HET TINSMELTERIJ-BEDRIJF
TE ARNHEM.
D
Familie-drama in Rotterdam-Zuid,
Belioort tot de grootste en modernste
van de wereld.
Wanneer de Maastunnel
een feit zal zijn.
I
DONDERDAG 16 JUNI 1938
DE BILLITONGROEP BEZIT
ALLE AANDEELEN.
ROTTERDAM.
k. typiste
VERSE
Geheele ertsproductis wordt thans
in Arnhem gesmolten.
BESCHERMING VAN DEN VISCH-
STAND IN DE NOORDZEE.
UITZENDING VAN ASPIRANT
VLIEGERS NAAR INDIË.
Tentoonstelliiigsplamieii voor
1941 nog niet losgelaten.
Overwogen ivordt een internationale
expositie over het ivereld-
sclieepvaart-verkeer.
MGR. H. IRGENS t
Provicaris van het apostolisch
vicariaat Oslo.
Man vermoordt zijn vrouw en
slaat daarna de hand aan
zich zelf.
NIEUWBOUW IN CHARLOIS.
aangetroffen. Zijn levensgeesten waren echter
nog niet geweken. Per auto van den G. G.
D. werd de dader van dit afschuwelijk fa-
milidrama overgebracht naar het zieken
huis aan den Coolsingel.
Een totaal van 360 woningen.
de Westzijde volgt weer een gestrekt blo&
hoogbouw, hetwelk aan de achterzijde 'aSi*-
sluit tegen de bestaande bebouwing van den
Zuidhoek. De laagbouw wordt dus omzoomd
door strooken hoogbouw.
EEN R. K. KELLNER
R. K JONGEMAN
BETREKKING
TWEEDE MEISJE
R. K. 2e MEISJE
R. K. DIENSTBODE
R. K. PERSONEN
WERKKRING
HOOFDAGENTEN
kendfX&^HVS
rig^dUk&b tel. 38754 Rrtlam
ALS GOUVERNANTE
BESCH. JUFFROUW
DIENSTBODE
NET MEISJE
VERTEGENWOORDIGER.
bedrijfsreclame.
Kabouter-annonces: óók voor
KOOPT KLAVER VIER
Ztël 19- B'dam' Tel' 40293- 2.73
GEVR. Ie HYPOTHEEK
12 RENTE
SIGARENMAGAZIJN
PIANO
3500 TER LEEN-
le ETAGE
BLANKENBERGHE
LANDHUIS VRIJ.
PENSION
PAND. TE KOOP
VRIJE le EN 2e ETAGE
ZIT-SLAAPKAMERTJE
BELASTINGMOEILIJKH.?
OPENLIJK DANK
i.
Dezelfde belangrijke plaats die Ned.-Indië in
neemt in de tinproductie, bekleedt Nederland
zelf op het gebied van het smelten van tinerts.
Ongeveer 1/5 van al het tinerts dat op de wereld
gewonnen wordt, wordt gesmolten in de tin-
smelterij van de N.V. Hollandsche Metallurgische
Bedrijven te Arnhem.
Deze onderneming is nu ruim tien jaren oud.
Op grond van een in Delft uitgewerkt procédé
voor het smelten van tinerts, hadden zich aan
vankelijk het Administratiekantoor „Unitas" in
Utrecht en de Hollandsche Bank voor Zuid
Amerika in Amsterdam vereen igd om te komen
tot de oprichting van een tinsmelterij in Neder
land. Uiteraard had dit ook de belangstelling van
de Billiton-groep, die toen voor 1/3 in het kapi
taal van 1.080.000 deelnam. Daar bedoeld pro
cédé speciaal geschikt was voor de verwerking
van armere ertsen, was de smelterij in de eer
ste periode aangewezen op de landen, die derge
lijke arme ertsen produceeren, waaronder in de
eerste plaats Bolivia.
Daarna werden geslaagde proeven genomen
met het smelten van de veel rijkere ertsen van
Billiton.
In onderling overleg werden door de Billiton-
groep toen alle aandeelen in het bezit van Uni
tas en de Hollandsche Bank, overgenomen. De
Billiton-groep ging zich daarna, naast de ver
werking van de ertsen uit Bolivia en elders,
speciaal toeleggen op het versmelten van ertsen
uit eigen ondernemingen.
Dit leidde er toe dat in 1933 de toen bestaan
de betrekkelijk kleine fabriek werd omgebouwd
tot een tinsmelterij, die wat capaciteit en uit
rusting betreft, tot de grootste en modernste
\an de wereld kan gerekend worden.
Het geplaatst kapitaal van de N.V. Holland
sche Metallurgische Bedrijven bedraagt nu 4
miilioen. Van dat kapitaal bezit de Gemeen
schappelijke Mijnbouwmij. Billiton nora.
3.492.000 aandeelen, of rond 78 pet. van het
geheele kapitaal; de overige 1.008.000 is in het
bezit van de Billiton Mij. Eerstgenoemde aan
deelhoudster, de Gemeenschappelijke Mijnbomv-
Mij. Billiton, is een zgn. gemengd bedrijf, waar
van de aandeelen voor in het bezit zijn van
het Ned.-Ind. Gouvernement en voor m het
bezit van de Billiton Mij. Uit een eenvoudige
rekensom blijkt dus, dat het Ned.-Ind. Gouverne
ment via de Gemeenschappelijke Mijnbouwmij.
Billiton voor bijna 50 pet. geïnteresseerd is in
de tinsmelterij in Arnhem.
Zooals boven reeds uiteengezet werd, is de
Billitongroep er toe overgegaan om al het tin
erts afkomstig van Billiton en het eveneens tot
de Billiton-groep behoorende Singkep in Arn
hem te smelten. Vroeger werd erts gesmolten
in Singapore door Engelsche smelters, maar in
•1934 is de geheele productie van Billiton en
Singkep ter versmelting naar Arnhem overge-
brdcht
Zooals ook begrijpelijk is, laat het Ned.-Ind.
Gouvernement het gedeelte van het tinerts uit
zijn eigen mijnen op Banka, dat vroeger in Sin
gapore gesmolten werd, tegenwoordig in Arn
hem smelten. Het is zijn eigen belang, want,
zooals wij gezien hebben, is dat Gouvernement
voor 50 pet. bij de inkomsten van het bedrijf in i
Arnhem betrokken. Steeds grooter hoeveelheden
worden door Banka naar Arnhem verscheept;
het overige wordt nog op Banka zelf in de
daar van ouds bestaande smelterijen verwerkt.
Maar niet alleen voor de Ned.-Ind. tinprodu
centen werkt de smelterij in Arnhem. Groote
hoeveelheden erts komen uit Bolivia en ver
der uit alle deelen van de wereld, Mexico, Por
tugal, Centraal- en Zuid-Afrika, China etc. Dit
was een van de overwegingen om de groote
smelterij in Nederland te vestigen en niet m
Ned.-Indië, waar men niet zoo gunstig gelegen
zou zijn, om ook andere ertsen en residuen aan
tG trekken.
De oprichting van een tinsmelterij in Neder
land was intusschen een besluit, dat van Sroot
belang was zoowel voor Ned.-Indië als voor r.e-
dcrland.
Voor Ned.-Indië was het van belang, omdat het
Gouvernement als aandeelhouder 50 pet. van de
winsten uit het bedrijf trekt. En deze winsten
zijn sedert 1934, toen de nieuwe smelterij ge
reed gekomen was, belangrijk geweest, na af
schrijving en reserveering bedrocgendeeivi-
denden in 1934 4 pet., 1935 8 pet., 1936 ICI pet.
en 1937 10 pet. De gemeenschappelijke Mijn-
bouwmaatschappij Billiton ontving dus op haar
aandeelen in ronde bedragen resp. 1401)00,
280 000, 350.000 en nogmaals 55U.UU0. Arn
hem maakt nu de winst, die vroeger voor een
groot deel aan de Engelsche smelters m Singa
pore betaald werd. Voor het Ned.-Indisch Gou
vernement met zijn groote directe en indirecte
belangen bij de tinwinning is voorts het feit, dat
de Ind. producenten beschikken over een eigen
tinsmelterij een factor van beteekenis, waardoor
de internationale positie van Ned.-Indië als tin-
producent versterkt wordt. Dit is een punt, dat
in den tegenwoordigen tijd van internationale
tincontróle bijzondere waarde heeft.
Maar ook voor Nederland was de oprichting
van de tinsmelterij in Arnhem een belangrijk
besluit, want het beteekende o.m.
dat een nieuwe fabriek gebouwd moest wor
den, waarin eenige milllioenen werden geïnves-
teCc!at met de gemeente Arnhem een groot erf
pachtscontract en een contract voor electrici-
teitslevering werden afgesloten,
dat werk gegeven wordt aan enkele honder
den arbeiders,
dat de Staat zijn aandeel heeft m den vorm
van dividend-belasting e.d.,
dat b.v. in 1937 met grootendeels Nederlaud-
sche schepen een hoeveelheid van niet minder
dan rond 44.000 ton tinerts naar ons land ver
voerd werd, met daarop aansluitend transito
vervoer door Rotterdam en Amsterdam en ver
der vervoer naar Arnhem door de Rijnvaait,
waarna het in Arnhem gesmolten tin weer den
weg terug moest afleggen naar alle deelen van
de wereld.
dat in Nederland zelf een levendige tinhan
del ontstond naast de beurs te Londen.
De vruchtbaarheid, die de Billiton-groep in
de laatste jaren aan den dag gelegd heeft leidde
in 1935 via de tinsmelterij tot nog een ander be
drijf. Zooals wij hierna zullen zien, is er voor
de behandeling van bepaalde ertsen zoutzuur
noodig, dat de fabriek in Arnhem in hoeveel
heden van meer dan 1.000 ton per maand ver
zwelgt Veelal wordt zoutzuur uit het buiten
land ingevoerd. In Nederland bestond een be
trekkelijk kleine zoutzuurfabriek toebehooren-
ri- aan de Lijm- en Gelatinefabriek in Delft. Lc
De Hollandsche Metallurgische Bedrijven gingen
met deze Lijm- en Gelatinefabriek een belan-
gengëmeenschap aan en stichtten tezamen de
N.V. Zoutzuurfabriek .Delft" met een kapitaal
van 565.000, waarvan 130.000 in het bezit van
de Hollandsche Metallurgische Bedrijven De
vergrootte zoutzuurfabriek in Delft voorziet tnans
de tinsmelterij voor het grootste dejl in naai
behoefte aan zoutzuur.
Het luchtvercledigingsfonds en de
opleiding tot het M-brevet.
Er is behoefte aan vliegers mat het M-bre
vet in Nederland en vooral in Ned.-Indië.
Het luchtverdedigingsfonds, een stichting
van de vereeniging voor nationale veiligheid,
voortbouwende op de reeds verkregen resul
taten, heeft in een persconferentie nadere
mededeelingen over deze opleiding verstrekt.
In herinnering worde gebracht, dat in Fe
bruari j.l. sedert 1 October, toen de oplei
ding voor het M-brevet begon, 18 jongelui
(van de 19 geëxamineerden) hiervoor slaag-
"'Juist een dezer dagen hecht» de
van Defensie zijn goedkeuring aan een g
ling inzake toelating tot rechtstreeksche ^er-
bintenis met het rijk, en bet stem
heugenis dat de eerste 18 gebreveteerden a
len tot deze verbintenis werden toegelaten,
terwijl dat aantal voor 1939 op 45 werd
F£Naast besprekingen met Defensie werd
contact gezocht met het Departement van Ko
loniën omtrent de mogelijkheid van uitzen
ding van gebreveteerden naar Ned.-Indie ais
aspirant-onderofficier en officier-vlieger met
kort dienstverband.
Ook deze besprekingen mochten een dezer
dagen tot een gunstig resultaat leiden.
Tot nu toe bestond bij uitzending van as
pirant-vliegers met kort verband naar In
dië altijd het groote risico dat de uitgezóchte
candidaten tijdens de vliegopleiding na kor
ter of langer tijd blijk gaven niet voldoende
aanleg voor het vliegen te bezitten. Eer men
echter zoover was waren natuurlijk voor den
betrokkene reeds zeer veel kosten gemaakt.
Teneinde nu dit risico te beperken, was men
bij het Departement van Koloniën geneigd
op het voorstel van het luchtverdedigings
fonds in te gaan en in de toekomst voor deze
utzending slechts personen in aanmerking te
laten komen, die reeds in het bezit waren
van een vliegbrevet.
Gezien de hooge kosten aan het behalen
van een brevet verbonden, was niet te ver
wachten dat veel personen zouden worden
gevonden, die in het bezit waren van een
brevet. Het was juist om deze redenen dat
Fokker- en Luchtverdedigingsfonds de op
leiding van vliegers gingen bekostigen. Om
gekeerd zou de aantrekkelijkheid om zich te
laten opleiden tot het M-brevet door deze
kansen om een positie in de luchtvaart te
verkrijgen, worden vergroot.
De Minister van Koloniën heeft nu beslo
ten een dergelijke proef te nemen met iü
jongelui voor uitzending vermoedelijk reeds
in November a.s. als aspirant-officier-vlieger
met kort dienstverband. T.z.t. zullen de
meest geschikten, welke aan de voorwaarden
voor opleiding tot officier voldoen door het
Departement van Koloniën uit de reeds ge
breveteerden of voor November nog te bre
veteeren vliegers worden uitgekozen.
De gegadigden hiervoor moeten Nederlan
der zijn, ongehuwd, minstens 19 en niet
ouder dan 24 jaar en tevens in het bezit van
een diploma H.B.S., Gymnasium, M.T.S. of
daarmede gelijkstaande opleiding. Bovendien
moeten zij gekeurd worden door den genees
kundigen raad van het Departement van Ko
loniën voor uitzending naar de tropen en
door den vliegmedisehen dienst van Soester-
berg voor lichamelijke geschiktheid als mili
tair vlieger. Deze keuringen geschieden ech
ter voor rekening van het luchtverdedigings
fonds.
Het luchtverdedigingsfonds stelt zich voor,
de opleiding hiervoor reeds op 1 Juli te be
ginnen en wel op de vliegvelden Schiphol,
Twenthe en Ypenburg, teneinde tijdig over
een geschikt aantal gebreveteerden voldoen
de aan de gestelde eischen, te beschikken.
Gegadigden hiervoor kunnen zich schrif
telijk aanmelden bij den secretaris van het
luchtverdedigingsfonds, Vijverweg 2, Park
de Kievit, Wassenaar, waarna zij alle inlich
tingen zullen ontvangen.
De duur der na aankomst in Nederlandscli-
Indië te sluiten verbintenis bedraagt 7 jaren
na het behalen vari het groot-militair vlieg
brevet en het waarnemersbrevet, waarvoor
op ongeveer 20 maanden dient te worden ge
rekend. Van deze 7 jaren worden er vijf in
werkelijken dienst en twee buiten werke
lijken dienst doorgebracht. Gedurende laatst
bedoelde twee j.aren moeten betrokkenen
aan enkele verplichtingen voldoen o.a. ten
hoogste 48 dagen per jaar deelnemen aan
oefeningen van de luchtvaartafdeeling van
het Kon. Ned.-Ind. leger. Bovendien is de
mogelijkheid voorbehouden hen uiteraard
op eigen verzoek in dit tijdvak te werk te
stellen in bepaalde betrekkingen bij bet
leger In het laatste geval krijgen zij weder
om aanspraak op de volle inkomsten als door
hen laatstelijk in werkelijken dienst werden
gTe uUzending geschiedt als burger met 2e
klasse overtocht. Na het beemdigen der ver
bintenis ontvangt men een f
^nnn terwiil eveneens de Kosi-n voor
terugreis"' eventueel ook voor het intus
schen gevormde gezin - voor rekemng van
den lagnde° komeS, mits de brtgdg» on
middellijk na beëindigen der verbi
thans binnen een nader te bepalen korten
termijn, naar Nederland terugkeert.
Personen, die in Nederland nog
den dienstplicht hebben voldaan, moeten ar
vorens voor uitzending in aanmerking
komen, een vooropleiding van 3 a 4 maan
den volgen bij de Koloniale Reserve te Nij-
megen.
Intusschen werden op 8 Juni j.l. wederom
12 candidaten voor het M-brevet geëxami
neerd, waarvan 11 de proeven met succes af
legden, terwijl in de volgende week de op
leiding aanvangt van 6n 6e groep van 10
aspiranten, zoodat dan reeds 60 jongelui in
opleiding zijn.
De opleiding geschiedt op de meeste vlieg
velden t.w. Eelde, Twenthe, Teuge, Schip
hol, Ypenburg, Vlissingen en Eindhoven, zoo-
dat ieder zooveel mogelijk in de gelegenheid
wordt gesteld in de nabijheid van zijn woon
plaats de opleiding te ontvangen.
Het luchtverdedigingsfonds stelde in deze
periode 10.000,beschikbaar voor de be
vordering van de zweefvliegerij van iedere
gegadigde voor de motorvliegopleiding wordt
n.l. het bezit van het zweef vliegbrevet B.
verlangd doch de middelen van het lucht
verdedigingsfonds zijn nog lang niet toerei
kend om in een behoorlijk tempo te blijveu
Vaststellen van maaswijdte der netten
en minimum maat der visch.
Ingediend is een wetsontwerp tot goed
keuring van het op 23 Maart 1937 te Londen
gesloten verdrag nopens het vaststellen van
een maaswijdte van vischnette en van mi
nimum-maten op sommige vischsoorten.
Van 17 tot 23 Maart 1937 is te Londen een
intern, conferentie gehouden van gevolmach
tigde afgevaardigden van de bij de Noord-
zeevisscherij betrokken landen, tot bet vast
stellen van een maaswijdte van vischnetten
en van minimum-maten op sommige visch
soorten, teneinde den stand van consump-
tievisch in de Noordzee te beschermen.
Internationale overeenstemming aangaan
de zoodanige beschermingsmaatregelen werd
herhaaldelijk door den internationalen raad
voor het onderzoek der zee krachtig pepleit,
vooral nadat Groot-Britannië, Duitschland en
Denemarken reeds tot het nemen van zulke
maatregelen waren overgegaan. Ook van de
zijde van belanghebbenden bij het stoom-
trawl-visscherijbedrijf is herhaaldelijk aan
gedrongen op het nemen van maatregelen
tegen het noodeloos vernietigen van onder-
maatsche visch. Ons land mag niet langer
achter blijven bij de beschermingsmaatrege
len, reeds genomen door andere landen, wier
visschers de Noordzee bevisschen.
Laat men den tegenwoordigen toestand be
staan, dan is voor de Nederlandsche vissche-
rij met aan zekerheid grenzende waarschijn
lijkheid te voorspellen, dat het bedrijf nog
verder zal achteruitgaan, omdat er praktisch
alleen kleine visch zal overblijven.
De regeering ontveinst zich niet, dat maat
regelen ter vermindering der bevisschingin-
tensiteit der Noordzee in den aanvang, al
thans bij sommige categorieën van visschers,
bestrijding zullen vinden en voor hen eeni-
germate storend zullen zijn. Dit aanvankelijk
nadeel zal echter, indien de voorgestelde
maatregelen het verwachte effect sorteeren,
in voordeel veranderd worden, daar alle vis
schers van de verbetering van den visch-
stand profijt zullen trekken. In het algemeen
belang zal men daarom moeten vasthouden
aan de door den internationalen raad voor
het onderzoek der zee voorgestelde maatre
gelen, die op de in Maart 1937 te Londen ge
houden conferentie werden vastgesteld. Deze
maatregelen zijn het resultaat van een com
promis, dat betoogt de moeilijkheden, welke
in den aanvang wellicht voor de kleine kust-
visschers uit de voorgestelde maatregelen
zullen voortvloeien, zoo gering mogelijk te
maken, maar aan den anderen kant het be
drijf tegen zich zelf te beschermen door den
te zwaren druk, door de visscherij op den
vischstand uitgeoefend, te verlichten.
Reeds op 1 Januari 1937 is een in het cri-
sis-zeevischbesluit 1936 opgenomen bepa
ling in werking getreden, krachtens welke
de maaswijdte van netten, waarmede de
trawl- of snurrevaadvisscherij wordt uitge
oefend, tenminste 7 c.M. moet bedragen. Op
het stuk van de minimummaaswijdte der
netten komt het ter goedkeuring aangeboden
verdrag met de reeds bestaande nationale
wetgeving overeen.
Vergrooting der mazen geeft tenminste aan
rondvisch eenige kans te ontsnappen maaj"
voor platvisch helpt zulke vergrooting niet
veel. Wil men de laatste categorie sparen,
dan is een aanvoerverbod van beneden een
bepaalde maat blijvende visch noodzakelijk.
Dat de puf, welke thans wordt aangevoerd,
voor de instandhouding der vischmeelfabrie-
ken en der eendenhouderijen noodzakelijk
zou zijn, kan de regeering niet onderschrij
ven. De eendenhouderijen kunnen ook an
dere voederstoffen dan puf gebruiken, de
vischmeelfabrieken in Duitschland en Groot-
Britannië betrekken haar grondstof uit af
val van marktvisch en de regeering ziet niet
in, waarom dit hier te lande niet evenzeel
mogelijk zou zijn.
De missie van Noorwegen leed dezer dagen
een onherstelbaar verlies door den plotse-
lingen dood van een harer beste en ijve
rigste inlandsche priesters mgr. H. Irgens,
provicaris van het apostolisch vicariaat
Oslo. Een hartverlamming maakte een einde
aan dit nog jonge, maar reeds zoo verdienst-
volle leven.
Mgr. Irgens was zoon van den Noorschen
gezant te Rome. Op 18-jarigen leeftijd ging
hij over tot de katholieke Kerk en voelde zich
spoedig geroepen tot het H. Priesterschap en
het apostolaat onder zijn eigen volk.
Hij studeerde aan het Institut catholique te
Parijs, waar hij het licensiaat behaalde in
de theologie en werd priester gewijd in 1926.
Achtereenvolgens was hij kapelaan te
Bergen bisschoppelijk secretaris, pastoor te
Fredrikstad, apostolisch administrateur en
tenslotte pastoor aan de kathedraal te Oslo en
provicaris.
Z. H. de Paus beloonde zijn groote verdien
sten door hem te benoemen tot Zijn huis
prelaat.
E plannen tot het organiseeren
van een internationale tentoon
stelling bij gelegenheid van de ope
ning van de Maastunnel in 1941, zijn
nog lang niet prijsgegeven. Men over
weegt een expositie, welke zal staan
in het teeken van het wereldscheep-
vaartverkeer, waarin Rotterdam onge
twijfeld een groot aandeel heeft.
Eenige maanden geleden hebben wij er
melding van gemaakt, dat er bij het gemeen
tebestuur en bij verschillende instanties in
het Rotterdamsche bedrijfsleven ernstige
plannen bestonden om bij gelegenheid van
de opening van de Maastunnel in 1941 een
internationale tentoonstelling in te richten,
welke expositie zou staan in het teeken van
„Rotterdam en het water". Het plan tot het
organiseeren van een dergelijke tentoonstel
ling vond bij de meeste insiders in het Rot
terdamsche haven- en bedrijfsleven groote
instemming en men was gaarne bereid het
initiatief te steunen en daarvoor geldelijke
offers te brengen, omdat een dergelijke
grootsch opgezette tentoonstelling bij de tot
standkoming van een zoo groot werk in ons
land, als de Rotterdamsche tunnel, ongetwij-
leid wederom de belangstelling zou vragen
voor Rotterdam, dat door het water, de
levensader van ons geheele handelsverkeer
groot is geworden met een internationale re
putatie
Langen tijd hebben wij echter over deze
plannen niets meer gehoord. En dit vindt
vooral wel zijn reden in de omstandigheid,
dat vrij kort, nadat het initiatief werd geno
men tot het organiseeren van een dergelijke
tentoonstelling, bij de betrokken instanties
officieele mededeelingen binnen kwamen
over het organiseeren van een internationale
tentoonstelling in Luik en wel in 1939 bi
gelegenheid van de opening of de voltooiing
van het Albert-kanaal welke expositie in
breede lijn neerkomt op het voornemen, dat
in de Maasstad bestond.
Het Rotterdamsche plan kwam daardoor
heel begrijpelijk even op den achtergrond,
want het zou onlogisch zijn geweest zoo kort
op elkaar tentoonstellingen te organiseeren
van een zelfde karakter of strekking.
Naar wij echter vernemen heeft men de
gedachte om bij de groote gebeurtenis'van
de opening van de tunnel oncier de Maas, een
internationale tentoonstelling te organisee
ren, nog lang niet los gelaten en de voor
bereidingen dienaangaande zijn dan ook van
ernstigen aard.
Zijn wij wel ingelicht, dan bestaat het plan
om 'in 1941 een tentoonstelling te organisee
ren, welke zal staan in het teeken van het
wereldscheepvaar t-v e r k e e r,
waarin Rotterdam ongetwijfeld een groot
aandeel heeft.
Men beoogt dus geen slaafsche navolging
van de expositie welke tot stand komt In
1939 in de stad Luik onder hooge be
scherming van Z. M. den Koning van België
maar veel eer een tentoonstelling welke
zuiver ligt in de lijn van een wereldhaven,
waarmede het internationale scheepvaart
verkeer onafscheidelijk is verbonden.
GISTERAVOND te ongeveer kwart
over zeven is de landelijke rust
van Tuindorp-Vreewijk op wreede
wijze verstoord. De o8-jarige P. W.
v. d. N. heeft zijn 34-jarige echtge-
noote J. v. d. N.S., vennoedelijk in
een vlaag van waanzin, met een brood
mes aangevallen en haar den hals afge
sneden. De vrouw had nog de kracht
uit haar woning aan het Weipad te
loopen, doch op twintig metci al stand
gaf zij den geest. De dader sloeg na
zijn afschuwelijke daad de hand aan
zich zelf. Hij werd per auto van den
G. G. D. overgebracht naar liet zieken
huis aan den Coolsingel. Zijn toestand
is hoogst ernstig en vermoedelijk zal
hij aan zijn verwondingen wel be
zwijken.
Het echtpaar laat vier kinderen
achter, van vier tot elf jaar. De man
werkte zeer onregelmatig en was sinds
Vrijdag als bankwerker in dienst hij
de werf Gusto te Schiedam.
ding van commissaris J. A. Kok werd ter
plaatse een onderzoek door de politie inge
steld en nadat door den fotografischcn dienst
foto's waren gemaakt, werd het lijk van het
slachtoffer, dat voorloopig ter beschikking
blijft van de justitie, per lijkauto overge
bracht naar het ziekenhuis aan den Cool
singel.
Het broodmes waarmede de afschuwelijke
daad werd verricht is door de politie in be
slag genomen.
Onderhoud met Pater
de Gruyter.
We hadden nog eèn onderhoud met Pater
H. de Gruyter O.S.C., Kapelaan der Tuin
dorp-parochie, die den slachtoffers nog gees
telijken bijstand heeft verleend.
Hij vertelde ons: Reeds verscheidene ma
len was ik deze week in hel gezin ge
weest. De man deed vreemd, zoodat de vrouw
zeer bang voor hem was. De man heeft ech
ter in een vlaag van verstandsverbijstering
gehandeld.
Zoodra ik van het drama was verwittigd,
spoedde ik me naar het Weipad.
Bij mijn aankomst bleek de vrouw reeds
te zijn overleden. Ik heb haar echter alsnog
het H. Oliesel toegediend. Juist, toen ik haar
had bediend, werd de man op een brancard
uit de woning gedragen. Ik verzocht de dra
gers halt te houden. De man leefde nog,
want ik hoorde hem kreunen. Nadat de bran
card op een tafel en stoel was geplaatst, heb
ik ook den man nog het H. Oliesel toe
gediend.
PROMOTIES.
Bij het Koninklijk Ned.-Inclieehe leger.
BUITENZORG, 16 Juni. (ANETA.)
Met ingang van 28 Juni a.s. is de overste
van de artillerie, P. H. P. van der Steen te
Weltevreden bevorderd tot kolonel en de
majoor der artillerie, P. F. W. von Seydlitz
Kurzbach te Tjimahl bevorderd tot luite
nant-kolonel.
Met ingang van 30 Juni zijn de majoors
der artillerie ir. P. A. de Bliek, gedetacheerd
bij het departement van koloniën, en E. T.
Koppen, te Soerabaja, bevorderd tot luite
nant-kolonel. Met ingang van 28 Juni is de
titulaire rang van kolonel verleend aan den
overste der artillerie ir. H. J- W. Verniers
van der Loeff, gedetacheerd bij het departe
ment van koloniën.
De verhouding tusschen het echtpaar was
niet erg gelukkig. Meermalen reeds was de
politie verplicht geweest bemiddelend tus
schen man en vrouw op te treden. Volgens
de mededeelingen 'welke wij van de politie
van het bureau Sandelingplein ontvingen,
was de vrouw dikwijls weg, wanneer de man
van zijn werk thuiskwam. Zoo ook gister
avond. Toen zij thuis kwam moet c.e man
in het keukenkastje van de woonkamer bezig
zijn geweest met het bereiden van het avond
eten. Het elf-jarig zoontje de andere drie
kinderen waren buiten aan het spelen
heeft zijn vader en moeder om ongeveer
kwart over zeven in de woonkamer nog naast
elkaar zien staan. Toen het kind naar het
keukenkastje ging om wat te halen en zien
daarna omdraaide zag de jongen ploiseiing,
dat vader met een groot broodmes moeder
te lijf ging en haar aan den hals verwondde.
De vrouw had nog de kracht, ofschoon zij
hevig bloedde de woonkamer uit te loopen
en zich naar buiten te begeven, waar zij
echter ongeveer twintig meter verder op een
tusschenpad tusschen de tuinen van den
Dreef en het Weipad in elkaar zakte en
weldra overleed.
Van angst is het kind huilend weggeloopen
om aan omwonenden die spoedig ter plaatse
waren, het vreeselijk drama te vertellen.
Na zijn vreeselijke daad, welke de man
gepleegd moet hebben in een vlaag van
waanzin heeft de dader met hetzelfde brood
mes de hand aan zichzelf geslagen. Badend
in zijn bloed werd de mart hi de woonkamer
Het echtpaar laat vier kinderen na van
vier tot elf jaar. Deze kinderen zijn voor
loopig ondergebracht bij een zuster van het
slachtoffer, die naast de woning woont, waar
het vreeselijk drama zich in enkele oogen-
blikken tijds heeft afgespeeld.
Naar ons werd medegedeeld werkte v. d.
N. zeer onregelmatig, doch was sedert Vrij
dag j.l. bij de werf Gusto te Schiedam in
dienst.
Begrijpelijk heeft het droevige f.arnlll®~
drama in de anders zoo rustige omgeving va
Tuindorp-Vreewijk groote consternatie
bracht. Het publiek werd echter op gr
De Linker-Maasoever is als woongebied
nog wel niet zoo aantrekkelijk als het Noor
delijk stadsdeel, maar wanneer over enkele
jaren de Maastunnel gereed zal zijn, zal
daarin ongetwijfeld veel veranderen. De
bouwondernemers zien dit heel duidelijk in
blijkens de vele aanvragen om bouwgrond
aan gene zijde van de Maas.
In de heden gehouden gemeenteraadszit
ting heeft de Raad zijn medewerking verleend
tot exploitatie van eenige terreinen, gelegen
tusschen den Boergoenschevliet en den Zuid
hoek, dus ten Zuiden van het oude Charlois,
tezamen bijna vier H. A. weiland, waaruit
straks ongeveer twee en twintig duizend
vierkante meter bouwgrond vrijkomt.
Voor dezen bouwgrond bestaat reeds een
groot exploitatie-plan, dat wat de technische
zijde betreft, werd ontworpen door het ar
chitectenbureau Jos de Jonge B. N. A. en
welk plan vermoedelijk binnenkort door een
tweede zal worden gevolgd.
Vojgens dit eerste plan wordt op den hoek
van den verlengden Arendsweg en den Boer
goenschevliet een scholenterrein vrij gehou
den en ook daarnaast blijft nog een terrein
voor schoolbouw open. Achter de bestaande
bebouwing langs den Boergoenschevliet komt
volgens bedoeld plan een blok hoogbouw
met drie woonlagen. Dan volgt een langwer
pig plantsoen, rechts afgesloten met een hoo-
gere bebouwing (kerk of flatgebouw) terwijl
het complex zich voortzet met twee open.
bouwblokken met laagbouw d.w.z. vriie:f»5^-
vén- bn 'benedenwoningen. Als öfsummer "cram
Van de eerste soort zullen hier plus mi
nus 90 perceelen gebouwd worden, terwijl
van het etage-type ongeveer 60 perceelen
zullen worden opgetrokken, in totaal is er
dus plaats voor 360 woningen.
Vanzelf zal de aankoop der gronden een
belangrijke rol spelen in de geheele exploi
tatie. En daar hier zelfs geheele families bij
den eigendom betrokken waren, was dit ge-
gedeelte van het exploitatie-plan niet gemak
kelijk. De makelaar A. Kooy Jr. wist echter
de gewenschte transacties met de vroegere
eigenaars tot een goed einde te brengen.
De exploitatie zal ter hand worden geno-
aMand gehouden? Onder persoonlijke lei- men door een naamlooze vennootschap
kabouter-advertentien
A. JA de Nieuwe Zuid-Hollander en
De Kabouter-annonces verschijnen in
de Maasbode, Het Nieuwe Dagblad^.de Nieuwe Schiedamsche Courant.
de Nieuwe Dordtsche Courant.
Hotel-Restaurant. In le W- zaak
(Geld.) wordt tegen l M' f1'
talenkennis. Jaartet^ Br.
met ref. no.
m. eenige ^^fkaasb. R'dam,
Welke firma helpt
aan vaste
onverschillig wat of waar? Is be
kend met alle voorkomende kan
toorwerkzaamheden, vlot typist en
stenografist. Br. onder no. 56154
bur. Maasbode, R'dam.
Aan Pastorie op dorp in Noord-
Holland direct gevraagd een
V.g.g.v. Leeftijd 30 jaar. Br. no.
56302 bur. Maasbode, R'dam.
gevraagd, goed op de hoogte tafel
dienst en naaien. Goede getuigschr.
Schrijven: Mevr. R. van Havre,
Wyneghem bij Antwerpen.
56304
Per 1 Juli e.k.
Aan meerdere energieke, actieve
(D of H-), beschikk. over ƒ2000,
waarvoor zekerheid, wordt aange
boden door N.V. zeer aangename
met ruime perspectieven en even
redige vergoeding. Kantoorroutine
voork. Br. no. 56284 Maasb. R'dam.
voor d. en n. gevr.
omg. R'dam Zuid;
in klein gezin,
Br. no. 28837
Kraaminrichting vraagt gedipl-
KRAAMVERZORGSTER
intern. Loon 30 per maand- Bn
met opgaaf van referenties
no. 56303 bur. Maasbode.
bur. Maasbode, R'dam.
doorgaan. In totaal werd door de vereeniging
nationale veiligheid tot nu toe ruim 110.000
ingezameld, waarvan een bedrag van 7000
aan jaarlijksche bijdragen.
Reeds door 1,per jaar te storten op
giro-rekening No. 287177 van den penning
meester der vereeniging voor nationale vei
ligheid, wordt men begunstiger van het
fonds.
bekend met boekh. Aanv.sal. ƒ25
p m Pers. sollicit. Hotel Room-
huis-Boschhek, 's-Gravenhage.
562o9
R.X. onderw. handw.- en godsd.-
akten, Fr. spr., zoekt v. 1 Aug betr.
liefst Z. Limb. Reeds zood. werkz.
gew. Pr. ref. Br. no. 56262 Maasb.
R'dam.
Bij een dame wordt gevraagd een
v. lichte verpl. en gen. eenig huisw.
te ven*. Br. no. 945 Administr. „Ons
Noorden", Zwancstr. 6, Groningen.
56263
gevraagd voor dag en nacht, ge
heel zelfstandig kunnende werken
en koken Leeftijd 20 tot 23 jaar.
Br. no. 56291 bur. Maasbode R'dam.
Gevraagd te Rotterdam
als hulp bij de kinderen. Alleen
voor den dag. Br. no. 56321 bur.
Maasbode, Rotterdam.
Ingevoerde zaak vraagt accuraat
jongeman voor opleiding
Br. onder no. 1145KA bur. Maas
bode, A'dam. 56316
Lucifers vonkvrij, Ned. fabr, prima
en goedkooper. Overal verkrijgbaar.
Vert J- J- Koetschheim, Stations-
ƒ10.000 a 3 voor groot woen-
liuis. goed onderhouden, 1ste stand
Utrecht. Br. no. 1114 bijkant. Maas
bode, Utrecht.
Een enkele maal komt het voor
dat zij die belegging zoeken in hui
zen 't neusje van den zalm vinden.
Voor hen is dit aanbod. Slechts
enkele blokjes pracht heerenhuizen
op eigen grond te Haarlem, geheel
nieuw, contractueel verhuurd op
geleverd m. 5 j. geh. gratis onderh.
der woningen, hooge hyp. na aftr.
van alle onk., ook incass. en adm.
Ruim 12 %rente. En de prijs? SI.
ƒ3900 p. st, v. o. n. Teek. en uitv.
beschr. w. op canvr. geh. vrijbl. toe-
gez. Br. no. 56256 Maasb. Haarlem.
Door omstandigh. te koop solide
invent, met goederen 500. Verd.
ca- ƒ17 p. w. Mooie woning (W.)
Br. no. 28839 bur. Maasbode R'dam
zwart, goed onderhouden, ter over
name. Prijs 50. v. d. Megdestraat
39a ben. Blijdorp, R'dam, 28842
gevraagd door zakenman, voor het
overnemen van goederen uit ren-
deerende zaak. Borg aanwezig. Br.
no. 56318 bur. Maasbode, R'dam.
Ruime vrije
te huur, ƒ31.—, 4 kamers, zijka
mer, warande, Beijerlandscbelaan
29. Tel. 43805, R'dam. 2294
Miramar Hotel, aan zeedijk, recht
over de baden, 50 M. van Casino.
Matige prijzen, verzorgde keuken,
laatste comfort. 2603
Mevr. Lamers, „De Bongerd Heu
men, heeft nog v. Juli ged. v. haar
Gebruik van keuken; 4 slaapplaat
sen. Tel. no. 25» 886N
R. K. heer zoekt zit- en/of zit—
slaapk. met voll. pension, omtr. N.
Br. met voll. toel. en cond. onder
no. 28840 bur. Maasbode, R'dam.
pracht vrij beneden- en bovenhuis
Oudedijk, nieuw gerest. Koopsom
ƒ9500 k. k. Lage huren, lags hyp.-
rente. Br. no. 28838 Maasb. R'dam.
in prima conditie, met riant uit
zicht, Essenburgsingel nos. »b en
99, Rotterdam West. Geen nieuw
bouw, dus absoluut droog. Zeer
ruime, gemakkelijke, moderne wo
ningen. Maandhuren slechts 40.
ningen,
Sleutels aldaar.
56312
Gevraagd door jongedame een
in net gezin, omtr. Bredascheweg,
Tilburg Br. met prijsopgaaf no.
1051H bur. Maasbode, Den Haag.
Behandeiing sedert 1926. Boekhoud-,
winstbereken., Invullen, verdedigen
v. aang. Inl. vrijbl. Tel. 43058, A-
Beurmanjer, Jac. Oatsstr. 38 R'dam
U, Maria
voor door Uw tusschenkomst vef*
kregen gebedsverh., na 't 3 x ho
den van de 3 Wees Gegr. No vei*
