WAAROM STAATKUNDIGE EENHEID
VAN ONS, KATHOLIEKEN?
Rotterdamsche
Bedevaartgangers
DINSDAG 18 APRIL 1939
VERKIEZINGSREDE VAN
Mr. H. P. MARCHANT.
Druk bezochte bijeenkomst van
„Recht en Orde" in den
Grooten Schouwburg.
ONGEVALLEN.
in vroeger dagen.
Een reisstaalkaart uit het oudste
sententieboek.
VEREENIGING OUD-JUBILARISSEN
v. d. BERGH.
GEVONDEN VOORWERPEN.
m
BURGERLIJKE STAND.
VERHURINGEN.
DAS LIED 1ST AUS
ROTTERDAMSCHE KEGELBOND.
Rotterdamsche dambond.
PERSOONLIJK KAMPIOENSCHAP
VAN ROTTERDAM.
ACHTHUIZEN.
DUUR gesprek.
AN den vooravond van de Staten*
AA verkiezingen heeft „Reclit en
Orde" de katholieken van Rotter
dam opgeroepen voor een bijeen
komst in den Grooten Schouwburg.
Als redenaar trad hierbij op mr. H.
P. Marchant, die sprak over de poli
tieke eenheid der katholieken en de
gronden daarvoor.
Namens het bestuur van de R. K. Staats
partij opende de voorzitter van „Recht en
Orde", Dr. Lucas de bijeenkomst met den
Christelijken groet, waarna hij een bijzonder
woord van welkom richtte tot de genoodig-
den en den spreker, Mr. Marchant, die te
midden van het dagelijksch bestuur en den
voorzitter der Propagandaclub op het too-
neel had plaats genomen.
De voorbereidingen van deze verkiezingen
zijn in de rustige sfeer gebleven. Slechts op
een enkel puntje wilde Dr. Lucas wijzen, n.l.
op de wijze, waarop de liberale partij propa
ganda heeft gemaakt. Haar prentenboekje
was het tegendeel van fijn. De mentaliteit,
waarvan het spreekt, wordt door ons niet
begrepen.
Daarnaast wilde spr. zijn vreugde uiten
over de herstelde eenheid onder de Katho
lieken door de opheffing der K. D. P., een
beslissing, waarop ook de spreker van dezen
avond zijn invloed heeft gehad.
Na het gezamenlijk zingen van het „Wil
helmus" verscheen Mr. Marchant op het
spreekgestoelte> door de zaal met applaus
begroet.
Bij gelegenheid van de verkiezingen is er
altijd veel te zeggen. Maar, alvorens te
beginnen, wilde hij verklaren niet te
spreken over
de taak van de gewestelijke vertegen
woordiging
ook niet over Oss en de autobussen
(gelach)
ook niet over de „breede basis"
ook niet over de ministers, al
wilde spr zeggen, dat de Minister van Kolo
niën, de heer Welter, over wien weinig wordt
gesproken, bij de verdediging van zijn be
grooting in de Tweede Kamer, de beste re
devoering heeft gehouden, naar vorm en in
houd beide, die spr. sedert het jaar 1900 van
een Minister van Koloniën heeft gehoord of
gelezen. En hij is de eerste Katholieke
Minister van Koloniën (applaus).
Het zijn wel Statenverkiezingen, maar ook
bij deze verkiezingen wordt aan de kie
zers de pols gevoeld, wordt van de partijen
de onderlinge sterkteverhouding gemeten.
In 1907 al bleek bij de Statenverkiezingen
dat de meerderheid om was. Reeds toen
was het lot van het Kabinet-De Meester be
zegeld. Wij kregen in Februari 1908 het
rechtsche Kabinet-Heemskerk, ofschoon in
de Tweede Kamer de meerderheid nog links
was.
De verkiezingen voor de Staten zijn daar
om, als krachtmeting, afgezien nog van de
benoeming van de leden der Eerste
Kamer, van groot gewicht.
Mijn hoofdtaak is, aldus spr., om nog maar
weer eens opnieuw in het licht te stellen, dat
eenheid van de katholieken op politiek' ge
bied, in organisatie en in het uitbrengen van
hun stem een onafwijsbare noodzaak is.
1. De aanvallen op de Kerk van Christus
maken de eenheid van de leden der Kerk
naar buiten meer dan ooit noodzakelijk.
Dit spreekt al vanzelf. Als men aanvallen
gaat richten op wat ons allen het dierbaarst,
het heiligst is, op wat wij noodig hebben om
te leven, dan gaan we toch niet elkander
onderling in de haren vliegen om aldus den
vijand de beste kans te geven om onze Kerk
te schaden Dat is kinderlijk eenvoudig.
Maar het kinderlijk eenvoudige is soms
te eenvoudig om het te begrijpen.
Wanneer het gaat om het vaderland, om
het vrije Nederland, begrijp* iedereen het.
We kennen allen de geschiedenis, die wij
zoo pas hebben beleefd. De nieuwste expan
sie-methode is deze: in dat land, onder dat
volk, leven mensehen, die ons begrijpen. Zij
kennen onze levens- en wereldbeschouwing.
Zij zijn van ons ras. De schoolkaarten zijn al
naar het ras gekleurd. De verkiezingen
dienen, om de sterkte van de partijen te
meten. Ook de sterkte van de partij van ras,
bloed en bodem. Naar die sterkte kijkt men
buiten de grenzen van ons vaderland ook.
Hoe sterker die partij bij ons blijkt, des te
verder zal men daar kunnen voorwenden
ziet ge wel, dat onze schoolkaarten juiat zijn
gekleurd Broeders, gij behoort bij ons Uw
zaak is onze zaakWij zullen u komen be
vrijden Want dat hier in Nederland een
ondraaglijke dictatuur heerscht, dat de partij
bonzen op één na allen slavenhouders
zijn, dat kan men daar met door de geest
verwanten hier geleverde stukken bewijzen.
Welnu, wie er iets pm geeft dait hij vrije
Nederlander blijft, al heeft hij het nóg zoo
slecht, gaat toch niet helpen om daar ginder
de cijfers te leveren, waarop de voorwendsels
kunnen worden gegrondDaarvoor moet
men de vrije werking van zijn verstand
hebben verloren
Dan zeggen wij allen Nederlanders teza
men hier maken wij fronthier sluiten
wij de gelederen I dat nooit
Daar komt nog iets bij.
De leider van een dergelijke beweging,
elders en hier: want de leider hier zegt
altijd wat de leider elders heeft gezegd de
leider zegt: ik kan niet terug.
Stelt u voor, dat wij een gids gaan volgen,
nadat hij ons heeft verklaard: gij moet het
goed weten: ik kan niet terug. Gaan wij dan
achter hem aan, vertrouwen wij ons aan
zijn leiding toe, geven wij ons lot in zijn
hand, dan kunnen ook wij niet terug.
Wie doet dat nu! Dan zeggen wij toch: als
gij met alle geweld wilt verongelukken, doe
het dan maar alleen; Aan een gids, die niet
terug kan, vertrouwen wij ons leven niet toe.
Vandaar dan ook de desertie van dege
nen, die aanvankelijk vooraan liepen, van
de lage cijfers in de registers, van de ern
stige idealisten. Zij zijn op eigen gelegenheid
teruggegaan, voordat de ongelukken gebeu
ren. En het gezelschap, dat mee ging loopen,
werd er niet beter op, wèl roekeloozer en
steeds minder beraden.
Er zijn er geweest in den beginne, die heb
ben gezegd, als ik mij ongerust maakte: ver
trouw toch op het gezond verstand van het
Nederlandsche volk. Ik was er niet gerust
op. Maar nu de leiding zóó gaat doen, begin
ik waarachtig te gelooven, dat ze gelijk had
den.
Terugkomend op zijn eerste stelling zeide
spr.: als nu dit samenhouden voor alle Ne
derlanders, ten behoeve en tot behoud van
het vrije vaderland, spreekt van zelf, dan
spreekt het toch ook van zelf, dat alle katho
lieken, arm of rijk, samenhouden wanneer
hun Heilige Kerk wordt bedreigd!
2. Er moet dus zijn ook staatkundige orga
nisatie op godsdienstigen grondslag.
Niet omdat deze grondslag eensgezind
heid waarborgt in alle staatkundige, ook de
minder belangrijke, vraagstukken, maar om
dat het godsdienstig leven het hoogste is en
dus vóór alles moet worden beschermd en
zijn vrijheid gewaarborgd.
3. Dit beteekent in het geheel niet de heer
schappij van de Kerk en de priesters op
staatkundig gebied.
De Kerk echter is de Kerk van Christus
en de Kerk heeft de taak als zoodanig om
aan de naleving van Zijn geboden de hand
te houden.
Voor de Kerk is de staatsvorm onderge
schikt. Zij heeft alleen te waken, dat in eiken
staatsvorm het vrije bovennatuurlijke leven
is gewaarborgd. In alles, ook in den staat.
„Mijn Rijk is niet van deze wereld", zeide
Christus, die geen concurrent van wereld
lijke machten was of is. Maar Zijn geeste
lijke macht is de hoogste, omdat zij de macht
is van God.
En aangezien het bovennatuurlijke leven
van het natuurlijke leven niet is af te schei
den, is alles zonder uitzondering aan de
voorschriften van Christus onderworpen. In
Dultschland wil men het Diesseits en Jen-
seits scheiden. Die zijn wel te onderschei
den, doch scheiding beoogt slechts Christus
uit het leven te bannen, dat is de macht, de
zuiver geestelijke, de bovennatuurlijke macht
van de Kerk, die de Kerk van Christus is.
De voorstelling alsof de priesters als die
naren van de Kerk verkiezingsagenten zou
den zijn, is valsch van wanbegrip.
Men verwijt dan ook menigmaal, ook nu,
aan de Kerk, dat zij niet kiest vóór de de
mocratie en tegen een autoritair gezag.
Dat is precies het omgekeerde verwijt.
Daarmee bemoeit de Kerk zich niet, als
maar onder dat autoritaire gezag de vrijheid
van de Kerk en het bovennatuurlijk leven
is gewaarborgd.
Is dit niet het geval, dan heeft toch de
kerk onder Paus Pius XI voldoende be
wezen, wat haar taak is.
4. Op Staatkundig gebied, daar is de op
voeding der kinderen, de school, het huwe
lijk, het ceo-malihusianisme.
Wanneer de opvoeding der kinderen be
laagd wordt, moet ieder katholiek tusschen
beide komen. Als in Weenen een priester uit
de ramen wordt geworpen, dan schokt ons
dit, maar nog meer moet het ons schokken
als van uur tot uur het godsdienstig leven
vezel voor vezel uit de kinderziel wordt ge
rukt, wanneer het zoover komt, dat ouders
door hun kinderen worden aangebracht, door
hen worden bespot, omdat zij nog bidden.
Dat is de sluipmoord op de kinderen, de
sluiproof op de Kerk van Christus.
Wanneer wij dien vloed zien opkomen, dan
is het geen tijd voor de katholieken om on
derling te gaan vechten voor Staatspensioen
op het plan-Westhoff. Het schijnt wel of het
Neo-malthusianisme een beweging is gewor
den tot kunstmatige kiezers-beperking bij
anderen. Waarom anders die bijzondere
voorkeur voor Roomsche brievenbussen, als
de ouders verblijd zijn door de geboorte van
het tweede kind? Waarvoor die statistiek en
die bijzondere belangstelling? Wat gaat het
hun aan? Neen, als hun ideaalis de langzame
zelfmoord van het volk, als zij zoo achterlijk
zijn, dat ze niet weten, dat het arme Fran-
sche volk dit ideaal heeft bereikt, indien het
niet nog tijdig kan keeren, dan zijn zij niet
op de hoogte,
Frankrijk probeert, ervan terug te komen.
Maar het vervallen tot het kwaad is gemak
kelijker dan het keeren.
5. Wanneer men niet begrijpt, waarom de
katholieken een eigen politieke partij hebben
en waarom die ééne staatkundige organisatie
noodig is, dit zijn de redenen.
Na een korte pauze werd de vergadering
met het zingen van het „Roomsche Blijd
schap" heropend.
Mr. Marchant vervolgde dan zijn rede met
de laatste stelling
Op den hoek van de Gerard Scholtenstraat
en de Pijnackerstraat is gisteren de 23-jarige
wielrijder A. B. uit Hillegersberg in botsing
gekomen met de 50-jarige wielrijdster A.
Koote, wonende Bloklandstraat. Laatstge
noemde brak haar rechter been en is per
auto van den G. G. D. vervoerd naar het
ziekenhuis aan den Bergweg.
Vannacht om 12 uur is de 19-jarige
dienstbode A. v. d. Berg, wonende Waterin
genstraat, in haar woning van de trap ge
vallen. Zij bekwam een hersenschudding en
is per auto van den G. G. D. vervoerd naar
bet ziekenhuis aan den Bergweg.
Gisteravond om kwart vóór 12 is de
20-jarige matroos J. J. v. d. Berg, wonend
in de St. Andriesstraat, bij het dichtieggen
van de luiken aan boord van het sleepschip
„Wachis" liggende in de Waalhaven in het
ruim' gevallen. De jongeman brak eenige
ribben en is vervoerd naar het Havenzie
kenhuis.
6. Er blijft verschil van inzicht, van denk
richting-. Daarom is vrijheid noodig binnen
de organisatie.
Er is discipline noodig, doch al te straf
behoeft deze niet te zijn. Hoe minder ver
deeldheid hoe beter, doch men moet den
boog niet al te strak spannen.
Elk beginsel, ook dat van de democratie,
is voor den katholiek niet los te maken van
den christelijken grondslag. De meest for-
meele democratie kan dan ook onchristelijk
zijn.
Hierna ging spr. in op de practijk van het
staatkundig leven en wees er op, dat men
in Nederland is aangewezen op samenwer
king. Men kan dan ook niet loopen dan met
een blok aan het been. Dit verschil tusschen
de regeeringspractijk en het leven in de eigen
organisatie moet men niet uit faeto og ver
liezen. Zonder transactie is regeeren niet
mogelijk.
Alvorens zijn rede te beëindigen ging spr.
uitvoerig in op een verkiezingspamflet, aan
bevolen door zijn vroegeren achterbuurman
uit de Kamer, Dominee Lingbeek, en besprak
aan de hand daarvan het antipapisme. We
behoeven er ons niet druk om te maken.
Maar nooit er voor wijken, anders wordt het
steeds brutaler.
In de peroratie van zijn herhaaldelijk door
applaus onderboken rede wees mr. Marchant
op het onmiskenbare feit, dat niet alleen de
Katholieke wereld, maar heel de wereld
heden ten dage opziet naar den Paus van
Rome.
De Kerk is voor de menschheid het eenig
houvast, het eenige bolwerk in den storm
van dezen tijd. En die Kerk zal blijven, alles
trotseerend, omdat Zij is de Kerk van
Christus.
Met een enthousiast gezongen „Aan U, o
Koning der Eeuwen" werd de bijeenkomst
gesloten.
De meest gebruikelijke manier om stad
en platteland tijdelijk van lastige elementen
te bevrijden, bestond hierin, dat men de over
treders van de wet als straf oplegde „tot heil
van hun ziel" een bedevaart tte gaan onde»-
nemen. Het buitengewoon groot getal von
nissen, waarbij tot een bedevaart veroordeeld
werd, doet vermoeden, dat de schepenbank
van Rotterdam en ook de Hoogheemraden
van Schieland, welke eveneens konden von
nissen, erg gauw met deze straf klaar ston
den. In verhouding tot de gebruikelijke bar-
baarsche straffen, was deze vorm minstens
mild te noemen, doch de inconvenienten van
zoo'n reis in dien tijd, dient men niet te
onderschatten.
De ongemakken van een voetreis en de
gevaren daaraan verbonden maakten vooral
de buitenlandsche bedevaarten tot een ware
straf en de overtreding was vaak niet eens
zoo zwaar, althans in onze oogen. De Hoog
heemraden van Schieland veroordeelen in
1481 Jan Pietersz, die staken heeft gestoken
voor Kralingeroord tegen de verordeningen
van dijkgraven in, om een bedevaart te gaan
doen naar Onze Lieve Vrouw in Halle in
België; en dit wel binnen veertien dagen „en
daer betoen aff te brenghen vanden pastoer
van onser vrouwe tot halle".
Over waterschapszaken in den ouden tijd
moeten wij heel voorzichtig oordeelen. De
genen, die de gemaakte bepalingen overtra
den, waren onverantwoordelijke elementen,
er veelal op uit zich aan de sociale lasten te
onttrekken. De groote watervloeden en her
haalde dijkdoorbraken dwingen wel tot een
regeeren met ijzeren hand. De St. Elisabeths-
vloed in 1421 is ons het meest bekend, maar
onder het bulderen van den Zuid-Wester
storm, kwam de opgezweepte rivier herhaal
de malen over den dijk- Het Oud-Memoriael
van Schepenen teekent aan: „upten elf du-
sent maechden avond (GO Oct.) 1469 was also
groeten vluet, dat niemant so out en was, die
sulken vluet beleeft hadde, want zij was
boven sinte lijsbetten vluet; men sloech die
clock datter volc daer ter lantweere loepen".
Niet de kleine boeren langs den dijk, die
soms noodgedwongen de spade op den dijk
zetten ten teeken, dat zij de zware lasten van
het onderhoud ervan niet meer konden dra
gen, waren het probleem van de dijkgraven
De Vereeniging van oud-jubilarissen van
den Berghsfabrieken hield haar 19e jaar"
vergadering in het gebouw „Centraal" Beijer-
landschelaan 10 en wel In tegenwoordigheid
van den heer Leo v. d. Bergh. De heer Leo
van den Bergh werd door den voorzitter,
den heer L. F. Terlouw binnengeleid. Een
lang zal hij leven werd aangeheven Hierna
opende de voorzitter, de heer L. T. Terlouw,
met een woord van dank deze jaarvergade
ring. Dan verzocht hij den secretaris-pen
ningmeester de jaarverslagen voor te lezen.
Toen kwam de humorist Tommie Leonardie
op het podium. Na diens voordrachten sprak
de heer van den Bergh.
In de eerste plaats bracht hij een woord
van dank aan het Bestuur voor de uitnoodi-
ging. Niet alleen, zoo sprak de heer v. d.
Bergh, vind ik het mooi dat het bestuur mij
heeft uitgenoodigd, maar het doet mij wer
kelijk goed hier in het midden te zijn van
het oude personeel van den Berghs fabrie
ken. Hij besprak voorts nog de belangen
van de weduwen. Door den voorzitter bleek
nog een telegram te zijn ontvangen van den
heer R. de Kadt uit Wassenaar. Na de pau
ze zong Leonardie opnieuw eenige liederen.
Tot slot volgde een gezellig samenzijn.
aangegeven in het tijdvak van 11 tot en met 13
April 1939, waaromtrent inlichtingen zijn te be
komen aan 'het Hoofdbureau van Politie te Rot
terdam, iederen werkdag van 11 tot 16 uur en
bovendien des Dinsdag en Vrijdags van 19 tot
21 uur.
Aan het Centraal Bureau: Rijwielbelasting-
merken, div. portemonnaies, bruine sigaren
koker met 1 sigaar, zwarte damesportefeuille
met foto, grijze damestasch, dubbele bruine
MELK MET EEN RIETJE Op de diverse openbare en bijzondere scholen
voor G.L.O. in Rotterdam werd gisteren een aanvang gemaakt met de verstrek
king van melk aan de kinderen. Leerlingen aan de Frankendaal, waar de wethou
der van onderwijs aanwezig was bij het verstrekken van de melk, drinken de melk
met een rietje.
schootasch met booken en schriften, grijs ge
vlamde vulpenhouder, doublé damespolshorloge,
zilveren damespolshorloge met doublé randje
aan voor- en achterkant verm. gouden arm
bandje, verm, gouden speld met opschrift Baby,
doublé armbandje met hangertje, gedeelte van
kunstgebit (4 tanden), nikkelen armband, zilve
ren rammeaar met bijtring, doublé ring met
rooide steentjes, lauwerkrans van muziekveree-
niging, 2 medailles in doosje, zwarte dames-
parapluie, bruin gestreepte damesparaplu ie,
diverse sleutels, bril met hoornen en doublé
montuur in doos, diverse handschoenen, diverse
eeinturs, 2 zeemanstruien en pakje, bruin jon
genscolbertjas, blauwe kindercape, zeegroene
slappe dameshoed, grijs kinderschoentje, grijs
groene gabardine regenjas, gedeelte van kop
van fietslantaarn, zwart zeildoeken stuurtasch
met thermosfleseh en brood, zwarte hand'be-
schermer, rijwielgereedschap in lapje houten
autoped, 2 tennisrackets, rol viltpapier, ijzeren
kraansleutel, melkbus Zelandia Zegwaard,
transformator, verstelbare moersleutel, 2 nieuwe
gele stofdoeken, nummerplaat van melkboer,
rol teekenimgen, diverse rijwielen.
Aan bureau Sandelingplein: 2 heerenrijwie
len.
Aan bureau Meermansstraat: 1 heeren- en 1
damesrijwiel.
Aan' bureau Bergsingel: autoped met houten
wielen.
Aan bureau Oostervantstraat: 1 heerenrijwiel.
Aan den post Aelbrechtskolk: 1 carrier.
Bij vinders: R.B- merk: P. C- Martens, Bus
ken Huëtstraiat 149b; R.B. merk met bevesti
ger: L. v. Geest, Pretoria-laan 31; R.B. merk in
étui, B. de Bruin, Zaagmolendrift 17a; R.B.
merk in étui, W. v. d. Bosch, Warmoezierstraat
38a; R.B. merk in étui, F- J. den Broeder,
Brielschelaan 34; br- pont. met inh„ P. A. Nie-
sink, G. J. Mulderstraat 55; beige damesport,
met inh. N. Hooijmeijer, Vestastraat 12; donker-
-bruine port. met polis en getuigschriften, P.
v. Schwienen, W. Varken oordscheweg 143a;
heerenportem. met inhoud, C. L. Klinge, Anje-
lierstr. 4 te Hillegersberg; zwarte portefeuille
me* foto's en brieven, M. Gidsonse, Voorburg
setraat 108,; br. kindertaschje. A- J. Theunis-
sen, Lange Hillewag 213a; geel kindertaschje, J.
A. Oxemeer, Wolphaertsboscht 48; koffertje met
voetibaluitrusting, A. Otterspeer, Charl. Kerk-
singel 32/5; oude aotetasch met toiletzeep, A.
Kiela, Hofplein 5; groen gevl. vulpenhouder, C.
Teelen, Kortekade 32; gemarmerde vulpen,
postkantoor, Coolsingel 42; vulpenhouder, Ca-
rati. Heemraadssingel 255; gouden heerenpols-
horloge, A. Knop, p/a. Gem. Veren, Doklaan
10: gouden damespolshorloge, W, de Vries, Mul-
taluiistraat 27; beenen broche met glazen steent
jes, J. de Roode, Spanjaardstr. 116; gouden rin
getje in doosje, M. Dekkers. Van der Duyn-
straat 49; smal doublé schakelaren band je, W. C.
v. Weelderen, p/a. W. Nief, Zeevischmarkt 13;
gouden broohe, P. J- v. Bezouwen, Putschestr.
9a; verm- gouden ring, E. Visscher, Bootsmanx-
straat 18a; gele 20-rittenkaart R.E.T., J. Bos
man, Paradijslaan 70b; bastaard herdershond,
reu, H. Barendredht, Oranjeboomstr. 343; wit
Malthezer leeuwtje, reu, C. Schuyff, Wilhel-
minastr. 28a; gele keeshond, teef, dierenbescher
ming, Boezemstr.; gele parkiet, J. v. d. Valk,
Statensingel 139a; 7 sleutels aan ring, G. v.
Driel, Rozertburgstr. 30; 1 sleuteltje, P. v- Dijk,
Walravenstraat 67b; 2 sleutels aan ring, L- P.
Kriens, p/a, St. Homobonus. Statenweg; 4 sleu
tels aan ring, J. Hendriks, Lusthofstr. 100: bril
met hoornen en gouden mont. in étui, J'
Joolen, Nic. Beetsstr. 40: 2 blauwe regenjassen,
L. D- Vaandrager, Dordtschestraatweg
bruine jekker, S. v» Beveren. Meekrapstr.
grijze vischgraat overjas, gem. reiniging. Zalm
straat 30: pr. grijze heerenhandsohoenen. siga
renmagazijn Industria, Nw- Binnenweg 182, pr.
wollen wanten, J. Gijzen, Jagerlaan 2 sa, Deige
gab. regenjas, Hofman, Midd-enhoefs- r. u. gioen
velour damessjaal, H. L- Ko-perberg, Jonker
Fransstraat 80; autoband met veigrmg, p. jje
Klerk, p/a. Snoeii, Carnisselaan 16; wieldop
TTerraplane, W. P. Dissel, Rubensstr 74; fiets
wiel met band, L. J- Pols' Donhsrslootstr. 9;
reserve-aulowial, F. Dirkzwager, Heerjansdam,
A 86. rijwiedynamo, C. M- Kranendonk, Gera-
niumstr. 26a; radiateurdiop, C. Kouwveld, West
Varkenoordsoheweg 'O?! racefietspedaal, A.
Kenters, p/a J- p; Kik, Steirnvegstr. 13; pakje
vleesoh in jute zak, J. B. Bos, Essenburgstr.
112; autoped op luchtbanden, R. Bestebreur,
Adriaan Pieterstr. 34: pak karton, J. Koster,
Nassauhaven 109; verchr. lepel en vork in pa
pier, J. Ammerzoden, Jager slaan 47b; roode
autoped en luchtbanden H- Wiliemse, Water-
loostr. 84: baal lompen (ong, 25 K.G.) T. de
Bruin, Brielschelaan 178a.
Verzoeke beleefd bij het afhalen van voor
werpen bij vinders, hiervan aan de politie (bij
voorkeur hoofdbureau, afd. gevonden voorwer
pen, tel. 2222) kennis te geven.
De onwilligen en a-sociale naturen, welke er
niet tegen opzagen de veiligheid van de heele
bevolking in gevaar te brengen, hadden een
sterken prikkel noodig om tot redelijkheid
gedwongen te worden. De heemraden veroor
deelden Harman, die drager, omdat hij verzet
had gepleegd tegen de dienaars van het
heemraadschap, om te gaan tot kolen (Keu
len) ende tofferen aldaer een was kaersse
van een stuver". Een andermaal was het
noodig gebleken tot versterking van den dijk,
beslag te leggen op eenige schuiten. De eige
naar had zich hierover allesbehalve tevreden
getoond en de schuit aan de beslaglegging
onttrokken „ende oeck quade woerden ge-
proken". Het kwam hem te staan op een
boete van tien goudstukken en een reisje
naar „onsser vrouwen ten ynzeel" (Einsiedeln
in Zwitserland).
Men moet over zulke afstanden niet ge
ring denken. Tegenwoordig bedevaart men
per trein „hetgeen met het karakter van een
bedetocht het meest strookt" schreeff eenige
dagen geleden dit blad. Vroeger was het daar
entegen de bedoeling dat men ging loopen
en liefst niet te spoedig terugkeerde; in som
mige gevallen bepaalde de schepenrechtbank
van Rotterdam in het oudste sententieboek,
zelfs hoelang zij den reisduur gedacht had.
Een ontaarde zoon werd in 1500 wegens
mishandeling van zijn ouders veroordeeld om
gegeeseld te worden en om vier jaar achter
een „in sconinxrijck van Sypres"( het eiland
Cyprus) te blijven. De sancties vastgesteld
tegen hen, die niet van zins waren den tocht
te ondernemen, waren weinig zachtzinnig:
oogen uitsteken, hand afkappen, geeseling,
eeuwige verbanning bedreigden de weer-
spannigen. De rector van de Leuvensche Hoo-
geschool zond eens een misdadiger naar Mi
laan. De Italiaansche reis scheen weinig aan
lokkelijk, want Jan Voghel beweerde, dat als
de rector van de Universiteit hem in Milaan
wilde zien, dat hij dan maar een kar moest
huren om hem er heen te rijden, loopen zou
hij in geen geval. Achteraf blijkt hij toch ge
gaan te zijn, want hij vraagt om een half
Jaar vroeger binnen Leuven terug te mogen
keeren, daar in Italië de pest is uitgebroken-
Het is interessant de reisstaalkaart in het
schepenboek na te gaan: een ruime sorteering
in binnen- en buitenlandsche reizen voor alle
voorkomende gevallen was voorhanden. De
afstand hield natuurlijk verband met de
zwaarte van de overtreding: een lichtere
overtreding werd bestraft met een tocht naar
's Gravensande of Amersfoort, beide Maria-
heiligdommen. In 1529 komt een recidivist
voor schepenen en „alsoe hij tot anderen tij
den meer gecorrigeert ende dair doir nyet
gebetert en is, zall hij een bedevaert tot
sinte Pieters ende Pouwels te Rome doen".
Veel tijd om zijn maatregelen te nemen en
een route uit te zetten krijgt hij niet „ende
dair toe uyt te gaen voir morgenavonde"
Zijn medeplichtige Kers Henricx komt er
vanwege zijn blanco strafregister genadiger
vanaf „zoe zall hij tot een eerlicke emende
gaen een bedevaert ter heyliger stede tot
aemstelredam".
Onder de strafbedevaarten, welke het meest
voorkomen in Rotterdam's sententieboek ne
men 's Gravesande, Amersfoort en Amster
dan de voornaamste plaats in. Een dikwijl
opgelegde strafbedevaart was die „ten heyli
gen bloede" in Wilsnach, een plaatsje in Prui
sen. Ook Keulen, waar de H. Driekoningen
vereerd werden, Halle in België, een genade
oord van O. L. Vrouw, Sint Jacobs te Com
postelle in Spanje komen voor. Aken en St
Hubertus in de Ardennen vonden wij even
eens. Eenmaal werd een ^onge^nan wegens
mishandeling van een meisje gedwongen te
gaan tot „Sinte Marien Magdalena in pro
vincien (Provence).
In 1530 wordt een zekere Geryt Roelofsz
voor schepenen gedaagd wegens bedreiging
en verachting van het gerecht. Het vonnis
luidt dat hij vergiffenis zal vragen voor zijn
misdaad aan den officier en den anderen dag
blootshoofds met e enwaskaars van een half
pond in de processie zal loopen en vervolgens
zal bedevaarten naar 's Gravesande binnen
drie weken- De man was nogal obstinaat en
had alvorens naar de processie te komen
eerst moed ingedronken. Het gevolg was, dat
dat hij moedwillig twee kaarsen aan stukken
brak. De lijst van zijn euveldaden was hier
mee nog niet vol „comende In de Lombairt-
straat (met de processie) voir een huys
genaemt 't Vosken, heeft hij aldair genomen
voor deure en canne biers, stellende die
onder zijne arme, ende heeft alsoe driemael
gedroncken gaende in der processie, ende
oick enigen van den priesters gepresenteert
te scencken".
Het eenige resultaat was, dat hij 's Zondags
opnieuw in de processie moest loopen bloots-
en barrevoets met een kaars van een pond
„nyet gedroncken wesende" meldt laconiek
het sententieboek, en dat hij in plaats van
naar 's Gravesande naar Keulen mocht wan
delen. Indien hij deze reis niet volbracht en
zich niettemin verstoutte in de stad te komen,
dan kwam hem dit te staan op zÜn rechter
hand.
Gezien de vele veroordeeling®n f0' bede
vaarten, behoeft men over de uitwerking er
van geen illusies te koesteren, in de meeste
gevallen. Als veiligheidsklep bij interne
spanningen mogen deze straffen nuttig
hebben gewerkt, de moreele verbetering
zal weinig vordering®11, gemaakt hebben,
daar deze peripa'he^c' onderweg waar
schijnlijk van elkaar niet veel goeds leerden.
De ingetogenheid van e®n pelgrim onderweg
zal daar wel allerminst te zoeken geweest
zijn, hiervoor staat de frequentie van de ver
oordeelingen én, ,7°Dr het stadsbestuur, én
door andere rechtbanken wel borg. Bij op
telling van het aantal vonnissen in het oudste
sententieboek begrijpen wij de verzuchting
van Thomas van Kempen, die klaagt „dat
zelden heilig worden, die veel ter beêvaert
gaan"
Aangiften van 15 April 1939.
BEVALLENA. MinnaardKoenig d. Aj
de GoedeDorpmans d. N. C Batenburg—van
Breemen d. P. j. Dijkgraafvan de Luitgaar-
den d. A. M. W. BooneLauwaars d. S.
E. Smolv. d. Weijden z. A. B. Artsde
Mefjer d. M. v. Eeuwenv. d Neut z. B.
de Zeeuw—Fortuin z. M. C." v. d. Hooft—
Nootebpom d. A. DirkxBau d. N. de
Graaf—Happel z. F. van DorpSpel z. J.
van der HoevenBerghout z. A. J. Bomhof—
Schipper d.
OVERLEDEN: W, v. Bezouwen wed. v. M,
C. v, d. Klooster 75 j. J. F. Dupuis man v.
M. J. Hubbers 60 j. J. Vis wedr. v. H. de
Klerk 84 j. J. Siebij vrouw v. L. Hopman
55 j. S. K. de Bakker wedr, v. c. v. El leren.
78 j. L. J. Kapteijn wed. v. C. de Gast 76 j.
D. Leenheer wedr. v. M. C. de Raadt 66 j.
J. v. d. Jagt wed. v. M v. Hamburg 64 j.
W. C. Wikaart wedr. v.' J. J. Hogers 74 j.
J. v. Hove wedr. v. M. v. Immerzeel 77 j.
M. H. A, Maasdijk vrouw v. M. A. Damave
04 3- H. S. Stevenaart wed. v. J. P. Odijk
79 j. Voorts als levenloos aangegeven: N. C.
Soomers—v. d. Wolf z.
Aangiften van 17 April 1939.
BEVALLENS. C. C. Willemanv. Bemmel
z. M, de VosRijsdijk d. N. E. Byker—
Kempff z. A. TelderBennik z. C. van do
Sande—Huibrechts 2 z. F. M. Viool—Moer
kerk z. M. Lindtv. d. Sijs z. A. Koster
de Graaff z. S. GroenendijkBezemer z.
B. Breedveld—Stierman z. E. P. J. Kevenaar
van Beek d. L. c. BrusséGelens d. G.
de Bruynv. d. Meer z. j. c. Hart—de Bruin
z. H. van Garnerende Keijzer d. A. J
de Mutsert—Verhoef z. m. V. de Jong—Tim
mermans z A. Kraayeveldv. d. Maas d.
P. Zegersd—e Bruin z. J. M. H. Bunk—See-
gers Z. M. J. C. Teigeler—van Ijsselmuide d.
M. B. Kool—Uittermark d. G. H. M. Peter-
een van Kouwen z. S. H. HakkensIzaaks
d. N. de DeugdVermeer z. M. A. Slie-
kervan As d. a. H. GoudswaardVarekamp
d. C. DamenDavids z. A. M. Kooke
Eelman d M. D. van GelderenKoppers z.
J. Versluis—de Graaff z. M. E. Stijl—Buys
z. A. M. Klein—Evers d. D. J. P. van Noort
Niewoid d. P. WestendorpZwerver d.
M. W. C. H. M. LichtenauerGroenewegen z.
C. RuterPijpers d. g. van Middelkoop-
Kroonen z. J. V. d. KempSnoelc z. J C,
Vegtervan Dort z. G. ter Haarde Goede
d. H. van Peer—Ester d. T. Burger—v. <L
Wiel d. F. E. de Bloeme—Npgh d. S.
Rochat—Sleeuvvits d. L. H. SmidtPieterse
d. A. M. DriesBruys d. M. M. Dane—
v. d. Hoek z. M. H. v. BoomOogjen d.
A. C. M. SeinenBout z. L. BraunBenjamin
z. A. Plug—Benedendijk z. J. B. Eykman
Barzilay d. S. P. DaenenHeinhuis z.
OVERLEDENM, Smit wedr. v. J. Vijbel 84
j. M. A. C. N. v. Straelen vrouw v. W. F.
Dupont 667 j. W. v, Geelen ongeh. man 51 j.
J. C. Sanders wed. v. B. J. de Wolf 61 j.
W. Boer man v. C. J. H. Deters 75 j. D.
Huizongo wedr. v. M. J. P. Bogaarts 66 j. M.
J. Anterman vrouw v. A. J. Boekelman 66 j.
A. Brandon man v. V. Bas 43 j. N. v. Dyk
wedr. v. H. Meijer 77 j R. Verhoef ges. man
v. J. v. leien 61 j. J. Baan man v. E. Kie-
zenberg 69 j. J. C. J. de Laat ongeh. man 27
j. A. C. v. Sleeuwen wed. v. J G. v. d. Heij
den 78 j. B. F. Sentrop man v. C. M. v.
Enthoven 76 j. - A. Kool man v. E. Ver.
waal 61 j. J. A. E. v, Berkum wed. v. C«
W. F. E. M. Ots 85 j. E. A. Bol—Raap ong.
vrouw 22 j. D. v. d. Berg z. 5 d. S. I. v.
Straten wedr. v. J. Hijman 61 j. P. Piek wed,
v. B. de Boo' 78 j. Voorts als levenloos aan
gegeven: T. M. v. d. DusenLekkerkerker z.
C. MarquartKonijn d. E. D. C. V. Nimwegen
—Verheul d.
M. P. VAN BUYTENEN.
B- en W. doen het voorstel tot verhuring
bij continuatie aan den heer Th. Kleij van
het woonhuis c.a. aan den Dordtschen Straat
weg No. 799, zulks voor den tijd van twee
jaren, tegen 500 per jaar en op de verder
overeengekomen voorwaarden
tot verhuring aan den heer M. M. J. van
der Welle van de v.m. schoolwoning, Boe
zemsingel No. 13 b, zulks voor den tijd van
drie jaren, tegen 500 per jaar en op de
verder overeengekomen voorwaarden
tot verhuring bij continuatie aan den heer
C. H. A. van Vlijmen, van het woonhuis c.a.
Kromme Zandweg No. 80, zulks voor den
tijd van twee jaren, tegen 625 per jaar en
op de verder overeengekomen voorwaarden.
Tennadeele van mej. R. K. wonende aan,
den Westersingel is een koffergramophoon
met platen gestolen, welke gramophoon op
.laar fiets was gebonden, welk rijwiel stond
«oor de woning.
De strijd om den nationalen kampioenstitel
is voor Rotterdam aangevangen met den dis-
trictswedstrijd van den HaagDelftUtrecht ell
Rotterdam.
Den Haag, kampioen 1938 van Nederland en
Rotterdam waren hierbij de favorieten- Dadelijk
moet geconstateerd worden, dat Utrecht zeer
groote vorderingen gemaakt heeft en een ge-
duchten concurrent geworden is. Na een span-
nenden strijd is Rotterdam als eerste uit de
arena gekomen en zal dus voor dit district 7
Mei a.s. om den nationalen titel strijden. De
uitslag der bonden was de volgende:
1. Rotterdam 3986 2. Den Haag 3911; 3.
Utrecht 3871; 4. Delft 3796*
Voor Rotterdam wierpen individueel: 1. Bor-
kus 434; 2. Garnier 432; 3. Korte 432; 4. Sanders
421; 5. Strack van Schijndel 411; 6. Nefkens 404;
7- Kooiman 380; 8. Aarsbergen 378; 9- Jansen
353; 10. W. van Eyck 341.
Voor de vierde klasse clubcompetitie van den
Rotterdamschen Dambond eindigde de wedstrijd
tusschen de tweede tientallen van Excelsior c-n
D.O.S- in oen 128 overwinning van laatst
genoemde. De uitslag was als yolgt:
Excelsior D.O.S.
j. Levering—A. van Beek ,A11'
p. J. v. d. Horst—Joh. Loeve1—1
j. v Wolferen-J. v. Bergen 0-2
C. Hartog—L. J. Siepman 11
Jac. Knoop—C. de Klerk 0—2
P. Kraayenstein—A. C. de Laet l—l
C. J. Bakker—W. Bloch 2—0
w- v. d. Graaf—F. Krtiter 0—2
A. BakkerA. van aDrn 20
C. HarinckJ. van :nd 02
Totaal v.... 8-12
Vervolgens had te Vlaardingen de ontmoeting
plaats tusschen het eerste tiental van V.F.C.
en het tweede tiental van Sunlight. V.F.C. won
met 15—5 als volgt:
/.F.C. Sunlight
P. de Kok—C. Storm 1I
G. Hofman—A. van Yperen 0—2
j. Zonne—R. Torn 20
C. de LigtB. Ranshuysen 20
C. Oliemand—S ,v. d. Kooy 2—0
N. OliemanJ. Ranshuysen 29
B. v. d. HorstA. Roosendaal 20
H. GoedendorpG. Tamboer 02
W. C. Verharen—A. de Breems ,i0
C. v. d. Windt—G. Jekel 3—0
Totaal 15-—5
I
Voor bovengenoemd kampioenschap werd die
derde ronde gespeeld. De resultaten waren P,
H IdzerdaJames Coster afgebroken, P. Mein-
ster—H. F. Kinnegin afgebroken, Pion—B. v. d..
Graaf 11, V. F. Tromer—J, H. Ansems afge
broken, N. CohenG. v. d. Waals afgebroken,
N de HaasTh. Daalhuizen 11, D. v. d. Veer
Ph. J. Ham 1—1.
De afgebroken partij PionJames Coster, uit
de eerste ronde, werd remise,
A.s. Donderdag 20 April wordt de vierde ronde
gespeeld.
G. H., wonende Bergschelaan, had zich
gisteren gevoegd bij een clubje menschen,
die politiek stonden te plegen op het Slag
veld. Toen de man desavonds thuis kwam
miste hij zijn portefeuille met 100 gulden.
JAARVERGADERING ST. DEUS DEDIT.
Donderdag a.s. om half 7 wordt in het
Patronaat de jaarvergadering van den R. K.
Landarbeidersbond St. Deus Dedit. De
agenda omvat o.a. jaarverslagen en be
stuursverkiezingen. Aftredend zijn de heeren
B. J. Moerenhout, J. Brands en J. Buijs. Al
len zijn herkiesbaar. Na de vergadering uit
reiking presentiegelden. Tot aan het begin
der vergadering is er gelegenheid tot het
stellen van candidaten.
GOUDEN BRUILOFT.
Donderdag 20 April a.s. herdenken Antho-
nius v. d. Heijden en Elizabeth v. d. Made
den dag, waarop zij 50 jaar geleden in den
echt werden verbonden.
