Het St. W:illibrordusmonument
PECH
VOGEL
Cl
3^
mr
DISTRIBUTIE-KOSTEN
DONDERDAG 19 OCTOBER 1939
DE KOLONISATIE OP BORNEO.
Terreinen van wellicht 200.000
hectare.
itDCDC
Rapport der beoordeelings-
commissie.
grindbedden te ontdekken hct
de LUCHTDIENST op
ingeland.
Passagiers mogen niet uitkijken.
noODELIJKE MISHANDELING
VAN ZIJN KIND.
CONFLICT OP ZWEEDSCHE
HOUTBOOT.
HONGAARSCHE GEZANT
VERTROKKEN.
Deel der bemanning bevreesd voor
oorlogsgevaar.
MOTORONGELUK TE KEPPEL.
RADIO IN OORLOGSTIJD.
Critiek op officieele mededeelingen
van den omroep.
BURGEMEESTER GESCHORST.
VOOR DE GEMEENTEN.
Het rijk zal 85 procent
vergoeden.
3
Autom.1
vuiiius-1
emmer.
-D«mbijtedb^K^
Atitom.
vuilnis
emmer.
Autom.
vuilnis
emmer.
Autom.
vuilnis
emmer.
Autom.
vuilnis
emmer.
Autom. j
vuilnis'
emmer.!
Autom.
vuilnis
emmer.
Aut'
vu
emi.
De gouverneur van Oost-Java de heer
Van der Plas, heeft met dr. Haga een vlie
gend bezoek gebracht aan de kolonisatieter-
remen in het zuiden van Borneo. Ongeveer
anderhalf jaar geleden vertrokken daarheen
de eerste honderd Javaansche gezinnen, ver
der ook Madoereezen, de eersten voor de be
werking van natten grond, de laatsten voor
de drogere terreinen.
De heer Van der Plas vertelde aan het
„S. Hbld.", dat de Javaansche kolonisten eer.
Zeer goeden oogst hadden binnengehaald.
Welke voor deze kolonisatie het beste doet
Verwachten. Het gaat hier om moegronden,
Welker productie tot nu toe uitstekend is
gebleken. Vanzelfsprekend moet door kana
len de watertoevoer geregeld worden, ter
wijl de daarbij opgeworpen dijkjes' zeer ge
schikt voor vruchtencultuur zijn.
Ook dit jaar zijn er weer een honderd ge
zinnen uit Java naar Borneo verhuisd en nu
TTfprranpassingsproe* geslaagd blijkt, mag
verwaehten, dat zich rond de gevorm-
ernen groote groepen kolonisten komen
ves ïgen. aar het hier-om terreinen van
H A' gaat, is er in de toe
komst plaats voor 100.000 gezinnen, die er
naar ma e in Cultuur komen.
nieuwe levensmogelijkheden zullen vinden.
De gouverneur meende, dat naar mate de
terreinen meer bekend werden, de animo
orn zich daar te vestigen, zal stijgen
Wat de Madoereesche kolonisatie betreft
^net opgemerkt worden, dat de droge ter
zinen niet zoo vruchtbaar zijn en ook g2_
ringer in oppervlakte. Of deze poging succes
zal hebben, moet nog worden afgewacht.
Een andere belangrijke opzet vormt het
wegenplan aan de Oostkust en in het bin-
wonrdtnu'itgWerrVoor in totaal tien millioen
rin, eind fo^ken- Men is met de u.tvne-
Uopr. 1939, Walt Disney Productions
World Rights Reserved
r- —3
Autom.
vuilnis
emmer.
De beoordeelingscommissie voor 't Sint
Willibrordusmonument, bestaande
uit de heeren prof. W. Nolet, voor
zitter; Jan Eloy Brom, Jean Colette, C. N. J.
Meysing, W. C. Schuylenburg, leden en Alph.
Siebers .secretaris, heeft aan het bestuur van
den Algemeenen Nederlandschen Katholie
kendag rapport over haar werkzaamheden
uitgebracht, waaraan wij het volgende ont-
leenen
De commissie constateert met voldoening
dat de ingezonden ontwerpen getuigen van
ernstige studie en inspanning. Zij acht het
verkregen resultaat bevredigend en alle in
zenders gerechtigd tot de in uitzicht gestelde
tig aan gewerkt!*»!L'f" en er.«CTirh "ëên I ooning' Zij gevoelt zich gedrongen haar
voorstelling te makt.n v!l "J U^ii!i-heden !Vaarde,erinS uit te spreken voor den om-
die moeten worden moeilijk" - I vannmu^ 1ui
ring eind 1937 begon:
nen en er wordt krach-
leg in deze barre watlU""611 wegaa"~
Gelukkig heeft men ze leemgron
voordeel gehad.
^erk ten goede komen, o' w?lke aan
zijn de gronden Haar niet r f al"Pr
het algemeen
5°ed, zoodat voor
gen-
massale emigratie geen kansel ï°°dat 1
Wnardig 13 echter< dat Zich th:) Merk
bepaalde Punten langs de nie^ reeds op
Waar zich wat betere gronden Wefn'
Se groepen menschen^estigenbevinden,
Zooals we hebben gemeld, is sinds Zondag
de K.L.M.-lijn op Londen (Shoreham) her
steld. En dit ondanks het feit, dat de machi
nes over of langs Engelsche verdedigings
werken moeten vliegen. Het gevaar van
spionnage, dat in dit feit zeer zeker zou kun
nen liggen, heeft men namelijk weten te
voorkomen. De Engelsche overheid heeft als
een der voorwaarden, waaronder de dienst
zou mogen worden hervat, den eisch gesteld,
dat de ruiten van de cabines der vliegtuigen
zoodanig zouden worden afgesloten, dat uit
zicht voor de passagiers onmogelijk werd.
Dit is geschied en wel door een laagje
aluminiumverf op de ruiten te spuiten,
waardoor de passagiers den indruk krijgen,
achter matglas te zitten. Licht laten de
ruiten nu nog wel voldoende door, doch het
zicht is nihil.
Het hoog militair gerechtshof heeft uit
spraak gedaan in de zaak van den gedeti
neerden dienstplichtig-soldaat, J. G. W„ die
door den krijgsraad te 's-Hertogenbosch' we
gens doodslag was veroordeeld tot zes jaar
gevangenisstraf, met aftrek van de ,-oorloo-
pige hechtenis, ontslag uit den militairen
dienst met ontzetting van de bevoegdheid om
bij de gewapende macht te dienenj en bev^l
dat beklaagde ter beschikking van'de regee
ring zal worden gesteld.
Het hof vernietigde dit vonnis, verklaarde
beklaagde schuldig aan „mishandeling, den
dood tengevolge hebbende, begaan tegen zijn
kind" en veroordeelde hem tot vijf jaar ge
vangenisstraf, met aftrek der voorloopige
hechtenis en ontslag uit den militairen dien°st
met ontzetting van de bevoegdheid om bij de
gewapende macht te dienen.
vangrijiten arbeid, welke hier met kennelijke
toewijding js verricht. Dit geldt in het bij
zonder voor de geleverde modellen; het bij-
be oorende teekenwerk is meermalen zwak
gebleven.
Bij samenstelling vaa het programma voor
de opdracht had de commissie zich afge
vraagd, of de voor het monument beschik
bare Plaats zich zou leenen voor het doel.
Zij acht de situatie niet zeer gunstig, meent
echter, dat een overzicht van de inzendingen
doet blijken dat de moeilijkheden der ligging
niet onoverkomelijk zijn.
Bij de beoordeeling der ontwerpen heeft
de commissie allereerst nagegaan, of zij vol-
deden aan de ideëele eischen, welke de op
gave stelde. Hierbij kwam aanstonds de wij
ze van uitbeelding van de hoofdfiguur in het
geding. Vervolgens werden zij getoetst op
hun aesthetische waarde in
engeren zin.
Sommige ontwerpen, die in een of meer
t<fnichten bevrediging konden schenken,
tot ariderszins blijkbaar tekort. Dit leidde
ger.e,etl eerste schifting. Na de aldus verkre-
;nzencjiPerkinS van de keuze tot een vijftal
zoek totgen' *efdde een hernieuwd onder
tot drie. ^Trkleining van het genoemd aantal
voering inG Volg°rde waarin deze voor uit-
volgens het T^erkinë konden komen was
1 Utrecht- Zeel der commissie als volgt
„Domstad". 06 Apostolische Man Godsfs.
Na rijp beraad
Kwam de commissie tot de
overtuiging, dat het j
TTf °ntwerp, dat onder het
motto „Utrecht" Wa,
u-, J ^gezonden,
meest geschikte diende te
zen. Deze ontwerper heeft
ZlJn volledige aan
dacht gegeven aan de hoofde:
aflguur met be
trekkelijke verwaarloozing Van het rfe
De toelichting poneert zelfs de
celling, dat
dit monument geen verdere toevoeging be
hoeft van reliefs of anderszins, waarin d~
arbeid of het leven van den apostel nader
wordt uitgebeeld. De commissie kan deze
gedachten niet onderschrijven. Zij heeft
groote waardeering voor de overtuigende
wijze, waarop Sint Willibrordus is voorge
steld als monnik, vurige en harde strijder,
die te paard door het land trekt, op zijn hand
dragend het symbool van de zending, die hij
volbrengt.
Een commissielid acht deze voorstelling te
illustratief. De meerderheid is echter van
meening, dat de essentie van hetgeen moet
worden uitgebeeld reeds in deze figuur is
vervat. De voorstelling wijkt stellig af van
als het
worden aangewe-
de gebruikelijke weergave. Dat een duide
lijke aanwijzing der bisschoppelijke waardig
heid ontbreekt, achten ook de andere leden
een gemis, maar zij meenen dat deze vol
doende tot uitdrukking kan komen in toe
lichtende voorstellingen aan den voet van
het ruiterbeeld. Zij nemén nog in aanmer-
king, dat een ruiterbeeld reeds als regel de
voorstelling geeft van een hooggeplaatst per
soon, en dat de ontwerper hier tegelijk alle
wereldsche praal heeft vermeden. Deze voor
stelling is, meenen zij, van een hoog geeste
lijk gehalte en ademt geheel de sfeer van
den Christus-pionier. De commissie acht
haar volkomen begrijpelijk, zoowel voor den
katholieken als voor den niet-katholieken be
schouwer.
Ofschoon dit monument geheel andere ar
chitectonische accessoires heeft dan de 350
m. hooge sokkel (de figurale voorstelling is
van ongeveer gelijke hoogte) meent de com
missie, dat het juist is geproportioneerd en
geplaatst in zijn omgeving. Wellicht zal het
nog kunnen winnen bij een verplaatsing van
enkele meters in zuidelijke richting-
De gedachte door boomplanting een rusti
ger achtergrond voor het monument te vor
men, acht de commissie gelukkig, ook het
denkbeeld, de hoogte dier beplanting te be
perken. Dit laatste beteekent tevens een te
gemoetkoming aan het uitzicht van het ge
sticht St. Joan de Deo.
Nadat de commissie haar oordeel had vast
gesteld, ging zij over tot het openen van de
bij de inzending behoorende naambrieven.
Een 6-tal ontwerpers bleek zich de mede
werking te hebben verschaft van een archi
tect en diens naam als mede-auteur in den
naambrief te hebben vermeld. Deze ontwer
pers. zijn:
Van inzending 1 onder motto: „De Aposto
lische Man Gods". P. Biesiot; den Haag, arch,
medewerker: van der Bogt; den Haag.
Van inzending 2" onder motto: „Potens in
terra erit semen ejus": Cophus Stouthamer,
Amsterdam, arch, medewerker Lou Peters,
Amsterdam.
Van inzending 3 onder motto: „Sticht":
Albert Termote, Voorburg, arch, medewer
ker C. van Moorsel, Voorburg.
Van inzending 4 onder motto: „Utrecht":
Albert Termote, Voorburg, arch, medewer
ker: C- van Moorsel, Voorburg.
Van inzending 5 onder motto: „Domstad":
Herman van Kommen, Den Haag, arch, me
dewerker Ant. v- Ruth, den Haag.
Van inzending 6 onder motto: „E.F.G."
Steph. Uiterwaal, Utrecht.
Van inzending 7 onder motto: „12 eeuwen":
Albert Meertens, Nijmegen.
Van inzending 8 onder motto: „K. M.":
M. Pietersen, den Haag.
Van inzending 9 onder motto: „Caritate
Impulsus Apostolica", Wim Harsing, Drie
bergen, arch, medewerker Ir. G. Bolsius
Vught.
Van inzending 10 onder motto: „St. Wil
bert", Joh. Uiterwaal, Utrecht, arch, mede
werker Jan van Dillen, Den Bosch.
Van inzending 11 onder motto: „In Gloria
Willibrordi", Joh. Uiterwaal, Utrecht; arch
medewerker Jan van Dillen, den Bosch.
Van inzending 12 onder motto: „Kerste.
ning": Jos Henke, den Haag.
Van inzending 13 onder motto: „Vero": W
Sprenkels, Roermond.
De commissie acht zich gelukkig onder de
ontvangen inzendingen ontwerpen te hebben
aangetroffen, welke zij voor uitvoering kan
aanbevelen. Deze ontwerpen wettigen inder
daad de verwachting, te kunnen uitgroeien
tot een monument den grooten Apostel der
Nederlanden waardig.
Met den sneltrein naar Parijs, die om 1.22
uur van het station Hollandsche Spoor ver
trok heeft de scheidende Hongaarsche gezant,
de heer A. de Magyary, Woensdagmiddag
Den Haag verlaten.
Eenige vrienden deden den vertrekkenden
diplomaat uitgeleide. Tot hen behoorden
jl.r. mr. G. C. J. van Reenen, chef van het
kabinet van den minister van Buitenlandsche
Zaken en E. A. J. M. baron van Voorst tot
Voorst, voorzitter van de afdeeling den Haag
van de vereeniging „NederlandHongarije".
Naar wij vernemen is Den Haag de laatste
standplaats van den heer De Magyary ge
weest en is hij uit den diplomatieken dienst
getreden.
Men meldt ons uit Amsterdam:
Aan boord van het in de houthaven liggen
de Zweedsche schip „Nordia", dat daar met
een lading hout is aangekomen, zijn moeilijk
heden ontstaan. Een deel van de bemanning
15 koppen sterk, voor het o vergrootte deel
Noren, weigerde de terugreis mede te ma
ken, uit vrees, dat het schip onderweg op
een mijn zou stooten of zou worden getor
pedeerd. Tengevolge hiervan onstond een
woordenwisseling, gevolgd door een vecht
partij, met de rest van de bemanning, welke
daarmede eindigde, dat de goedwillenden de
weigerachtige leden der bemanning van
boord werkten. Een tiental van deze laatsten
begaf zich daarop stadwaarts, bezocht enkele
café's en nadat men zich daar den noodigen
„moed" had ingedronken, werd besloten naar
het Zweedsche consulaat te gaan en daar om
bijstand te vragen.
De mannen schenen in de meening te ver-
keeren, dat deze hun op eerste aanvraag wel
zou worden verstrekt in den vorm van een
wekelijksche toelage, zoolang tot zij weer
zonder eenig gevaar naar hun land zouden
kunnen terugkeeren. Het plan lekte echter
uit en de kapitein van de „Nordia" stelde
onmiddellijk den Zweedschen consul van het
komende bezoek op de hoogte. De consul, die
deze visite niet zeer op prijs stelde, belde het
hoofdbureau van politie op, waar de afdee
ling vreemdelingendienst direct een overval
auto met manschappen naar het consulaat
dirigeerde. Zoo geviel het, dat de matrozen,
zoodra zij bfj het Zweedsche consulaat ar
riveerden, daar een aantal gastheeren vond,
dat hen per directe gelegenheid naar het
hoofdbureau transporteerde, om hun daar
voorloopig logies te verleenen.
Aangezien de kapitein van de „Nordia" ge
weigerd heeft, de mannen weer op zijn schip
terug te nemen, bevreesd als hij is, onderweg
opnieuw moeilijkheden te krijgen, zal de
politie de deserteurs zoo spoedig mogelijk
met een andere scheepsgelegenheid naar hun
land terug zenden.
Twee personen gewond.
Gisteravond heeft te Hoog-Keppel een
ernstig ongeval plaats gehad. Een voerman
van den landbouwer W. reed in de richting
Doesburg en werd achterop gereden door een
motorrijder. Deze heeft schijnbaar wel de
kar gezien, maar niet den voerman, die links
van den wagen liep. Hij haalde daarom te
weinig uit en reed in volle vaart tegen den
voerman op. Het gevolg was, dat beiden in
bewusteloozen toestand zijn opgenomen. De
verwondingen van den voerman zijn niet ern
stig en het bewustzijn is teruggekeerd de
motorrijder echter, de 21-jarige L„ uit Does
burg, was er veel ernstiger aan toe. In zeer
bedenkelijken toestand is hij naar het Dia-
conessenhuis te Arnhem overgebracht.
Het ongeluk is waarschijnlijk te wijten aan
de slechte weersgesteldheid. Het was onder
de boomen op dit weggedeelte nagenoeg don.
ker en vermoedelijk was de bril van den
motorrijder door den regen beslagen.
De inzending van Joh. XJiterwaal, met als
architect-m odetverkcr Jan van Dillen.
Het voor uitvoering aanbevolen ontwerp van Albert Termote, met als architect.
medewerker C. van Moorsel.
HET ENGELSCHE GEZANTSCHAP.
Aan den staf van het Britsche gezantschap
in Den Haag is eskadercommandant Adams
als luchtvaartattaché toegevoegd. In tegen
stelling met zijn voorganger, eskader-com
mandant Davis, die Brussel tot standplaats
had, zal de nieuwe attaché in Den Haag ge
vestigd zijn.
Bij de behandeling van de P.T.T.-begroo-
ting in de afdeelingen der Tweede Kamer is
o.a. de uitzending van mededeelingen van
regeeringswege via den omroep ter sprake
gekomen. Blijkens het voorloopig verslag
achtten sommige leden een sterke beperking
van de uitzending van allerlei uitvoerige
technische mededeelingen, zooals, in het bij
zonder in de eerste dagen na de mobilisatie,
herhaaldelijk van het departement van
Economische Zaken zijn uitgegaan, weri-
schelijk. Ook achtten zij het beter den ge
wonen omroep niet te storen door mededee
lingen over het signaleeren van vliegtuigen,
waarschijnlijk van vreemde nationaliteit,
boven ons land. Kunnen de autoriteiten, die
van de werkelijke of vermeende aanwezig
heid van vreemde vliegtuigen op de hoogte
gesteld moeten worden, niet op zoodanige
wijze worden ingelicht, dat de burgerij daar
door niet zenuwachtig gemaakt wordt, zoo
werd gevraagd. Ook beperking van het aan
tal „S.O.S.-berichten" noemdan deze leden
wensehelijk.
Andere leden achtten uitzending van me
dedeelingen van regeeringswege omtrent
maatregelen, genomen in verband met den
oorlogstoestand een juist en doeltreffend
middel om de belanghebbenden snel op de
hoogte te brengen van hetgeen zij moeten
weten.
Gevraagd werd of de minister bereid is
mede te deelen, hoe ver de commissie 'n
zake de organisatie van den wereldradio-
omroep met haar arbeid gevorderd is.
Naar het „A. N. P." meldt, is de burge
meester van Tubbergen, de heer T. C. L„
voor een periode van drie maanden ge
schorst. hetgeen verband houdt met een
onderzoek, dat van rijkswege wordt inge
steld naar bepaalde gedragingen van den
1 burgemeester.
Ter uitvoering van artikel 10, tweede lid,
van de Distributie wet 1939 is thans een alge-
meene maatregel van bestuur afgekondigd
Inzake de tegemoetkoming van het rijk in
de kosten, die de gemeentebesturen bij de
Uitvoering dier wet moeten maken.
In het „Tegemoetkomingsbesluit distribu-
tiewet 1939" (de naam, dien deze algemeene
maatregel van bestuur draagt) wordt o. m.
het volgende bepaald
Het percentage va: het totaal der kosten,
dat het rÜk aan de gemeentebesturen zal
vergoeden, wordt bepaald op 85.
De beting van het bedrag der tegemoet
koming z'd telkenmale geschieden na afloop
Van een door den minister van Economische
Zaken nader te bepalen tijdvak, welk tijdvak
niet langer gesteld mag worden dan een half
Jaar-
De minister verleent, volgens nader door
hem te stellen regelen, een voorschot aan
de gemeentebesturen op het bedrag der door
hen te ontvangen tegemoetkoming.
De minister is bevoegd van de gemeente
besturen te vorderen dat periodiek zal wor
den ingediend een raming der te verwachten
kosten, een gespecificeerde opgave van de
werkelijk gemaakte kosten en een opgave
van den aard en den duur van de ter zake
van de uitvoering der wet gesloten overeen
komsten, alsmede van de daaruit voort
vloeiende geldelijke verplichtingen.
Omtrent de wijze en de tijdstippen, waarop
de in het eerste lid bedoelde gegevens zullen
moeten worden ingediend, kan de minister
nadere regelen stellen.
De minister is voorts bevoegd door nader
dcor hem aan te wijzen personen of instan
ties inzage te doen nemen van de door de
gemeente gevoerde administratie der kosten.
door
Autom.
vuilnis-!
emmer.:
