TOESTEL OP EEN HUIS NEERGESTORT
EN IN BRAND GEVLOGEN.
Acht passagiers en drie leden van de
bemanning omgekomen.
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN
59ste JAARGANG.
WOENSDAG 9 DECEMBER 1936
No. 17735
BUREAU: KOEMARKT 4, SCHIEDAM'
TELEFOON INTERCOMM. No. 68085
lilll:
EEN ontzettende ramp heeft hedenmorgen de
K. L. M. opnieuw getroffen.
Het Douglas-vliegtuig de „lijster", is omstreeks 10
uur, enkele minuten na den start, op 6 K.M. van het
Engelsclie vliegveld Croydon neergestort en in. brand ge
vlogen. Van de 17 inzittenden (dertien passagiers en vier
leden bemanning) kwamen acht passagiers om het leven;
vijf werden gewond naar het ziekenhuis gebracht. Drie
werden gedood, alleen cle
leden
van
de
bemanning
stewardes werd licht gewond.
Kort na het vertrek van het vliegtuig heeft dit blijk
baar, om nog onbekende redenen, een scherpe bocht naar
links gemaakt, omstreeks 90 graden op den oorspronke-
lijken koers en is daarbij in aanraking gekomen met het
dak van twee huizen, waarna het toestel in brand vloo2>
Over de namen van de slachtoffers verkeert men noff
in het onzekere.
De volgende passagiers bevonden zicli aan boord:
(Neder-
Mevr. Hoene (Poolsche)
Mej. Lipsy (Zuid-Afrika)
De heeren: Hoene (Pool);
Baron van Hoehenberg (Duit-
scber)
Merser (Duitscher)
Schubach (Duitscher)
Ir A. van Donkelaar
lander)
Vigelius (Fin)
Dickson (Zweed)
Lindmann (Zweed);
Pearson (Engelsckman)
La Cierva (Spanjaard);
Stent (nationaliteit onbekend).
De bemanning bestond uit L. Hautzmeyer (bestuurder) P. C V.
van Bemmel (marconist)Verkerk (werkltuigkundige) en mej. H.
Bongertman (stewardes).
HOE HET ONGELUK
GEBEURDE.
Onderhoud met directeur
Plesman.
Vertegenwoordiger van de K.L.M. op
Croydon geeft een relaas
van de ramp.
DE PHA.K.L.(ijster),
VERHAAL VAN EEN OOG
GETUIGE.
Een angstwekkend schouwspel.
DE radio-telegrafist niet
ONDER DE SLACHT-
OFFERS
DE OFFICIEELE LEZING
VAN HET ONGEVAL.
GROOTE VERSLAGENHEID
OP SCHIPHOL.
STEMMING OP WAALHAVEN.
OP DE
PLAATS
RAMP.
VAN DE
De ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWE
SCHIEDAMSCHE COURANT bedraagt, franco
bjj vooruitbetaling:
Per drie maanden 3.25; per maand 1,10
per week 25 cent.
B|j bezorging franco per post bedraagt de
abonnementsprijs per drie maanden 3.75, bjj
vooruitbetaling.
LOSSE EXEMPLAREN zijn steeds aan ons
bureau Koemarkt 4 verkrijgbaar A 5 cent
per stuk.
POSTCHEQUE- «n GIRODIENST No. 81440.
Uitgave van de N.V. de Courant De Maasbode
te Rotterdam.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt:
Voor 16 regels 1.55, elke regel meer 25 ct.
Bij contract aanzienlijke reductie.
Geen prijsverhooging voor den Zaterdagavond,
Reclames tusschen den tekst dubbel adv.tarief,
Liefdadigheidsadv. half tarief. Voor Liefdadig.
heidsadv. worden geen contracten afgesloten.
Kabouter-advertenties: 5 regels 0.50; 10
regels 1.15 regels 1.50, bij vooruit
betaling. Porto voor opzending van brieven
gelieve bij te voegen.
DE „LIJSTER" BIJ CROYDON VERONGELUKT.
Hedenmiddag hadden wrj nog een onder
houd met den heer Plesman, directeur van
de K. L. M., die begrijpelijkerwijze zeer on
der den indruk was van het gebeurde.
Wij hoorden, aldus de heer Plesman, eerst
om kwart voor elf vanmorgen, dat er een
ernstig ongeval bij Croydon zou zijn gebeurd.
Terstond stelden wij ons in verbinding met
captain Leverton, den vertegenwoordiger van
de K. L. M. op Croydon, maar deze was al
van het vlipgveld vertrokken. Om kwart
voor twaalf kregen wij Leverton aan de
ons het volgende
telefoon en deze deelde
mede:
Vanmorgen om tien uur vertrok het ge
wone lijntoestel van de K. l. m., de P. H.-
A. K. L. („De Lijster onder commando van
bestuurder Houtzmeyer, vergezeld van den
marconist van Bemmel, den werktuigkundige
Verkerk en de stewardes mej. Bongertman.
Aan boord bevonden zich mevr. Hoene
(Polen), mej. Lipsy (Zuid-Afrika) en. de
heeren Hohetmberg (Duitschland), Merser
(Duitschland), Schubach (Duitschland), ir.
A. van Donkelaar (Nederlander, van de Ne-
deriandsche Scheepsbouw Maatschappij), Vi-
gilius (Finland), Dikson (Zweden), Lindman
(Zweden, leider conservatieve partij jn Zwe
den), Pearson (Engeland), La Cierva (Spanje)
en Stemt, wiens nationaliteit nog onbekend
is.
Het vliegtuig moest blind
starten. -
Captain Leverton deelde mede, dat het
zicht gering was en het vliegtuig moest blind
starten, een manoeuvre die wel meer voor
komt zij mistig weer. Kort na het vertrek
van het vliegtuig heeft dit blijkbaar om on
bekende redenen een scherpe bocht naar
links gemaakt van omstreeks 90 graden uit
den oorspronkelij'ken koers en is daarbij in
aanraking gekomen met het dak van twee
huizen, waarna het toestel in brand vloog.
Doodcn en gewonden,
Van de inzittenden werd de stewardess
Mej. Bongertman licht gekwetst, terwijl de
verdere leden van de bemanning zijn omge
komen. Van de dertien passagiers zijn er
acht gedood en vijf naar het ziekenhuis ver
voerd. Van twee van hen is de toestand hope
loos terwijl op het oogenblik nog niet kan
meegedeeld worden welke de namen der over
levenden zijn, omdat tengevolge van het on
geluk de telefoonverbinding is verbroken.
Captain Leverton begaf zich onmiddellijk
met personeel naar de plaats waar het toe
stel is neergestort. De brandweer was daar
reeds aanwezig. De plaats waar net toestel
is neergekomen ligt ongeveer 6 K.M. van
Croydon, zoodat het toestel ongeveer 2 mi
nuten in de lucht is geweest.
Men seint ons uit Londen:
Korten tijd na de ramp met het K.L.M.-
toestel hadden wij een onderhoud met een
bewoner uit de omgeving van de plaats, waar
het toestel was neergestort.
Deze vertelde ons het volgende:
Ik hoorde een slag en rende de straat in,
Ik zag, dat een vliegtuig neergestort was op
het dak van een leeg huis. Het toestel was
in brand gevlogen en dientengevolge geraakte
ook het huis in brand. Het huis brandde ge
heel af.
Een andere ooggetuige, mevr. Latham, ver
telde ons het volgende:
Ik hoorde een vreeselijken slag en toen ik
in de richting keek, waar de slag veroorzaakt
was, zag ik een brandend vliegtuig- 0p een
huis. Ook het huis vloog in brand en ik holde
verschrikt weg.
De hitte was zoo hevig, dat men niet bij
het vliegtuig kon komen.
Het vliegtuig viel van het dak af, kantelde
en sloeg den top van een grooten boom af.
De brand nam onmiddellijk een grooten
omvang aan, waarschijnlijk doordat de ben
zinetanks in brand vlogen en het vliegtuig
bij het vertrek een groote lading benzine" aan
boord had.
Naar wij van de zijde der K. L. M. vernemen,
behoort onder degenen, die in het ziekenhuis
zijn opgenomen, de radiotelegrafist Van Bem
mel. Zijn toestand is echter zeer ernstig.
Verder is in het ziekenhuis nog opgenomen
de geredde Duitsche passagier Schubach. Mej.
Bongertman vertoeft ook in het ziekenhuis,
doch zij mankeert zoo goed als niets.
Het volgende bericht is hedenmiddag
telefonisch uit Croydon hij de Directie
der K.L.M. binnengekomen:
Hedenmorgen vertrok op den dienst
van 10 uur uit Crovdon het Douglas-
vliegtuig, de DC2—P.H.A.K.L. („Lijs
ter") onder commando van den bestuur
der L. Hautzmeyer, vergezeld van den
marconist P. C. V. van Bemmel, den
werktuigkundige Verkerk en 'de stewar
dess mej. H. Bongertman en mevr. Hoene
(Poolsche), mej. Lipsy (Zuid-Afrika), de
heeren Hoene (Pool), baron van Hoehen
berg (Duitscher)Merser (Duitscher)
Schubach (Duitscher), ir. A. van Donke
laar (Nederlander), Vigelius (Fin), Dick
son (Zweed), Lindmann (Zweed), Pearson
(Engelschman)La Cierva (Spanjaard),
Stent (nationaliteit onbekend).
Het zicht was gering, waarom het toestel
met een tractor werd gebracht op de
witte lijn, waarlangs de vliegtuigen onder
zulke omstandigheden volgens voorschrift
moeten vertrekken.
Kort na het vertrek van het vliegtuig
Leeft dit blijkbaar, om nog onbekende
redenen, een scherpe bocht naar links
gemaakt, omstreeks 90 graden op den
oorspronkel ijken koers en is daarbij in
aanraking gekomen met het dak van twee
Luizen, waarna brand uitbrak.
Van de opvarenden is de stewardess
mejuffrouw Bongertman, licht gekwetst,
terwijl de overige leden van bemanning
omgekomen zijn.
Van de 13 passagiers zijn er 8 omge
komen en vijf naar het ziekenhuis ver
voerd. Van deze is de toestand van twee
hopeloos. Helaas kan op dit oogenblik
nog niet worden medegedeeld, welke de
namen der 5 overlevenden zijn, omdat
tengevolge van het ongeval de plaatse
lijke telefoonverbinding verbroken is.
Capt. Leverton, de vertegenwoordiger
van de K.L.M. begaf zich onmiddellijk
met zijn personeel naar de plaatst van
de ramp, waar reeds de brandweer aan
wezig was.
Op Schiphol verkeerde men te ongeveer één
uur hedenmiddag nog in het onzekere, om
trent de juiste toedracht van de ramp. De
„Toekan" die ongeveer te kwart over twaalf
had moeten binnenkomen, was nog steeds niet
geland, zoodat men nog niet over de gegevens
van ooggetuigen beschikte De verslagenheid
is onder het personeel van de luchthaven en
onder de collega's van de omgekomen beman
ning wel zeer groot.
De gegevens waarover men op dat uur op
Schiphol beschikte, waren de volgende:
Het K. fi. M.-toestel „Lijster", een Douglas
D C 2, dat de registratieletters P.H.A.K.L.
draagt, dat gisteravond naar Londen was ver
trokken, is hedenmorgen te 10.30 uur Engel-
schen tijd van het vliegveld Croydon, opge
stegen.
De bemanning bestond uit L. Hautzmayer,
piloot, den radiotelegrafist P. C. V. van Bem
mel, en den werktuigkundige Verkerk. Ste
wardess was mej. H. Bongertman. Er waren
13 passagiers geboekt.
Bij het vertrek van het toestel, waren de
weersomstandigheden zeer slecht. Er hing
over het vliegveld een dikke mistlaag, zoodat
het vliegtuig moest starten langs den mist-
peil, een tegelbaan bedoeld om houvast te
geven bij den aanloop. Enkele minuten na den
start, men weet niet zeker of het drie of zes
minuten was, is het vliegtuig zijwaarts van
de startrichting in den tuin van een huis
terecht gekomen. Na de botsing brak er
brand uit. De gezagvoerder Hautzmayer, de
radiotelegrafist van Bemmel en de werktuig
kundige Verkerk, benevens acht passagiers
zijn daarbij om het leven gekomen. Vijf passa
giers zijn naar het ziekenhuis vervoerd, met
ernstige brandwonden, evenals mej. Bongert
man, die licht werd gewond.
Het ontstellend bericht, dat de Douglas-
vogel „Lijster" vanmorgen bij het vertrek
van Croydon in brand gevlogen en verwoest
is heeft, zooals te begrijpen valt, op Schiphol
groote verslagenheid teweeg gebracht. De bij
zonderheden over de ramp kwamen uiteraard
druppelsgewijs binnen, doch spoedig was ook
hier bekend, dat uitgezonderd de ramp van
de „Gaai", die op 20 Juli 1935 nabij St. Ber
nardino in Zwitserland te pletter is gevlogen,
deze nieuwe ramp, wat het aantal slachtoffers
betreft, wel de grootste is geweest, welke de
K. L. M. ooit heeft getroffen. Zoowel piloten
als grondpersoneel spraken, in groepjes
bijeen staande, over dit nieuwe ernstige offer,
dat de luchtvaart geëischt heeft, waarbij hun
deelneming uiteraard vooral uitging naar de
bemanning van het verongelukte vliegtuig,
van wie de gezagvoerder Hautzmayer eerst
op 1 April j.l. in dienst der maatschappij was
getreden. Het bericht dat de stewardess mej.
Bongertman tot de geredden behoort, en niet
ernstig gekwetst is, werd vooral onder de
enkele collega's, die op de luchthaven aanwe
zig waren, met blijdschap ontvangen.
Overigens ging de dienst uiteraard zijn ge
wonen gang. Kort na elkander vertrokken
twee Douglasvogels met passagiers naar hun
bestemming. Na den start over het besneeuw
de, in een modderpoel herschapen grasveld,
waren zij spoedig in den grijzen nevel, welke
over het vliegveld hing, aan het oog onttrok
ken.
Te ongeveer kwart voor één werd op het
stationsgebouw de vlag halfstok geheschen en
kort daarna was het droeve nieuws van de
jongste ramp bij allen op Schiphol bekend en
werd, ook in het restaurant, waar verschei
dene passagiers op het vertrekuur van de
vliegtuigen waarin zij hun plaatsen besproken
hadden, wachtten, over niets anders gespro
ken.
Onderhoud
Aler.
met den heer
Op de Amsterdamsche luchtvaarthaven
Sehipho' hebben wij hedenmiddag een onder
houd gehad met den chef van den vliegdienst
der K.L.M., den heer Aler, die ons, zeer onder
den indruk van de nieuwe ramp welke de
K. L. M. heeft getroffen, enkele mededee-
lingen deed omtrent de toedracht van de
ramp op Croydon.
Het verongelukte toestel is niet zooals aan
vankelijk op Schiphol werd gefluisterd de
„Toekan", maar de PH.AKL, „Lijster" ge
naamd. Het werd bestuur door den piloot
Ludwig Hautzmayer, Oostenrijker van ge
boorte, en had als radio-telegrafist den heer
P. C. van Bemmel en als werktuigkundige
den heer Verkerk aan boord. Stetvardess was
mej. Bongertman.
Het toestel is om half 11 Engelsche tijd van
Croydon vertrokken met dertien passagiers.
Bij het starten van het vliegtuig stond er
op het Engelsche vliegveld een dikke mist.
Langs den mistpeiler is de „Lijster" gestart
en zeer korten tijd daarna weer op den grond
terecht gekomen. Wat de oorzaak hiervan is
geweest, valt op het oogenblik nog niet te
zeggen. In elk geval staat vast, dat het vlieg
tuig terecht is gekomen in den tuin van een
huis in de onmiddellijke nabijheid van Croy
don. Door den geweldigen schok die het toe
stel bij het neerkomen gekregen moet hebben
moet een van de benzine reservoirs zijn open
gespleten met het noodlottige gevolg, dat het
vlieguig bijna dadelijk in brand is gevlogen.
Drie leden van de bemanning, n.l. de be
stuurder, de marconist en de boordmecani.
cien hebben zich niet kunnen redden en zijn
in de vlammen omgekomen. Niet uitgesloten
is het, dal zij reeds door den schok zijn ge
dood. Van de .dertien passagiers zijn er acht
om het leven gekomen, de vijf overigen kon
den met meer of minder ernstige verwondin
gen uit het brandende toestel gered worden
en zijn in een Londensch ziekenhuis ter ver
pleging opgenomen. De stewardes mej. Bon
gertman, die het eerst uit het toestel is ge
sprongen, heeft slechts lichte verwondingen
opgeloopen, maar is eveneens in een Lon
densch hospitaal opgenomen.
Dit was voorloopig alles, wat de heer Aler
ons omtrent deze ramp kon mededeelen.
Het laat zich begrijpen, dat de ramp met
de „Lijster", welke K.L.M.-vogel volgens de
dienstregeling om 11.40 uur kon worden ver
wacht, grooten indruk op het vliegveld Waal
haven heeft gemaakt. Zoodra men het
rampzalige nieuws vernam, werd de vlag
halfstok geheschen ten teeken van rouw. Een
zelfde order werd doorgegeven aan het Pas
sage-kantoor der K. L. M. gevestigd aan den
Coolsingel, waar mede spoedig de vlag half
stok werd uitgestoken.
De leidende figuren op Waalhaven, die
zichtbaar onder den indruk waren, konden
zich nog niet voorstellen, dat de Koninklijke
Luchtvaart Maatschappij weder zoo zwaar
was getroffen. Aanvankelijk hoopte men nog,
dat de ramp niet zoo een grooten omvang zou
hebben, gelijk de eerste berichten deden ver
moeden, maar al ras door de eensluidende
berichten, die successievelijk binnenkwamen,
kreeg men de overtuiging, dat het harde
werkelijkheid was.
Triest hangt de donkere middag over het
uitgestrekte vliegterrein. De gewone dienst
moet doorgaan, maar men is als lamgeslagen,
passeert elkander zonder één woord te zeg
gen. Drie kameraden zijn gevallen tijdens de
uitoefening van een plicht, waarvan zij zich
zoo gaarne kweten. En naast hen zijn nog
zoovele passagiers door den harden dood aan
het leven ontrukt.
Hoe meer men erover denkt, 'des te grooter
wordt de verslagenheid.
We trachten nog enkele gegeven te verza
melen, maar iedere vraag met betrekking tot
het ontzettend gebeuren is den havenmeester
Tolk teveel. De man, die anders altijd direct
klaar staat om ons terwille te zijn, is te veel
aangegrepen door de ramp, die weder zoo
plotseling veei rouw heeft gebracht dan dat hij
iedere vraag kan beantwoorden.
Men zwijgt liever, doet hetgeen de dienst
noodzakelijk vereischt, om verder in de stilte
des harte te verwijlen op de plaats, waar zoo
plotseling en wreed menschen, kameraden en
passagiers uit het leven zijn gescheiden.
't Is de harde werkelijkheid, die bange uren
van rouw heeft gebracht over Waalhaven,
Men meldt ons nog uit Londen
Het K. L. M.-toestel „Lijster", dat heden
ochtend kort na het vertrek van Croydon is
verongelukt, is ongeveer anderhalf a twee uur
later vertrokken dan gewoonlijk. Dit vertrek
op een later tijdstip hield verband met de
ongunstige weersomstandigheden.
Toen de Douglas van Croydon vertrok, was
het nog mistig. De ontvangen weerberichten
waren echter van dien aard, dat besloten weni
het toegtel te laten vertrekken.
Toen wij op de plaats van de ramp aankwa
men, bleek ons, dat de verwoesting, welke
was aangericht, enorm was. Direct na de
ramp ontstond de grootste verwarring. Van
alle kanten schoot echter hulp toe, terwijl ver
der getracht werd Croydon telefonisch op de
hoogte te stellen en hulp te vragen. Tengevol
ge van de ramp waren de telefoonverbindingen
echter gestoord en was het eerst niet moge
lijk verbinding te krijgen.
Desniettemin duurde het slechts korten tijd
voordat de brandweer met alle beschikbare
materieel en personeel aanwezig was. Een
uitgebreide afdeeling politie zorgde voor een
goede afzetting van de omgeving, hetgeen
zeer noodig was, daar van alle kanten belang
stellenden toestroomden. De politie hield de
nieuwsgierigen echter op behoorlijken afstand.
Betrekkelijk spoedig nadat de ramp bekend
was geworden, waren ook Roode Kruis-wa-
gens met personeel ter plaatse om de slacht
offers van de ramp te vervoeren.
De brandweer stond voor een wanhopige en
vrijwel onuitvoerbare taak, het vuur laaide
met ontembare kracht omhoog en zoo wild
schoten de vlammen uit, dat het onmogelijk
was dicht bij de vuurzee te komen.
De dooden en gewonden, die door den schok
van de botsing met de gevels der huizen uit
het toestel geslingerd waren, lagen in ver
schillende tuinen in de omgeving. Voor de
gewonden is dit, voor zoover zij later niet zijn
overleden, de redding geweest. Geruimen tijd
woedde het vuur, zoodat het lang duurde
voordat men bij het wrak van het toestel kon
komen.
Een der vleugels van de „Lijster", totaal
vernield en verwrongen, hing aan een hoek
van het dak van een leegstaand huis, waar
mede het toestel in botsing was gekomen.
De andere vleugel lag op den weg. De fuselage
van het vliegtuig lag zwart geblakerd en
rookend in de vlammen.
Het dak van het huis, waarop het toestel
was neergekomen, was geheel weggeslagen.
Het huis zelf was in brand gevlogen en brand
de totaal uit. Het was een gelukkige omstan
digheid, dat dit huis niet bewoond was, zoodat
hier dus geen slachtoffers zijn gevallen. Zoodra
de brandweer bij de loeiende vuurzee kon
komen, tastte zij deze met een ontzaglijke
hoeveelheid water aan. Naar schatting werd
binnen een uur meer dan duizend galons water
op de vlammenzee geworpen, hoewel de blus-
sching feitelijk een onbegonnen werk was,
daar het vuur niet eerder doofde dan nadat
alles, wat maar brandbaar was, volkomen door
het vuur was verteerd.
Onder de passagiers, aan boord van „De Lijster" bevonden zich o.m. de bekende vliegtuigconstructeur La Cierva, (links)
Lindmann (2e v. L); van de bemanning werd de stewardes, mej. Bongertman (2e v. r.) gered, de andere leden der bemanning, waaronder de heer v. Bemmel,
radio-telegrafist (geheel rechtskwamen om het leven.
en de Zweedsche oud-premier