DE ARENDSBURG IN 1936
r
i RXSfMTSPARTU
Mil
BESCHERMT
HET CHRISTENDOM
VRIJDAG 30 APRIL 1937
GUNSTIGE FINANCIEELE
RESULTATEN.
Winst 1935-36 1.110.947 (vorig jaar
495.282). Dividend
19 pCt. (v. j. 9)
Uitval tabaksoogst 1936 blijft
ten achter.
1937.
Terugblik.
ALGEMEENE VRUCHTEN IMPORT
MAATSCHAPPIJ.
Een reserve voor de Spaansche
li
KLEINKUNSTAVOND R. K.
ZUIDER TOONEELKRING.
MAASSLUIS.
Ver liessaldo 1935-36 253.526
;(v. j. 12.064).
Cultureele opbouw in eendracht.
inspectrice ongerboer.
OM HET KAMPIOENSCHAP VAN
NEDERLAND.
HOEK VAN HOLLAND.
OVERSCHIE.
STEMMEN IN EEN ANDERE
GEMEENTE.
SCHOONHOVEN.
WAAROM BEN ROYAARDS HET
NEDERLANDSCH TOONEEL
VERLAAT.
Een contra-betoog van Rob. Geraerds.
PRIJSVRAAG.
VLAARDINGEN.
HILLEGERSBERG.
de nieuwe zweedsche gezant.
Aan het verslag der N. V. Tabak Maat
schappij Arendsburg, ontleenen wij het vol-
g6Ook dit jaar zullen wij het jaarverslag onzer
maatschappij behandelen als vormde deze een
o-eheel met de N.V- Deli Cultuur Maatschappij,
wier aandeelenkapitaal op 1000 na, in ons
bezit is. Tusschen twee haakjes plaatsen wij
links de getallen, welke betrekking hebben
op Arendsburg en rechts die, welke de N.V.
Deli Cultuur Maatschappij aangaan-
TABAKSOOGST 1935- In Nederland w'erden
aangevoerd 14340 pakken (80x1
welke gerealiseerd werden tot een gem i
den opbrengstprijs van 172.46 cents per half
k.g. (159.67 - 188.59), latende een wmst na
aftrek der aan onze employés taDeli toe
komende tantièmes van f 1.437-682.16
U 676 096-67 f 761.585-49).
TABAKSOOGST 1936. Geplant op 'n areaal
van 1641 bouws (908 733) zal het naar
Nederland te verschepen aantal pakken onge
veer bedragen 15500 (8300 7200).
De weersgesteldheid, welke onzen oogst
1936 te beurt viel, stond ten achter bij die
van oogst 1935, zoodat wjj er rekening mede
zullen moeten houden, dat oogst 1936 in uit
val beneden dien van oogst 1935 zal blijven.
TABAKSOOGST 1937- Voor dezen oogst
werden in gereedheid gebracht 1712 bouws
11065 647). In vergelijking met oogst 1936
onderging dus het te beplanten areaal een
uitbreiding van ruim 4 pCt. Of daarvan een
vermeerdering van het naar Nederland te
verschepen aantal pakken uit dezen oogst het
gevolg zal zfln, zal van de weersgesteldheid
en den markttoestand afhangen.
RUBBEROOGST 1936- In dit boekjaar wer
den 3.206-398 halve kg. (2.659 096 547.302)-
licenties gebruikt. Hiervan werden aan het
Gouvernement afgestaan 370-398 halve k.g.
(307.174 63224) 1414 cents per kg-,
terwijl tegenover de resteerende licenties
2.836.000 halve kg. (2.351-922 484.078)
droge crêperubber werd uitgevoerd, welke,
werd verkocht 26.15 cents (26.15 2615)
per kg., berekend op basis f- o. b. Bela-
wan-
Met hetgeen aan het Gouvernement werd
afgestaan heeft onze rubberoogst 1936 opge
bracht 24-79 cents per kg. (24.79 24.79)
f o. b. Belawan.
Ook gedurende het boekjaar 1935/36 bleef
onze onderneming Naga Radja buiten tap en
werden de voor die onderneming verkregen
licenties gebruikt, om Bandar Bedjamboe en
Soengei Simoedjoer op volle kracht te laten
werken. Daarvoor vergoedde Naga Radja haar
aandeel in de fabricagekosten, inbegrepen af
schrijving op gebouwen, en. machjirterieën.
Op Naga Radja werd overgegaan tot den
bouw van een sheetrubberfabriek, welke in
Maart 1937 in gebruik zal worden genomen.
Tot dezen bouw gingen wij over, toen bleek,
dat onze jaarstandaardproductie en de daar
tegenover staande hoeveelheid te verkrijgen
licenties te groot zou worden, om in onze
crêpefabrieken van Bandar Bedjamboe en
Soengei Simoedjoer te verwerken.
Rubber voorverkoopen oogst
RUBBEROOGST 1937. Onze voorloopige
jaarstandaardproductie voor kalenderjaar
3937 werd volgens het restrictieplan vastge
steld op 4.973-624 halve k.g, (4.129.426
844 128). Wjj reclameeren een hoogere toe
wijzing wegens het reeds tapbaar zijn van aan
plant 1931 op onze onderneming Naga Radja,
welke aanplant een jaarstandaardproductie
heeft van circa 236.000 halve k.g.
Tegenover de ons toe te kennen licenties
kunnen wij voldoende rubber stelten.
Van oogst 1937 werden reeds verkocht clr
ca 2 018.000 halve k.g. tot den prijs van circa
45 cents per kg. op basis f. o. b- Belawan,
inclusief eenige vóórverkoopen Juli/December
tot gemiddeld 49% cents per kg.
Onze tabaksoogst 1935, verkocht in 1936,
kenmerkte zich door een zeer geslaagden ui
val. Niettemin baarde de onzekerheid, 01
daarvoor uit monetaire gronden wel voldoen
de en loonende afzet zou zijn te vinden, ons
zorgen. Het door onze Oostelijke naburen voor
den invoer van Nederlandsch Indische tabak
toegestane bedrag was belangrijk te klein, om
in de behoeften van onze Duitsche afnemers
te voorzien. Gemeenschappelijk slaagde men
ér echter in compensatie objecten als anders
zins te vinden, waardoor daarin althans ge
deeltelijk werd voorzien.
De afname van Sumatra tabak door de
V. S- verbeterde; op de prijzen was de ver
laging van het invoerrecht niet of nauwelijks
van invloed.
Onze geheele tabaksoogst 1935 was reeds
verkocht, alvorens de depreciatie van den
gulden plaats vond. Uit eigen waarneming
kunnen wij dus niet beoordeelen, of daarvan
een prijsstijging het gevolg is geweest. Vol
gens ingewonnen informaties was dit niet het
geval.
Voortgegaan werd met een zuinig beheer.
De stijging der prijzen van de benoodigdheden
tengevolge van de depreciatie van den gul
den en de algemeene opleving nam een aan
vang, nadat de uitgaven voor oogst 1936 voor
het allergrootste gedeelte reeds gedaan waren
De vrachten Deli/Holland voor het vervoer
van oogst 1936 werden niet onaanzienlijk ver
hoogd.
Vooruitzichten boekjaar 1936737
Aan voorspellingen omtrent den vermoede-
lijken verkoop van onzen tabaksoogst 1936
zullen wij ons niet wagen. Wij schreven reeds,
dat de uitval van onzen tabaksoogst 1936 ach
ter zal blijven bij dien van oogsit 1935. Daar
tegenover staat, dat de statistische positie
van Sumatra tabak gunstig genoemd kan
worden.
Wat de vooruitzichten van de rubbercultuur
betreft, deze zijn aanzienlijk verbeterd, zoodat
althans t.o.v- oogst 1937 gunstige verwach
tingen gekoesterd kunnen worden- Hoe ech
ter de rubbersituatie zich op den duur zal
ontwikkelen, blijft een vraag, die slechts de
toekomst zal kunnen oplossen.
Ons boekjaar 1935/36 sluit met een winst
saldo van 1.110 947 inbegrepen het saldo ad
34-207. waarmede de verlies- en winstreke
ning opende en het te ontvangen dividend van
18 pCt. van de N.V. Deli Cultuur Maatschappij
over het boekjaar 1935/36.
Dit jaar hebben wij een hoofd „Belasting
rekening" geopend, waaronder wij opnemen
alle zoowel in Indië als in Nederland te hef
fen belastingen, verband houdende met de fi-
nancieele resultaten. Wjj brengen dan telken
jare ten laste van de verlies- en winstrekening
het bedrag, waarmede naar onze schatting
bedoelde rekening versterkt moet worden.
Wanneer de aandeelhoudersvergadering zich
met de voorstellen vereenigt, zal het totaal
dividend bedragen 19 pCt-, waarop 4 Januari
1937 reeds een interim-dividend van 8 pCt.
betaalbaar gesteld werd, zoodat het slot-divi
dend zal bedragen il pCt.
Een bedrag van 50-137 gaat op nieuwe
rekening over. om eventueele tegenvallers bjj
de uiteindelijke verrekening van de kosten en
risico's, verbonden aan de Duitsche financie
ring (de z.g. Aski I en H rekeningen), die
wfl voorloopig; bjj den kostprijs hebben be
groot, te kunnen opvangen.
belangen.
De eerste opname van de ontzettende verwoesting, welke in Guernica in het
Baskenland werd aangericht door het bombardement, waaraan deze plaats
Maandag teas blootgesteld.
Aan het rapport van den accountant der
Algemeene Vruchten Import Maatschappij
over 1935/36 ontleenen wij nog het volgende
De totale verkoopsomzet bedroeg over het
afgeloopen boekjaar 3.534.957 (vorig jaar
3.174-798). Van uitstaande vorderingen ad
91-153 werd als dubieus beschouwd 68.718-
De reserve bedroeg per 30 Juni 1935 54.477,
terwijl als on-inbaar werd afgeboekt 14-705.
Van reeds afgeschreven vorderingen werd nog
geïncasseerd 805, terwijl direct in mindering
gebracht werden de bedrijfsresultaten der
Afdeeling Spiers and Son ad 6.875.
Tengevolge van de zeer kritieke en onover
zichtelijke toestanden in Spanje, is het niet
mogelijk zekerheid te verkrijgen omtrent sol
vabiliteit van diverse debiteuren alsmede der
omtrent de aanwezigen toestand en weder
opleving van de diverse, zich in genoemd land
bevinde activa, terwijl verder geen voorspel
lingen kunnen worden gedaan inzake het
koersverloop van de Spaansche Peseta.
Daarom is een reserve diverse Spaansche
belangen gecreëerd, groot ongeveer 40 pCt.
van het totaal der per 30 Juni 1936 direct of
indirect in Spaansche waarden belegde midde
len zijnde Pes- 411.423 met als tegenwaarde
83.273.
Tenslotte brengt het accountantsrapport
onder de aandacht, dat ten aanzien van de
administratie in Spanje verschillende voor
controle belangrijke bescheiden ontbreken, die
in verband met den in Spanje heerschenden
toestand niet konden worden overlegd, en dat
met betrekking tot enkele onderdeelen van de
administratie Spiers and Son deze wegens
tc geringe personeelsbezetting niet kan wor
den gevoerd, zooals oorspronkelijk met de
boekhouding van de maatschappij was over
eengekomen. hetgeen tengevolge had, dat geen
volledige controle kon worden uitgeoefend.
Deze opmerkingen leiden dientengevolge tot
het voorbehoud hieruit voortvloeiend.
Volgens de toelichting op de verlies-, en
winstrekening werd op dubieuze debiteuren
ongeveer 75.4 pot. gereserveerd.
Als slotstuk van het seizoen bood de R. K-
Zuider Tooneelkring zijn kunstlievenden leden
en donateurs eergisteravond een kleinkunst-
avond. De slotavond was tegelijkertijd geor
ganiseerd als een kennismaking voor genoo-
digden die verblijdend talrijk waren opgeko
men.
Ui verscheidene factoren: aankleeding van
zaal en podium, muziek, sfeer, voordracht, zang
en tooneel bleek onmiddellijk, dat de kring er
alles op had gezet, om met een degelijk arran
gement een kwaliteitsproef af te leggen.
Deze proef mag direct als geslaagd worden
genoteerd. Over de kwantiteit en variatie zal
evenmin mogen worden geklaagd. Jammer
was we voegen er zulks met nadruk bg
dat door het ongelukkige Roomsche laat be
ginnen en eindigen de goede totaalindruk
eenigszins werd gehandicapt. Bij de verblijden
de „herleving" op cultureel gebied is het tem
po-tempo een onmisbare inslag.
Aan tooneel brachten leden van den tooneel
kring twee producten van Willy Corsari ,,Een
reuze idee" en „Klokslag tien". Vlot gespeelde
nummers die blijk gaven van de spelcapacitei-
ten dezer dilettanten, die overigens al zwaar
der werk in het afgeloopen jaar goed volbrach
ten. Personen bespreken laten we ditmaal ach
terwege. We willen in verband met vroegere
recensies een .uitzondering maken voor den
vertolker van de grootvader-rol in het eerste
nummer. Zijn qreatie was 'n openbaring. En
voorts voor den speler, den heer Sonder, die
en als oom Frank en als indringer door ver
antwoord beleven en gaaf uitbeelden onze
vroeger reeds gegeven meening bevestigde, dat
rollen met een tikje dramatisch accent hem
goed liggen.
Regisseur Berghegge werkte aan den avond
mede door naast een leutige voordracht
van enkele van Meurs' gedichten de Vondel
herdenking op zich te nemen. De heer Berg
hegge declameerde hierbij De toespraak van
Lucifer tot de Luciferisten uit de. „Adam in
Ballingschap". Het behoeft nauwelijks betoog,
dat de voordracht van dezen oud-leerling van
Dr. Royaards met stille aandacht werd ge
volgd. Al had het succes waarschijnlijk meer
volkomen geweest wanneer Berghegge als
Lucifer verschenen was in een feller sprekend
gewaad dan een colbert.
De zang werd verzorgd door mej. Mies van
Overbeek. Zij kwam uit met enkele aria's uit
de Butterfly van Puccini en „Frühlingstlm-
men" van Strauss. De zaal van het Afrikaan-
derplein is nu juist niet op dergelijke experi
menten berekend, doch desondanks brachten
stemmateriaal en techniek vele schoone mo
menten. De jonge Zuiderstadsche sopraan,
werd met souplesse door mej. Truus van Over
beek begeleid.
Tenslotte werkte aan dezen gevarieerden
avond nog mede dé musicus Wim de Ruiter Jr.
geaccompagneerd door mej. Hanegraaf die
met een drietal viool-soli de zaad wist vast te
houden.
De voornaamste executanten werden behal
ve met veel applaus met bloemen of andere
blijken van waardeering vereerd.
Woorden van lof mogen we tenslotte niet
onthouden aan de musici die de intermezzo's
op voortreffelijke en waardige wijze vulden
alsmede aan de firma H.H. de Klerk en Zonen,
die met royale geste decor en zaal-aanklee
ding op zich had genomen.
Omtrent dezen belangrijken avond resteert
ons nog te vermelden dat zoowel de Modera
tor Pastoor Vijverberg als de ongeëvenaard
bard werkende voorzitter de heer van Baste-
laar de aanwezigen hebben ingelicht omtrent
bestaan,.en doel van den R. K. Zuider Tooneel
kring met als basis: Samenwerking en streven
van Rotterdam-Zuid naar een hoog ni
veau niet alleen op godsdienstig, politiek en
sociaal gebiod, doch ook op cultureel terrein.
DE WERKLOOSHEID
De vermeerdering van arbeid bij verschil
lende bedrijven blijft gelukkig gaande. Het
aantal werkzoekenden is in verband daarmee
weer afgenomen. Het bedraagt nu 405 per
sonen, voorgaande week 418.
WONINGBOUW
Naar ons werd medegedeeld, is de aan
nemer H. M. de Lange van plan een 15-tal
middenstandswoningen te bouwen op gemeen
telijk terrein, gelegen aan het verlengde van
de Prins Mauritsstraat achter de Frederik
Hendrikstraat.
HET GROENE KRUIS
Op 5 Mei zal de vereeniging Het Groene
Kruis in de bovenzaal van het hotel de
Moriaan een algemeene ledenvergadering
houden.
SPELDJESDAG
Zondag a.s. zal op het erf van onze kerk
een speldjesverkoop plaats hebben. Doel is
door den verkoop van deze speldjes iets te
gemoet te komen aan de kosten, welke voor
de a.s. verkiezingen gemaakt worden. U helpt
toch ook mee?
Benoemd tot ambtenaresse voor
de jeugd te Soerabaja.
Tot ambtenaresse van „Pro Juventute" te
Soerabaja is benoemd mej. E. c. Ongerboer.
thans inspectrice van de Kinderpolitie alhier.
Zij moesten het veld ruimen. Een groot
aantal straatlantaarns en ornamenten uit
de straten van Londen worden opgebor
gen, om ruimte te maken voor de
kroningsversicring.
Aan de wedstrijden om het kampioenschap
Norland eerste klas klein biljart cadre,
die Vrijdag 7, Zaterdag 8 en Zondag 9 Mei in
C*^hl°kaal van het Stadion, gevestigd in café
rest. Galand te Rotterdam zullen worden gehou
den, nemen de volgende spelers, deel. K. Kohier
Amsterdam 15.62, J. van Loon Bergen op Zoom
15.18, A. Jacobs Bergen op Zoom 15.16, F. Poyck
Kerkrade 15.16, J. Hendriks Valkenburg 15.14
F. Nordhausen Valkenburg 15.14. J. Kooien Ber
gen óp Zoom 15.06, M. van Deventer den Haag
15.06; eerste reserve M. v. d. Jagt, Rotterdam
14.94; 2e reserve C. de Bruin Amsterdam 14.93.
DE BURGERWACHT
De Burgerwacht hield gisteren haar jaar
vergadering in het lokaal der schietvereeni-
ging „Immer vaardig". Nadat de voorzitter,
de heer J. J. Logger, de vergadering op de
gebruikelijke wijze had geopend ging men over
tot het afwikkelen der agenda, o.a. tot de
verkiezing van twee bestuursleden. De heer
Langelaan werd als nieuw bestuurslid ge
kozen, terwijl de heer J. Boel herkozen werd.
Tot sluiting van het seizoen hebben in de
afgeloopen twee weken schietwedstrijden
plaats gehad. Men kon thans overgaan tot
het uitreiken van de prjjzen. De le, 2e en 3e
prijs werden behaald door de heeren Hoogen-
donk, Leerdam en Boel.
Na afloop hiervan nam de voorzitter weder
om het woord. Nu richtte hg zich tot den af
tredenden secretaris, den heer Linthorst, die
vanaf de oprichting plm.,17 jaar geleden, zich
met hart en ziel heeft gewijd aan de belangen
van de Burgerwacht, doch zich thans ge
noodzaakt ziet wegens zgn hoogen leeftijd
deze functie neer te leggen. De heer Logger
huldigde den scheidenden secretaris, die zoo
veel voor de Burgerwacht heeft gedaan. Alle
leden stemden ten volle met deze huldiging In.
Van de leden mocht de heer Linthorst een
aardig cadeau in ontvangst nemen.
DE MELKPRIJS
Vanaf heden is de prijs van de melk .met
1 cent per liter gedaald.
Op Dinsdag 4 Mei 1937 van des avonds 7.30
tot 9 uur bestaat er gelegenheid ter secre
tarie voor personen, die in de gewone secre
tarie-uren geen gelegenheid hebben een ver
klaring op te laten maken om in de gemeente
Overschie aan de stemming voor de Tweede
Kamer der Staten-Generaal deel te nemen.
Deze verklaring kan worden opgemaakt
voor personen die zich na 1 Januari 1937 in
de gemeente hebben gevestigd en dus nog op
de kiezerslijst van hun vorige gemeente staan
vermeld.
Eveneens bestaat op die uren gelegenheid
de benoodigde verklaring te doen opmaken
voor hen, die in Overschie op de kiezerslgst
vermeld staan en op den dag van de stem
ming in een andere gemeente zullen vertoe
ven om in die gemeente hun stem te kunnen
uitbrengen.
COLLECTE EMMABLOEM
De op Woensdag 28 April gehouden collecte
Emmabloem heeft alhier opgebracht 76.05.
STEMBUREAUX
B. en W. hadden den Raad ter benoeming
als leden van de stembureaux voor de ver
kiezing van leden van de Tweede Kamer aan
bevolen den heer N. H. Kok als lid van stem
bureau Hl wegens overlijden van den heer
P. J. v. d. Bergh en in de vacature-Kok, als
plaatsvervangend lid den heer P. W. Wouden
berg; en den heer A. J. de Krom als plaats
vervangend lid van stembureau II in verband
met het vertrek van den heer D. Onderweegs.
In de Vrijdagmiddag gehouden raadsver
gadering werd z.h.s. hiertoe besloten.
CONVERSIE GELDLEENING
B. en W. hadden den Raad voorgesteld de
geJdleening oorspronkelijk groot 1.400.000
thans per resto 77000, welke destijds is ge
sloten met het Alg. Burg. Pensioenfonds te
gen een rente van 4% pet. 's jaars, te con-
verteeren tegen een rentepercentage van 4
pot. A pari met dezelfde instelling.
In de Vrijdagmiddag gehouden raadsver
gadering werd z.h.s. hiertoe besloten.
KEURING TREKHONDEN
Bij de Donderdagmiddag gehouden trek-
hondenkeuring werden 5 trekhonden goed
gekeurd. Afkeuringen hadden dit jaar mat
plaats.
BURGERLIJKE STAND
GEBORENNeeltje, dochter van J. A. Vink
en N. Stuurman.
GEHUWD: G. Kruijmel, 33 j. en J. A. Rood-
horst, 19 j. G. Dikhooff, 27 j. en M. W.
Murk 29 j.
OVERLEDEN: A. Verheul, 69 j„ echtge-
noote van J. de Jong.
IJKEN VAN MATEN EN GEWICHTEN
De aandacht van belanghebbenden wordt
er op gevestigd, dat vanaf Vrijdag tot en met
volgende week Woensdag het ijken van ma
ten en gewichten zal plaats hebben in het
Veerhuis buiten de Veerpoort.
Men heeft mij als leider van de Nederland-
sche Tooneelgroep gevraagd, hoe ik dacht over
de grieven, kortelings door Bien Royaards in
een interview gelanceerd. Ziet het er vroeg
men mij van enkele kanten naar uw mee
ning met het tooneel in Nederland werkelijk
zoo hopeloos uit, als de heer Royaards ver
klaart; en acht u zijn toon bij een afscheid
den juiste Dat mij deze vragen gesteld werden
verbaast mij niet. De heer Royaards immers
diskwalificeerde in het algemeen het tooneel
in Nederland en daartoe behoort ook het gezel
schap, waarvan hij thans nog deel uitmaakt,
onze eigen Deventer troep. Toch heb ik even
geaarzeld, voordat ik ertoe besloot, bedoelde
vragen in het openbaar te beantwoorden, want
ik sta met den heer Royaards allerminst op
gespannen voet en vele tooneelspeiers zijn
nogal impulsief: men moet niet aan al hun
woorden evenveel waarde hechten. De heer
Royaards echter heeft zich aan dusdanige
uitspraken gewaagd, dat ©enig verweer nood
zakelijk is; en bovendien kan ik mij bij een
zoo eenzijdige voorlichting der Deventernaren
niet neerleggen.
Dat de economische omstandigheden van
het tooneel uiterst moeilijk zijn, dat de over
heid al te weinig voor ons tooneel doet, dat
de toestand, speciaal in Amsterdam, dringend
verbetering vraagtwie zal het ontkennen?
Maar dat het tooneel jongen menschen geen
ontplooiingsmogelgkheid meer biedt, dat ieder
een aan het tooneel louter op eigen voordeel
belust is en dat alleen de heer Royaards nog
waarachtige liefde voor het tooneel koestert
en zijn kunst wil dienen; dit zijn pertinente
onwaarheden, tot het lanceeren waarvan de
heer Royaards alleen gekomen kan zijn door
een egocentrische visie op de dingen, welke te
denken geeft.
De jonge tooneelspeler moet, vergeleken
bij vroeger, onder voor hem ongunstige om
standigheden werken, maar dat is over de
heele wereld zoo. Ontplooiingsmogelijkheden
zjjn er voor hem nog altijd. Er is een gansche
reeks van jonge tooneelspeiers die de laatste
jaren door hun talent en werkkracht geleide
lijk meer op den voorgrond zijn geraakt; en
daartoe behoort ook de heer Royaards zelf, die
de kans kreeg zich in enkele jaren tot een
eerste plans tooneelspeler op te werken. Ook
by ons eigen gezelschap hebben dit jaar
Croiset, Jeanne Verstraete en Cruys Voor-
bergh (als regisseur) fraaie kansen gekregen,
De heer Royaards heeft dus niet het recht,
te verklaren, dat hij weggaat, omdat ons
tooneel geen mogelijkheden meer zou bieden.
Hij behoort echter tot de menschen, die vreese-
lijk veel haast hebben. Was hij niet'zoo haastig
geweest! dan zou ook hjj de kans hebben gehad
zich in Deventer als regisseur te ontwikkelen.
Bij de vorming van ons gezelschap was het de
bedoeling, dat de regie-voering tusschen den
heer Royaards, Cruys Voorbergh en mijzelf
zou worden verdeeld. Dat het niet verder is
gekomen dan een reprise van „X Y Z", was
louter en alleen zijn eigen schuld. Hij, die
nooit te voren beroepsregie had gevoerd, wilde
direct van wal steken op ©en wijze, welke
onvereenigbaar was met de werkmethode, die
een nieuwe onderneming heeft te volgen, wil
ze haar artisten wel tot het einde toe en ten
volle betalen. Dit bleek de heer Royaards niet
in te zien. En toen hij niet direct de kans
kreeg, als regisseur met een „artistieke daad"
te domineerentrok hij zich terug; voor
een meer bescheiden begin had hij geen
interesse.
Hierom gaat het nu juist. In Nederland zijn
w« van veel te veel factoren afhankelijk om
al te groote waagstukken te ondernemen.
Vertrouwen moet in Nederland stapje voor
stapje veroverd en afgedwongen worden. Maar
dit beteekent allerminst, dat in Nederland
talentvolle spelers niet de kans krijgen, zich
harmonisch te ontplooien, ook als regisseur,
Had de heer Royaards op de vraag, waarom
hij Nederland verlaat, kortweg geantwoord
omdat ik jong ben en vooruit wil, omdat ik
niet meer onder anderen wil werken doch zelf
leiding wil geven, omdat het mg in Nederland
niet vlug genoeg gaat en omdat Joris Diels
mij ©en kans bood, die geen enkele Nederland
sche directie mij bieden k&ndan zpu dit
antwoord eerlijk-sympathiek hebben geklon
ken. De schop, dien de heer Royaards het
tooneel en de confraters in Nederland geeft
maakt echter ©en minder sympathieken
indruk. En zijn oratie over eigen idealen klinkt
nu wel erg nobel en artistiek, maar zweeft
toch een beetje in de ruimte. Gaat de heer
Royaards enkel naar Antwerpen om te dienen
en omdat hij zoo'n behoefte heeft aan kame
raadschap? Wie zulke aanspraken heeft als
de heer Royaards, wie zoo gesteld is op erken
ning en wie vaak zoo door en door onkame
raadschappelijk handelt, heeft niet het recht
anderen „hun gebrek aan liefde voor de kunst'
te verwijten.
Ik ben ervan overtuigd, dat men in Antwer
pen den onaangenamen toon van dit „afscheid'
even scherp zal voelen als ten onzent. Ik heb
het voorrecht Vlaanderen heel goed te kennen
en er vele goede vrienden te bezitten; ik weet,
hoe men daar over Noord-Nederlandsch
tooneel denkt; Ik weet, dat men er niet van
frases houdt en van achterwaartsche schoppen,
De Nederlandsche cultuur in het algemeen is
voor den Vlaming van groote waarde. En In
den heer Royaards eert men ook thans weer
déze cultuur; hij had dat moeten bedenken.
Ben Royaards krijgt thans in Vlaanderen
een kans, zooals hij in Nederland tevergeefs
zocht. Hij mag dit Nederland niet verwijten.
Joris Diels regeert in volle vrijheid; hij kan
zeer veel wagen. En voorloopig engageerde
hij „den zoon van den grootsten Nederland-
scben regisseur dr. Willem Royaards" (men
zie het desbetreffende bericht in „Het Tooneel
van Antwerpen). Voor het moment is hem dit
reeds voldoende. Hoe die zoon die nog
nimmer beroepsregie voerde zich als regis
seur ontwikkelt, zal de toekomst leeren, en
die toekomst kan Joris Diels zonder al te veel
zenuwspanning afwachten.
Nog een zéér voorname reden, waarom Ben
Royaards ons land verlaat: „het moorddadig
reizen per bus". Inderdaad, het reizen per bus
is verre van prettig, maar het is op het
moment economisch noodzakelijk; vandaar
waarschijnlijk, dat de tooneelspeiers „nog niet
den moed hadden er paal en perk aan te
stelLen". En het is altijd ©en troost, wanneer,
mede dank zij het reizen per bus, de gages
ten volle betaald kunnen worden. Bovendien:
weet de heer Royaards wel, dat de tooneel
speiers in een glorietijd in koude omnibussen
over hobbelige wegen sukkelden? dat Johan
de Meester door datzelfde Vlaanderen waar
Ben Royaards nu heengaat, met bussen trok,
om er ©en nieuw (kath.) tooneel tot het volk
te brengen? dat in Italië de beste spelers
met autocars door het land trekken, om het
tooneel te brengen naar hen, die er nog liefde
voor koesteren En schaamt de heer Royaards
zich dan niet een beetje, dat zgn eigen liefde
voor de kunst niet groot genoeg is om er
wat lichamelijke vermoeidheid voor over te
hebben
Maar misschien vindt de heer Royaards wat
ons tooneel brengt die vermoeidheid niet
waaru. In dat geval zou ik hem wilten toe
roepen: werk dan mee aan ©en betere toe
komst, zwoeg dan mee, dag en nacht, om
steentje voor steentje iets nieuws te bouwen,
heb dan niet zoo'n vreeselgke haast om de
eigen belangen te materialiseeren, help dan
mee om al wat voos en onecht is uit te roeien
(dit zè.1 ons uiteindelijk lukken!), slik dan
duizend ontgochelingen voor één klein resul
taat, zet er je schouders mee ondermaar
deserteer vooral niet. En doe je dat wel, goed,
dan zal niemand je kwalijk nemen, dat je geen
zwoegers-natuur bent, dat je het allemaal een.
beetje makkelijk opgediend moet hebben.
maar kleineer en veroordeel dan niet wat je
achterlaat. Heb ©en beetje meer respect voor
allen, die werken zónder eigen schouwburg,
zónder klinkende subsidies, zónder outillage
en rondtrekken in bussenen die toch kans
zien, behoorlijke voorstellingen te brengen en
den artisten hun volle salaris te betalen (er zgn
nog zulke gezelschappen). Wees vooral een.
beetje voorzichtig, wanneer je nog zoo vol
komen onwetend staat tegenover hetgeen je
tegemoet treedt want denk vooral niet, dat
je het in Vlaanderen op ©en blaadje gepresen
teerd zult krijgen; denk vooral niet, dat het
voor jou met je typisch-Noordelijken aard, zoo
makkelijk zal zijn de geestesgesteldheid aldaar
aan te voelen; weet wel, dat er aan je werk
tempo en je energie hooge eisclven gesteld
zullen worden!
„Zij die achterblijven" zullen uit liefde voor
de tooneelspeelkunst (wat bindt hen anders
nog?) voortzwoegen om in den loop van jaren
iets te creëerenEn als zij alten het tooneel
In Nederland weer een beétje uit het moeras
hebben getrokken van ©en crisis, die zich alom
laat gelden, wellicht wil de heer Royaards er
dan eens over denken om als „gevestigd
regisseur" terug te komenOf is zijn
behoefte, Vlaanderland „te dienen", zoo groot,
dat hg er voor de rest van zijn leven wil
blijven werken?
ROB. GERAERDS.
Uitgeschreven door de Stichting
„Volkstooneel".
De Stichting .Volkstooneel", die onlangs
werd opgericht met de bedoeling haar zoo
spoedig mogelijk in te schakelen In de offtei-
eele „Actie Vóór God", wil door de tooneél-
kunst aan de vorming en religieuze verdieping
van het volk en daarmede aan de „stichting,
uitbreiding en bevestiging van het Rijk v*n
Christus in de zielen, de gezinnen en de maat
schappij" medewerken.
Daartoe zal de Stichting o.a. de vervaar'
diging en opvoering van tooneelstukken aan
moedigen, die voor het doel der Stichting be-
vordelijk zijn.
Reeds bracht de Stichting een opvoering
tot stand van het tooneelspel „Naar Emmaua".
Ook ontving zij van verschiUende beroeps
zoowel als dilettanten-gezelschappen adhaesie-
betuigingen en de verklaring gaarne met de
Stichting samen te zullen werken. Niets zou
dan ook de opvoering van tooneelstukken.
als door de Stichting bedoeld worden, in den
weg staan, waren zoodanige tooneelstukken
voorhanden. Zij zijn echter schaarsch, waar
om de Stichting besloten heeft een prijsvraag
uit te schrijven-
De Stichting stelt drie prijzen beschikbaar
ten bedrage van 100.50en 25.-
Gevraagd worden stukken in de Nederland
sche taal, waarin de problemen van dezen tijd
waarachtig en pakkend gesteld worden en
waarin overtuigend tot uiting komt, dat al
leen Christus in Zijn Liefdeleer redding kan
brengen.
Dat de Stichting met de goede tendenz
alleen geen genoegen zal nemen, maar de
stukken ook aesthetisch verantwoord moeten
zijn, behoeft wel nauwelijks vermelding. Dat
een stuk aleens werd opgevoerd sluit het in
principe niet van mededingen uit. Ook be
werkingen van romans en vertalingen kunnen
meedingen.
De inzenders behouden op hun inzendin
gen, al of niet bekroond, alle rechten.
De prijsvraag staat open tot 15 Juni 1937.
Jury is het bestuur der Stichting, te weten:
prof. dr. J. Schmutzer. voorzitter, mr. Jan
Derks, secretaris en dr. J. Vertinden, penning
meester. De Jury kan beslissen, dat geen en
kele inzending voor een prijs in aanmerking
komt. Zij verplicht zich echter tegenover de
inzenders haar beslissing schriftelijk te mo-
tiveeren-
De inzendingen moeten geadresseerd zijn
aan den secretaris van de Stichting. Maliebaan
66, Utrecht.
GEVONDEN VOORWERPEN
Te bevragen bij: van Beukelen, Steijnstraat
6, brief; Bagehus, Maasstraat 33, padvinders-
riem; de Vrie, Broekweg 180, rijwielplaatje;
Visser, Eendrachtstraat 43, rijwielplaatje;
Politiebureau, dreg; van der Linden. Patri
moniumstraat 16, rijwielplaatje; Waarden
burg, Emous 15, VLaard. Ambacht, rgwiel-
plaatje W.L.
BURGERLIJKE STAND
GETROUWD: J. de Leeuwe 48 j. en S. Cohen
35 j., beiden alhier F. B. Lodewijks 31 j. en
J. M. Verka.de 25 j., beiden alhier.
BEVAI.T •v.ivF. J. Kortekaas geb. Doorns d.
,r,,,EDENG. van der Kuil 62 j., echt. van
A. P. Koorenneef.
Uit Rome is te 's-Gravenhage aangekomen
de nieuwe Zweedsche gezant bij het Neder
landsche hof, de heer E. Sjöborg.
De heer Sjöborg heeft gisteren een bezoek
gebracht aan den minister van Buitenlandsche
Zaken.
