DE RESTAURATIE VAN DEN
ST. LAURENSTOREN.
BIJ DE GRENSBATALJONS.
ROTTERDAMSCHE
RECHTBANK.
schiebroek.
bergschenhoek.
HILLEGERSBERG.
IJSSELMONDE.
HET BOVENSTUK THANS
VOLTOOID.
MAANDAG 17 JULI 1939
MAILVERZENDING.
ONEERLIJKE LOOPJONGEN.
DIEFSTALLEN.
JUBILEUM.
OM DE „DE BRUIJN"-BEKER.
GEVONDEN VOORWERPEN.
DE NIEUWE BRUG VAN TERBREGGE.
aanhouding.
GEVONDEN VOORWERPEN.
EXAMENS NUTTIGE HANDWERKEN.
EINDEXAMENS ZEEVAARTSCHOLEN.
EINDEXAMENS M. T. S. DORDT.
ACADEMIE VAN BEELDENDE
KUNSTEN EN T. W. TE
ROTTERDAM.
Uitspraken.
De rechtbank heeft veroordeeld: D. W., 25
jaar, metselaar gedetineerd, wegens diefstal
in vereeniging hij had samen met W. B.
32 jaar, koopman in December 1937 uit den
winkel van F. A. BergaSchoenmaker aan
de Lusthofstraat, waartoe zij zich door ver
breking toegang hadden verschaft, een aan
tal bonten gestolen tot een gevangenisstraf
van 10 maanden met aftrek van den tijd in
voorloopige hechtenis doorgebracht. Ten
aanzien van W. B. werd 'n onderzoek naar
de geestvermogens gelast.
J. V., 41 jaar, steenzetter, wegens heling
verdachte had tweemaal bonten van dezen
diefstal afkomstig, verkocht tot tweemaal
3 maanden gevangenisstraf voorwaardelijk
met een proeftijd van 3 jaar.
A. V., 24 jaar, schoenmaker, gedetineerd
uit anderen hoofde, wegens heling ook
deze verdachte had bontwerk van den dief
stal in de Lusthofstraat afkomstig, verkocht
tot 9 maanden gevangenisstraf.
A. V., 24 jaar schoenmaker, gede
tineerd, thans wegens diefstal van 40 gou
den ringen en 6 gouden horloges uit de éta-
lagekast van den goudsmid H. den Held aan
den Schiedamscheweg 238, waarvan zij met
behulp van een strijkijzer de spiegelruit
"naden vernield, tot 9 maanden gevangenis
straf.
J. C. 24 jaar, expeditieknecht, wegens he
ling verdachte had twee gouden ringen
van diefstal bij den Held afkomstig, gekocht
tot 3 maanden gevangenisstraf, voorwaar
delijk met een proeftijd van 3 jaar.
C. D. J., 56 jaar, koopman, wegens heling
deze verdachte had het grootste gedeelte
van de gestolen ringen gekocht tot 8
maanden gevangenisstraf.
C. M. v. d. B., 24 jaar, monteur, wegens
heling verdachte had een regenjas, welke
door W. B. was weggenomen uit de etalage
kast van den kleermaker W. de Vos aan
den Plantageweg, nadat hij daarvan met be
hulp vn een steen de ruit had vernield, ge
kocht tot 3 maanden gevangenisstraf.
D. W. 25 jaar, metaalbewerker, gedetineerd
uit anderen hoofde, wegens heling ver
dachte had een der weggenomen jassen van
W. B. als geschenk aangenomen tot 3
maanden gevangenisstraf.
B. A. V. 27 jaar, matroos op 'de binnen
vaart, gedetineerd, wegens poging tot zware
mishandeling verdachte had zijn vrouw,
met wie hij in onmin leefde, in een café aan
oen Hang geslagen en gestompt en toen zij
op den grond gevallen was, had hij haar met
den geschoeiden voet tegen het hoofd ge
trapt tot 3 maanden gevangenistraf met
aftrek van den tijd in voorloopige hechtenis
doorgebracht.
A. V. 25 jaar, schilder, zonder vaste woon-
plats, wegens een zedenmisdrijf tot 3 maan
den gevangenisstraf.
P. van V., 42 jaar, havenarbeider, die te
rechtgestaan had als verdacht van 'n zeden
misdrijf, werd vrijgesproken.
W. van M. 23 jaar, los werkman, recidivist
en gedetineerd, wegens diefstal van sigaren
en sigaretten uit de grossierderij van de
weduwe J. C. Boks aan de Havenstraat, waar
toe hij zich door middel van verbreking toe
gang had verschaft, tot 8 maanden gevange
nisstraf.
Eerstvolgend© verzendingen en laatste buP-
lichtingen resp. laatste aanbieding aangeteeken-
de stukken aan het hoofdpostkantoor te Rotter-
dam.
Ned. Indië 20 Juli mail st. Indrapoera v. Mar
seille 14.00 gew. st., 13.00 agt. st.; 21 Juli zee
post st. Poelau Bras v. Amsterdam 20 Juli 23.00
gew. st.. 20.00 agt. st.; 18, 20 en 22 Juli lucht
post via AmsterdamBandoeng 1.30 gew. st.
vör. dag 20.00 agt. st.
Aruba, Bonaire, Curasao: 21 Juli zeepost st.
Colombia v. Amsterdam 1.30 gew. st.f 20 Juli 20.-
agt st.; 21 Juli mail st. Europa v. Cherbourg
19.45 gew. st., 19.15 agt. st.; luchtpost als bun-
name.
In het bureau Bergsingel is in bewaring
gesteld de 19-jarige loopjongen G. H., die
de vorige week door de N.V. Waesberghe,
Hoogewerff en Richards gelden moest innen
en betalingen moest doen. Hij had nog plus
minus 100 gulden over en is toen op stap ge
gaan. Hij kocht zich o.m. een regenjas en
een horloge. Den afgeloopen nacht hebben
rechercheurs hem geknipt, toen hij in een
logement lag te slapen, waar hij onder een
valschen naam stond ingeschreven.
Ten nadeele van mevr. G. S., uit Vlaar-
dingen is in een modemagazijn in de binnen
stad een handtasch gestolen, waarin zich een
portemonnaie bevond met acht gulden.
Eveneens in een modemagazijn in de
binnstad is een portemonnaie met 15 gulden
gestolen, ten nadeele van mej. G. van H., uit
de Borgesiusstraat.
'Op 2Q Juli herdenkt de heer H. F. Bieff
den dag waarop hij vóór 25 jaar in dienst
'trad bij de Melkfabriek Crona.
Vrijdagavond had voor bovengenoemden beker
de ontmoeting plaats tusschen de tweede tien
tallen van de damclub Charlois en de Chr.
Damclub Rotterdam. Laatstgenoemde won met
128 als volgt:
Charlois Chr. Damclub.
M. MeinsterS. J. Leentvaar 11
J. van VlietJ. H. N. Hageraats 11
A. LeenheerJ. Keizer 20
P. van VreeswijkG. van Breemen 02
A. L. StraverJ. van Breemen 2
J. GroenedijkA. Vaandrager 11
P. LosC. A, van Os ii
G. de KlerkD. A. Rambat 02
J. MolendijkA. Kentie 20
A. Leentvaar—D. J. Verkaik 0—2
Totaal 8—12
Vervolgens won de Chr. Damclub „Excelsior"
met 146 van het tweede tiontal van C. D, Z.
De uitslag was:
Chr. Damcl. Excelsior
P. van LeeuwenW. van Driel 11
C. HartogD. Woerlee 11
N. N.P. Hoornweg 11
J. v. HorssenJ. Pereboom (w.n.o.) 20
J van Wolferen—A. C. Moret 11
G v. d. StruysC. Fenstra (w.n.o.) 2—0
A. Nederveen—D. Hogenbirk 02
W v. d. Graaf—P. Ponsen 2—0
Jac. KnoopJ, Druser 20
P. Kraayestein—C. v. d. Akker (w.n.o.) 2—0
Totaal 14_6
Aangegeven in het tijdvak van 11 t.m. 13 Juli
1939, waaromtrent inlichtingen zijn te bekomen
aan het hoofdbureau van politie te Rotterdam,
lederen werkdag van 11 tot 16 uur en bovendien
des Dinsdags en Vrijdags van 1921 uur.
Aan het centraal bureau rijwielmerken, div.
portemonnaies, br. led. sigarettenkoker, bruine
damestasch met inhoud, geel zeemled, dames
tasch, actetasch met kam, rood vulpotlood, verchr.
sporthorloge, verchr. heerenpolshorloge, zilveren
armband, zilveren rozenkrans, br. wandelstok,
zwarte damesparapluie, bi. damesparapluie, div.
sleutels, bril met nikk. montuur in étui, bril met
hoornen montuur, div. handschoenen, div. cein
tuurs, bl. gab. regenjas, bruin-grijs gestreept
overhemd, autocrik, moersleutel en vetspuit, bui
tenband van carrier, grijs kinderwagentje, flit
spuit en bus met vloeistof, 10 lidmaatschapskaar
ten Chr. Ned. Voetbalbond, 2 oranje kleedjes,
R.K. gezangenboekje Frankenlandsehe kerk te
Schiedam, enveloppe met 3 foto's van jongen,
moersleutel, pak kopjes, 2 voetballen in net,
tamponeerborstel, div. rijwielen.
Aan bureau Sandelingplein1 damesrijwiel,
1 heerenrijwiel en 3 rollen hielen van autoban
den.
Aan het bureau Hof laan1 heerenrijwiel.
Aan het bureau Meermanssti'aat 1 jongens
rijwiel.
Aan het bureau Bergsingel1 daniesrijwiel.
Aan het bureau Charlois 1 heerenrijwiel.
Aan den post Oudedijk1 hderenrijwiel.
Bij vindersR.B.merk aan speld, G. van Veen,
Aelbrechtskolk 7; R.B.merk in étui, J. S. Ver-
meijs, W. v. Hildegaersbergstr. 80, Hillegersberg;
R.B.merk in étui, A. Zuilekom, Boschlaan 9; br.
sportport. met inh., M. Ros, Van Weelstr. 21b;
br. port. met inh., D. Kok, Maarland 65; heeren-
poit. met inh., J. F. Baart, Kortekade 42b; bl.
damestasch met inh., J. Kruithof, Dunantstr. 21b.
groene kindertasch, L. Swinkels, Zwart Janstr.
115a; grijs linnen damestasch m. inh., J. de Bruin,
Rusthoflaan 44a; bl. kindertaschje met inh., T.
de Bruin, Strevelsweg 139; beige damestasch met
inh., O. Bont, Hugo de Grootstr. 125; br. acte
tasch met zwempak, etc., Gem. Reiniging, Zalm
straat 30; zw. vulpen, A. v. Baardewijk, Rem-
brandtstr. 55; zilveren vulpotlood, J. Boere,
provenierssingel 77b; verchr. heerenpolshorloge,
F. Gast, Havenstr. 215a; verchr. damespolshor-
loge, H. v. d. Velden, Jasmijnstr. 58b; verchr.
damespolshorloge, M. Klerk, Raephorststr. 52;
rozenkrans in étui, L. v. Linden, Boerhaavelaan
14a te Schiedam; br. kalkoen (hen), L. Berkhout,
Rijsdijk 447; br. boxer-hond, reu, S. Kranenburg,
Nw. Binnenweg 373a; witte keeshond, H. C.
Beiiermans, Kerkedijk 72 te IJsselmonde: bruin
hondje, reu, G. J. Bax, Bergweg 215a; ruwharige
fox-terrier, Stevenson, Berkelschelaan 49; witte
keeshond, teef, R. Sip, woonwagen H-1131, Nieuw
Terbregscheweg; 4 sleutels aan haak, C. de Waals,
Nw. Rubenstr. 14; 3 sleutels aan ring, K. Kur-
vink, W. v. Haemstedestr. 27; 5 sleutels aan ring,
P. Legerstee, Korte Warande 39; 3 sleutels aan
ring, J. Reneus, Berkelstr. 43; bril met hoornen
mont., W. Jokker, Van Speijkstr. 123; pakje on-
derkleeding in blauw papier en rose onderjurk,
G. C. de Lange, p.a. De Zeeuw, Schietbaanstr.
9a: pr. regenpijpen, J. Buys, Lange Geer 127;
witte linnen schoen, r., K. W. J. Versteeg, Jou-
bertstr. 34; geel zijden damesblouse, A. Viering,
Stadhuissteeg 4; mica windscherm voor rijwiel,
A. M. Jansen, Oranjebomstr. 36; pl.m. 20 M.
nieuw touw, Gem. Reiniging, Zalmstr. 30; bl.
gebloemd étui met foto's, C A. Brennink-
meijer, Hoogstr. 272; duimstok, P. Houwelin,
Jac. Loisstr. 6a; zak aardappelen, J. Heijkoop,
Nesserdijk 484; leeren voetbal in net, J. Scheurs,
V/oliefoppenstr. 51; zw. autoped, P. M. Blom, De
Buyserlaan 185; ijzerzaag," J. Houkes. Dirk Smits
straat 46; bl. autoped, K. Mulder, Kleine Lindt-
straat 10; witte hoes voor melkbus, H. v. Gelder,
Slotboomstraat 34a; veilingkist, A. J. v. Bremen,
Meiland 14.
Rectificatiebr. port. met inhoud J. de Klerk,
Schietbaanstr. 31b, moet zijn Schieveenstr. 31b.
R.K.S.V. „DE PIONIERS".
Viering van het eerste lustrum.
De R.K. Sportvereeniging „De Pioniers"
heeft gisteren haar eerste lustrum feestelijk
gevierd.
De feestdag begon met een algemeene H.
Communie voor de leden en genoodigden in
de St. Liduinakerk. De opkomst was mas
saal. Aan 't hierna volgend ontbijt heerschte
al dadelijk een opgewekte stemming. De zaal
was feestelijk versierd. De geestelijk advi
seur, kap. H. Roelvink, leidde de samenkomst
in.
Dan volgde de plechtige Hoogmis, door
Pastoor C. M. Mol, opgedragen tot intentie
der vereeniging. De woorden, welke Z.Eerw.
tot de leden richtte, sloegen in. Het praedi-
caat R.K. voor de vereeniging brengt conse
quenties mee.
Na afloop van de H. Mis ving de feestelijke
jaarvergadering aan, waarin de loopende
zaken werden afgehandeld. De heer H. A. N
Peters hield een allegorische speech, waarin
hulde werd gebracht aan den voorzitter, den
heer H. Exler. Twee der oudste leden of
freerden een stoffelijke gave.
Na nog eenige gloedvolle speeches uit den
ledenkring sloot de voorzitter met een woord
van dank en opwekking de bijeenkomst.
De veneenigingen Terbregge's Belang en
de Oranje-Vereeniging Terbregge hebben
een gecombineerde vergadering gehouden, die
onder leiding stond van den heer J. v. d.
Valk.
Deze vergadering was belegd in verband
met de opening van de nieuwe brug, die zoo
als de heer v. d. Valk mededeelde, is vast
gesteld op 22 Juli a.s. des namiddags om 4
uur. De openings-plechtigheid zal worden
verricht door den Burgemeester of diens
waarnemer en het geheel zal een feestelijk
k.arakter dragen, waaraan de ingezetenen
van Terbregge zullen worden verzocht mede
te werken door de vlaggen uit te steken.
Spr. wees verder op de beteekenis van de
brug voor de gemeente Terbregge niet al
leen voor het locale verkeer maar ook voor
het doorgaande verkeer.
Aan de besturen van de plaatselijke ver-
eenigingen zal worden verzocht zooveel mo
gelijk aanwezig te zijn teneinde na de of-
ficieele opening der brug een optocht te
vormen.
Verschillende autoriteiten o.a. Ged. Staten
en Schieland zullen worden uitgenoodigd
alsmede den Commissaris der Koningin in
Zuid-Holland.
BURGERLIJKE STAND.
ONDERTROUWD: H. J. Wijnen 26 j. Nieuwer-
kerk a.d. IJssel en F. A. Braat 21 j. alhier F.
M. J. de Beer 25 j. alhier en A. P. Hoeboer 26
j. Rotterdam F- J- J. A. v. d. Biezen 22 j.
Rotterdam en B. W. E. Renirie 24 j. alhier
M Terlouw 36 j. en E. de Wit 35 j. beiden alhier
H. t Koen 33 j. Rotterdam en A. Schell 30 j.
alhier A. M. van Lieshout 27 j. Rotterdam ea
C. H. de Wit 28 j. alhier F. Heusdens 26 j.
Rotterdam en T. H. Molenbeek 29 j. alhier.
GETROUWD: W. Scholten 31 j. Rotterdam ea
A. M. Janssen 28 J. alhier A. Stoop 29 j. al
hier en B. van Kal 21 j. Rotterdam J. F. van
Dalen 25 j. en J- A. M. Rombouts 25 J. beiden
alhier P. den Broeder 25 j. Oost en West Sou
burg en J. B- Kannegieter 21 j. alhier T. F.
Prause 22 j. Dusseldorf en j. M, van Piggelen
22 j. alhier.
OVERLEDEN: J. Leijdekkers 76 j. echtg,
van A. C. Jongeneelen.
De politie te Schiebroek heeft dezer dagen
een tweetal personen aangehouden, die in de
gemeente Schiebroek aan het venten waren
met zgn. Perzische kleedjes. Bij hun verkoop
pingen speldden zij de menschen van alles
op de mouw, terwijl werd voorgegeven dat
de kleedjes echt en zeer waardevol waren.
Als klanten, die van hen hadden gekocht, ga
ven ze enkele bekende autoriteiten op, o.a.
eenige consuls-
Voor eenige kleedjes, die in totaal een
waarde hadden van 60 werd een prijs ge
vraagd van 500!
De politie, die inmiddels was gewaarschuwd
heeft tegen beiden proces-verbaal opgemaakt
wegens poging tot oplichting. Het bleek,
dat beiden nog in het Politieblad gesigna
leerd stonden ter zake van een ander feit.
De aangehoudenen zijn de 47-jarige koop
man W. D. en de 24-jarige koopman C. A„
beiden uit Rotterdam.
In het Politiebureau Ringdijk zijn in de
week van 815 Juli als gevonden voorwerp
gedeponeerd: een geel kruiwagentje, een
broche met 4 groote en 2 kleine steentjes, een
bos sleutels, met ring; een zwart vulpotlood
en een heerenarmbandhorloge met bruin, le
deren armband.
BURGERLIJKE STAND
GEBOREN: Arie, zoon van C. van Rixoort
en G. M. Kamsteeg Gerrit, zoon van J. F.
K. Jungheim en M. W. Ouwens Francis-
cus A. M., zoon van F. A. Rombouts en H.
P. Oosterhof.
ONDERTROUWD: P. H. Verhoef 28 j. te
Ridderkerk en P. G. Steegman, 27 j. P.
J. van Gelderen, 23 j. te Zwijndrecht en S.
den Hollander, 28 j. L. S. Veerman, 38 j.
en G. T. Berhout, 32 j. te 's Gravenhage
B. C. Groenheide 29 j. te 's Gravenhage en
S. de Bruin, 20 j. C. A. van der Hoek, 24
j. en G. Kroon, 23 j. te Rotterdam -H. A.
Neijhoft 23 j. te Rotterdam en S. van den
Hamer, 24 j.
GEHUWD: J. van den Burg, 26 j. en
N. Harreman 27 j. J. de Kok, 28 j en L.
Jongeneel 25 j. te Rotterdam.
OVERLEDEN: P. A. Meijer, 66 j., echtg.
van C. van Gulik M. Sintemaartensdijk
75 j., echtgenoot van T. Stem L. Bonman
93 jweduwe van M. P, Boogert.
WfÖVLUCHT „HOEKSCHE POST".
De uitslag van de wedvlucht van den
Hoeksche Post", luidt als volgt: 1 Hagers,
2 en 5 Vonk, 3 Key v. d. Vlugt, 4 en 7 Ant.
Wooning, 6 8 9 17 18 19 21 en 22 P. Koole,
10 en 15 Hijdra, 11 12 13 14 en 16 C. Pad, 20
C. Hellemons
Op 'n drogen weg moet uw auto
bij 40 km per uur binnen 16
meter kunnen «toppen. Maar bij
80 km per uur Is die remweg
niet 32. ma9r meter!
Eindelijk na vier jaren is de oude, ver
trouwde en fraaie silhouet van de Maasstad
weer in eere hersteld. De kop van den Sint
Laurenstoren, die sinds den zomer van 1935
was „ingepakt" in een houten stellage in ver
band met de zeer noodzakelijke herstelwerk
zaamheden, is thans niet langer aan het oog
onttrokken. De restauratie aan het bovenste
deel van den toren is voltooid, waarmede aan
den Sint Laurens voor een deel althans,
de schoonheid van de Gothieke architectuur
is hergeven.
Ofschoon nog enkele jaren zullen zijn ge
moeid met de verdere herstelwerkzaamhe
den, zal toch het carillon, een er mooiste, die
er ter wereld bestaan, reeds dezen zomer
nog over de stad zijn metalen klanken
laten klinken en dit ongetwijfeld mooier dan
voorheen, daar de klokken nu op de juiste
wijze zijn opgehangen.
Het was in den zomer van 1935, dat de on
danks zijn stoere uiterlijk bouwvallig gewor-
De toren met het gereedgekomen
gerestaureerde gedeelte.
den Sint Laurenstoren geheel in de steigers
werd gezet, terwijl een 60 meter hooge lift
schacht voor het vervoer van materialen
werd opgetrokken. Het heeft echter ruim
een jaar geduurd voor men met de eigenlijke
herstelwerkzaamheden een aanvang kon ma
ken. Immers eerst moesten allerlei onder
zoekingen worden verricht naar den toestand
van dit middeleeuwsche monument van ar
chitectuur. Zoo werden verschillende opme
tingen verricht, teekeningen gemaakt, ten
einde precies te kunnen vaststellen den
omvang van het restauratie-werk. Het laat
zich begrijpen, dat dit voorbereidende werk
op zichzelf reeds vrij omvangrijk is geweest.
Niet alleen vereischte dit veel studie, maar
met de grootste omzichtigheid moest evenals
bij het eigenlijke werk worden gearbeid.
De oude Sint Laurens was feitelijk de laat
ste honderd jaren aan zijn lot overgelaten,
een enkele hoog noodige reparatie werd wel
eens aangebracht gedurende die periode,
maar daarmede h^fl men op jammerlijke
wijze dikwijls de architectuur ernstig ver
minkt.
De gemeente kreeg voor de zoo dringend
geworden restauratieplannen van den toren
steun van het werkfonds, dat een ton be
schikbaar stelde. Crediet voor de geheele
restauratie kon men indertijd niet verkrijgen
en zoo werd overeengekomen, dat met het
bovenste deel zou worden begonnen. Intus-
schen heeft het rijk echter tot tweemaal toe
nog een aanvullend crediet gegeven om de
verdere werkzaamheden, die na de restaura
tie van den kop van den toren noodza
kelijk moesten geschieden welke werkzaam
heden men niet vooruit heeft kunnen bezien
te verrichten. De onderhandelingen welke
hieromtrent moesten worden gevoerd, hebben
het restauratiewerk eenigszins doen trainee-
ren.
Het eerste aanvullende crediet bedroeg
vier en twintig duizend gulden, bestemd
voor het bouwen van een volgens de juiste
principes ontworpen stoel voor het carillon,
het ophangen van het carillon, het plaatsen
van het uurwerk en de wijzers en nog eenige
kleinere werkzaamheden. Het tweede aan
vullende crediet werd verstrekt, teneinde de
steigers om den kop af te breken en deze rond
he middelste gedeelte van den toren hetwelk
mede een grondige restauratie hard noodig
heeft, te plaatsen.
Voor men destijds met de herstelwerk
zaamheden een aanvang ging maken zijn wij
op het bovenste plat van den toren geweest,
't Was daar toen alles behalve prettig ver
toeven. De zware gebeeldhouwde stukken,
waaruit de kop van den Sint Laurens voorna
melijk bestaat, werden met ijzeren stangen
en banden bijeengehouden, om verder uit
het lood zakken te voorkomen. Waar men
ook rondliep, overal zag men barsten, scheu
ren, gapingen en het was heusch geen over
bodige luxe, dat hier een grondig restauratie
plan werd ter hand genomen. Tot een hoogte
van meer dan twee en een halven meter
is alles aan den kop van den toren afgebro
ken geweest. Bij den opbouw van dit stuk
beeldhouwwerk heeft men niet alleen alle
gebreken weggenomen, maar tevens van de
gelegenheid gebruik gemaakt om den stijl
welke hij reparaties in vroeger eeuwen nog
al wat had geleden, weer in eere te herstel
len, Dat daarbij groote moeilijkheden zijn
overwonnen moeten worden, laat zich be
grijpen. Alleen het verwijderen en na alge-
heele restauratie weer plaatsen van de vier
schilddragers, die aan elke zijde den toren
bekronen en die eenige duizenden kilo's
wegen, was een allesbehalve gemakkelijk
karwei.
De vier mooie gebeeldhouwde leeuwen, die
•in hun klauwen het wapen van Rotterdam
omkneld houden, zijn thans meer in den juis-
ten stand aangebracht en tegen 'n nieuwe be
tonconstructie bevestigd. Ook het steenen
hekwerk om het platvorm heeft heel wat
herstellingen ondergaan, terwijl het houten
vloertje dat hier voorheen was, is vervangen
door een betonvloer.
Traeeeringen in den toren, die bij vroegere
reparaties met hout waren dicht gemaakt,
zijn thans weer aangebracht, zoodat het
mooie gebeeldhouwde kantwerk meer te
voorschijn is gekomen. Voor de vervallen en
verworden details van den kop van den toren
zijn nieuwe gemaakt met dezelfde versierin
gen als van de verwijderde brokstukken.
Beeldhouwers en steenhouwers zijn langen
tijd doende geweest om groote en kleine
brokken zandsteen, die men betrok uit een
groeve te Gildenhaus in Benthem te bewer
ken. Nieuwe steenen wijzerborden zijn aan
gebracht inplaats van de houten, die er zich
bevonden en zwart waren geverfd.
Alles wat in den toren aan ijzeren stangen,
banden en ankers werd gebruikt om het ge
heel bijeen te houden en dat in den loop der
jaren was gaan roesten, is zooveel mogelijk
verwijderd en waar men metalen verbindin
gen noodig bleef houden, zijn deze van brons
gemaakt. Er is bij de restauratie veel met
beton gewerkt, echter zoo dat van dit beton
nergens iets te zien valt. Veel zorg is ook be
steed, aan de pinakels, de pijlerbekroningen,
die mede voor een groot deel afgebrokkeld
waren.
In het interieur van den kop van den toren
is het metselwerk vernieuwd, waarvoor men
gebruik heeft gemaakt van een oude soort
baksteen, en waardoor mooie gewelven zijn
ontstaan. In het inwendige werden voorts
twee betonvloeren gebouwd mede dienende
tot versteviging van het geheel. Het carillon,
dat bestaat uit 39 klokken, waarbij eenige
zeer groote, alle z.g. Hermony-klokken en
dat een bijzonder groote artistieke waarde
heeft en zich vroeger bevond in een ruimte
van drie en een halven meter hoogte, is nu
opgehangen in een kamer van goed 13 meter
hoogte Bij het kiezen van de constructie voor
dén klokkenstoel, het ophangen van de bron
zen klokken en het maken van het mecha
niek voor het bespelen is alles in overleg ge
daan met onzen stadsbeiaardier Ferd. Tim
mermans. Zooals gezegd, zal binnenkort het
carillon zijn stem weer doen hooren en het
geluid zal dan niet worden tegengehouden,
zooals voorheen door schotten en andere on
gerechtigheden, die in den toren bij herstel
lingen van een eeuw en langer geleden wa
ren aangebracht en die thans gelukkig zijn
verdwenen.
Nu het eerste deel van de restauratie en
ongetwijfeld het voornaamste deel, achter
den rug is, zal met het midden gedeelte van
den toren een begin worden gemaakt, doch
dit zal Voorloopig alleen bestaan in het aan
brengen van de steigers, die rond den kop
van den toren hebben gestaan. Immers, zijn
wij wel ingelicht, dan moeten er eerst nog
onderhandelingen worden gevoerd over de
eventueele verdere restauratie, want daar
voor behoeft men natuurlijk weer de noodige
gelden, waarbij begrijpelijk is gedacht aan
een subsidie van Monumentenzorg, want dal
het werkfonds weer over de brug zal komen
is heeiemaal nog niet zeker.
Intusschen behoeft het voorbereidende
werk niet te worden stilgelegd, want men
kan reeds heel wat teekenen en experimen
teeren om na te gaan wat er aan het midden
gedeelte van den toren voor restauratiewerk
moet worden gedaan en hoe het moet worden
uitgevoerd.
ROTTERDAM, 15 Juli. Geëxamineerd 13 can-
didaten. Geslaagd de dames: J. Bosman Jansen
en H. C. van Buuren, beiden te Dordrecht; A.
J. M. Buurman te Rotterdam, G. L. Dekker te
Sptjkenisse; J. C. de Graaff te 's Gravenhage; N.
van Harten te Ter Aar, W. K. van 't Hoog te
Niemvpoort, A. Konst te Aerdenhout, J. M. A.
Langenbach te Zwijndrecht. J. J. van der Net
te Rotterdam. M. E. Soeters' en H. Verkoren bei
den te Leiden.
ROTTERDAM, 15 Juli. Geslaagd voor het
getuigschrift B S. aan de Zeevaartschool: E. A-
van den Akker, M. van den Akker; W. Boer-
dam; J. J. Demand, C- Groeneveld, J. Kalis-
vaart, A. H. Lagaay, J. J. M Meilij B F. van
Oosten, A- Schlahmilch, S. Tuinhout, L. Weer-
heim, J. van der Zee.
Voor het getuigschrift A-S. slaagden nog: J.
Soetens, A. Spanjer, W- A. J. P. Valkenier, E.
van der Werf.
Afgewezen een candidaat.
Te Dordrecht behaalde het diploma als
werktuigbouwkundige de heer H. W. Ver-
brugge, Rotterdam, het diploma als electro-
technicus de heeren L. F. Blok, A. C. Breuk
hoven te Rotterdam, de heer A. A. Troost te
Oud Beijerland, het diploma als chemisch
technicus, de heeren F. A. v. Beckum, A.
P, C. Brezet, C. M. A. de Bruyn te Rot
terdam.
Eindexamen M. Techn. School dagopleiding.
Opleiding bouwkunde. Geslaagd: S. van Duin,
J. A. Fluks, J. C. van Geel, J. G. van Heek,
M. E. Hertz, H. W. M. Hupkee, W. Manheim,
L. Punt, A. L. F. Roovers en J. M. Stokla. 3
candidaten werden afgewezen; 1 candidaat heeft
zich teruggetrokken.
Opleiding weg- en waterbouwkunde. Geslaagd:
P. J. Bouman, Th. Z. Buursma, E. J. Ebbeler,
F. C van Erp, G. Graafland, A. J. Louwers, J.
L Louwers, A. J. Nieuwenhuizen, S. Scham-
hart, A. G. Schoonklnd en P. Tacltenberg. 2 wer
den afgewezen.
Opleiding werktuigkunde. Geslaagd: H. G.
Brandt, N. Brandt, J. J. B. Brauneck, G. M.
van der Heyden, M. Klinge, D. J. Noomen, J.
van Rassel M. de Ruiten L. Slieker, J. Smit, I.
T. Snoek, F. Visser, G. Visser en A. Willems. 7
candidaten werden afgewezen. 1 candidaat heeft
zich teruggetrokken.
Opleiding electrotechniekGeslaagdJ. L. van
Bokkem, R. D. Buytendyk, D. Dlrltse, P. J.
Gravesteyn, E. Olsen, F. van Randwijk, J. H.
Ridder, C. Schriel, L. van Veen, H. M. Visch. 1
candidaat werd afgewezen.
Opleiding bouwkunde: Geslaagd: M. Bastiaans,
G. Berrevoets, P. Bothof J. Droppert J. Th.
Heynsbroek, M. Kozijn, M. Meyer, D. H. Over-
gaauw, W. Punt, D. J. Schenk, A. Scherpenisse,
F. B. Schotel, F. H. Steeneken, A. Uyterlinden,
A. Vermaat, B. van Woerkum en L. A. 't Hart.
2 candidaten werden afgewezen. 1 candidaat heeft
zich teruggetrokken.
Voorts slaagden voor bouwkunde de volgende
candidaten, die reeds in het bezit waren van een
diploma weg- en waterbouwkunde: H. Kooiman
en G. Verrjjp.
Opleiding weg- en waterbouwkunde: Geslaagd
J. de Hoog en H. J Marcus. Voorts slaagden voor
weg- en waterbouwkunde de volgende candida
ten, die reeds in het bezit waren van een diploma
bouwkunde: Th. Hamers, W. Stolk, C. Verbiest,
P. Verbiest en G. Waalwük.
Opleiding werktuigkunde: Geslaagd H. A. Berg.
mans, A. den Boer, C. den Buurman, G. J. Din-
kelaar, H. C. Duyts, J. H. Ham, J. de Jong,
A. J. Kerklaan, C. D. van Os, J. Paauwe, H.
Padmos, R. E. Peter. C. Spronk, M. Stolk en
J. Wuister. 4 candidaten werden afgewezen.
Opleiding electrotechniek. Geslaagd G. H. Eijk-
man, D. H. Kalis, A. de Keizer, J. Kruis, L.
C. Stemvers en A. Tolenaar. 2 candidaten wer
den afgewezen. Voorts slaagde voor electrotech
niek de volgende candidaat, die reeds in net
bezit was van het diploma werktuigbouwkunde
A. Wouters.
Opleiding scheepsbouwkunde: geslaagd G. van
Beek. 1 candidaat werd afgewezen.
Voorts slaagde voor scheepsbouwkunde de heer
P. J. H. de Knecht, die reeds in het bezit was
yan het diploma werktuigbouwkunde.
IX.
Het tverk moet voort. De
natuur en wij. Siovx en
Comanchen. „Maar wat doen
jullie nu eigenlijk De
ton. Als er de papieren maar
niet waren. Orders voor
meervoudig gebruik. Het
vullen van stroozakken.
De spade schuift diep in de vette, zuigen
de klei en met een ruk is weer een versche
kluit losgewipt uit den bodem om hoog
opgetild in den kruiwagen te worden ge
smaakt, tot er een puntige kop op staat, waar
de kladderige klonten afrollen. Nu loopt het
ééne rad piepend over de planken, twee
naakte armen loodrecht naar omlaag houden
de handvaten in evenwicht en de voeten
hebben den eigenaardigen onzekeren gang
van een, die een vracht torst en tegelijk
met het heele lichaam een voortduwende
beweging moet maken.
Zoo gaat de kleine optocht de weien door.
Het is zwaar werk, het valt niet mee, maar
den eersten morgen heeft de luitenant zelf
zijn jas uitgegooid en een kruiwagen ge
nomen. En wat hij kon, willen de anderen
niet nalaten; er wordt nu van een „officiers
wagen" gesproken, die extra vol en zwaar
is en waarmee een man hijgend het eind
punt bereikt.
Maar overal waar de afstand te lang en
de moeilijkheden te groot zijn, worden an
dere maatregelen genomen en komen paar
den en motoren de menschelijke krachten te
hulp.
Want het werk moet voort. We staan diep
ingegraven ln het terrein, waar het zand
telkens hinderlijk in de oogen stuift. Elders
op den lagen bodem sjouwen we kleine
duinpartijen aan- We leggen een genoegelijk
heuvelland aan, dat met planken en piket
ten wordt omgeschapen in een grimmige
vestingbuit. We steken zoden, we stapelen
ze en leggen ze uit en geven ze zorgvuldig
water als*moeder de plantjes in haar ven
sterbank. Want die rare, leelijke, ongezonde
dingen van onze wei-gemeende veldverster-
kingskunst moeten worden aangepast aan
den bodem tot ze iets hebben van een be
drieglijke natuurlijkheid.
De finishing touch dient toch ten slotte
van de natuur zelf te komen, die ook deze
gedrochtelijke bouwsels, waarbinnen de
menschen zich voor de menschen beveiligen,
zal bedekken met haar kruivend groen, zal
sieren met haar bonte bloemen, tot een vo
gel, aangelokt door dit beschutte plekje,
zijn nest bouwt in een gapend schietgat.
Vóór het zoover is, zal lang de zon hebben
gebrand op dit werk van onze handen, zal
de wind er stuivend overheen zijn getrok
ken met de pluimpjes van versch zaad, zul
len de buien erop neer ranselen om van de
ontkiemende vegetatie den dorst te lesschen.
Voor het oogenblik is dit alles voor ons,
nu trekken de zon en de wind en de regen
over mijn mannen heen. De koppen zijn
vurig als pioenen, de naakte armen, de
bloote schouders, zijn bruin gebrand en als
bij het tillen van de volle schoppen zand
de spieren trillend strak staan onder de
bronzen huid, is de neiging groot er met de
platte hand bovenop te kletsen en te zeggen:
„goed zoo, kerel, geef ze maar van katoen".
Wat eenmaal een eerzame compagnie in
fanterie geweest is, werd tot een stam van
wasch-echte Roodhuiden. Zij hebben de ve
derbossen afgelegd een de strijdbijlen ver
ruild voor het pioniersgereedschap, 's Mor
gens verlaten zij bij het krieken van den
dag de wigwams en trekken de prairie in,
die zij alleen een dag verlaten om de drei
gende pistolen uit hun gordel en hun ver
maarde berendooders te beproeven op het
schietterrein van den stam.
's Avonds zitten de koperkleurige Sioux
en Comanchen rustig bijeen, moe van den
langen dag in weer en wind. Zij rooken
zwijgend hun calumetten, luisteren naar de
berichten uit de wereld der Bleekgezichten,
halen verachtelijk hun mahonie-roode neu
zen op en zeggen: „Ugh!"
„Maar nu moet u mij toch eens vertellen:
wat doen jullie eigenlijk zoo'n heelen lan
gen dag?"
De lieve gastvrouw houdt mij een
schaaltje voor met kleverige petits-fours ep
maakt van de gelegenheid gebruik om te
pogen alles te weten te komen wat niet door
de militaire geheimhouding is geblokkeerd.
Ik ben met vier-en-twintlg uur verlof, ver
van bosch en hei en polderland, ver van
mijn ploeterende manskerels en hun moei
zaam oprijzende bastions- Ik zit op een raar
gedraaid stoeltje naar den smaak van een
of anderen Lodewijk, ik drink thee uit een
heel dun kopje van porcelein, dat mij het
gevoel geeft ieder oogenblik tusschen mijn
vingers te zullen breken en ik moet het
kleine confituren-taartje op een nog kleiner
schoteltje zien te prakkizeeren, alvorens het
op te eten, terwijl ik er wel drie zou kun
nen wegwerken in één enkelen hap.
En aldus voortworstelende met de folter-
werktuigen van de beschaving zeg ik:
Lieve mevrouw, moeilijk had u een
pijnlijker vraag kunnen stellen. Ja, wat doen
wij eigenlijk? We weten het zelf niet.
Toch moet u niet dénken, dat wij niets aan
het hoofd hebben. Wij hebben een taak ge
kregen van geweld. Zooals u weet, moeten
wij een ton opmaken per dag en ik verzeker
het u, dat is geen kleinigheid. Wij liggen uren
op onze stroozakken te tobben, hoe we daar
doorheen zullen komen. Dan moeten we ge
regeld gaan kijken naar de veldversterkin-
gen. U moet n.l. weten: die maken de kabou
ters voor ons. Maar zij hebben geen begrip
van (joor-werken. Als de morgenmist in hun
baarden klimt, gaan zij er tusschenuit. Wij
moeten ons geregeld op de hoogte stellen van
hun vorderingen. Het is zeer vermoeiend.
En onze eigen legering vraagt ook stelsel
matige aandacht. Een begrijpende burgerij
stelde hangmatten beschikbaar voor onZe
siesta. Maar waar moeten ze hangen Over
al waar wij kijken hangt al iemand. En dan
is er de ontwikkeling en ontspanning, die
ook onzen heelen persoon opeischen, Ten
slotte zouden wij er ons wel doorheen slaan,
als de avonden vrij waren en zonder zorgen.
Maar het gebeurt, dat we 's avonds nog tot
een verpletterende bevinding komen. Soms
hebben we om over elven pas 97.000 gulden
opgemaakt en dan is het een bovenmensche-
lijke taak om toch nog de ton voor dien dag
vol te maken.
U vraagt wat wij doen, lieve mevrouw,
maar u zult nu wel inzien, dat er heel wat
komt kijken bij de grens-bataljons.
Nadat Erich Maria Remarque de kille ver
schrikking van het Westfront beschreven
heeft als één trage tragedie van bloed en
lijden, dan verzucht hij enkel nog: het zou
allemaal nog wel gaan, als er de ratten niet
waren.
Het is soms een kleinigheid, een onder
geschikt euvel, dat de druppel is in het boor
devolle vat. Nu heb ik vergelijkingen met
den oorlog en den oorlogssoldaat altijd ver
meden, want zij stuiten mij tegen de borst.
Daarmee komen wij in een andere orde van
zaken, waarover wij het beste maar eerbie
dig zwijgen.
Maar toch moet ik wei eens aan Remarque
denken, als ik naar de papieren zie. Het zou
allemaal wel gaan als er de papieren niet
waren. Met twee dikke mappen zijn wij te
velde gegaan en sindsdien kwamen er da
gelijks bij. We hebben nieuwe mappen ge
kocht, die al weer lang bol staan en uitpui
len onder den grqeienden inhoud. En steeds
komen er meer bevelen, aanschrijvingen,
dienstbrieven, legerorders en hoe die dui-
velsche vindingen verder mogen heeten.
Het wanhopige is, dat toch op deze wijzs
geen afdoende regelingen kunnen worden
getroffen. Algemeen is de klacht over het
gebrek aan orders, zoodat zelfs de meest
essentieele verrichtingen zonder bruikbare
aanwijzingen van hoogerhand moeten ge
schieden.
Wat wij hier nu neerschrijven is uiteraard
meer voor collega's-troepen-officieren be
stemd, maar de oplossing, die wij gevonden
hebben is zoo eenvoudig en zoo bruikbaar,
da-t men er wellicht in de burger-maatschap
pij ook zijn voordeel mee kan doen, al
stemmen wij toe, dat wij de verhoudingen
daar niet zoo precies meer kennen en es.
voortdurend meer van vervreemd raken.
Onze vinding is n.l. het bevel a doublé
usage, zooals de Franschen het zouden noe
men. Het is frappant op te merken, hoe de
orders voor het eene ook volmaakt van toe
passing zijn op iets geheel anders.
Wij hebben b.v. bij ons bataljon aanwij
zingen gekregen voor het vullen van stroo
zakken. Wie nu oog heeft voor zulke dingen
zal onmiddellijk inzien, dat daarmede tevens
kostbare wenken zijn gegeven voor het eten
van rats.
Op de eerste plaats is bepaald, dat elke
stroozak met een voldoende hoeveelheid stroo
moet worden gevuld. Dit slaat al dadelijk
rechtstreeks op den hoofdmaaltijd van den
man. Er moet op worden toegezien, dat de
hoeveelheden voldoende zijn, wil men niet
achteraf in de grootste moeilijkheden raken.
Voorts moet erom worden gedacht, dat het
stroo goed tot in alle hoeken wordt gestopt,
wat natuurlijk ook voor den inwendigen
mensch van belang is. Er dient ook op te
worden gelet, dat de halmen in de lengte
richting komen te liggen. Dit is nu wel niet
van zooveel beteekenis voor het eten van
ratg, maar het is toch weer een nuttige aan
wijzing voor andere voedingsmiddelen als
daar zijn gerookte palingen en sliertasperges.
„Een welgevulde stroozak", zoo gaat de
bataljonsorder voort, „staat over de geheele
oppervlakte onder spanning". Is het niet of
de commandant, die deze wenken opstelde,
daarbij tevens den soldaat voor oogen had op
het oogenblik, dat zijn eetblikje onherroepe
lijk is leeggekrabd? Juist deze spanning over
de geheele oppervlakte wordt in den troep
zoo hooglijk gewaardeerd; zij maakt het
uur na den middagmaaltijd tot het schoonste
en zoetste van den dag.
En met een humane, begrijpende wijsheid
eindigt de bataljonscommandant zijn aan
wijzingen met te zeggen: „Het loopen over de
stroozakken is verboden". Zoo heeft hij wer
kelijk om alles gedacht. Zoo zorgde hij met
vooruitzienden blik, dat het proces van de
spijsvertering ongestoord kan plaatshebben
en niet onnoodig wordt geforceerd.
Op deze wijze zullen wij meer en meer
moeten werken. De oplossing van het nij
pend probleem der papieren is gelegen ln
orders voor meervoudig gebruik.
