m
m
VLAARDINGEN.
CORRESPONDENTIE.
GOUDA.
LIGT ER EEN GANG ONDER
DEN IJSSEL
MAASSLUIS.
EEN MIS VAN DE KERLE.
BERKEL EN RODENRIJS.
SCHOONHOVEN.
m
ZATERDAG 10 JULI 1937
CENTENVEREENIGING VOOR HULP-
BEHOEVENDE BLINDEN.
HEFBRUG.
R.K SCHAAKVEREEN- R'DAM Z.
- UNIVERSITAIRE EXAMENS-
Gemeente heeft dit jaar geen
geld voor onderzoek.
AUTOTOCHT OUDEN VAN DAGEN.
DURE AUTO'S.
DRAAIBARE ANTENNE VOOR DE
PHOHI.
VRACHTWAGEN IN BRAND.
POGING TOT ZWARE MISHANDELING
rsac
De „Centenvereeniging voor hulpbehoe
venden Blinden" heeft gisteravond in gebouw
Palace een propaganda-feestavond gegeven,
waarop allen, die hadden meegewerkt aan
het slagen van den Speldjesdag op 19 Juni,
waren uitgenoodigd.
Nadat de Chr. Muziekvereeniging „Excel
sior" den avond met een pittigen marsch
had geopend, nam de voorzitter der veree-
niging, de heer G. de Waard, het woord
om allen hartelijk te danken voor hun mede
werking. Een extra woord van dank ontvin
gen mej. gchiltman en de heeren K. van
Erk Pieterse, van Wijk en Hoekstra, wier
onvermoeide ijver zoo'n succes werd. Niet
tegenstaande het ongunstige weer en min
der collectanten bracht de collecte circa
ƒ3900 op.
Na deze rede had de uitreiking plaats van
de prijzen, uitgeloofd door een paar stadge-
nooten aan hen, die de hoogste bus hadden.
Dan begon men aan de afwerking van het
programma, waarvoor alle medewerkenden
zich belangeloos beschikbaar hadden gesteld.
In verband met uit te voeren werkzaam
heden aan de bovenleiding zullen in den
nacht van Zondag 11 op Maandag 12 Juli a.s.
in het tijdvak van 23.50 tot 5.15 uur geen
brugopeningen van de hefbrug over de Ko
ningshaven kunnen worden gegeven.
Donderdag j.l. werd in het clublokaal van
bovengenoemde vereeniging een wedstrijd ge
speeld fcusscüien een tiental van de bekende
R. K. Sdhaakver. R. S. R. en bet eerste tien
tal van Armada.
Na vinnigen strijd wist Armada met 73
te winnen. De gedetailleerde uitslag luidt
Van GriekenHijgeman
ZeefMens.
Scheerder—Heynens
KouwenhovenF. vé. Aalten
Reichardt—Molendijk
Laurensv. Rossum
RemkenBezem
LoosJ. Elens
RenkenHilt
Floorende Ron
1—0
0—1
0—1
O—l
0—1
0—1
0—1
1—0
*i— Yz
CONCERTEN PARKZICHT
Programma der concerten, te geven door de
R. K. Harmonie St. Caecilia van Gouda, onder
leiding van den kapelmeester P. J. Oomes op
Zondag 11 Juli in Parkzicht (v.m. Officieren
sociëteit), van 3 tot 5.30.
1. Sons of the Brave, marsch. Bidgood.
2. Lustspel ouverture. Keler Bela
3. Carmen Svlva, walzer. Ivanovici.
4. Fantaisie Faust. Gounod.
5a. Der Jongleur; b. Souvenir de Cirque Renz.
xylophonsolo's. Arr. P. J. Ooomes.
Frangois
W. Ciere
Jakma.
Marchand
6. Confidence d'Amour, valse.
7. Voorwaarts marsch.
8. Overste Barendsen, marsch.
Van 8 tot 10,30 uur
1. Dilbeek, marsch
2. Ouverture La Poupee de Nurnberg. Adam
3. Estudiantina, walzer. Waldteufel
4a. Victoria; b. Maiglocken, xylophoonsolo's.
Arr. P. J. Oomes.
5. Fantaisie Le Baron Tzigane. Strauss.
6. Süite Ballet (In 5 deelen) Popy.
7. Fantaisie Les Vespers Siciliennes. Verdi.
8. Hoch Heidecksburg. Herzer.
Te Amsterdam werd bevorderd tot doctor in
de geneeskundige op proefschrift gesteld Hy-
pertensie en cholesterine de heer J. J. Jun-
gerhans. alhier.
Te Leiden slaagde voor het doctoraal examen
In de geneeskunde de heer B. Friedberg alhier.
Voor het artsexamen eerste gedeelte mej.
M. Sneller en de heer J. Edel alhier.
Onze stadgenoot de heer G. W. Huygens
slaagde aan de Leidsche Universiteit voor het
candidaats-examen Nederlandsche Letteren.
15 JAAR INDIË-VLUCHTENDit jaar is het 15 jaar geleden, dat het eerste
toestel van de K L Mnaar Nederlandsch-Indië vloog met als bemanning v- d.
Hoop, v. d. Broeke en v. Weerden Poelman. De eerste machine, een F 7 met
de allernieuwste Indië-machine, een D.C. 3 met piloot Scholte, die met laatst
genoemd vliegTaig het eerst naar de Oost is gevlogen. V. I. n. r.: Scholte,
kapitein v. Weerden Poelman en Geysendorfer.
KOSTELOOZE RIJWIELPLAATJES.
Kosteilooze rjjwjblplaatjes voor het belas
tingjaar 1937-38 kunnen persoonlijk worden
aangevraagd ten kantore van den Ontvan
ger der Directe Belastingen enz., Westhaven-
de 53, alhier.
Behalve de gewone kantooruren van 9—1
en van 2.306 uur (des Zaterdags van 9 tot
1 uur) zal daartoe gelegenheid zijn in het
tijdvak van 15 Juli tot en met 2 Augustus
a.s. op Maandag en Donderdag van 7 tot
9 uur.
OPBRENGST COLLECTE.
De collecte gehouden ten bate van de ver
eeniging „Draagt Elkanders lasten" ten ba
te der Ta b. c.-bestrijding heeft opgebracht
ruim ƒ182.
ZEILWEDSTRIJD.
De watersportvereeniging „De Bommeer"
zal morgen, Zondag, een zeilwedstrijd houden
op de Vlieten. Des voormiddiags startei zeil-
kano's en jollen, sharpy-kruisers, smalle B.M.
klasse B., Sharpy's, gemengde klasse.
Namiddags starten: sloepen verkleinde
sharpy's, renjollen, verbreed® B.M.-klasse. Er
wordt gestort te 10.50 uur v.m. en 2.30 uur
n.m.
BINNENGEKOMEN.
In de Vulcaanhaven is binnengekomen het
stoomschip „Vredenburg" met 10.992 ton
erts en „Sifnos" om te bunkeren.
WATERPOLO.
Voor de Z. R. en O.-competitte le klas
speelde V. Z. C. 2 tegen Maas 3 uit Rot
terdam. Uitslag 10 voor Maas,
25-JARIG JUBILEUM.
Donderdag herdacht de heer D. Tempe
laar, plantsoenarbeider bij de gemeente
plantsoenen, den dag, waarop hij voor 25
jaar in dienst kwam. Voor den jubilaris is
dit feit niet onopgemerkt voorbijgegaan.
Per auto met zijn vrouw van zijn woning
gehaald, werd hij in het versierde schaftlo
kaal van de kweekerij op hartelijke wijze toe
gesproken door den opzichter, den heer v,
d. Weyden, die hem namens het personeel
een fraaie ruststoel benevens een paar va
zen aanbood Aan zijn echtgenoote werden
bloemen overhandigd.
Ook van andere zijden ontving de Tempe
laar blijken van belangstelling.
VACANTIE IN DE BOUWBEDRIJVEN.
De vacantie in de bouwbedrijven zal alhier
worden gegeven van 2 tot 6 Augustus a.s.
LEVERING HOOI.
De levering 15000 K.G. hooi, ten dienste
van de paarden der Gemeentereiniging al
hier, is opgedragen aan den heer E. Koek
te Sleeuwijk voor 17,30 per 1000 K.G.
BURGERLIJKE STAND.
GEBOREN: Komelis, z. van C. J. van
Aken en A. Vermeulen, Markgraaflaan 4.
Maarten, z. van L. van der Lugt en R. Ho1-
trop, Mr. Troelstrastraat 10. Adriana,
d. van P. van Duffelen en A. Swaneveld,
Diepenbrockstraat 16. Cornelia Francina
d. v. A. Bejjer en J. Spuij, Hoogstraat 99.
Willem, zoon van D. van Zeventer en G.
Aasenberg, 6e Nieuwlandsteeg 16. Corne
lls Johannes, z. van A. S. Ham en H M.
Huisman, N. Kerkstraat 52. Margreta, d.
van N. Bos en P. J. Broere, Oranjestraat 2.
Francina E., d. van F. de Stoppelaar en
F. E. Bredschneijder, Middelburg. Eli
zabeth d. van J. van der Have en A. Vons
Van Kinsbergenplaats. Wilhelmus M. J.,
van J. F. van Hoof en A. Heek Wetering
straat 5. Neeltje d. van B. Don en N. van
Leeuwen, Nic. Beetstraat 15. Jacoba Chr.
d. van D. Vermaas en M. J. Woordmerjer,
Rotterdam. Grietje d. van H. H. van der
Linden en J. Verheij, Pr. Hendrikstraat 73
Jannetje d. van H. H. van der Linden en J.
Verheij, Pr. Hendrikstraat 73. Maartje, d
v. A. Boogaard en G. van Vliet, Heemraad
straat 1. Maria E. J. d. van D. Hordijk
en M. T. Dahlmanns, 9e Biersloötsteeg 7.
Jacoba A. d. van C. A. van Lent en C. J.
Spuijbroek, Valeriusstraat 160 Geert, z. v.
A. Hofman en C. C. van Roon, Sweelinckstr
no. 94.
ONDERTROUWD: M. W. J. Appels 23 1
VI., Callenburgstraat 120 en P. H. van der
Leljj, 22 j., VI. Callenburgstraat 107. J.
C. van der Linden 22 j. VI. Afrol 26.1 en S.
Hoogstad 20 j. VI. Dijklaan 61. J. C
Putter 24 j. Schiedam, V. Mussenbroekstr.
13b. en A. Broek 23 j. VI. 2e Maasboschstr.
22. G. J. Trooster 23 j. VI. Van Kinsber
genplaats 57 en J. M. Govaart 18 j., Schie
dam, Breedstraat 20. P. Versteeve 35 j. VI.
Smallehavcnstraat 2b en C. Meijer 32 j. VI.
Delftscheveer 15. I. Schilder 28 .1. VI. Van
Schravendijkplein 26 en M. E. de Goede 30 j.
VI. le Van Leyden Gaelstraat 97. A. Ke(j-
zer 32 j. Johannesburg (Z. Afrika) Paul
Nelsstraat 25 en K. J. van der Vlis 34 j. VI.
Hofsingel 32.
GEHUWD: G. Boer, 23 j. en J. van Rijn
22 j. D. H. van der Weijde 29 j. en A.
Martini 22 j. B. Dull aart 32 j. en C. van
Toor 31 j. A. Ruiisaard 26 j. en N. M.
Schippers 23 j. G. van der Schee 28 j.
en C. van der Ster 25 j. L. van der Wey
den 23 j. en H. Boender 22 jaar.
OVERLEDEN: A. van der Hout 75 j. echt-
gen. van S. van Buuren, Scihied. dijk 21,
WATERPOLO.
Voor de 3de klasse KNZB speelde VZC
van hiecr te Schoonhoven tegen SZ en PC.
Uitslag 30 voor SZPC.
PROCES-VERBAAL NIETIG VERKLAARD.
Voor den kantonrechter stond terecht ver
dachte B., melkhandelaar alhier. Hem werd
ten laste gelegd.a dat hij de voorgeschre
ven merkteekenen niet had aangebracht aan
de melkbussen. Verdachte was niet versche
nen. De veldwachter R. als getuige ge
hoord, verklaarde, niet te hebben geconsta
teerd, dat er melk in de bussen zat. De kan
tonrechter nam hem dit hoogst kwalijk en
verklaarde het proces-verbaal voor nietig.
LOOP DER BEVOLKING.
Het aantal inwoners dezer gemeente be
droeg op 1 Januari j.l. 30309. Het vermeer
derde door geboorten met 309 door vestiging
met 588, totaal 897. Het verminderde door
overlijden met 118, door vertrek met 712,
totaal 830. Totale vermeerdering over het
eerste halfjaar 67.
Aantal inwoners op 1 Juli j.l. 30376. Aan
tal (huwelijken in Juni 39. Vermindering in
Juni 1.
VOETBAL
Voor de nederlaagserie van Fortuna wordt
i Woensdagavond gespeeld de wedstrijd
FortunaBEC, uit Delft
Naar wij vernemen, speelt De Hollandiaan
a.s. Woensdag een wedstrijd aan de Galgkade
tegen den Rotterdamschen tweeden klasser
Neptun-us. Tevens zal dan de nieuwe vlag
worden geheschen.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Te bevragen bij: Dijkshoorn, Groen van
Prinstererstraat 22, rijwielplaatje; Knijnen-
burg, Wagnerstraat 42, kistje met geldin-
houd- Bakker; 2e van Leyden Gaelstraat A.
2 kinderschoentjes en gymschoen; Bos, Kor-
tedijk 76, postduif; van der Knaap, Hoog
straat 219, een bal; Leeuwis, Nieuwelaan 9,
kindertaschje; Borsboom, Prinses Juliana-
brup', wit linnen jasje; Verhart, P. K. Dros-
saartstraat 188, kindertaschje met inhoud;
Raadhuis, Vlaard. Ambacht, portemonnaie
met inhoud en een roode ceintuur met gesp.
Oosterstraat 30, portemonnaie met inhoud;
Baauwstraat 10, Vlaard, Ambacht, ringetje
en autoped
C. C. R. te Rotterdam. De afstand bedraagt
ongeveer 180 K.M. De weg loopt over: Rid
derkerk, Alblasserdam, Papendrecht, Gorin
chem, Woudrichem, Heusden, 's Bosch, Hint
ham, Hees wijk, Erp, Gemert, Deume, Venray
Wanssum, Blitterswyk, Broekhuizen Arcen
DUBBEL SUCCES
Nadat mej. D. C. van Sierenberg de Boer
een dezer dagen geslaagd is in staatsexamen
voor piano-leerares is zij Donderdag eveneens
voor hetzelfde diploma geslaagd als leerares
solozang.
KEGELEN
Donderdagavond heeft op de banen van de
Réunie te Gouda de wedstrijd plaats gehad
tusschen de Kegelclub „Je hebt ze niet aan
een touwtje" alhier en de Rotterdamsche Ke
gelclub N.H.R.V. om het definitieve bezit van
een wisselbeker, geschonken door den heer
Vreeswijk te Rotterdam. Touwtjehad een
voorsprong van 21 houten.
ARBEIDSBEMIDDELING
Op de lijst van ingeschreven werkloozen
bij de Arbeidsbemiddeling alhier, stonden op
6 Juli 1.1. 197 werkloozen ingeschreven.
ORANJE-BOVEN
Hoewel de heer H. J. Adriaens te kennen
had gegeven zijn benoeming als bestuurslid
van de Oranjevereeniging niet te zullen aan
vaarden, is hij, na onderlinge bespreking, op
zijn besluit terug gekomen. De functies zyn als
volgt verdeeld: le voorzitter de heer Joh. Se-
ton, 2e voorz. H. J. Adriaens; le secr. G. de
Gruyter, 2e secr. C. Hoogenboezem, le pen-
ningm. A. Moes, 2e penningm. A. van Iperen,
terwijl de heeren E. van Dyk, J. B. Vos en P.
v. d. Hek als commissaris zullen fungeeren.
Historische feiten.
By de behandeling van de ontwerp-ge-
meente-begrooting voor het dienstjaar 1937
in de afdeelingen van den Raad, is van
meerdere zijden gevraagd een onderzoek in
te stellen naar het bestaan van een onder-
grondsche gang, die in overoude tijden het.
in het jaar 1581 geamoveerde kasteel van
Gouda, gelegen aan den IJssél ter plaatse on
geveer van de stadsgedeelten, genaamd Punt
en Nieuwe Veerstal, zou verbonden hebben
met een punt aan den zuidelijken rivieroever
in de Krimpenerwaard gelegen.
Bij werken in het begin der 19e eeuw
(1826) en in den loop daarvan (1879) in de
omgeving uitgevoerd en ook in 1901, zou
het vermoeden van het bestaan van een der-
gelijken ouden uitgang, althans van frag
menten daarvan, zijn bevestigd.
Van verschillende zijden werd ook bij de
mondelinge begrootings-behandeling op een
nader onderzoek, of een en ander juist zou
zijn, aangedrongen; men meende, dat, indien
deze juistheid bleek en deze uitgang ware
te restaureeren, Gouda hierdoor niet alleen
een attractie zou rijker worden, maar ook
de historie hiermede zou worden gediend.
De Directeur van Gemeentewerken heeft
met betrekking tot deze aangelegenheid o.m,
het volgende aan B. :en W. bericht:
„In 1879 is aan de Punt, onder het kaas-
pakhuis van Van Leeuwen gevongen een zg.
„kazemat", een ruimte, welke rondom was
dichtgemetseld, met eenige nissen in de zij
muren.
In 1901 is er een gat in de bestrating van
de Punt gevallen, ongeveer een meter of 7.
8 verder naar de Haven toe dan waar de
zooeven beschreven kazemat zich bevond.
Uit de beschrijving blijkt, dat daar toen bij
opgraving een trapje is gevonden, dat ook
weer toegang gaf tot een kazemat, die er
overigens uitzag als de eerste.
Ongetwijfeld zijn daar in de omgeving nog
wel meer van dergelijke onderaardsdhe, wij
zouden tegenwoordig zeggen sousterrair.-
ruimten van het voormalige kasteel.
In '1826 werd bij noodzakelijke herstellin
gen aan den waterloop van de volmolen en
het waterrad, een gang gevonden, welke
sterk afhellend naar den IJssel liep. In deze
gang is men door opruiming van puin, enz.
toen tot de bedding van den IJssel gekomen.
Uit een betreffend geschrift blijkt niet pre
cies, of daarmede wordt bedoeld, dat men
reeds tot onder de rivierbedding was gedaald,
of dat men de gang tot de rivier had schoon
gemaakt en dus tot de rivier was genaderd.
De beschrijving in laatstgenoemd stuk geeft
reden aan te nemen, dat, wanneer er al ooit
in de Julianalaan een oiidergmndache Rang onder den IJssel
Fr'édëiïk TrenartÊtór zou nebocn beStaan' <lefee 'dftn met d* mecste
Eerste uitvoering door een kerkkoor
te 's-Gravenhage.
DE BETEEKENIS VAN DEN
COMPONIST.
GRONDVERKOOP.
In den laatsten tijd zijn bij B. en W. ver
zoeken ingekomen om grond te koopen in de
T'aanscih uurpolder.
B. en W. hebben nu den prijs van dezen
grond gesteld aan de- binnenstraten op 8
per M2. en die aan de Julianalaan en Jü-
lianaplantsoen en
op 9 per M2. Bij aankoop van een meer
dere dliepte dan 20 meter, gemeten uit den
voorgevel, stelden B. en W. de prijs van 3
per M2. B. en W. verzochten den raad hen
te machtigen als de prijzen vast staan, niet
meer voor elke aanvraag de raad op te roe
pen, daar meer belangstelling voor deze
gronden begint te komen. De voorzitter deel
de mede, dat de raad nu voor vijf jaar B.
en W. moest machtigen om terstond met de
aanvragers te kunnen handelen.
De raad kon zich met de eerste aan
vraag, welke nu gedaan werd door den heer
de Lange vereenigen, doch de machtiging
voor vijf jaar aan B. en W. om zelfstandig
te handelen werd niet verstrekt.
GELDLEENINGEN.
Door bemiddeling van de N.V. Nat. Mij.
voor kasgeldleeningen te 's-Qravenhage ont
vingen B. en W. een aanbieding van een
gelidleening ten bedrage van ƒ100.000 ren
tende 3y2 pet. en met een looptijd van 30
jaren. Dit aanbod achten B. en W. aanne
melijk. Zy zouden deze leening willen aan
wenden: le. tot buitengewone aflossing van
het restant der leening aangegaan bij raads
besluit van 1 Mei 1936, welke oorspronkelijk
was ƒ100.000 en thans nog ƒ94.400; 2e. tot
dekking van enkele kapitaalsuitgaven der be
drijven..
Waar de gemeente in het bezit is van nog
twee geldleeningen met een rente-type van
4% pet. achten B. en W. het met het oog op
de mogelijkheid van een soortgelijk aanbod,
als B. en W. thans bereikte, wenschelyk, dat
het college wordt gemachtigd tot het aan
gaan van leeningen tot een maximum be-
drag van 186.000 ten einde daarmede bel
de leeningen buitengewoon af te lossen, het
maximum der te vergoeden rente zouden B.
en W. willen vaststellen op 3% pet.
B. en W. stelden den Raad voor hen die
machtiging te verrleeaen.
Zon/der eenige discussie besloot de raad
B. en W. in deze te machtigen.
BURGERLIJKE STAND
GEHUWD: J. C. de Bruijn, 30 jaren en A.
v. d. Brugge, 25 jaren A. Teerds, 25 jaren
en C. M. van Geelen, 21 jaar.
OVERLEDDEN: J. Kooiman, 49 jaren,
VOETBAL.
Op het terrein van de R. K. Voetbalver,
T. O. G. zal hedenavond (worden gespeeld
de wedstrijd T. O. G. 1Aeolus.
De R. K. Muziekvereeniging zal de wed
strijd opluisteren.
Morgen worden gespeeld T. O. G.lR. V
V., aanvang 2.30 uur; T. O. G. 2R. V. V.
2, aanvang 12,30 uur.
Het comité (gevormd uit de winkeliersver-
eeniging- „Eendracht") tot het doen plaats
hebben van een rijtoer op 15 Juli a.s. voor
ouden van dagen) heeft in een l:j;cnl:omat
met het bestuur van zijn zustervereeniging
„Berrowink" besloten in dit geval samen te
werken.
Laatstgenoemde vereeniging heeft haa'
volle medewerking toegezegd.
EERW. ZUSTER BAVO,
Het zilveren Professiefeest van de Eerw.
Zuster Bavo, die jaren lang hier de wijkver
pleging heeft verzorgd, zal zooals gemeld 8
Augustus a.s. plaats vinden.
Dien datum zal het heuglijk feit uitslui
tend in familiekring gevierd worden.
Zaterdag 24 Juli a.s. zal er van 34 uur
n.m. in het Franciscusgaslhuis te Rotterdam
gelegenheid bestaan de Eerw Jubil'ares3e te
complimenteeren,
kans van slagen gezocht zou moeten worden
rechts of links van den waterloop van de vol
molen. Een onderzoek hiernaar zou dan kun
nen plaats hebben, door aan de Punt een
sleuf te graven van 2 4 3 Meter breed en ter
lengte Van pilm. 20 meter en wel zoodanig,
dat de uiteinden van deze sleuf komen te
liggen op 10 meter rechts en links van den
volmolen-waterloop
Uit een waterpassing is gebleken, dat tot
minstens 5 4 6 meter diepte zal moeten
worden gegraven, ten einde met beslistheid
te kunnen vaststellen, of er al dan niet een
een dergelijke gang bestaat of bestaan heeft
Aan een dergelijk werk zijn, wegens de
dure afheiïng met damwand ter weerszijden
van de sleuf en ook wegens het uitgraven
tot op een diepte van 5 4 6 meter, groote
kosten verbonden. De uitgegraven grond kan
daar niet blyven liggen en zal dus moeten
worden aangebracht.
Een aanvankelijk crediet van ƒ1000 om
het werk te beginnen zal noodig zyn. Voorts
moet worden gerekend op mogelijke verras
singen bij het graven, zooals het ontmoeten
van zware muren, voormalige fundamenten,
enz. zoodat het niet zou moeten verwonde
ren, indien het ontgraven en weder aanvul
len van een dergelijke sleuf 1500 zou kos
ten.
By de uitvoering van een dergelijk werk zal
het rijverkeer over de Punt tijdelijk stopge
zet moeten worden.
Uit dit rapport blijkt, dat indien de Raad
het onderzoek wenschelyk en noodzakelijk
blyft achten, hiervoor een crediet dient te
worden toegestaan van rond ƒ1500.
Waar op dat bedrag op de begrooting 1937
niet is gerekend en thans ook geen andere
fondsen aanwezig zyn, waaruit dat bedrag
ware te vinden, geven B. en W. den Raad
in ernstige overweging hierbij momenteel
de vraag latende rusten, of deize uitgave en
de eventueel aan een restauratie verbonden,
zeker belangrijk hoogere kosten, gemotiveerd
mogen worden geacht een en ander aan
te houden tot bij de behandeling van de be
grooting voor het dienstjaar 1938. Dan ware
te overwegen, of een dergelijke uitgave toe
laatbaar is te achten.
Indien we de positie van de kerkmuziek
ten opzichte van de hedendaagsche gemeen
schap zouden willen typeeren, dan geloof ik,
dit 'het beste te kunnen doen door te zeg
gen, dat de muziek welke door kerkelijke
en muzikale autoriteiten als model wordt
voorgehouden, met het oog op de uitvoering
aan goedwillende koordirecteuren de meeste
zorgen baart. De meerstemmige toonkunst
namelijk van de eeuwen vóór de Hervor
ming, die der Nederlandsche, Fransche en
Italiaansche scholen, vormt een machtig fo
liant, dat voor den katholieken musicus, als
een bijbel moet zijn, doch, ten slotte het
minst van alle boeken wordt, ingezien!
Vele geloofsgenooten zijn in hun gevoels
leven te vlak of te week, om zich met sterke
lectuur of sterke kunst bezig te houden, al
moet ik er ter bemoediging der goedwillen-
den aan toevoegen, dat er van een kentering
sprake is. Zoo'n symptoom zien we b.v. bij
het koor der H. Familie-kerk te 's-Graven
hage, waar men a.s. Zondag een zoo goed
als onbekend werk uit het gulden tijdvak
der meerstemmigheid: de missa „Regina
Coeli" voor mannenkoor van Jacobus de Kerie
onder de Hoogmis zal gaan uitvoeren.
Na vele zorgen is het ten slotte gelukt,
niet alleen om het werk ingestudeerd te
krijgen, maar wat misschien nog belangrijker,
is, de harten der zangers met dit soort zoet
vloeiendheid van melodiek te vermurwen!
Onbegrijpelijk lijkt het, dat, hoewel de
ideale kerkmuziek voor gemengd koor ge
schreven is, men zich zoo dikwijls tot man-
nenkoormuziek beperkt. Er zijn zelfs man
nenkoren, die medewerking van een jon
genskoor botweg weigeren. Aldus is het nog
steeds zoo, dat de meeste koren niet over 'n
luiapengroep beschikken.
Daarom zal het voor deze koren voor
namelijk interessant zijn te vernemen, dat
de voormelde toonkunst 'n groot werk bezit,
geheel uitzonderlijkerwijs voor mannenkoor
gecomponeerd, de missa „Regina coeli" van
de Kerle. Er zijn weinig stukken voor die
bezetting bij de meesters der meerstemmig
heid te vinden. Zelfs onder de duizenden
werken van Lassus en Palestrina zijn er
slechts enkele motetten voor mannenkoor,
doch geen enkele mis-compositie. Als zoo
danig schijnt de Kerle's werk een eenige uit
zondering te zijn.
Jacobus de Kerle, een Zuid-Nederlander van
geboorte, was in de St. Martinuskerk te
Yperen in verrukking gebracht door ae po-
iyphonie zijner tijdgenooten evenals Palestri
na in de St. Pieter te Rome geïnspireerd was
geworden door den klank van de meesters
uit het Noorden. De Kerle heeft vervolgens
naam gemaakt door zyn kapelmeesterschap
aan de kathedraal van Orvieto, en hij trad
als componist op met de Vesperpsalmen, het
Magnificat en de Hymnen, weliswaar naar
Romeinsch voorbeeld geschreven. Doch er is
iets van bijzondere historische waarde uit het
leven van dezen componist te vermelden.
De tijd van bloei dér 'meerstemmige "kérk-
muziek bracht tegelijk, zooals ieder be
schavingsverschijnsel, teekenen van verval
met zich.
Reeds was er o.m. van den grooten Rotter
dammer Erasmus de klacht gekomen over het
verval der zuiver liturgische beginselen der
meestemmigheid. Onverstaanbaarheid van den
tekst, aanwending van vele instrumenten, in
correcte behandeling van den tekst, overla
ding van het stemmenaantal, e.d. waren grie
ven die ook op een kerkvergadering als het
onderbroken Concilie van Trente, tot uiting
kwamen.
Nu is er over den gang van muzikale za
ken in verband met dit Concilie reeds heel
veel geschreven en gefahtaseerd. Prof. Ur-
sprung heeft de dingen grondig bestudeerd
en daarover medegedeeld, dat tijdens den duur
van genoemd Concilie 'n belangrijk werk van
Kerle was tot stand gekomen, de „Preces
speciales", 'n serie motetten in gemengd
polyphoon-homophonen stijl gehouden en ge
matigd modern van schrijfwijze. Deze werden
in Trente gevraagd waar ze „fast jede
Woche dreimal in dem vom Konzll veranstal-
teten allggmeinen Bittgottesdiensten" (aan
haling uit prof. U.) met processie op het
Domplein werden uitgevoerd en veel byval
probleem eigenlijk al opgelost, voor het ter
tafel werd gebracht met liturgische aangele
genheden. Inplaats van nu aan Palestrina
den eeretitel toe te kennen van „redder der
kerkmuziek", zooals in de meeste geschiede
nisboeken en boekjes geschied, zou men beter
aan de Kerle dit praedicaat kunnen toeken
nen.
Verder zegt Ursprung, hadden de beraad
slagingen van het Concilie een naar verhou
ding eenvoudig verloop'"
In de 22e zitting werd met het oog op de
missen waarin veel bazuin- en trompetgeschal
(„della caccia et la battaglia") voorkwam,
overwogen om de meerstemmigheid in de
kerk af te schaffen, ofwel haar terug te voe
ren naar de normen die in de Bulle van Jo
hannes XXII waren vervat.
Niet in de laatste plaats is het aan de voor
beeldige oplossing door de Kerle te danken,
dat de meeste leden, in het bijzonder ook
de Spanjaarden, ten gunste van de meerstem
migheid optraden. Er werd ook nog bepaald,
dat de geestelijke overheid het orgelspel en
den zang zou vrijwaren van wereldlijke en
onreine eigenschappen („lascivum et impu-
rum").
In dit verband werd een commissie van kar
dinalen benoemd, die vóór alles haar aan
dacht zou moeten schenken aan de verstaan
baarheid van den tekst en te dien einde proef -
repetities deed houden ten huize van kardi
naal Vitellozzo.
Juist de verstaanbaarheid van het woord,
een probleem dat zich in de latere mu-
zieken nog al eens opnieuw aangediend heeft:
o Vondel's reizangen! is een van de ken
merkende eigenschappen van de thans uit te
voeren missa „Regina Coeli". Hoe soepel het
stemmenweefsel zich beweegt, hoe consequent
de motieven door alle stemliggingen worden
doorgevoerd, steeds blijft men by behoor
lijke uitvoering den mistekst verstaan.
De aanduiding „Regina Coeli" voor deze
compositie stamt uit het aanvangsmotief van
de Mariale antifoon. De inzet der Kyrië met
deze noten, achtereenvolgens door de drie
andere stemmen over te nemen, is in dit ver
band zeer duidelijk. Een tweede motief, ont
leend aan de melodie op de woorden „Quia
quem meruisti", zet in met het „Christe
eleison", terwijl nog een derde motief met de
laatste Kyrie beginnend ontnomen is aan het
slot der Regina Coeli: „ora pro nobis". Dit
is het motivisch gegevén dat zeer muzikaal
in heel het werk doorvloeit.
Zoowel in de Sanctus als in de Agnus Del
treffen we het aanvangsmotief in verbreed®
gestalte aan, waarbij dan de andere stem
men zich sierlijk daaromheen bewegen. De
Hosanna's van Sanctus en Benedictus zijn
gelijkluidend en op het derde motief geba
seerd, terwyl het „pleni sunt coeli" uit de
Sanctus een uiterst sierlijke tweestemmigheid
laat hooren op het middelste motief.
Door deze voortdurende wisselwerking van
de vrye inspiratie van den componist en een
objectief liturgisch gegeven als de melodiek
van het „Regina Coeli", is dit werk uit
gegroeid tot een model van katholieke
kerkmuziek, een model waarnaar zooals ge
zegd, sinds eeuwen wordt verwezen. Mogen
de tijden weer ryp worden voor deze schoon
ste vruchten der christelijke beschaving. Een
ernstige poging wordt met voormelde uit
voering althans gedaan!
M. M.
DE EED VAN SAINT CYR. Donderdagmiddag j.l. had op de binnenplaats
van de beroemde Fransche krijgsschool Saint Cyr de beëediging plaats van de
jonge officieren. Tijdens de beëedigingsplechtigheid.
We lezen in de „Arbeiderspers"
Het weekblad van Eenheid Door Demo
cratie vestigt er de aandacht op, dat het
dagblad van den bekenden Utrechtschen
uitgever, ir. A. A. Mussert zich dezer da
gen zeer heeft opgewonden over eenige
misstanden, welke door onze typisch de
mocratische instelling, de Rekenkamer,
aan het licht zijn gebracht. Men zal zich
herinneren, dat het onder meer over inge
nieurs der Staatsmijnen ging, die jaarlijks
vroeger 1500 kregen voor het in hun func
tie gebruik maken van een eigen auto.
Door toedoen van de Rekenkamer krijgen
zij thans heel wat minder. Over den ouden
toestand sprak het blad van de firma Mus
sert schande en het schreef, dat „vadertje
staat extra surprises verstrekte buiten het
overigens meer dan voldoende salaris".
Het weekblad van E. D. D. is nu zoo
vriendelijk, de firma Mussert het geheugen
wat op te frisschen. In 1929 werd het sa
laris van zeker ingenieur per 17 Septem>
ber van 7000 op 7500 gebracht. Ook. dëZë
ambtenaar gebruikte zijn auto af en tóq
in overheidsdienst. Daarvoor declareerde
hij over één jaar maar liefst 2400. Daar»
naast declareerde deze ingenieur nog eêrt
paar honderd gulden voor „reis- en Ver
blijfkosten". Deze man, toch ook met een
„overigens meer dan voldoende salaris
kreeg dus nog wel wat meer dan 1500
vergoeding, pardon „extra surprise
Deze voortreffelijke bijdrage voor zijn
schandaalcampagne zal het dagblad der
Utrechtsche firma natuurlijk gretig aan
grijpen. Ter nadere informatie diene dan,
dat 't hier den toenmaligen hoofdingenieur
bij den Waterstaat in de provincie Utrecht
betreft. Zijn naam luidt: Anton Adriaan
Mussert.
Naar wij vernemen, is bij B. en W. der
gemeente Huizen een bouwaanvrage inge
diend voor het bouwen van een nieuw anten
ne-systeem voor den Phohi te Huizen.
Zooals bekend is het richten van aether-
golven een belangrijke factor voor een goede
uitstraling. Om een zoo krachtig mogelijke
ontvangst in Nederlandsch-Indië te berei
ken zijn de antennes van de zendinstallaties
van' de Phohi en de P. C. J. zoo opgehan
gen dat ze in de richting van Ned. Indië het
beste uitstralen. Hieruit volgt dat een naar
Indië gerichte zender voor uitzendingen naar
Amerika niet diezelfde goede resultaten op
levert. Om dit nu te ondervangen is een sys
teem van antennes ontworpen, dat naar
iedere richting gedraaid kan worden. Hier
mede wordt voorkomen het bouwen van
verschillende antennes, welke in de meest
voorkomende richtingen staan opgesteld.
Het systeem, dat men nu in Huizen gaat
bouwen bestaat uit een draaibare schijf
waarop twee masten van pl.m- 60 M. hoogte
worden geplaatst. De antenne is hierdoor in
de gewenschte richting te draaien. Zoo zal
men b.v. na een uitzending naar Indië door
het draaien van de schijf ook de gunstigste
uitstraling naar andere werelddeelen kun
nen bereiken.
Vermoedelijk zal dit antennesysteem
dienst doen voor beide ultrakortegolf zenders,
zoowel voor den Phohi als voor de P. C. J.
In de Hoogkuil te Beek (L.) geraakte ten
gevolge van kortsluiting een nog nieuwe
vrachtwagen van den heer P. S. uit Maas
tricht in brand. De wagen brandde geheel
uit, doch de aangekoppelde aanhangwagen,
beladen met ongeveer 2000 k.g. porcelein
bleef gespaard. Verzekering dekt de schade.
Voor de rechtbank te 's Hertogenbosch
heeft terecht gestaan een 22-jarig landbou
wer uit Best, M. Th. K., wien ten laste ge
legd is, dat hij getracht heeft mej. v. d. G.
en haar 16-jarige dochter door revolverscho
ten te treffen. De jongeman wilde verkeering
met het mèisje, dpch de moeder en ook het
meisje zelf hadden er bezwaar tegen. Verd.
schoot op beiden, toen bij een blauwtje liep,
maar de gevolgen zijn niet ernstig geweest.
De officier van justitie had wegens poging
tot doodslag vier jaar gevangenisstraf ge-
eischt. Donderdag heeft de rechtbank uit
spraak gedaan en het misdrijf qualificeerend
als poging tot zware mishandeling,verd. tot
eon jaar en zes maanden gevangenisstraf
veroordeeld.
De zenuwarts, dr. J. Casparie had verd,
jpinder toerekeningsvatbaar verklaard,
