m
29
98
98
5.90
Dr. j. j. bloemen. Jj)e bouwwerken van den Kardinaal.
I41ct.
artistieke belangen.
9
handweefstof
jaquard-gordijnstof
ct.
ct.
125 nieuwe kerken en weer
nieuwe plannen.
VRIJDAG 16 JUNI 1939
DE DEENSCHE
JUWEELEN-DIEFSTAL.
Sieraden werden in Rotterdam
aan den man gebracht.
Eerste uit een serie van achttien
verdachten aan heling,
stond gisteren terecht.
MARQUISETTE MET RUCHE
ct.
ETAMINE
GORDIJN VELOURS
ct.
ZIJDEN VOILE MET RUCHE
AFGEPASTE GLASGORDIJNEN
ZIJDEN DAMAST
Vanaf morgen extra
reciame verkoop van een
fraaie partij gordijnstoffen
en vitrages, waaronder
speciaal de betere soorten,
voor HALVE PRIJZEN en met
GROOTE KORTINGEN.
Tevens eenige reer
bijzondere koopjes
op onze bedden-
afdeeling.
Zijden Dekens
Zuiver Wollen
Dekens
Matrasstellen
HOOGSTRAAT BIJ HET OOSTPLEIN - ROTTERDAM
SPAARBANK TE ROTTERDAM.
EXAMEN KLEUTERONDERWIJS.
EXAMENS NUTTIGE HANDWERKEN
Promotie tot doctor in de
geneeskunde.
RÉiïGÏÉhSÉ. SOCIALE EN
een oud „AMPT" in eere
hersteld.
Tn den nacht van 19 op 20 December heeft
'een groote diefstal van goud en juweelen
plaats gehad te Kopenhagen, Door het uit
zagen van een paneel uit de buitendeur van
de juwelierszaak der firma I. Holm, hadden
de dieven zich toegang verschaft en daarna
hadden zij uit de étalagekasten een groot
aantal waardevolle voorwerpen weggeno
men. Men had op zijn gemak juist de kleine
en waardevolle voorwerpen uitgezocht en
met een waarde van 68000 Deensche kronen;
was men weer langs denzelfden weg ver
dwenen.
De Deensche politie heeft dadelijk de
maatregelen genomen, die in deze gevallen
gebruikelijk zijn; de recherchelijsten, waarin
een opgave met beschrijving gegeven werd
van de weggenomen voorwerpen, maar
eenlge maanden hoort men niets van de
zaak, tot dan op 7 Februari de Deen A. O.
H. P. wordt aangetroffen in Oldenzaal. Hij
doet moeite om met weinig bagage en 36
dollars over de grens te komen. Hij kon ech
ter voor zijn bezoek geen reden opgeven, die
een voldoende rechtmatiging was en daarom
werd hij den volgenden dag weder uitge
leid.
P. is toen naar Kopenhagen teruggegaan
en daar heeft hij zich ingescheept aan boord
van het s.s. „Berenice", waarmee hij in Am
sterdam is aangekomen. De contróle was
daar uiterst gering en zoo stapte P. aan wal
met bagage die nauwelijks gecontröleerd
was. P. reisde naar Rotterdam, waar hij
eenigen tijd vertoefd heeft en als grond
eigenaar geleefd heeft en van het goede ge
noten. In dien tijd heeft P. de bij de firma
Holm gestolen sieraden opgesoupeerd.
Degenen die de sieraden hebben gekocht,
hebben zich nu wegens heling te verant
woorden gehad en als eerste in de serie van
achttien verdachten heeft terechtgestaan de
32-jarige juwelier M. B., die van P. 27 gou
den armbanden, 4 broches en voorts blouse-
spelden en hangers, in totaal 38 sieraden had
gekocht dan wel verruild tegen twee met
brillanten bezette ringen, zonder de noodige
voorzichtigheid te betrachten en de in zijn
bezit zijnde recherchelijst te raadplegen.
Als eerste getuige werd gehoord de Deen
sche juwelier K. Jacobsen, lid van de firma
I. Holm, die verklaarde, dat er in December
van het vorig jaar in zijn zaak te Kopen
hagen was ingebroken, waarbij meer dan
240 sieraden waren gestolen. Het belangrijke
gedeelte van het gestolene, dat de Rotter-
damsche politie heeft weten te achterhalen
en dat thans ter zitting aanwezig is, herkent
getuige als zijn eigendom.
De Deensche tandtechnicus A. O. H. P., die
tijdens zijn verblijf in Rotterdam de sieraden
aan den man heeft gebracht en die thans in
het Huis van Bewaring den tijd afwacht, dat
hij naar Denemarken zal worden uitgeleverd,
weigerde aanvankelijk 'n verklaring af te leg
gen, doch toen hij met gijzeling werd bedreigd,
bedacht hij zich en verklaarde inderdaad in
de zaak van verdachte 38 sieraden te hebben
geruild tegen twee ringen met brillanten.
Verdachte zeide dat verdachte twee maal
in den winkel was geweest. Bij zijn eerste
bezoek had P. zich geïnteresseerd voor een
ring met brillant, die in de étalage geprijsd
stond voor 1350. Hij had toen verteld in
het bezit te zijn van gouden sieraden en er
is toen een afspraak gemaakt om eventueel
tot een ruil te komen. Bij het volgende be
zoek is een ruiling tot stand gekomen, waar
bij verdachte 38 sieraden ontving tegen af
gifte vah twee ringen met brillanten, die een
inkoopwaarde hadden van 630.
Nadat de transactie tot stand was gekomen
heeft verdachte naar den naam van den aan
bieder gevraagd. Deze gaf op Alex Johnson
te heeten, tandarts uit Brisbane en thans ver
blijvende in een pension aan den Heemraads
singel. Hij vertelde, dat hij geld te goed had
gehad van iemand in Duitschland, dat hij
v/as gaan incasseeren. Er was echter geen
mogelijkheid om het geld over de grens te
brengen en daarom had hij in Duitsche win
kels gouden sieraden gekocht, die hij wel
over de grens had kunnen brengen. Verdachte
heeft inzage van de pas van den vreemdeling
gevraagd, doch hij had dit stuk niet bij zich,
maar beloofde den volgenden dag, als hij
nog meer sieraden zou brengen, te toonen.
Verdachte geeft toe, dat de recherchelij st
in zijn bezit was, maar dat hij deze niet heeft
nagezien. Drie dagen later heeft verdachte
de geheele partij verkocht voor 769,50, zoo
dat er voor hem een winst was van 139,50.
Op verzoek van den verdediger, mr. C. A.
van Reuterghem, wordt gehoord de koop
man J. H. v. Riel, die verklaart, dat het den
laatsten tijd veel voorkomt, dat groote par
tijen gouden voorwerpen, gewoonlijk van
Duitsch fabrikaat, worden aangeboden.
Meestal zijn de aanbieders emigranten, die
kans gezien hebben de voorwerpen over de
grens te brengen.
De vertegenwoordiger van het O. M., mr.
F. M. Wilbrenninck, was van meening, dat
verdachte B. wel heel onvoorzichtig is ge
weest. Nadat P. al geruimen tijd in Rotter
dam had rondgezworven en zich hier en daar
in de schuld had gestoken hij had niet
minder dan vier nieuwe costumes gekocht
had hij groote behoefte gekregen aan con
tanten. Daarom heeft hij getracht de sie
raden aan den man te brengen. Spr. wees er
op, dat het in den winkel van verdachte toch
niet zoo heel dikwijls voorkomt, dat iemand
met een zoo groote collectie sieraden binnen
komt. De eerste plicht van verdachte was
geweest zich omtrent de identiteit van den
aanbieder op de hoogte te stellen. Dat heeft
verdachte nagelaten. Ook de recherchelijsten
heeft hij niet geraadpleegd. De primair ten
laste gelegde opzet heling achtte het O. M.
niet bewezen maar wel de schuldheling, door
dat verdachte verzuimd heeft om de maat
regelen te treffen, die door de omstandig
heden geboden waren. Het O. M. eischte 3
maanden gevangenisstraf.
De verdediger, mr. Van Reuterghem, voer
de aan, dat in het aanbod, dat verdachte ge
werd, voor dezen geen aanleiding heeft be
staan tot eenigen argwaan. Dat hij verzuimd
heeft met den ruil te wachten tot hij het
paspoort had gezien, is een onvoorzichtig
heid. Maar is deze nu zoo groot, dat ver
dachte daardoor strafrechtelijk schuldig is.
Verdachte heeft voldaan aan de politievoor-
schriften, door den koop dadelijk in te schrij
ven. Dat de officier de klacht van opzet heling
moest laten vallen was te voorzien, maar pl.
maakt er den officier een verwijt van, dat
opzetheling mede ten laste is gelegd. Pleiter
voert verder aan, dat op de dagvaarding geen
veroordeeling zal kunnen volgen, omdat er
gesproken wordt van verruiling hetgeen af
geven beteekent, iets wat verdachte niet ge
daan heeft. Pleiter voert verder aan, dat het
voor verdachte onmogelijk is de recherche-
lijst, die slechte en globale omschrijvingen
ven, na te gaan. Pleiter komt tot de con-
geven, na te gaan. Pleiter komt tot de con
clusie, t dat verdachte wel onvoorzichtig is
geweest, maar dat zeker geen straf van 3
maanden gewettigd is.
Uitspraak 27 Juni.
Voortzetting van het verhoor.
De juwelier M. B. is niet de eenige, die
zich met de Deensche juweelen heeft inge
laten.
De Deen P., die deze sieraden ons land
heeft binnengebracht, bezocht in Februari
herhaaldelijk de bars aan Stationsweg en
Diergaardelaan. Daar was het, dat de ship-
chandler A. M., 40 jaar, kennis met hem
maakte. M. doet veel zaken met Scandina
vische schepen en toen hij bemerkte met een
Deen te doen te hebben, ontstond er al ras
een zekere vertrouwelijkheid. De Deen ver
telde hem, dat hij zonder kasmiddelen was,
maar dat hij wel over sieraden beschikte, die
hij uit Duitschland had kunnen invoeren.
Voor M. had het verhaal geheel aannemelijk
geklonken en zoo had hij er weinig bezwaar
tegen gemaakt hem te helpen bij het aan
den man brengen van de sieraden. Zelf had
M. den eersten avond, dat hij hem ontmoette
en van zijn geldgebrek hoorde, een gouden
horlogeketting van hem gekocht, die voor
dien het vest van den Deen sierde. Later
heeft M. nog wat sieraden in commissie ge
nomen en hem daarvoor een voorschot van
f 200 betaald.
Inderdaad heeft M. aan tal van kennissen
uit Rotterdam sieraden te koop aangeboden,
Toen M. er ernstig over dacht den Deen
ten behoeve van zijn zaak in dienst te ne
men, heeft hij eerst inlichtingen ingewonnen
bij de Kopenhaagsche politie. Die brief is
er oorzaak van geworden, dat de aandacht
van de Rotterdamsche politie gevestigd werd
op de handelingen van P., wat diens aam
houding tot gevolg heeft gehad.
De vertegenwoordiger van het O. M., mr.
F. M. Wifbrenninck, was van meening, dat
M. zich, voordat hij zich met de juweelen
inliet, behoorlijk op de hoogte had dienen
te stellen, want hij wist immers te doen te
hebben met iemand, die geen goudsmid was.
Maar hij wilde zekerheid hebben voor de
200, die hij geleend had en daarom heeft
hij niet zoo nauw gekeken.
Het O.M. eischte terzake van schuldheling
3 maanden gevangenisstraf.
Mr. D. van Oosten Slingeland heeft in een
uitvoerig pleidooi, waarin hij ook den brief
ter sprake bracht, welke tot de aanhouding
van P. heeft geleid, de goede trouw van M
betoogd en geconcludeerd tot vrijspraak.
Tegen Wilhelmina W. uit Schiebroek, die
in een bar van M. een gouden schakelarm
band had gekocht voor 30 terwijl de waar
de 60 zou zijn geweest, eischte het O.M.
1 maand gevangenistraf, eenzelfde straf hoor
den de 52-jarige coupeuse E. B. en de 26-
jarige verkoopster E. R., die ieder een gou
den schakelarmband van den Deen als ge
schenk hadden aangenomen, tegen zich
eischen.
De barhouder J. C. S., 28 jaar, die het ver
haaltje, dat de Deen hem vertelde, dat hij de
gouden sieraden van Duitsche emigranten
had opgekocht, voor waarheid had gehouden
en die een witgouden ring met brillanten, be
nevens een gouden armband had gekocht,
hoofde een gevangenisstraf van 2 maanden
tegen zich eischen.
Tegen den 42-jarigen caféhouder M. A. van
R die doordat de Deen op een avond zijn
vertering van 15 niet had kunnen betalen,
een witgouden ring met brillanten in beta
ling had genomen en hem voor een tweeden
ring nog 15 in geld had betaald, welke
ringen tezamen een waarde hadden van 120,
heeft het O.M. 1 maand gevangenisstraf ge-
eischt.
De eisch tegen de 29-jarige buffetjuffrouw
J. K., die door bemiddeling van den ship-
chandler M. een gouden schakelarmband had
gekocht, luidde 1 maand gevangenisstraf en
die tegen den niet verschenen 45-jarigen
kellner G. M. den O., die een platina ring
had gekocht en een witgoifden ring had be
waard, een gevangenisstraf van 3 maanden.
De fabrikant R. G. S., 36 jaar, die van den
caféhouder Van R. een witgouden ring voor
40 had gekocht, zonder eenige moeite te
doen om zich van de herkomst te verge
wissen, hoorde 1 maand hechtenis tegen zich
eischen, de 33-jarige huishoudster P. W. V.
d. D die zich eens mooi in haar spullen had
willen zetten en die voor in totaal meer dan
300 aan sieraden had gekocht, benevens
haar 35-jarige zuster, de buffetjuffrouw C.
H. V. d. D., die van den Deen, als belooning
voor het in connectiebrengen, een paar paar-
len oorknoppen en een gouden ring als ge
schenk had aangenomen, eveneens 1 maand
gevangenisstraf.
Tegen de barhoudster J. S., 39 jaar, die
een gouden armband in betaling had geno
men toen de Deen niet bij machte bleek een
verteering van 20 te betalen en die te voren
dezen armband had laten taxeeren, waarna
zij den Deen nog 10 had verstrekt echter
met het beding, dat hij den volgenden dag
den armband weer voor 30 zou terugkoopen,
hetgeen geschied is, luidde de eisch 25
boete subs. 10 dagen hechtenis.
In de zaak van N. H., 27 jaar, buffetjuf
frouw, die terecht moest staan omdat zij in
een bar van den Deen een witgouden ring
had gekocht, heeft het O.M. vrijspraak ge-
eischt, omdat door een onverklaarbare oor
zaak het stuk van overtuiging was zoekge
raakt en de identiteit van den ring dus niet
kon worden vastgesteld.
Een tweede vrijspraak eischte het O.M. in
de zaak tegen de 19-jarige muzikante P. K.,
die toen zij aan een verzoek van den Deen
om een speciaal nummer ten gehoare te
brengen had voldaan, haar bereidwilligheid
beloond had gezien met de aanbieding van
een gouden armband.
Tenslotte is de zaak tegen den 35-jarigen
fabrikant H. G., die bericht had niet aan
wezig te kunnen zijn, aangehouden.
In de overige zaken is de uitspraak mede
bepaald op 27 Juni.
II00PJESMMND!
bijzonder fijn geweven, m. breede
strook, 85 c.M. breed, kleur «cru, A OJ
waarde 24 ct., nu per Meter 1 Am z Ct.
120 c.M. br., zware kwal., mod.
dwarsstrepen en frissche kleuren,
waarde 59 ct., nu per Meter
een groote partij etamine en mar
quisette, in wit en écru, 90 c.M. M
br., waarde 32'/2 ct., nu p. Mtr. 1
met ingewerkte bloemmotieven,
pracht kwaliteit, In drie moderne
kleuren, waarde 1.95, nu p. Mtr.
mooie zijden voile, In moderne
fantasie dessins, m. breede strook,
waarde 49 ct., nu per Meter JLw Ct.
de moderne overgordijnstof, in
lichte bloemmotieven, 120 c.M. 4L
breed, waarde 1.25, nu p. Mtr.
van prima écru marquisette, mat
breede kant, 90x160 c.M., waarde AQ
een enorme collectie w.o. zware
kwaliteiten, in nègre, terra en
groen, waarde 1,95, nu P-
mooie kleuren,
groote maat, 2-
persoons
Iets vuil gewor
den, groote maat M n_
190 x 230, div. A 95
kleuren
5 deelig, 2 pers.,
mooie damast
overtrek, solide ft 90
Yulling tra
ti.kk MEULEN
1939 1938 Minder
fff
Inlage in Mei 2.064.037 2.547.176 483.138
Sedert 1 Januari 8.881.046 12.730.196 3.849.150
Teruebet. in Mei 2.013.799 2.331.057 317.257
Sedert 1 Januari 11.735.128 12.553.906 818.778
Saldo aan de in
leggers versch. 50.297.275
52.974.482 2.677.507
Te 's-Gravenhage slaagden voor acte B: de
dames M. M. Lagaay en L. V- Katwijk te
Rotterdam.
BOTTERDAM, 15 Juni- (Kweekschool St.
Lucia). Geëxamineerd 4 candidaten- Geslaagd
de dames: A. M. de Veld, Schiedam en A. M-
H. Wolf, R'dam. De examens zijn afgeloopen.
De bekende Rotterdamsche arts en leider
van de gemeentelijke polikliniek voor huid
en geslachtsziekten, tevens leider van de
afdeeling huidziekten aan het ziekenhuis aan
den Coolsingel, de heer J. J. Bloemen, is
gisteren aan de Amsterdamsche Alma Mater
tot doctor in de geneeskunde gepromoveerd
op een proefschrift getiteld: „Over lupus
vulgaris", voornamelijk in Noord- en Zuid-
Holland".
Deze promotie van een arts, die reeds ruim
twintig jaren in de praktijk werkzaam is,
viel uiteraard eenigszins uit het kader der
gebruikelijke promoties van afgestudeerden
aan de universiteit. Het heeft den promoven
dus niet ontbroken aan bewijzen van waar
deering voor de energie en den zin voor zijn
belangeloos dienen der wetenschap, waarvan
de vruchten, zooals de promotor, prof- dr.
W. L. Carol, het uitdrukte, thans zijn een
proefschrift, dat voor de eerste maal bruik
bare statistische gegevens brengt omtrent de
lupusverschij nselen in ons land.
De eervolle onderscheidingen, die men dr.
Bloemen na zijn promotie bracht, werden
echter voorafgegaan door de gebruikelijke
formaliteiten. De senaa* was bij deze ge
legenheid vertegenwoordigd door den rector
magnificus, mr. P. A. J. Losecaat Vermeer
en de professoren doctores W. P. C. Zeeman,-
B. Brouwer, J. G- C. Borst, A. de Kleijn, D.
van Creveld en M. A. van Bouwdijk Bas-
siaanse, alsmede den promotor, prof. dr. W.
L. Carol.
De paranimfen van den promovendus wa
ren de heeren W. van der Lugt en notaris
F. Hanrath, beiden uit Rotterdam.
Prof. Zeeman was de eerste, die enkele
opmerkingen wenschte te maken over het
proefschrift van dr. Bloemen. Nadat deze
weerlegd waren, concludeerde de opponent,
dat hij hoopte, dat dit proefschrift er toe bij
zou dragen, dat het groote aantal lupus-
patiënten, dat een behandeling noodig heeft
zal kunnen worden opgespoord.
De tweede opponent was prof. Van Bouw
dijk Bastiaanse, die met den promovendus
van gedachten wisselde over enkele prac-
tische bezwaren, verbonden aan het syste
matisch onderzoek op syphilis der zwangeren
dat volgens een zijner stellingen tot de prse-
natale zorg dient te behooren. Ook deze op
merkingen leidden tot een uitwisseling van
gedachten, waarvan de opponent tenslotte
toegaf, dat zij voor hem nuttig en vruchtbaar
waren geweest en dat de uiteenzettingen van
den promovendus welke prof. Van Bouw
dijk in zijn antwoord deden herinneren aan
de periode waarin hij met hem in Rotterdam
mocht samenwerken hem bevredigd
hadden.
Meer pikanterie lag er verscholen ln de
opmerkingen, waarmede dr. Brouwer enkele
stellingen aanviel en waarin hij een betere
waardeering vroeg voor de serumtherapie,
welke volgens den promovendus ernstig
heeft teleurgesteld. Volgens den opponent
komen de zenuwartsen heden ten dage nog
diep onder den indruk van deze serumbe
handelingen en zijn conclusie was na re
pliek van den promovendus dat de be
teekenis wellicht wat overdreven kan zijn
maar dat hij toch afschaffing zeker niet ge
wenscht achtte.
Hierna ging de senaat over tot beraadsla
ging over de promotie, waarna aan den heer
Bloemen, bij monde van den rector-magni-
ficus de graad van doctor in de geneeskunde
werd verleend.
De promotor, prof. W. L. Carol, zette daar
na het bijzondere van deze promotie uiteen
en prees den nieuw benoemden doctor om
zijn groote verdiensten, daar hij in zijn zeer
drukke praktijk nog gelegenheid heeft ge
vonden voor het samenstellen van zijn proef
schrift. Deze taak, aldus spreker, heeft u
voortreffelijk ten uitvoer gebracht en het
resultaat is, dat onze kennis omtrent de lupus
vulgaris in ons land inderdaad is toegenomen.
Hij herinnerde voorts aan de verdiensten
van dr. Bloemen voor de wetenschap in het
algemeen en wenschte hem toe, dat hij nqg
lang in het bezit zou mogen blijven van de
functies welke hij thans bekleedt.
Onlangs heeft te Parijs, onder voorzitter
schap van den Pauselijken Nuntius, Z. Exc.
mgr. Valerio Valeri, de algemeene vergade
ring plaats gehad van l'Oeuvre des Chantiers
du Cardinal. Mgr. Touzé constateerde bij de
aanbieding van het algemeen verslag der
werkzaamheden, de voltooiing van de eerste
serie werken, d*w.z. van die welke den bouw
van 103 kerken in de Parijsche agglomeratie
meebracht. Aangenomen werd het program
voor een tweede serie, omvattende den bouw
van 25 nieuwe kerken in de XlIIe, XVIHe
XlXe arrondissementen, te Clamart, te
Neuilly, te Créteil, Villejuif, Pantin en Vitry
banlieue van Parijs).
Zoo heeft dan het werk van de Chantiers
du Cardinal, in minder dan 10 jaar geleid
tot den bouw van 125 nieuwe kerken en ka
pellen, uitsluitend gewijd aan de bevolking
van het Departement van de Seine. Een werk
zonder weerga, dat strekt ter eere van hem,
die de stoutmoedigheid had het te ontwer
pen, te ondernemen en tot een goed einde
te brengen. Een werk, dat zoowel de vitali
teit van het Parijsche Katholicisme bewijst
als de liberaliteit van het juridisch statuut
van de Fransche Kerk.
Het religieuse aspect van het werk treedt
naar voren, als men de snelle ontwikkeling
van de Parijsche bevolking in den loop van
de laatste eeuw beschouwt. Van 1831 tot 1930
is de bevolking van Parijs gestegen van
560.000 tot 2.891.000 en die van de banlieuse
van 164.000 tot 2.050.000. Gedurende die pe
riode groeide de stad met 550% en de ban
lieue in de reusachtige verhouding van
1.250%- Om den kerkelijken arbeid voor die
agglomeratie te verzekeren, welke tegen
woordig een tiende deel der Fransche bevol
king vertegenwoordigt, bezat het diocees Pa
rijs in 1930 slechts 268 religieuse centra, het
geen geheel onvoldoende was, vooral als men
denkt aan de situatie der arbeidersbevolking
van de banlieue, die leeft in zeer bescheiden
woningen, ja dikwijls zelfs in provisorische
verblijven, ten prooi aan alle moeilijkheden
van het bestaan.
Langen tijd bepaalde men zich in religi
euse kringen tot het betreuren van de om
standigheid, dat het aantal religieuse centra
voor de Parijsche bevolking zoo onvoldoende
was. Niemand echter durfde de gelegenheid
aangrijpen, welke zich voordeed, toen M.
Verdier, superieur van de St. Sulpice, m
1930 tot aartsbisschop van Parijs werd be
noemd. Hij had het episcopaat nooit ver
langd. Hij was een bescheiden priester, in
telligent, geleerd en goed op de hoogte van
de maatschappelijke vraagstukken. Niet m
de bureaux opgegroeid, benaderde hij het
vraagstuk met de stoutmoedige rust van hen,
die eraan gewend zijn in de ruimte te zien
en die zich niet uit het veld laten slaan
door administratieve moeilijkheden.
In een herderlijken brief van 2,5 Decem
ber 1931 besloot hij tot de oprichting van
l'Oeuvre des Chantiers en tot den bouw van
100 nieuwe kerken. Hij had vertrouwen in
de liberaliteit van het volk van Parijs. Hij
bedacht bovendien, dat dit program van ste
denbouw in het begin van de economische
crisis, die Frankrijk teisterde, aan de arbei
ders en kunstenaars van zijn diocees arbeid
zou geven.
De administratie van het diocees Parijs
heeft, als alle diocesane vereeniglngen van
Frankrijk het recht eigendommen te bezit
ten. Zij kocht dus 53 stukken grond in de
banlieue en pachtte 50 andere voor den tijd
van 90 jaren van de gemeente Parijs, van
den algemeenen raad van de Seine en het
openbare woningbureau, op zeer gunstige
voorwaarden. Want deze drie organen, ver
heugd een onderneming te kunnen aanmoe
digen, die het karakter droeg van opennaar
nut, stelden voor deze gronden een zuiver
nominaal erfpachtsrecht vast, practisch neer
komende op gratis verstrekking-
Op dit oogenblik zijn 99 gebouwen vol
tooid en vóór den dienst geopend. 62 daar
van zijn monumenten van groote beteekenis,
die 1000 tot 1500 plaatsen bevatten. De ker
ken van den H. Geest, van St. Jean Bosco
en van St. Pierre Chaillot kunnen tot 3500
personen bevatten. De andere zijn hulpka
pellen met 400 tot 500 plaatsen, in de buiten
wijken gebouwd en in het algemeen bestaan
de uit een pastorie en een vergaderzaal.
De religieuse gevolgen van de opening van
deze nieuwe centra hebben niet op zich doen
wachten en wij kunnen, na het raadplegen
van zekere statistieken, verzekeren, dat
overal waar een nieuwe kerk gebouwd is, het
religieuse leven van de banlieue zich ont
wikkeld heeft. Maar wat de statistieken niet
zeggen, dat is, dat de jonge geestelijken
door Kardinaal Verdier derwaarts gezonden,
zich in de voorsteden van Parijs door de
arbeidersbevolking hebben weten te doen
respecteeren, naar de mate dat zij bewijzen
hebben afgelegd van toewijding aan en be
grip voor de maatschappelijke behoeften
van dezen tijd.
Men moet zeggen, dat l'Oeuvre des Chan
tiers du Cardinal in de tweede plaats een
uitnemend maatschappelijk karakter draagt
Sedert 1932, d.w.z. sedert het tijdstip waarop
de economische crisis Frankrijk bereikt heelt
en de werkloosheid zich aan de Seine vei-
toonde, het departement waar ongeveer de
helft der Fransche werkloozen woont, neeft
l'Oeuvre des Chantiers du Cardinal met op
gehouden arbeid te verschaffen aan de Fran
sche werklieden en kunstenaars, aan wie on
geveer 80 millioen francs aan loonen is uit-
Dit maatschappelijk karakter van het werk
heeft overigens °°k de financiering verge
makkelijkt. Toen Kardinaal Verdier m 1931
dezen bouw ondernam, hebben velen gedacht,
dat hij een zeer slecht oogenblik had geko
zen en dat hij niet de noodige sommen zou
vinden om zijn program van religieusen ste
denbouw te voltooien. Kardinaal Verdier
heeft echter integendeel zeer juist begrepen
dat hij door een beroep te doen op de sociale
edelmoedigheid der Parijzenaars en tegelij
kertijd op hun godsdienstige overtuiging,
kans had een grooter aantal van hen voor
zijn werk te interesseeren.
Een leening van 20 millioen francs, in
20.000 obligaties van 1000 francs, h pari en
aflosbaar in 30 jaren, werd den 2en Dinsdag
na Paschen 1932, uitgeschreven en in 49 uren
volteekend.
Eiken Zondag werd één parochie van Pa
rjjs bezocht voor een inzameling. De op
brengst van deze inzamelingen beteekent een
millioen francs per jaar, hetgeen de deel
name der parochies aan dit werk vertegen
woordigt.
Elke buurt, waarin een zoodanige werk
plaats geopend wordt, moet deelnemen aan
het financieren van het kerkgebouw. Die
deelname dient in het algemeen voor den
aankoop van het voor den dienst noodzake
lijke meubilair en daarbij heeft de edelmoe
digheid van het volk van Parijs zich opnieuw
wonderbaarlijk betoond.
De parochie Puteaux, voornamelijk door
arbeiders bewoond, heeft ondanks crisis en
werkloosheid 350.000 francs bijeengebracht
voor de versiering van de kerk van Ste-Ma-
thilde.
De laatste karakteristiek van l'Oeuvre des
Chantiers du Cardinal is, dat het een bij
zonder belangwekkende poging vertegen
woordigt om tot uiting te brengen de nieuwe
richtingen van een moderne religieuse ar
chitectuur, die tezelfder tijd een eenvoudige
architectuur moet zijn. Inderdaad hebben
twee overwegingen de vaststelling der plan
nen beheerscht. De noodzaak een vastgesteld*
som niet te overschrijden en dientengevolge
om een beroep te doen op nieuwe en goed-
koope materialen (natuursteen, baksteen en
gewapend beton); en anderzijds de regel om
niet meer dan één opdracht te geven aan
ieder architect, die daarvoor uit hoofde van
zijn bekwaamheid in aanmerking kwam. Dit
heeft ertoe geleid, dat een honderdtal archi
tecten van naam voor dit vraagstuk gesteld
zijn; moderne en populaire kerkgebouwen te
bouwen, onder voorwaarden van strikte eco
nomie en op een dikwijls beperkte plaats
ruimte.
o;
Uit de verscheidenheid van hun pogingen
treedt de zekerheid aan den dag, dat er m
Frankrijk een moderne religieuse bouw
stijl bestaat, eenvoudig, vrij, toegankelijk
voor allen, in overeenstemming met de om
geving van fabrieken en nieuwe woonhuizen,
zooals die in de voornaamste agglomeraties
der banlieue als regel bestaat-
Spreekt niet de vitaliteit van het Parijsche
katholicisme uit dezen bewonderenswaardi-
gen bouw van 100 nieuwe kerkgebouwen in
rfiinder dan tien jaren?
Reeds Huygens maakte in het midden der
17e eeuw, in zijn „Ghebruyck en ongebruyck
van het orgel" melding van een, vrijwel in
den geheelen lande ingeburgerd, gebruik, de
menschen iederen avond met een geschal van
orgelpijpen omstreeks 6 uur ter kerke te lok
ken en op muziek van orgeltongen te ont
halen.
Deze periode kende zijn hoogtepunt ln den
tijd van Jan. Pz. Sweelinck, die op last van
regeerders en burgemeesters der stad Am
sterdam en tot „vermaeck ende verlustiging"
van het volk in de oude kerk met steeds open
deuren zijn orgelmuziek ten beste gaf.
In die dagen mocht men zich vrij in en uit
begeven om te luisteren naar de orgelspelen-
de „stadsmusicijns". Thans zal de kerk op
nieuw voor een ieder openstaan op de orgel-
uren en heeft zich een comité „Orgelconcer
ten Oude Kerk" gevormd met ir. H. Voorham
als voorzitter en Jan Zwart Jr. als secretaris,
dat zich ten doel stelt de orgelmuziek in de
Oude Kerk, met het fraaiste orgel van Ne
derland, weer in eere te herstellen. Mede
werking en sympathie werd hierbij onder
vonden van tal van autoriteiten, w.o- burge
meester dr. W. de Vlugt, wethouder G. Baas
K.Z., prof. dr. H. Brugmans, vooraanstaande
predikanten, musici en de V.V.V. (Amster
dam".
Dank zij de medewerking van het kerk
bestuur der Oude Kerk en de huishoudelijke
commissie der N. H. Kerk kunnen deze plan
nen thans uitvoering krijgen.
Orgelconcerten werden reeds vastgesteld
des Woensdagsavonds op 28 Juni. 12 en 16
Juli, 9 en 23 Augustus, 6, 13, 20 en 27 Sep
tember en op Donderdagsavonds 6 en 20 Juli,
3, 17 en 31 Augustus, telkens van 8.15 tot 8.15
uur.
Bovendien zullen in het bijzonder met het
oog op het vreemdelingenbezoek en voor de
jeugd van middelbare scholen geregeld
Woensdagmiddag-concerten worden georga
niseerd van 3 tot 4 uur in de maanden Juli,
Augustus en September.
De kosten der bespelingen zullen slechts
bestreden worden uit den verkoop van de
niet-verplichte programma's.
Jacko, alet t« dicht bh de kool komeaf
(Sydney gplletiiil
