.L.M. naar Ame
rika zijn geen zeldzaamheden meer, maar het
geval van de gevleugelde wereldreizigers is
een feit, waarbij even stil gestaan dient te
worden.'
De 1% millioen wespen zijn door 200 arbei
ders binnen een maand bijeen gezocht. De
Latijnsche naam van dit soort is Dirrion Ser-
tifer, waarvan prof. Dr. Morris de waarde
volle eigenschappen van insectenverdelging na
heeft gegaan, toen hij door het Imperial In
stitute of Entimology werd uitgezonden naar
Hongarije.
In Canada zal de Hongaarsche zending ter
stond worden vrijgelaten. Tijdens het vervoer
bevinden de wespen zich nog In cocon.
bevredigen, anderzijds verontrusten daaren
boven zij den rechtervleugel van zijn eigen
party.
Want al zou Goemboes persoonlijk niet
aan een dictatoriaal regime denken, velen
zijner aanhangers zijn y'verige strijders voor
de staatstotalitaire idee en koesteren de ver
wachting, dat zij slechts daardoor de volle
macht kunnen erlangen. Goemboes heeft dus
feitelijk niet alleen tegen de oppositie te
strijden, doch tegeiykerijd tegen de rechtsche
extremisten zyner partij, die steeds meer
macht en invloed voor zich opeischen en wel
door de afschaffing of op zijn minst door
een paralysie der constitutie, zy willen dus
hetzelfde bereiken, wat aan Mussolini en Hit-
Ier is gelukt. De zaken staan nu zoo, dat
de rechtervleugel der regeeringsparty in het
Derde Ryk geen gevaar voor Hongarye en
voor geheel centraal-Europa, doch het model
voor zyn eigen plannen en droomen ziet.
Slechts één indruk uit het huidige Duitsch
land heeft voor hen waarde: het bezit van
de onbegrensde macht. En aangezien zy zelf
naar een dergelijke onbegrensde macht stre
ven, aangezien zy zelf deze buitenlandsche
regeermethode willen copieeren, wordt het
gansche Hitlerianisme in hun oogen begeer-
Deze heethoofden, die veelal tegen het par
lementarisme en de „verouderde constitutie"
fulmineeren, hebben de regeering Goemboes
ernstige schade berokkend, aangezien de mi
nister-president hen voor de publieke opinie
als partijleden moest dekken. En wanneer de
oppositie Goemboes ervan beschuldigt, dat
hij naar de dictatuur streeft, dan denkt zij
voornamelijk aan dezen stormachtigen rech
tervleugel der regeeringspartij Deze vleugel
is het ook, die de Duitsche propaganda in
Hongarije dikwijls namens de regeering en
den party-leider Goemboes niet slechts duldt,
doch zelfs steunt. Deze groep politici wilde
met brute kracht de party-totaliteit in den
staat Invoeren, teneinde op deze wyze de on
begrensde macht aan zich zelf te trekken.
Zy zyn het, die massa-meetings naar Duitsch
model organiseeren; zij hebben aan den
minister-president, tevens leider van de par
tij der nationale eenheid, den titel van
„Führer" gegeven: zij zorgden voor een pit-
tigen partij-marsch en verscheidene party-
vaandels; zij wilden het geheele staatsappa
raat aan de party-organisatie ondergeschikt
maken. En op dit oogenblik zyn zy het nog,
die het „Duitsche leven" in Hongarye invoe
ren, in een periode, waarin het pangermanis-
me in het land als staatsgevaarlyk wordt
beschouwd.
Wij willen ter illustratie van bovenstaande
enkele voorbeelden aanhalen. Onlangs zyn de
verkiezingen gehouden voor de samenstelling
van de Duitsch-Hongaarsche handelskamer.
De president is een zekere Andreas Mecsér
een intieme kennis van Goemboes en een by-
zonder goede vriend van het Derde Rijk, wiens
nauwe betrekkingen met Berlijn alom bekend
zijn. Zijn eerste werk is geweest, by wijze
van een „putsch" een nieuwe directie tg be
noemen, waarbij bijna alle Hongaarsche tedfm
verdwenen en daarvoor Duitsche in de plaats
kwamen'. In zijn openingsrede, welke hy m de
Duitsche taal hield, heeft Mecsér zelfs uit
gesproken Duitsche belangen vertegenwoor
digd.
Een ander voorbeeld: Dezer dagen werden
verkiezingen gehouden voor het parlement in
het district Szigetvar. In deze streek treft
men over het algemeen geen Duitsche mino
riteiten aan. De regeeringscandidaat heeft
echter onder invloed van zyn vrienden, allen
natuurlijk behoorende tot den rechtervleugel
van de regeeringspartij, bepaald, dat de kie
zers worden begroet met het „Heil Hitier",
een voor deze mentaliteit karakteristieke be
slissing-
Nu staat de regeering zelve niet direct in
verband met deze verschijnselen. Zeker, Goem
boes sympathiseert met Hitler en met het
Derde Ryk, doch zoover is hij toch niet ge
gaan. Men moet evenwel niet Vergeten, dat
hier feiteiyk een beweging bestaat, die defi
nitief een soort party-totaliteit en party- dic
tatuur wil invoeren. Gelukkig, dat Goemboes
cle activiteit van zyn over-ijverige aanhan
gers, die hemzelf den titel hebben geschonken
van „Führer", speciaal den laatsten tijd, wil
beperken en terugdringen Doch desniettegen
staande is het deze beweging ernst en Is de
oppositie ten zeerste verontrust, wanneer of
ficieele candidaten der regeeringsparty het
Hongaarsche volk met „Heil Hitier' begroeten.
Dubbel gevaarlyk is deze tendenz momen
teel, aangezien het pangermanisme ook zon
et -leze beweging van het buitenland uit in
-i i e zai worden ingevoerd. Het land
i ngvaren mag in deze omstandigheden
in ven geen enkele hulp verleenen.
BOEDAPEST, 29 J«u- <SISFANI). Het
blad „Magyarsag" hericht, dat sovjet-Rus
land toestemming heeft gekregen een lucht
haven aan te leggen op den Tatra in Tsjecho-
Slowakije op 2500 meter hoogte.
Dit vliegveld zal geheel ter beschikking
van de sovjet-luchtvloot staan.
RIGA, 28 Juli (Stefani.) Een hevige brand
heeft het dorp Borovaja verwoest. Acnt
brandweerlieden werden ernstig gewond. Hon
derden families z\jn dakloos geraakt. De aan
gerichte schade is aanzienlijk.
De olympische vlam is Woensdagavond half
negen in Boedapest aangekomen. De laatste
looper voor het heldengedenkteeken was de
Hongaarsche recordhouder op de 400 meter
Bareisi. Hy overhandigde de fakel aan den
plaatsvervanger van den burgemeester, dr.
Liber, terwijl het volkslied werd gespeeld, dat
gevolgd werd door de olympische hymne. Na
de plechtigheid bij het olympische altaar en
na een rede van den president van de Hon
gaarsche Frontatrijders-vereeniging en van
den voorzitter van den Hongaarscften athletiek-
bond, werd de fakkelloop onder de tonen vaa
de Rakocski-marsch voortgezet.
