m
DONDERDAG NOVEMBER 1937
ITALIAANSCHE OPERA.
Turandot.
GOUDEN COLLECTANTEN.
JUBILEUM.
t, HET APOSTOLAAT VAN HET!
H. MISOFFER.
DE
GELDKIST VAN DE
R. T. M.
Twee-en-een-half jaar geëischt
tegen medeplichtigen.
DE VOETBALPOOLS.
"I PAARD OP HOL.
RIJWIELDIEFSTALLEN.
Gedreigd met in beslag neming van
Engelsche bladen.
DE R.V.S.-VERLOTING.
AANRIJDING.
MACHINISTEN-EXAMEN.
RICHARD STAAB.
„PRIMAVERA".
Het belooft weer een sprookjestuin
te zullen worden.
VAN EEN TAFEL GEVALLEN.
PROPAGANDA-VERGADERING
R.K.V.V. „ACTIVITAS".
Rede van ir. Hopster, voorzitter
der R.K.F.
V ondel-tentoonstelling.
In de Erasmuszaal van de Gemeente
bibliotheek te Rotterdam.
OPLICHTER GEARRESTEERD.
de vondel-herdenking.
ffl
-Ma-
MARIAAL TRIDUÜM.
J
TRAMSTORING.
KOFFER ONTVREEMD.
BURGERLIJKE STAND.
ROTTERDAM.
HILLEGERSBERG-
Het was voor de Maasstad alweer negen
jaren geleden, dat Puccini's zwanezang er
voor het (eerst en) laatst werd gezongen.
In October 1928 n.l., toen de heer Arturo
Borin zijn entree maakte als directeur der
Italiaansche Opera, werd het fantastische
werk, waarvoor mevr. de HondtVerhallen
zich inmiddels ook veel moeite gegeven had,
tot uitvoering gebracht. De componist was
toen nog geen vier jaren dood (29 Nov. 1924).
Sedert 1919 was Puccini al op zoek geweest
naar een geschikten opera-tekst en in brief
op brief had hij bij zijn librettisten Simoni
en Adami er op aangedrongen, hem toch stof
te leveren voor zijn compositorischen schep
pingsdrang. Bij een zijner talrijke bezoeken
aan Milaan, die Puccini van Torre del Lago
uit ondernam, doorzocht men in encyclopae-
dieën de halve wereldliteratuur zonder iets
van zijn gading te vinden, 'n Half uur vóór
het vertrek van Puccini opperde Simoni het
idee, eens bij Carlo Gozzi te zoeken, een be
kend fabeldichter uit de 17e eeuw. De naam
„Turandot" klonk als een tooverspreuk door
het vertrek en Puccini toog naar huis met
de tooneelbewerking van Schiller van deze
Chineesche legende op zak.
Van het onaanzienlijk tooneelwerkje wisten
de librettisten een draaglijken operatekst te
maken en Puccini ging opgewekt aan den ar
beid, eerst wat beducht voor Butterfly-her
halingen maar spoedig door het groot ver
schil van onderwerp en tijd dienaangaande
gerustgesteld. De halve wereld bracht hij in
actie om oude, heroieke, religieuze, keizerlijke
en volksmuziek uit China machtig te worden
en zelfs het Britsch Museum stond hem ter
inzage af het eenige bestaande exemplaar
van oude Chineesche rhythmiek.
Intusschen overviel hem de verraderlijke
kankeraandoening, die hem vroegtijdig ten
grave sleepen zou. Puccini werkte alsof een
inwendige stem hem tot spoed maande. Wel
iswaar is zijn droeve voorspelling op den
avond vóór de operatie te Brussel geuit: „De
opera Turandot zal ten deele opgevoerd wor
den en dan zal er iemand ergens voor het
voetlicht treden en zeggen tot het publiek:
bij deze plaats stierf de meester", in vervul
ling gegaan maar eigenlijk heeft Puccini toch
den luguberen wedloop met den dood ge
wonnen. Want Franco Alfano heeft de slot
scène kunnen voltooien naar de schetsen die
de maestro reeds had ontworpen.
En zoo beleefden wij gisteravond weer de
verbeelding (in weelderige enscèneering met
kostbare requisieten en costumes van zijde
en goudbrocaat) en verklanking van de sage
der wreede prinses uit het oude China, die
alle pretendenten naar haar hand drie raad
sels ter oplossing gaf op verbeurte van hun
hoofd, doch in het eind na hevig-dramatische
verwikkeling zich toch aan de „Liefde" ge
wonnen geeft. Muzikaal munt het werk uit
door een sterke eenheid tusschen de bloeien
de orkestratie en de kleurige zangpartijen.
En niet het minst deden de Italianen aan de
compositie alle eer aan.
Clara Jacobo, die in „Nabucco" een be
scheiden voorproef van haar kunnen gaf,
deed zich hier in de zware titelpartij als een
bijzonder begaafde zangeres en bekwaam
actrice kennen; terwijl haar partner Antonio
Melandri, die den Tartaarschen prins Calaf
creëerde, door voorname voordracht maar
meer nog door een uitzonderlijk-fraai tenor
geluid uitmuntte.
Het stralende duo werd voortreffelijk ge
secondeerd door: Andrea Mongelli, die den
wanhopigen vader van den vermetelen prins
had te beelden; Maria Laurenti, in de sym
pathieke partij van Liu de slavin (hoe ge
voelig haar smeekbee in I tot den prins om
zich niet in het avontuur te storten!); en
het komische trio Ping-Pang-Pong) achter
wier maskers Melchione Luise, Giuseppe
Marchesi en Amilcare Pozzoli schuil gingen.
Zeer verzorgd was weer de koorzang; en
het orkest onder de Vecchi gaf de exotisch
geaccentueerde muziek, waarin ondanks Puc
cini's toeleg toch nog wel een enkele remi
niscentie uit vorig werk en niet alleen van
de Butterfly doorklinkt, passend relief.
Een kleine storing veroorzaakte in de
groote scène van II het in onmacht vallen van
een der figuranten op de volgepropte staatsie
trap van het keizerlijk paleis, terwijl de booze
prinses bezig was haar eerste raadsel op te
geven. Doch men sloeg er zich goed door
heen; en naar wij hoorden was de man, niet
gewoon zoo'n zware helm te dragen, weer
spoedig bij.
De onbekendheid met het werk vond in
Botterdam natuurlijk haar terugslag in een
matiger belangstelling dan den opera's uit
het vaste repertoire ten deel pleegt te vallen.
Niettemin lieten de aanwezigen het terecht
aan warmen bijval niet ontbreken.
Woensdag 17 dezer Faust, Vrijdag 19 de
Barbier van Sevilla. L. H.
Op Zondag 14 November a.s. hopen de
heeren A. v. Zoelen en J. v. d. Valk den dag
te herdenken, waarop zij 50 jaar geleden lid
werden van De Schoolpenning (thans Col
lectebus) der parochie van den H. Antonius
van Padua (Boschje). i
rt
It,
De wekelijksche bijeenkomst van boven-
igenoemd genootschap gaat Vrijdagavond a.s.
niet door.
President Roosevelt, glimlachend, temidden van de jeugd, verlaat het stem
lokaal, nadat hij zijn stem had uitgebracht voor de burgemeestersverkiezingen
I te New York,
Op 28 Januari van dit jaar hebben drie ver
dachten voor de rechtbank terechtgestaan, die
op 1 October 1936 uit een wagon van.de R. T.
M., die op het Handelsterrein stond, een kist
weggenomen waarmede de N. V. Incas-
scbank een zending van 6050.— aan zilver
geld verzond aan de Coöperatieve Beetwor
telsuikerfabriek te Puttershoek. Reeds toen
was het gevoelen, dat slechts het eerste be
drijf, van deze brutale diefstal was afgehan
deld, immers er waren nog zooveel duis
tere punten overgebleven, dat het onderzoek
werd voortgezet. Wel had men de personen,
die de kist weggenomen hadden, maar van het
gestolen geld was niets gevonden en omtrent
de wijze, waarop de gestolen kist vervoerd
was bestonden slechts gissingen. Nadat een
der verdachten, de 35-jarige spoorwegarbeider
A. v. d. E. in hooger beroep door het Gerechts
hof te 's Gravenhage was veroordeeld, heeft
deze een brief aan de Officier van Justitie ge
schreven, welke de justitie op het spoor bracht
van nog twee personen, die aan den diefstal
van de geldkist hadden meegewerkt.
Deze, de 23-jarige lijnwerker J. L. V. en de
28-jarige chauffeur P. C. H., die beide in dienst
van de R. T. M. waren en die thans gedeti
neerd zijn, hebben hedenmorgen terechtge
staan als verdacht van medeplichtigheid. Zij
legden een volledige bekentenis af, waaruit
bleek dat zij, met den reeds genoemden A. v.
d. E. en diens zwager J. J: A. v. Bi. de af
spraak hadden gemaakt de geldkist te stelen.
De chauffeur had voor het vervoer van de kist
de auto van de R. T. M. gebruikt. Hij was
volgens afspraak naar de Parkkade gereden,
waar hij BI. ontmoette, die de kist zou over
nemen. Toen H. aan de Parkkade kwam, was
BI. niet aanwezig en H. was doorgereden
naar het Muilerterrein, waar V. op den wagen
is gekomen. Terwijl men weer op weg was
naar het Handelsterrein had men BI. in de
Reederijstraat ontmoet en op zijn verzoek is
H. eer met de auto naar een stil plekje van
de Parkkade gereden, waar beide verdachten
hebben geholpen aan het opladen van de kist
op de fiets van Bi. die er toen, zooals uit het
eerste proces bekend is geworden, mee naar
den schoenmaker T. is gereden.
Nadat in deze zaak de reeds eerder veroor
deelden A. v. d. E. en J. J. A. v. B., als getuige
waren gehoord, heeft het O. M., waargenomen
door F. M. Wilbrenninck requisitoir genomen,
waarin het O.M. uiteenzette, dat het aandeel
van deze verdachte is aan te merken als
mededaderschap en dat hun aandeel gelijk
is aan dat van BI. die een gevangenisstraf van
2 jaar en 6 maanden gekregen heeft.
Het O. M. elschtete gen ieder van hen een
gevangenisstraf van 2 jaar en 6 maanden. De
verdedigers, mr. C. J. de Vrieze vroeg voor
V. een lichtere straf en mr. F. L. W. H. Goe-
mans verzocht H. een voorwaardelijke straf
op te leggen,
Terwijl vanmorgen de bakker L. de Bruin,
wonende Capelle a/d IJssel in het Jaffa bezig
was zijn klanten te bedienen, sloeg plotse
ling zijn paard op hol. Een lantarenpaal werd
omver geloopen en door den schok verander
de de wagen plotseling van richting en reed
met paard en al het trottoir op, waar het
beest werd gegrepen door M. v. d. Beek, wo
nende Jaffa. Juist voordat het gebeurde had
een 12-jarig jongetje de tegenwoordigheid
van geest een kind van het trottoir weg te
trekken, waardoor ongetwijfeld erger is
voorkomen.
Ten nadeele van C. G. wonende Calandstr.
is voor diens woning een fiets gestolen.
Nog is een fiest ontvreemd tennadeele van
mej. B. H. S. wonende Noordsingel, welke
fiets stond aan den Crooswijkschesingel.
De directie van Van Ditmar's Courantenim
port Kioskenondememing, N.V. is bij de
centrale recherche op het Haagsche Veer te
Rotterdam ontboden, naar aanleding van het
feit, dat zij de importrice is van The Times,
Daily Telegraph, Daily Mail, Daily Express,
Daily Mirror en Engelsche Zondagsbladen,
welke bladen de uitslagen van verschillende
Engelsche voetbal-pools bevatten.
De centrale recherche heeft medegedeeld,
aldus de N.R.C., dat zij in opdracht van Den
Haag handelt, door van Ditmar's Couranten
import te waarschuwen, dat het wel eens zou
kunnen gebeuren, dat alle Engelsche couran
ten bij aankomst in Nederland op Waalhaven
in beslag worden genomen, omdat er de pu
blicatie in voorkomt van berichten omtrent
uitslagen van voebtalpools, die in Nederland
verboden zijn.
Zij adviseerde de directie zich tot de redac
ties van genoemde bladen te wenden in ver
band met deze aangelegenheid, doch de di
rectie meende, dat het nutteloos was om tot
de buitenlandsche bladen een dergelijk verzoek
te richten.
In hoevrre de autoriteiten thans uitvoering
zullen geven aan hun bedreiging, zal moeten
worden afgewacht.
'Als zeehonden gefilmd moeten worden moet de camera-man die de opnamen
toil maken, zeer voorzichtig te werk gaan, In een kuil heeft hij zijn
instrumenten opgesteld, waarmede hij het leven der dieren in zee tracht
vast te leggen.
Trekking heeft plaats gehad.
Woensdagmiddag had in een der lokalen
van het voormalig Raadhuis ten overstaan
van notaris mr. J. Leopold de trekking plaats
voor de 8e R. V. S.-verloting. Alle 50.000
loten waren verkocht. De hoofdprijs, ter waar
de van 100 viel op no. 1674l!; de tweettfe
prijs, ter waarde van 50 viel op no. 38313
en de derde prijs, ter waarde van 25 op
no. 27636.
De trekkingsltjst is van Maandag 15 t/m.
Zaterdag 27 November dagelijks tusschen 11
en 6 uur tegen betaling van 5 cent verkrijg
baar aan het R. V. S.-secretariaat, voormalig
Raadhuis, ingang Kaasmarkt 4.
Gisterenavond om half 6 is de 50-jarige
schipper E. Schot wonende Wolfshoek op de
Veerhaven aangereden door een onbekend
gebleven motorrijder. De man bekwam een
beenwonde en een hersenschudding en is in
het ziekenhuis aan den Coolsingel opgenomen.
Zijn toestand is van dien aardj dat hij nog niet
kon gehoord worden.
De commissaris van politie van de 4de af-
deeling verzoekt eventueelen getuigen zich te
melden aan zijn bureau Oostervantstraat.
Te 's-Gravenlhaige slaagde voor het diploma
B de heer J. Edenburg alhier.
De pianist Richard Staab is de laatste van
de drie buitenlandsche pianisten, die we bin
nen enkele weken in de Nutzaal hebben ge
hoord. Hier geldt niet het lest-best. Hij is
van de zelfde soort als de beide voorgangers:
Reine Gianoli en William Hacker. Techniek
en niets dan techniek. We hoorden van hem
Sonate As-dus op 26 van Beethoven, Rhap-
sodie g-moll op 79 en Intermezzo b-moll
op 117 beide van Brahms en Sonatine fis-
moll van Ravel.
Werken van verschillende structuur in
houd, en sfeer, maar daarvan was zoo goed
als niets te merken, door het opmerkelijk
gemis aan stijlgevoel, dat Staab in zijn voor
dracht zoo sterk tot uiting bracht. Zijn spel
is daarenboven hoekig en brokkelig. Hij trekt
de composities uit elkaar, verdeelt ze in tal
van onderdeelen, waarop hij dan af en toe
den bijzonderen nadruk legt, door ze extra te
accentueeren. Hij matigt zich verder allerlei
vrijheden aan en speelt naar eigen inzichten,
die geenszins zijn te verdedigen en heelemaal
niet toe te juichen. De groote bindende lijnen
gaan in zijn opvatting geheel verloren, zoo
dat het verband dikwijls hopeloos zoek is.
Wij willen gaarne erkennen, dat hij zijn
taak serieus en vol toewijding vervult, maar
het bleek ook hier weer, dat een solist er
daarmee alleen niet komt. Naast technisch
kunnen en daarop kan hij aanspraak
maken is vóór alles en bóven alles noodig
muzikaal begrip, artistiek sentiment en ge
voel voor poezië. En daaraan juist ontbreekt
zoo heel veel in het spel van dezen pianist.
Een enkele maal weet hij even door klank-
schoon en een zangerige kantilene te tref
fen; een enkel maal ook krijgt men den pret-
tigen indruk, dat de gevoelsmensch over den
technicus zal zegevieren, maar die indruk
wordt weer even spoedig door de volgende
notenreeksen en klanken, zonder inhoud,
geest en ook zonder kleurvariatie, verdreven.
Ook Richard Staab heeft weer eens over
duidelijk gedemonstreerd, dat noten spe
len van een compositie, zelfs met de beste
technische vaardigheid en mooi verzorgde
schakeeringen, toch maar mechanisch klan
ken-voortbrengen blijft, dat niet in staat is
te boeien en te imponeeren. Daarvoor moe
ten gevoel en hart die tonen bezielen en
levend maken. En dit juist, we schreven het
reeds, ontbrak en gaf ook die leegheid aan
dit pianorecital. G.
De plannen voor de 7e Bnimavera, de groote
Bloemententoonstelling, weilke van 7 tot 18
April 1938 in onie staid wordt gehouden
gaan groeien. De diverse commissies zijn ge
vormd. De fdmancieele commissie is erin ge-
sflaagd een bedrag bijeen te krjjgen als ga-
rantie-fondis gelijk aan dat van de Gemeente
Rotterdam.
In verband hiermede kan erop worden ge
wezen dat de Stichting Primavera nog nimmer
gebruik heeft behoeven te maken van de ga-
randeerende penningen. Dit te bereiken is
heel moeilijk, als men nagaat dat er behalve
de groote kosten van aanleg, reclame, ver
makelijkheidsbelasting, verlichting, verwar
ming, enz. den inzenders vergoeding per M2
moet worden gegeven voor hun inzendingen,
daar het hen anders onmogelijk zou zijn om
met hun in bloed getrokken planten te komen
tentoonstellen. Voorts zijn ook de technische-
en de reclame-commissie aan het werk geto
gen.
Het grootste werk komt aan de technische
commissie, diie druk doende is de plannen van
den heer HarMieb op de meest artistieke wij
ze uit te werken. Het geheel komt in land
schappelijke stijl, met diverse verhoogde pun
ten, waar tusschendoor een beekje loopt, aan
welks oevers diverse lelies alsook tropische
en sub-tropische gewassen worden geplant.
De 7200 M2 groote hal zal worden omge-
tooverd in een sprookjestuin van ongekende
schoonheid,.
Het buiten-terrein wordt wedenrom een
rotstuiin met waterpartij, waarin de rotsplan-
ten-kweekens hun vroeg-bloeiende alpen-
plantjes, groen-blrjvendie heestertjes en coni-
De reclame-commissie heeft plannen haar
campagne ditmaal veel verder uit te strekken
in binnen- en buitenland dan zij de vorige jaren
deed.
De 4-jarige M. Ernst wonende Goudscheweg
is in een pand aan de Van Reijnstraat van een
tafel gevallen. Het meisje bekwam een gebro
ken linkerarm en is per G.G.D. overgebracht
naar het ziekenhuis aan den Coolsingel.
Dezer dagen hield de R. K. V. V. „Activltas"
te Rotterdam een propaiganda-dag, welke werd
besloten met een bijeenkomst in de gezellen-
zaal aan de Nanningstraat, waarvoor groote
belangstelling bestond en waar de voorzit
ter van de R. K. F., Ir. F. Hopster een be
langwekkende propaganda-rede hield, waar
aan wij het volgende ontleenen.
Spreker' begon met de vraag te stellen, of
het noodiig is propaganda te maken voor de
R. K. sport? Och, we weten allen, dat de tjjd
gelukkig voorbij is, dat de belangstelling van
het sportlievend publiek alleen maar uitgaat
naar de wedstrijden van het niebkatholieke
kamp. In de 20 jaren van ons werken voor de
principiëele sportorganisatie hebben we inder
daad bereikt, dat men rekening houdt met en
op de hoogte is van onze prestaties.
En toch blijft het hard noodig om propa
ganda te maken, immers als doel hebben wij
ons gesteld het vormen van degelijke princi
piëele katholieken en 'het middel wat wij daar
toe aanwenden is de sport. Nooit zal bij ons,
de sport het einddoel kunnen zijn.
Ik mag wel veronderstellen, dat allen bekend
zijn met het mandement, dat de Nederlandsche
Bisschoppen, uitgaven in 1933 over de sport
beweging en waarin gewezen werd op de zeer
nadeelige gevolgen, die de neutrale sportbeiwe-
ging meebrengt voor geloof en zeden. Met
name werden genoemd de gevaren voor misver-
ztuim en het gevaar voor gemengde verkeering.
Hierop ging spr. uitvoerig in. Erger nog kun
nen de gevaren zijn op zedelijk gebied,
waaraan onze jongens en meisjes bloot staan
in het neutrale millieu.
En denk nu niet, dat wij als groep in de
neutrale sportbeweging onze eischen zouden
kunnen stellen. Ziet maar eens wat er ge
beuren gaat, als de principieele organisaties
moeten verdwijnen, zooals in Duitschland.
Nooit zullen wij als katholieken ons kunnen
vereenigen met het einddoel van de neutrale
organisaties. Onlangs nog hebt u allen gele
zen van het geval Bakhuys. Zooals u weet
heeft de Venlosdhe vereeniging V. V. V.,
waarbij Bakhuys zich had aangesloten, zich
gewend tot onze organisatie met het ver
zoek zich bij ons te mogen aansluiten. De
motieven van deze aansluiting waren duide
lijk niet van principieelen aard.
Hadden we V. V. V. moeten accepteeren?
Het zou een geweldige reclame voor ons ge
worden zijn. De Limburgsche vereenigingen
zouden in één jaar zeker van alle financieel©
zorgen bevrijd zijn. Ons landelijk elftal zou
met Bakhuys als voetbal-ster zeker meer dan
12.000 toeschouwers getrokken hebben. Alle
zakelijke motieven wezen in de rjchting van
het accepteeren en toch hebben wij gemeend
V. V. V. te moeten weigeren, omdat wij de
sfeer van onze organisatie onder geen voor
waarde willen vertroebelen.
Geien wonder, dat de neutralen onzen, voor
uitgang met leede oogen aanzien. Het is al
leen jammer, dat de methode waarop van den
overkant men tradht ons togen te werken nu
jüist raiet altijd even sportief en koninkklijk
is. Voorbeelden hiervan zijn er te over.
Nu de K. N. V. B. na herhaalde pogingen
van onze zijde alle samenwerking weigert, zijn
wij verplicht den ecnigen weg be volgen, die
ons openstaat n.l. te zorgen dat wij zelfstan
dig, onafhankelijk van anderen kunnen werken.
Reeds meer dan 10 jaar heeft de vereeniging
Activitas op de bres gestaan om de katholieke
sport in het Westen van Rotterdam te steunen
en te bevorderen. Vele offers zijn in den loop
der jaren 'gebracht door de leiders en leden
van uw vereeniging offers, gebracht door per
sonen, die door de bezieling met de gedachte
aan bet hoogere doel van ons werk, daarin de
kracht vonden steeds weer opnieuw -de zorgen,
die op hun schouders gelegd werden en de
tegenslagen, die zij ondervonden, te. kunnen
dragen.
Zorgt dat het werk van de leiders van Ac
tivitas verlicht wordt. Begrijpt toch dat het
tenslotte uw belang is of bat belang van uw
kinderen, waarvoor gewerkt wordt. Geeft uw
steun in welken vorm dan ook.
Tot besluit voerde kap. Th. Hilhorst nog bet
woord; met klem drong hij er bij alle aan
wezigen op aan, hem te steunen om zoodoende
te komen tot een bloeiend Activitas.
Gistermiddag is de tentoonstelling, welke
bij gelegenheid der Vondel-herdenking in de
Erasmuszaal van de Gemeentebibliotheek al
hier wordt gehouden, in tegenwoor
digheid van vele vooraanstaande persoonlijk
heden door Wethouder J. B. J. Ratté voor
geopend verklaard, waarna de bibliothecaris,
dr. F. K. H. Kossmann, een voordracht hield
over Vondel's dichterschap.
Wethouder Ratté noemde het op dit oogen-
blik een interessant probleem, waarom alom
in den lande Vondel wordt herdacht met een
belangstelling, welke men misschien eenige
jaren geleden voor Vondel niet aanwezig zou
hebben geacht. Spr. aarzelde echter niet te
verklaren, dat die belangstelling een verblij
dend verschijnsel is.
Het gemeentebestuur van Rotterdam heeft
haar willen prikkelen en daarom besloten aan
de rijpere jeugd op de scholen tegen het ein
de van deze maand een kleine herinnering
uit te reiken aan deze Vondelherdenking, een
eenvoudigen leeswijzer met het bekende por
tret en een citaat.
Vervolgens begon bibliothecaris dr. F. K.
W. Kossmann zijn lezing over Vondel's dich
terschap.
De naam van Vondel aldus spr. staat
in c*> Nederlandsche letterkunde op de eerste
plaats. Bilderdijk, hoewel in onze dagen wel
licht onderschat, heeft hem zeker niet blij
vend daarvan verdrongen. Wie daarna kwa
men, groeiden op in een geheel andere we
reld en kunnen niet hooger wenschen dan
een eigen plaats naast en na Vondel. In vorm
en klank heeft hij geschapen, wat sindsdien
het Nederlandsche vers is.
Voor hem was de dichtkunst niet een be
haaglijk spel van verpoozing of bezinning,
maar een werk van opbouw. Hij bouwde mee
aan de 17e eeuw en zijn schepping is het
voorbeeld van alle poëtische taalgebruik in
het Nederlandsch geworden.
Het verre verleden is nog altijd de oorsprong
van ons bestaan en ons bezit, zoowel in het
stoffelijke yts in het geestelijke. Wy moeten
met historische belangstelling ons daarin ver
diepen, om de gebeurtenissen en heldendaden
te kunnen waardeeren.
Een dichter zegt ons iets met woorden,
die wij moeten verstaan. Wat hem bewoog
moet ook ons bewegen. Dat alleen goed zou
zijn, wat onmiddellijk aanspreekt is onjuist.
Een gedachte kan eischen dat men haar
eerst leert volgen, een klank, dat men aan
zijn nieuwheid went.
Bij Vondel staat de klank ons vaak nader
dan de gedachte. Dat komt door de eeuwen,
die ons van zijn gedachtenwereld scheiden,
maar ook, omdat veel van zijn dichtwerk in
derdaad klankenspel is. Dat behoeft als kun-
stenaarswerk zeker nie.t het minste te zijn.
Het kan, als .taalschepping, het machtigste
kunnen en den zuiversten stijl openbaren.
Maar het schijnt opzettelijk bedacht en de
reden daarvan raakt ons niet onmiddellijk.
De dichter van het onomwonden persoon
lijke overbrugt gemakkelijk eeuwen en gren
zen; hij spreekt van zichzelf tot den me e-
mensch. De dichter van den bevallige^ e®A
voud treft licht een gelijke gestemdheid, ui
dadelijk aansprekende in gedachte of m
is bij Vondel zeldzaam. Zijn persoon kon m:is-
schien niet, maar wilde zeker n elf
tot onderwerp "pemen. Zijn veria gen of le
vensvreugde leeren wij nie zooals
die van Hooft. Met natuurlijken eenvoud
heeft Vondel enkele malen een algemeen
menschelijk gevoel in verzen gevat, het
heimwee naar de zorgeloosheid. Het zijn de
Kleinere gedichten, waarin Vondel het naast
naar ons toekomt en die het meest in staat
zijn om ook geheel andere tijden zijn vol
maakte heerschappij over taal en klank te
laten genieten.
Vondel heeft gedroomd van het groote hel
dendicht als hoogsten kunstvorm, maar ook
heJn..^. hoogste wensch te hoog. Dan
schrijft Vondel de lange reeks bijbelsche en
historische speleh, die zijn eigenlijk levens
werk zouden zijn. Het treurspel was de voor
hem bereikbare vorm, dien hij tot een eigen
en persoonlijke volmaking bracht. Hij bouwde
voort op den ernstigen tooneelvorm van zijn
tijd en zuiverde dien naar zijn smaak. De
klassieke Grieksche treurspeldichters waren
daarbij zijn eenig en uitsluitend voorbeeld.
Of hij den Griekschen vorm geheel juist ver
stond, is een vraag op zich zelf; en evenzoo,
of die vorm niet in zijn wezen vijandig is aan
Vondel's christelijk geloof in Gods alwijze
leiding van alle gebeuren. Met zijn eerstvol
gende treurspelen, Gysbreght en ^a^hden,
ter eere van zijn stad Amsterdam ïjn ge
boortestad Keulen, is reeds da^e^Jie vol
komenheid van Vondels tooneel bereikt. Hij
heft zijn stof uit boven de gewone mensche-
lijke verhoudingen.
Zijn tooneel heeft met de Werkelijkheid
niets gemeen. Zijn veI^ ™e
