KAMER VAN KOOPHANDEL
ITALIAANSCHE OPERA.
DE
POSITIE VAN HET
ONDERWIJS.
UIT HET KATHOLIEK
VERLEDEN.
- i? i/r'
burgerlijke stand.
DINSDAG 7 DECEMBER 1937
Openbare vergadering van
7 December.
Yoorzitter de heer W. A. Engelbrecht.
Carmen.
ROTTERDAMSCHE VEREEN. VOOR
KATHOLIEK ONDERWIJS.
Jaarverslag maakt melding van ver
schillende tegenslagen.
Bij het openbaar 40,7, bij het
bijzonder 41,4 leerlingen
per leerkracht.
Dr. E. C. VAN RIJSSEL f
Door de rechtbank herdacht.
Het nog steeds dalend geboortecijfer
en het openhaar onderwijs.
45000
44000
43000
42000
41000
40000
39000
38000
37000
36000
35000
34000
33000
4600
4400
4200
4000
3800
3600
3400
3200
3000
2800
2600
2400
2200
31
--
Waarom Pater van den Braeclt
kapelaan der Leeuwenstraat-
sche kerk, in 1715 ver
bannen werd.
zal worden overwogen welke voorstelen
moeten worden voorbereid.
Nieuwe spelling.
Alvorens over te gaan tot behandeling van
de op de agenda vermelde punten, doet de
voorzitter de volgende mededeelingen:
Goedkeuring begrooting 1938.
1. Van den minister van economische
zaken is bericht ontvangen, dat deze de be
grooting der Kamer voor 1938 heeft goed
gekeurd.
Goedkeuring subsidies.
2. Van den minister van economische
zaken is bericht ontvangen, dat deze zijn
goedkeuring hecht aan de verleening door
deze Kamer van een aantal subsidies aan
verschillende instellingen, welke zij reeds
enkele jaren min of meer geregeld heeft ge
steund.
Financiering Rotter damsch
borgstellingsfonds.
3. Verder is van den minister van econo
mische zaken de goedkeuring ontvangen op
het besluit der Kamer om ook voor het jaar
1938 aan de stichting Rotterdamsch borg
stellingsfonds een garantie te verleenen van
50 pet. van de door de stichting op borgstel
lingen of credieten te lijden verliezen tot een
maximum van ƒ25.000 met dien verstande,
dat de garantie geacht wordt zich eveneens
uit te strekken tot de bijzondere kosten op de
borgstellingen of credieten vallende.
Tentoonstelling Cairo.
4. Met het oog op de beteekenis, welke de
Kamer voor de uitvoermogelijkheden hecht
aan de tentoonstelling van Nederland-
sche producten, die in Februari aan
staande, te Caïro zal worden gehouden,
heeft zij besloten voor het verlies, hetwelk
eventueel op deze tentoonstelling zal worden
geleden een garantie te verleenen tot ten
hoogste 1500. Ook dit besluit is door den
minister van economische zaken goedge
keurd.
Academie van beeldende kunsten
en technische wetenschappen.
5. Voorts heeft de Kamer van den minis
ter van economische zaken de mededeeling
ontvangen, dat is goedgekeurd haar besluit
om een subsidie van ƒ2000 toe te staan, ten
einde het bestuur van de Academie in staat
te stellen een bedrag bijeen te brengen, door
de aanwending waarvan de mogelijkheid tot
verwezenlijking harer volledige plannen voor
een nieuw academiegebouw kan worden ver
groot. Dit subsidie wordt alleen uitgekeerd,
indien het beoogde doel inderdaad wordt
bereikt.
«a i Havenfilm.
6. Ten slotte heeft de minister van eco
nomische zaken goedgekeurd het besluit der
Kamer om tot een bedrag van 2500 deel te
nemen in de kosten van aanmaak van de
nieuwe Rotterdamsche havenfilm, vervaar'
digd op initiatief van de Stichting Haven-
belangen.
De voorzitter gaat vervolgens over tot be
handeling van de op de agenda vermelde
punten:
Geloofsbrieven,
a. Het hoofdstembureau voor de verkie
zing van leden van de K. v. K- heeft de
Kamer kennis gegeven van den uitslag der
op 10 November j.l. gehouden verkiezing
alsmede van de op 24 November d.a.v. voor
de afdeeling kleinbedrijf gehouden stemming
Krachtens artikel 43 van het reglement voor
de K- v. K. moet thans een commissie vóór
het nazien van de geloofsbrieven door de
Kamer worden benoemd.
Het bureau stelt voor deze commissie te
doen bestaan uit de heeren: W- G. A- M. van
der Lugt, voorzitter (plaatsvervanger de heer
J. H. Donner), J. Baggerman, mr. R. Mees,
M- van Reijn A.^zn., J. A. Stokdijk, leden
met als plaatsvervangers alle andere leden
der Kamer.
Douane-ondersoek in rijdende
I treinen.
b. Op 3 October j l. heeft de Kamer zich
tot den minister van financiën gericht met
het verzoek te bevorderen, dat op ruimere
schaal dan tot dusver geschiedt, het grens
onderzoek der douane in de rijdende treinen
zal plaats vinden. Thans hwft de Kamer
van den minister van financiën bericht ont
vangen, dat zijnerzijds hiertegen in beginsel
geen bezwaar bestaat. Tusschen het departe
ment en de Nederlandsche spoorwegen wor
den onderhandelingen hierover gevoerd.
Distributie van levensmiddelen
aan werkloozen en behoeftigen
c. Op 16 Juli 1937 heeft de Kamer mede
namens 33 van haar zusterinstellingen, tot
den minister van sociale zaken een jjitvoerig
adres gericht inzake de distributie van levens
middelen en gebruiksartikelen aan werkloo
zen en behoeftigen. Daarbij werd onder
meer aangedrongen op wijzigingen in het
stelsel in het belang van grossiers en winke
liers. Van den minister van sociale zaken is
thans bericht ontvangen, dat haar voorstel
len een onderwerp van bespreking uitmaken
in* een door den ambtsvoorganger van den
minister ingestelde contact-commissie,
waarin zoowel de middenstandsraad als de
raad voor het grootwinkelbedrijf en de co
operatieve groothandelsvereeniging der Han
delskamer zijn vertegenwoordigd-
Jamen limonadebesluit,
d. De Nederlandsche vereeniging van
fruitverwerkers te Rotterdam vestigt de aan
dacht der Kamers, zooals den laatsten tijd ook
reeds van andere zijden is geschied, op de
groote technische moeilijkheden, welke de
invoering met ingang van 1 Januari a.s. van
het nieuwe jam-limonadebesluit, ingevolge
de Warenwet zal medebrengen. Midden in
de verwerking van een oogst is de algeheele
verandering, welke hier wordt voorgeschre
ven, buitengewoon bezwaarlijk, terwijl ook
om andere redenen een vrij ruime overgangs
tijd noodig zal zijn. Het bureau stelt daarom
voor, dat de Kamer, zonder zich in techni
sche details te verdiepen, den minister zal
verzoeken, de invoering van het nieuwe be
sluit een jaar uit te stellen.
Makelaar.
e. Van de arrondissements-rechtbank is
bericht van beëediging als makelaar ont
vangen van den heer H. W. Jansen in oliën,
vetwaren en aanverwante artikelen
van den heer J. A. S- van der Cammen
als makelaar in onroerende goederen;
van den heer C- Holzhamer, als makelaar
in kunstleder en gerubberde weefsels
van den heer J. van Wingerden, als make
laar in onroerende goederen
van den heer H. van der Wolf, als make
laar in meubilair.
Wegers, nieters enz.
t. Van den kantonrechter is bericht van
beëediging ontvangen van de volgende hee
ren J. J. Brandenburg, Hillegersberg B-
Brugge, H. Brummelink, J- A. de Callafon,
J. Gerritsen, A. A- Malais, J. G. Petit, G.
M. Poots, allen Rotterdam N. A. Slinger
land, Hillegersberg C. A. Sutter, W- J. Ver
meulen, T. Versteeg, G. A. v. d. Werf, allen
te Rotterdam en Z- Zwiep, Hillegersb-erg, als
weger, meter en teller in dienst van de N.V.
Blaauwhoedenveem-Vriesseveem en van A.
de Man en H. Stakenburg, beiden alhier, als
weger en meter in dienst van de N.V- Van
Waveren's graanhandel, silo- en veembedrijf
Concordia.
Wet op afbetalingsbedrijf.
g- Voorgesteld wordt ingevolge de wet op
het afbetalingsbedrijf 3 vergunningen te ver
leenen op het uitoefenen van het beroep op
bedrijf van kleinverkooper op afbetaling en
14 vergunningen tot het werkzaam zijn als
afbetalingscolporteur.
Op de openbare vergadering volgde nog
een zitting met gesloten deuren.
Het land der Carmens en don José's, dat he
laas reeds langer dan een jaar op zoo droeve
wijze in de belangstelling der wereld gehouden
wordt, hadden we sinds een paar seizoena op
de opera-planken niet meer ontmoet, althans
niet bij de „Italiaansche", die het Fransche
werk voorheen jaren lang vast op het reper
toire had. Toch behoort dit felle muziekdrama
tot de best geslaagde van het genre en geniet
het een verdiende populairiteit als weinig an
dere „onsterfelijke" opera-partituren.
Georges Bizet, die zijn „Carmen" als een
rijpe vrucht van zijn muzikaal talent eerst drie
maanden voor zijn dood voltooide, deed hierbij
wij oordeelen er thans anders over dan vele
zijner tijdgenooten een zeer gelukkige
greep. Want al is het waar, dat niet alles in
deze partituur „klopt", zoodat er détails zijn
aan te wijzen, die er weinig in passen (we den
ken aan de op zich toch heel fraaie praeludia
van II en III), waarbij dan nog komt maar
hieraan draagt uiteraard de componist geen
schuld dat als regel bovendien nog hetero
gene bestanddeelen worden ingelascht (als het
ballet in IV, dat uit „Parelvisschers" en
„öL'Arlesienne" is overgenomen): al is.dat alles
waar, het neemt toch niet weg, dat er bij de
conceptie dezer muziek een bindend element
werkzaam was, dat tot een voor het genre
ongewone eenheid heeft geleid, welke haar
bekroning schijnt te vinden in het Wagneri-
aansche Leitmotiv, dat de gebeele compositie
beHeerscht en de ,,noodlots"-tragiek tot uit
drukking brengt van het drama, zich afspelend
tusschen de behaagzieke verleidster en haar
prooi, den in levenskunst onervaren zwakke
ling, die onder haar werkelijk noodlottigen in
vloed van kwaad tot erger vervalt.
Ook voor den toeschouwer en toehoorder van
heden is dit muziekdrama daarom nog alles
zins te apprecieeren. Mits natuurlijk de ver
tolking en verklanking aan in redelijkheid te
stellen eischen voldoet.
Nu, wat de vonken-spattende orkestpartij
aangaat bleef er gisteravond onder de Vec-
chi's leiding weinig te wenschen. En in dit
opzicht mogen we tevreden zijn.
Ook de vertolkster der titelrol, Maru Fal-
liani, stelde niet te leur, wat na haar San-
tuzza-vol temperament wel niet anders te ver
wachten viel. Zelfs kon ze ditmaal nog meer
partij trekken van alle kwaliteiten harer om
vangrijke mezzo en tevens haar natuurlijke
onstuimigheid naar hartelust uitvieren in de
Carmen-figuur, waaraan zij misschien toch
'n tikje te veel het karakter van een manne
tjesputter gaf. Prachtig zong ze vooral in het
kaartlegsters-terzet van de derde acte, ver
dienstelijk bijgestaan door Mafalda Chiorboli
en Maria Teresa Grosso. Met het smokke
laars-kwintet in II (waarvoor dan nog Giu
seppe Marchesi en Luigi Sardi zich bij bedoeld
trio aansloten) behoorde deze scène tot het
beste van den avond.
Jammer dat voor de partij van ^en on^e"
zonnen sergeant niet een tenor van ander ge
halte was aangewezen. Antonio Melandri kon
nóch vocaal nóch als verschijning bevredigen
in deze rol, die boven alles een glanzende
stem vraagt.
Dan was de schattige Micaëla van Amelia
Armolli veel beter op haar plaats in deze in-
génue-partij.
Spartaco Marchi, die, gelijk bekend, in ju
bileerenden staat verkeert, creëerde den Es-
oamillo naar bekenden trant, voornaam van
klank en voordracht. Waarom wordt deze
partij ook niet eens toevertrouwd aan Eraldo
Coda, als steeds een vocaal zeer imponeeren
den kapitein?
Koorzang en ensembles vielen veelszins te
loven; maar het soldaatje-spelende „knapen"-
troepje klonk nogal rommelig.
De balletten werden mooi in stijl gehouden:
vooral de „inlage" in IV muntte door gratie
uit.
De regie deed goed werk. De ritssluiting
d.d. 1820 o.m. in het als vaak nog al gedurfde,
costuum van mej. Falliani was haar blijkbaar
ontgaan.
De bezetting van den Grooten Schouwburg
leek wat topzwaar, d.w.z. overbelasting in de
hoogste regionen, doch naar omlaag nogal
lacunes. In elk geval hadden velen de zeldzame
gelegenheid benut om weer eens een Carmen
te „zien" en die toonden zich uiterst dank
baar.
Voor Falliani en Melandri waren er bloe
men.
Woensdag Lucia di Lammermoor.
L. H.
.,W-
Was het verslag verleden jaar in mineur
gesteld, ook dit jaar moet helaas gezegd
worden, dat geen van de goede verwachtin
gen, welke wij ten vorigen jare nog overhiel
den, vervuld is. Het blijft misère in het on
derwijs.
Vooreerst, zoo lezen wij in het jaarverslag,
is er de bezetting der scholen, vanwaar per
1 Juni de laatste boventallige kracht verdwe
nen is. Tengevolge daarvan is de bezetting
der klassen veel te groot en wordt van het
personeel bovenmatig veel arbeid gevraagd.
Waar dit strikt onvermijdelijk was, hebben
wij op sommige scholen kweekelingen met
akte aangesteld, menschen, die voor een zeer
geringe vergoeding een volle dagtaak ver
vulden. Wij zijn dezen groote dankbaarheid
verschuldigd en betreuren het hen niet beter
te hebben kunnen honoreeren.
Een lichtpunt in dezen is, dat het personeel,
niettegenstaande de groote klassen en den
verzwaarden arbeiu, bezield blijft met een
goeden geest en vol toewijding zijn zware
dagtaak vervult.
Ook op financieel gebied meenden wij een
lichtpunt te zien in de mogelijkheid, dat de
Gemeente de rente voor de gebouwen zou
afkoopen tegen 80 pet. van de geschatte
waarde, hetgeen ons rond 430.000 in kas
zou hebben gebracht, zoodat wij bijna 50 pet.
van onze schulden hadden kunnen aflossen.
Hiertoe moest voor 1 Augustus het verzoek
aan het Gemeentebestuur gericht worden,
hetwelk dan voor 1 November een beslissing
moest nemen. Voor 1 November antwoord
den B. en W. evenwel, dat de Gemeente niet
geneigd was ook maar een enkele school over
te nemen. Tegen deze beslissing gingen wij
in beroep bij Gedeputeerde Staten.
Intusschen is ons gebleken, dat de Raad
van Staten B. en W, onbevoegd hebben ver
klaard om een beslissing te nemen op het
aan het Gemeentebestuur gericht verzoek.
Hiermede hangt momenteel geheel deze
zaak in de lucht en weten wij nog niet, welke
oplossing zal gevonden worden om uit deze
impasse te geraken. De hoop op de 430.000
kunnen wij intusschen wel laten varen.
Met ingang van 1 Januari was de rente
voor de gebouwen verlaagd van 6,214 pet.
tot 5 pet. wat voor onze Vereeniging een ver
schil maakt van circa 6500. Waar het ons
in 1936 nog niet is mogen gelukken tot ver
laging der rente over onze eigen schulden
te komen, hebben wij de strop van 6500
te incasseeren gehad.
Ook bereikte ons de noodlottige tijding,
dat het Gemeentebestuur van Rotterdam op
grond van een enkel zinnetje in een onbe
grijpelijk K. B. eind 1936 besloten heeft
over 1934 de berekening der surnumerairs
anders te gaan doen dan tot dusver gebrui
kelijk was, hetgeen ons op een verlies zal
komen te staan van rond 10.000.
Wij mogen 1936 dus wel een rampjaar
noemen, terwijl de toestand er niet roos
kleurig uitziet. Wij blijven echter vertrou
wen op de Voorzienigheid, Die ons door
meer moeilijkheden heeft heen geholpen en
Die ons ook nu niet zal verlaten. Intusschen
zou het buitengewoon aangenaam zijn in
dien deze of gene de Vereeniging zou willen
gedenken door een gift of anderszins.
Einde des jaars bedroeg het aantal onder
wijzers 162 en dat der kinderen 6213.
De Vondel-tentoonstelling te Amsterdam telde gisteren haar 2000sten bezoeker i.e.
bezoekster, die een volledigen bundel van Vondel's werken ten geschenke ontving.
Rechts prof. H. Brugmans, voorzitter van de tentoonstelling, links de heer H.
v. d. Bijll, bestuurslid en in 't midden de 2000ste bezoekster mej. H. C. v. d. Heyde.
Bij den aanvang van de zitting van de
strafkamer der Rotterdamsche Rechtbank
heeft de president, mr. J. G. Huyser, eenige
woorden gewijd aan de nagedachtenis van dr.
E. C. v. Rijssel, prosector aan het ziekenhuis
aan de Coolsingel, die vandaag naar zijn
laatste rustplaats wordt gebracht. Zijn heen
gaan is voor de justitie en voor deze recht
bank een zware slag. Vele jaren heeft dr.
van Rijssel de justitie met zijn groote kennis
en ervaring ter zijde gestaan en steeds was
hij paraat, wanneer een beroep op hem ge
daan werd. Hij was een hoogst bekwaam en
plichtsgetrouw man. De herinnering aan de
prosector en aan den menseh zal nog vele
jaren bij de rechtbank blijven voortleven.
In antwoord op in het Centraal Rapport
gestelde vragen hebben B. en W. in de Me
morie van Eeantwoording medegedeeld, dat,
terwijl in September 1935 er reeds 291 klas
sen bestonden met meer dan 42 leerlingen,
dit aantal thans 331 bedraagt.
De gemiddelde klasse-bezetting op de open
bare scholen voor het g.l.o. is thans als volgt:
Openbaar onderwijs A: klasse I 42,7, klasse
II 41,7, klasse III 40,8, klasse IV 41, klasse
V 40,2, klasse VI 37,5.
Gemiddeld voor alle klassen 40,7.
Openbaar onderwijs B: klasse VII 30,3,
klasse VIII 28.
Het gemiddeld aantal leerlingen per leer
kracht op de bijzondere scholen voor gewoon
lager onderwijs bedraagt 41,4. Een met het
openbaar onderwijs vergelijkbaar beeld van
de klassebezetting op deze scholen kan niet
worden gegeven, omdat op een groot aantal
bijzondere scholen de leiding van een klasse
aan een kweekeling is opgedragen.
Gelfjk bekend, zoo merken B. en W. op,
behoort de directe zorg voor het bijzonder
onderwijs niet tot de taak van de gemeen-
telftke overheid; de vraag, wat B. en W.
hebben gedaan en nog denken te doen om
het klasse-gemiddelde te verkleinen, behoeft
mitsdien alleen beantwoording voor het open
baar onderwijs.
B. en W. zijn van meening, dat het gemid
delde van 40,7 veel te hoog is en zij streven
er mitsdien naar dit gemiddelde zooveel mo
gelijk te verminderen.
In deze taak wordt de gemeente wel zeer
bemoeilijkt, in de eerste en voornaamste plaats
door de zeer hooge leerlingenschaal van arti
kel 28 der Lager-onderwijswet 1920. Gelijk
bekend, moet toch, om alle zes leerkrachten
aan een school voor vergoeding door het Rijk
in aanmerking te kunnen brengen, het ge
middelde aantal leerlingen in de school over
het afgeloopen jaar ten minste 236 geweest
zijn, zoódat de gemiddelde klasse-bezetting
niet beneden 391/3 mag dalen.
Voorts worden B. en W. bij hun streven
belemmerd door het nog steeds dalende ge
boortecijfer en al3 gevolg daarvan het da
lende aantal aanmeldingen voor de lagere
scholen. In verband hiermede moet, wil de
noodzakelijke rust voor eenigen tijd in de
school verzekerd zijn, veelal voor eenig sur
plus aan leerlingen boven het wettelijke mi
nimum gezorgd worden.
Bovendien doet zich nog steeds de nawer
king gevoelen van de enkele jaren geleden
genomen maatregelen betreffende de verhoo
ging van den toelatingsleeftijd voor de lagere
scholen.
Daarbij komt ten slotte nog de omstandig
heid, dat de openbare lagere scholen worden
onderscheiden in driëerlei soorten, elk met
een eigen leerplan, n.l. jongensscholen, meia-
jesscholen en gemengde scholen. Bij het be
gin van elk cursusjaar blijkt steeds opnieuw,
dat de aanvragen voor plaatsing op de af
zonderlijke jongens- en meisjesscholen het
aantal beschikbare plaatsen overtreffen, en
dat daartegenover vele andere scholen groote
moeite hebben om een behoorlijke aanvangs-
klasse te formeeren.
Uiteraard zou een groot deel van deze
moeilijkheden reeds overwonnen kunnen wor
den, indien zou worden bepaald, dat voor
groote gemeenten als Rotterdam (en voor
schoolbesturen, die meerdere scholen in stand
houden) het aantal leerkrachten
niet meer berekend werd naar het
gemiddelde aantal leerlingen
voor elke school afzonderlijk,
maar naar het gemiddelde aantal
leerlingen van alle scholen te
zamen. Overplaatsing van leerlingen met
het doel om te voorkomen, dat een school
niet beneden het vereischte aantal daalt, zou
voorkomen worden.
Wachtgelders.
Het aantal voor herplaatsing te Rotterdam
in aanmerking komende wachtgelders bedraagt
52 (27 mannelijke en 25 vrouwelijke). Er zijn,
f-
<M
cr>
cn
oj
cn
O
PO
CO
OJ
po
CO
t in
po, pc\ pc,
cr» cr> ct>
J.L
0.
Ove
rr.i«
ïht
van
de
Vin
sch<
K O"
Dolt
rer
evo
de
1-
,ia"
ren
tel
19
ken:
11 1
na
/m
ar
193*
den
toe
cem
sta)
ber
ld c
P 3
1
iC-
V
'pen
b.
inde
rw.
T:
ijz
01
ider
w.
r-
OJ
C7>
CO
OJ
<T>
CT>
r—1
CJï CTi CT>
K\
r<-\
cr.
tJ" lT\ V£3
KN
c» cr* cr»
u.L
.0.
Ove
rzi
sht
van
de
sei
de
ooi
jar
bevc
on I
lki
927
ng
t/i
ovei
193
den
6,
to
te IV
3St 5
ene
nd
na?
op
ir j
Dec
imoe
r
0
penl
c
nde
rw.
--b
i-Jz
on
der
«r.
In ons artikel over de sluiting der Leeuwen-
straatsche kerk in 1713 x
hebben wij ook melding gemaakt
van den kapelaan der zooeven genoemde
kerk, die met den pastoor Judocus van
Vechel gedurende een maand in de Stads-
Doelen in gijzeling werd gezet.
Deze kapelaan, genaamd Petrus van den
Braeck was volgens een aanteekening in het
Doopboek in de maand Februari 1711 met
verlof van de Stedelijke Regeering te Rot
terdam gekomen, droeg den 19en Februan
voor de eerste maal de H. Mis op in de kerk
van St. Rosalia. Ook door hem werd in het
vervolg het H. Doopsel toegediend.
Slechts enkele jaren heeft hij te Rotterdam
aan het zielenheil kunnen arbeiden. Want den
6en November 1715 werd hij plotseling, zon-
der vorm van proces, uit de stad gebannen.
In de Resolutien van Heeren B u r-
ge meesteren en Regeerdersder
Stad Rotterdam vinden wij bij den
zooeven genoemden datum het volgende aan-
geteekend:
„Is door den president Burgem. aen den
Pater Petrus Braek uyt naem van het col-
legie aengesegt, dat Burgerm. niet voldaen
sijnde over de conduite bij hem eenigen
tijt herwaerts gehouden, te raden sijn ge
worden hem te doen roepen, en aen te
seggen dat binnen driemael vier en twintig
ueren uyt dese stad en jurisdictie van dien
te vertrekken sonder daer wederom in te
koomen." (fol 44).
Wat de eigenlijke aanleiding is geweest tot
de plotselinge en onverwachte verbanning
van den eersten kapelaan, die sedert het heen
gaan der Paters Jesuïeten, dienst deed in de
LeeuWenstraatsche kerk, vernemen wij uit
een brief, welken pater Van den Braeck aan
zijn overste zond. De brief wordt bewaard in
het provinciaal archief der Minderbroeders te
Weert.
Alvorens de bijzonderheden uit den briei
mede te deelen, moeten wij tot betere kennis
der kerkelijke toestanden in het begin der
18e eeuw het volgende voorop stellen.
In dien tijd waren er te Rotterdam vier
Katholieke kerken, n.l. de kerk van den H.
Laurentius en H. Maria Magdalena aan den
Oppert, de kerk genaamd „Het Paradijs",
beide bediend door de seculiere geestelijken,
de kerk aan het Steijger waar de Paters Do
minicanen dienst deden en de kerk in de
Leeuwenstraat, waar sedert 1709 de Minder
broeders gekomen waren.
Eigenlijke parochies waren er nog niet,
maar in 1697 hadden de pastoors der respec
tieve Katholieke kerken een overeenkomst
aangegaan, om de stad in vier kwartieren te
verdeelen en elk der partijen beloofde hare
werkzaamheden tot het omschreven stadsge
deelte te zullen beperken. Deze maatregel
was het eenige middel, zooals de apostolische
vicaris Petrus Codde zeide „dat niemant
beroofd wierd van de heilige Sakramenten
Zoo zou de pastoor van de H. Rosalia de zorg
hebben over het volgend gedeelte: Binnen de
stad Te beginnen van de Zantstraat in-
cluys en de Raamstraat incluys, alles wat er
leydt tusschen die straeten en de Delfsche-
poort en het water van de Botersloot en Qua-
kernat, de westzyde van de Huybrug, de Lam-
steeg geheel tot de Koornbeurs incluys, 't
West-Nieuwland en alles wat er leydt tus
schen dit gezeyde en de Keyzersbrug, de Key-
zerstraat en de Weesestraat en Santstraat.
Buyten de stad. Te beginnen van de noord-
zyde van den Binnenweg tot de westzyde van
de Schie incluys en alles wat er tusschen
leydt. 1)
Wat de priesters te Rotterdam in die dagen
betreft, moeten wij opmerken, dat de seculiere
geestelijken der kerken aan den Oppert en
„Het Paradijs" geweigerd hadden zich aan de
kerkelijke voorschriften te onderwerpen. Zjj
waren aanhangers van den apostolisehen vi
caris Petrus Codde, die om zijn Jansemsti
sche gevoelens door Rome in 1702 in zijn be
diening geschorst was en in 1704 uit zijn ambt
ontzet.
De nuntius van Keulen De Bussi, aan wien
men het bestuur der Missie tijdelijk had op
gedragen, vaardigde de strengste staffen uit
tegen de weerspannigen. In 1708 schreef hij:
„Beminde Cathlijken, Het waar de pligt van
mijn ambt U eerder waer te schouwen van
U af te sonderen van de kerken ende alle ge
meenschap af te snijden met sekere priesters
van de hollandsche sending, de welcke ver
blind door hare passien tragten al overlang
te verwoesten den wijngaard des Heere, SW1"®
sig selve soo te buiten gegaen van opentlijk
te wederstreven de beveelen van den H. Stoel,
ondersteunende selfs haare wederspamug-
heid met de wereldsche bescherming, ende
de welke, sonder sig te bekommeren voor de
grootste kerkelijke straffen, volharden in de
Heilige Sacramenten heiligschendelijk te be-
regten ende goede Catholijken te bedrie
gen". 2)
In 1709 volgde een verbod om hunne ker
ken te bezoeken, daar de Sacramenten te ont
vangen. Weerspannige priesters werden door
den nuntius naar Keulen geciteerd en als zij
in hun verzet volhardden, gesuspendeerd. 3)
Ten laatste moeten wij opmerken, dat de
Jansenisten grooten invloed hadden bij
Staten van Holland. Omdat zij de Jezuïeten ai
de groote oorzaak van alle verwarril!5jsten
godsdienstig terrein beschouwden.1^^
zij te bewerken, dat in 1708 do<3r in be.
een plakkaat werd uitgevaardig vincie
volen werd, dat de Jezuietebinnen drie
moesten verlaten, indien niet
maande
invloed naaaen cm ----Rotterdam. Zij
aten inum Machtigen
maanden de vrede hers Rtc^0_
Sibben'rV-^annmg i j- Pater van den
Braeck bewerkt en waaro
De pater was geroepen bij een ernstige
zieke die woonde in het stadsgedeelte, waar
over 'jacobus Timmer, pastoor van de kerk
aan de Oppert, een der weerspannige pries
ters, de herdelijke zorg had. Daar de toestand
van den zieke volgens de meening van den
pater gevaarlijk was, vermaande deze den
lijdende om de laatste H. Sacramenten te
ontvangen, waarop hij ten antwoord kreeg,
dat de Sacramenten reeds waren toegediend
door pastoor Timmer. Waarschijnlijk heeft de
pater den zieke er op gewezen, dat een goed
katholiek niet de Sacramenten mocht ont
vangen uit de handen van een priester, die
weigerde zich aan de kerkelijke voorschriften
te onderwerpen, en heeft hij den zieke later
niet alleen bezocht, maar ook de H. Sacra
menten toegediend. Inde irae.
De aanhangers van Jacobus Timmer waren
hierover ten zeerste verantwaardigd en zij
dwongen als het ware den pastoor om over
Pater van den Braeck een rekest te zenden
aan den Raad der Gemeente. Dit rekest, be
vestigd door twee getuigen, vGl onwaarheden
heb ik, schrijft Pater van den Braeck, zelf
niet gezien, maar van een volkomen betrouw
baar persoon, die een copie ter inzage ec
gehad, vernam ik dat er v°lgende tn
stond: I. ik zou den zieke ond
gezegd hebben ^etgeen toor Tim.
allen die onder de leidgaan,
mer zouden ste ^ke drie Sacramenten
2. dat ik door a tg twee kotl toedienen)
(ofschoon ik ,,ou verklaard hebben de
toe te dienen, door pastoor Timmer wa-
renTegediend. 3. dat ik de personen, die
Fr? tot mij gezonden had, om rekenschap te
vragen van mijne handelwijze met verschil
lende verwenschingen het huis uitgejaagd
zou hebben, hetgeen volstrekt onwaar is, ik
heb slechts gezegd, dat ik met hen niet wilde
spreken, indien de heer Timmer iets van mij
wil weten, hij weet waar ik woon.
Na indiening van het rekest wordt Pater
van den Braeck op het Stadhuis ontboden. In
tegenwoordigheid van alle Raadslieden zegt
de Burgemeester zonder melding te maken
van eenig misdrijf, Hoe is je naam? Ik zeg:
van den Braeck. Toen hoorde ik: „Pater van
den Braeck om ie buijtenspo(r)ichede, die
je hier gepleeght heb, sul je in den tijd van
driemaal vierentwintigh uren vertrecken uijt
dese stadt, sonder voorder ondersoek. Waar
op ik antwoordde: „edele achtbaer heeren, ik
bedanke haer edele achtbaerheden seer oot-
moedelijk voor de gunst en ooghluijking, die
gij aen mij bethoont hebben, dat ik soo langb
heb moghen verblijven in dese stadt tot
dienst van de Roomsche Catholijken. Voorder
sal ik Godt bidden, dat hij belieft te geven
aen haere edele achtbaerheden langh leven
en sglicheijd.
In een nota bij bovengenoemden brief zegt
Pater van den Braeck: De Jansenisten waren
gewoon in hunne geheime bijeenkomsten te
zeggen: wij hebben de Jesuiten uijt Holland
doen jaegen, kosten wij de minderbroeders
maer doen uijtjaegen, dan hadden wij vic
torie gewonnen. En dit hebben zij tot den dag
van heden, zegt dezelfde Pater, getracht te
doen.
P. DALM VAN HEEL O.F.M
of komen binnenkort, 12 vacatures.
Het ligt in de bedoeling om, wanneer de
bovenbedoelde wachtgelders alle of nagenoeg
alle zijn herplaatst, de Rotterdamsche wacht
gelders, die sedert hun opwachtstelling elders
zijn benoemd, zoo zij daarop prijs stellen,
weder te Rotterdam te benoemen.
Gehuwde onderwijzeressen.
Bij het openbaar lager onderwijs zijn thans
werkzaam 46 gehuwde onderwijzeressen- De
Minister van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen heeft omtrent het gedurende 1938
al of niet voor rijksvergoeding in aanmer
king komen van deze onderwijzeressen nog
slechts in een klein aantal gevallen een be
slissing genomen. Het aantal van haar, die
tegen 1 Januari a.s. zullen moeten worden
ontslagen, is als gevolg daarvan thans nog
niet op te geven.
Vervallen van school pauze.
Het gemeentelijk geneeskundig schooltoe
zicht is gereed gekomen met het onderzoek
in zake de gevolgen van het vervallei) van
de schoolpauze. Zoodra de uitslag vanwei it
onderzoek en <de daaruit voortvloeiende COH-
clusies ter kennis van B. en W. zijn gebracht,
Inderdaad vreezen B. en W., dat de spcl-
lingsmoeilijkheden nadeelige gevolgen zullen
hebben voor de resultaten van het middel
baar onderwijs. In verband hiermede hebben
B. en W. zich tot den Minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen gewend
met het verzoek om deze aangelegenheid
onder het oog te zien-
Vergoeding kweekelingen.
Aan de openbare lagere scholen zijn thans
212 kweekelingen verbonden, waarvan 158
een toelage genieten. Inderdaad achten B. en
V/. de toelage der kweekelingen, in verband
met de talrijke diensten, welke doorgaans
van dezen worden gevergd, veel te gering.
Op de begrooting voor 1937 hadden zij dan
ook op verhooging van den betreffenden post
met 25.000 gerekend, niet alleen om aan
alle kweekelingen toelage te kunnen geven,
doch ook om de toelage te kunnen verhoo-
gen. Gedeputeerde Staten hebben tegen deze
verhooging echter bezwaar gemaakt.
Schoolbevolking openbaar eri
bijzonder onderivijs.
Ingevolge een verzoek uit den Raad geven
B. en W. een grafisch overzicht van den loop
der schoolbevolking van de openbare en bij
zondere scholen voor gewoon en uitgebreid
lager onderwijs gedurende de laatste 10
jaren. Wij geven de beide grafieken hierbij.
1)
Dl. XXII, blz
Bij dragen-Haarlem,
318—319.
2) Bijdragen-Haarlem, Dl XI. blz. 99.
3) Dr. J. de Jong, Handboek der Kerk
gesch. Dl. III blz. 366.
Aangiften van 8 December
OVERLEDEN: M. Linnewiel vrouw van Aa
Albert 36 1 E C. van Rijssel man van N. E.
Kuipera 48 j E S. Oiwveld vrouw van E.
van Kloeten 78 j. L. Rernis gesch. vrouw van)
E J M Nederpelt 50 j. M. B. Koning ongehj
man' 19 'j J- M- Corbeth man van J. A. Mi'
Both 62 j! M. Kranenburg dochter 12 j. A-,
Velthuilzen man van L. M. Vlasakker 53 j.
E. Poortvliet gesch. vrouw van A. Hef 77 j.
p. H- Snoeck man van P. Pijpers 88 J.
j, M. Klaverdjjk wede. van J. Schaeffer 80 j.
G. N. Cranendonk wedr. van P. van Waar-
denburg 68 j. A. v. Sintmaartensdijk man van
A. de Jong 51 jaar'K. P. v. d. Broek wed. vanj
A. van Eijsden 59 j. M. Lems man van M.
Verryp 71 j G. L. v. d. Hoeven man van A1
J. Goddard 84 j. H. J. Kroes wedr. van C.
E. Manlfarges 72 j. P. ,G. van Smaalen zoon]
5 maanden. Voort als levenloos aangegeven M,
A. v. LeerdamNagelkerken, zoon.
BEVALLEN: J. G. Pasch—Weeting d.
P. Kamperde Smit z. G. M. G. Gloudie—
v. Vendeloo z. W. J. Jansenle Cocq z.
Warnik-- Broer z. A. H. Pijl—Oostra o,
M„ J. Eggelmeijerde Klerk z. D. *08~
Boersma d. M. WeedaFaas z.
Hekking—v. Oosterhout d. W.
z. A. Mooi)v. d. Merwe d. J- m®;nH
Talie d. J. Koster—I-Cetting z. Revi-j
nards-Heüberg d. - C. M. v. d Ber^-Cauwe-:
lears d. J. C. A. Steenvoorden Homan d. j
J. M. A. v. d. Most-Stoorvogel z. - p. M. Aj
LabeÜ—Lucas d. M. v. d. Floeg—gtokvis zj
A. M. Jansen—Buse z- A- V. de Leeuw—I
Kop z. J. G. v. Berooorteie—v. d. Wijngaard
d. W. A. Kenters—v. t - R Huis-j
manSch'ellaars d. J. Moerkerken—Haken-
kruger d P. B- Riett>ergen—v. Roei) 8.
A van Drlel—V. Brink d_ B Verlaan_j
Vente z J. M. A. Kre.fer—Been d. F. JJ
Smits—Egelie d. de Leeuwe—de Jong z.
B S W v. VliegenDonker d. C. P. v. <i.
Bosch—Vis 2 Z. W. Bender—kramer d. E.'
C Luiikenaar—VisSeren d. J. M. Bank— j
Bakker z. M. Bont—-v. d. Hoek z. C. Vos—i
Lorse d. M, Spanjersberg— Rauxloh d. —i
j. M. Boutestelnden Boer d. G. J. v. d'
HoekBruijns d, q l M. Maanv. Onlangs'
d. E- G. Lorjede Hooge z. L. Kraal—"
Tempelaars d. a. P. HuijsmansGootjes z.j
W. Dyicgraaff—Boon z. J. N. Oskam—
de Winter z. c. J. Geerlingv. Wyk z.
E. v. d. Keur—Smit d. J. M. BuysHill z.|
L. M. ByiBos z. F. Knoop—Holman zJ
E. B. de Laat—Vos d. A. DekensRomson]
z. A, BlomRuuls z. E. v. d. Linden—,
Boon z. c. Hak—Berghuis z. H. de Vos—
Boudewijns d. G. J. BreurOuwendyk d.
H. C. Huisman—Rutjens z. A. J. Bakker
Martens d. M. M. TermorshuizenHoogen-^
dam d. H. BrusseBode d. S. C. A. Regeefl
—Kempen d.. G- Buist—Schmaal z.
