NA VIJFTIG JAREN.
De censuur op
m.
Nederlandsche poststukken
Pauselijke zegen „Urbi et
Orbi".
DONDERDAG 7 DECEMBER 1939
o
(Wet van 8 December 1889).
mmm
Lijempf contra Friesche Mij.
van landbouw.
VER. KON. PAPIERFABRIEKEN.
De strijd tusschen coöperatieve en
speculatieve zuivelfabrieken.
Voorloopig voldoende films voor de
Nederlandsche bioscopen.
„BIDDEND NAZARETH".
Een gebedsactie voor de Katholieke
huisgezinnen.
KON. NED. HOOGOVENS.
HET BIOSCOOPBEDRIJF
EN DE OORLOGS
TOESTAND.
AARDBEVING.
HERDENKING FINSCHE
ONAFHANKELIJKHEID.
Bijeenkomst van de Finsch-
Nederlandsche Vereeniging.
MOTORDIEF GEARRESTEERD.
amsterdamsche diamantmarkt.
«U0A.
V
Wie de geschiedenis nagaat, constateert in
den loop der tijden, zoowel hier te lande
als elders, groote diepgaande meeningsver-
schillen, vaak leidend tot heftigen, langdu-
rigen strijd, omtrent de rechten en plichten
van den Staat ten opzichte van het onder
wijs, de opvoeding, de vorming der jeugd.
Het was veelal de Staat, die met mis
kenning der rechten van de Kerk, van het
gezin, het onderwijs der jeugd vrijwel ge
heel aan zich wilde trekken.
Het was de Staat, die principieel zich stel
lende tegenover Kerk en gezin, met aanwen
ding van de Staatsmacht, niet slechts be
paalde, dat het kind onderwezen zou wor
den, maar ook voorschreef, op welken
grondslag, volgens welke beginselen dat
onderwijs gegeven worden zou.
De Staat zou zijn d e opvoeder, d e
onderwijzer der jeugd.
Z ij n school zou als de eenige aan gansch
de natie worden opgedrongen.
De richting en de geest van het op die
school te geven onderwijs zouden door den
Staat worden bepaald. j
Zoo was het elders, zoo was het ook hier
te lande, nog niet zoo heel lang geleden.
Niet weinigen staan Verbaasd, wanneef|
men hun meedeelt, dat zóó de toestand hieri
te lande was.... slechts honderd jaren te-i
rug- 1
Toch is het waar.
Begrijpelijk, dat allen, die aan hun kinde
ren een godsdienstige opvoeding wenschten
te geven, zich daartegen verzetten; begrij
pelijk, dat ook de katholieken, beseffend,
dat aan het katholieke kind slechts dan een
ware katholieke opvoeding en vorming zou
kunnen worden gegeven, indien kerk, gezin
en school samenwerken, bezield met denzelf
den geest, geleid door dezelfde beginselen,
alle krachten inspanden om aan de onrecht
matige overheersching van den Staat te ont
komen.
Lang, zeer lang zou het duren, voordat
de vrijheid verkregen werd.
Geleidelijk zou ze moeten worden bevoch
ten, stap voor stap.
Honderd jaren terug was de oprichting
eener bijzondere school, ook al wilde men
ze uit eigen middelen bekostigen, verboden,
tenzij met vergunning der Overheid, een ver
gunning, die slechts zeer zelden gegeven
werd.
De Grondwet van 1848 bracht verbetering,
gracht vrijheid van onderwijs, althans for
meel.
Bij wet van 1857, ter uitvoering van de
Grondwet, werd de vrijheid in zooverre ge
geven, dat voortaan geen vergunning van de
Overheid meer noodig zou zijn om een bij
zondere school op te richten.
Subsidie echter zou de Overheid slechts
mogen geven aan bijzondere neutrale,
niet aan bijzondere confessio
neel e scholen.
Vrijheid was er derhalve op eigen kosten
een bijzondere confessioneele school op te
richten.
Dat deze vrijheid een vrijheid thans nog
geldend op het terrein van het hooger
onderwijs vooral naast de goed uitgeruste
uit de openbare kas betaalde overheidsschool
in tal van gevallen zou blijken schijnvrij
heid te zijn, is duidelijk.
Toch zouden alle middelen moeten worden
aangewend teneinde die vrijheid te benutten.
Waar en zoover mogelijk. Begrijpelijk dan
ook, dat in 1868 de Nederlandsche bisschop
pen uitvaardigden het bekend amendement
over het onderwijs, een stuk, waarvan lezing
en overweging ook heden nog ten zeerste zij
aanbevolen, het Mandement, dat de katho
lieken niet weinig aanvuurde van de beko
men vrijheid, al zouden de offers zwaar, zeer
zwaar zijn, gebruik te maken.
De geschonken vrijheid toch reeds zoo
moeilijk te benutten, werd althans prak
tisch voor een deel weder teniet gedaan
door de wet-Kappeyne van 1878, die door
het stellen van zwaardere voorschriften voor
de bijzondere school eenerzijds, door het nog
beter uitrusten der openbare school ander
zijds, de oprichting van bijzondere confes
sioneele scholen in den regel vrijwel onmoge
lijk maakte.
Dit alles prikkelde tot steeds meer acti
viteit zoowel katholieken als orthodox
protestanten, en-het resultaat bleef
niet uit.
Na de Grondwetsherziening van 1887 kon
in 1888 optreden het eerste Christelijke Ka
binet, het Kabinet-Mackay, waarvan ver
wacht mocht worden, dat het zou brengen,
althan3 in beginsel, beëindiging van den
schoolstrijd.
Toch hadden het zij met nadruk ver
meld de katholieken tot dan niet stil
gezeten.
Dank zij de krachtige aansporing der Bis
schoppen en dank zij het brengen van zware
geldelijke offers door de katholieken
dank zij de nimmer genoeg te waardeeren
toewijding en plichtsbetrachting der katho
lieke onderwijzers, bereid om voor laag
salaris, met beperkte leermiddelen, in vaak
al te sober ingerichte lokalen onderwijs te
geven dank zij de zegenrijke, door ons
katholieke volk terecht op zoo hoogen prijs
gestelde medewerking onzer religieuzen
hadden de katholieken van Nederland in
1888 dit resultaat bereikt, dat in 496 scholen
katholiek onderwijs werd gegeven aan 86408
kinderen.
Het kabinet-Mackay zette zich aanstonds
aan het werk om een herziening der Lager-
Onderwijswet voor te bereiden, waarin ver
schillende nieuwe bepalingen zouden wor
den opgenomen, o.a. die der verplichte
schoolgeldheffing waardoor de concurrentie
voorwaarden tusschen Openbaar en Bijzon
der Lager Onderwijs zouden verbeterd
worden.
De allervoornaamste echter zou die wezen
waarin de voorwaarden zouden worden op
genomen, waaronder de Bijzondere School
door het Rijk zou worden gesubsidieerd, een
artikel derhalve, inhoudend de p r i n c i-
pieele erkenning dat ook de voor
standers van confessioneel, van godsdienstig
onderwijs voor hun scholen aanspraak zou
den kunnen doen gelden op bijdragen uit de
Overheidskas.
Na een schoolstrijd van tientallen jaren
werd eindelijk dit verblijdend resultaat be
reikt, nu 50 'jaren geleden, bij de W et van
8 December 1889 Stbl. 145.
Natuurlijk was in den aanvang het bedrag
der subsidie, hoewel heusch niet zonder be-
teekenis, toch bescheiden. Nog 31 jaar zou
het duren, alvorens de wet-Kappeijne na
tal van wijzigingen definitief door de wet-
De Visser zou worden vervangen; nog een
strijd van 31 jaren zou noodig zijn teneinde
te bekomen de financieele gelijkstelling een
strijd door dr. Cassianus Hentzen meesterlijk
beschreven.
Als uitvloeisel van hetgeen we dezer dagen
mededeelden omtrent het toepassen óók door
Duitsche autoriteiten van censuur op post,
welke, van elders komend, op haar weg naar
Nederland Duitschland moet passeeren, ont
vingen we van verschillende zijde van
abonné's poststukken, welke het door ons
geconstateerde feit bevestigden.
Een daarvan is echter een aparte vermel
ding meer dan waard.
Een abonné in Amersfoort ontving van
een zakenrelatie in Roosendaal een brief,
waarop aan de achterzijde van de enveloppe
het bekende strookje was geplakt met het
i'i'if"
WKmmmmmr y
Een door Duitschland geprüft
Nederlandsch poststuk.
woord „Geprüft" en den stempel van het
„Oberkommando' der Wehrmacht".
Een brief, uit de eene Nederlandsche stad
naar de andere gezonden, had dus alvorens
zijn bestemming te bereiken, de Duitsche
censuur moeten passeerenDat was toch wel
het toppunt
Toch is het geval heusch niet zoo erg,
als een belligerent propagandist het op het
eerste gezicht misschien zou willen zien. Het
is namelijk heusch geen normale gang van
zaken, dat zlulk een censuur op binnenland-
sche post wordt toegepast, doch een abnor
maal toeval, doordat de betrokken brief op
een of andere wijze in de post voor Duitsch
land is terecht gekomen.
Hoe dat kon, daarvoor gaf men ons van
deskundige zijde de volgende mogelijkheden
aan.
De hier bedoelde post wordt ófwel in
Rotterdam ófwel in Utrecht gesorteerd in
de automatische sorteermachine. En nu ver
moedt men, dat het Roosendaalsche epistel
hetzij door een verkeerden toetsaanslag van
den bedienenden beambte, hetzij door een
machinefout abusievelijk in een loketje met
voor Duitschland bestemde post is terecht
gekomen en zoodoende aan de overzijde van
de grens is beland.
Toen men hier de bestemming Amersfoort
zag is de brief weer gevoegd bij de post-
bundels voor Nederland en zoodoende vanzelf
bij den censor terecht gekomen en daar met
de andere post gewoon mee gecontroleerd.
Een andere mogelijkheid voor het geval
is ook nog, dat het schrijven, gelijk een
enkelen keer wel eens meer gebeurt, tusschen
een drukwerk is geraakt, dat voor Djitseh-
land bestemd was en zoodoende een verkeer
de route heeft genomen.
Houtaanvoer hervat.
Nadat de houtaanvoer voor de papierfa
briek te Velsen sedert begin November ten
gevolge van den verscherpten toestand tot
stilstand was gedwongen, is gisteren het
Letlandsche stoomschip Sigulda, na een
lange reis met een soortgelijke lading van
Riga voor dit bedrijf aangekomen.
Dc voornaamste stap werd echter ge
zet in 1889.
Het is steeds de eerste stap, die zooveel
moeite kost. Eenmaal principieel het recht
op subsidie erkend, zou de uitvoering gelei
delijk moeten plaats vinden; eenmaal een
bescheiden subsidieering toegekend, zou dat
bedrag geleidelijk moeten stijgen, totdat het
eindpunt zou zijn bereikt, gelijk de uitkomst
dan ook bewezen heeft.
Laat ons daarom morgen God hartelijk
danken voor hetgeen 50 jaren terug, nadat
zoo lang en zoo veel was gebeden en ge
streden, ons geschonken is geworden; laat
ons dankbaar herdenken allen, die als werk
tuig in Gods hand dat resultaat tot verwe
zenlijking mochten brengen, waarbij zonder
iemand te kort te doen, de naam van dr.
Schaepman stellig in bijzondere maté mag
worden genoemd.
A. VAN WIJNBERGEN.
De rechtbank te Leeuwarden heeft een
procedure behandeld inzake een geschil tus
schen de N.V. Lijempf en de Friesche Maat
schappij van Landbouw.
In het Friesche Landbouwblad van 7 Ja
nuari j.l. verscheen van de hand van „een
veehouder" een ingezonden stukje, waarin
werd beweerd, dat aan de eene fabriek van
de Lijempf een hoogere melkuitkeering werd
gegeven, dan aan de andere.
Hiervan uitgaande, wees inzender op de
noodzaak voor de leveranciers aan de specu
latieve fabrieken, om over deze feiten eens
ernstig na te denken en hun schouders te
zetten onder het werk der coöperatie.
In het een week later verschijnend num
mer van het Friesch Landbouwblad ging „een
oud-veehouder" daar tegen in. De redactie
van dit blad teekende er bij aan, dat van de
door inzender bedoelde speculatieve fabrie
ken zeker twee derde geheel afhankelijk
zouden zijn van groote maatschappijen, die,
althans voor een belangrijk deel geleid wor
den door een internationale trust, die geheel
andere belangen nastreeft dan die der Frie
sche veehouderij. De ervaring, aldus de re
dactie, had reeds duidelijk geleerd, wat er
van die zijde te wachten is t. a. v. vergroo
ting van onzen uitvoer, als meeT voordeel
wordt verwacht van een politiek, waarbij
onze uitvoer geofferd wordt aan de mogelijk
heid om elders veilig beschermd door in-
voerbelemmeringen, goede zaken te doen.
De N.V. Lijempf achtte zich door deze pu
blicaties in haar goeden naam en reputatie
aangetast en stelde derhalve tegen De Frie
sche Maatschappij van Landbouw en tegen
den redacteur van haar orgaan, den heer N.
H. Blink, een civiele procedure in, waarbij
werd geëischt, dat de rechter bedoelde pu-
blikaties onjuist en onrechtmatig zou verkla
ren en dat de Fr. Mij. van Landbouw en de
heer Blink zouden worden veroordeeld tot
het betalen van een schadeloostelling van
10.000.
Mr. M. E. Hepkema lichtte namens eische-
res en mr. A. E. Stoop namens gedaagden
mondeling de schriftelijk gewisselde stuk
ken toe.
Heden deed de rechtbank uitspraak.
Zij wees daarbij de vordering van eischeres
af, doch wees niettemin in haar vonnis op
eenige onbehoorlijkheden waarop echter de
vordering niet gebaseerd was.
Eischeres werd in de kosten van het ge
ding veroordeeld.
Bij het uitbreken van den oorlog is de
filmproductie in Engeland en Frankrijk zoo
goed als geheel gestaakt, terwijl de aanvoer
van films uit de Vereenigde Staten de stag
natie ondervindt, waaraan alle overzeesche
aanvoer ten gevolge van de onveiligheid ter
zee ook voor de neutrale scheepvaart, onder
hevig is.
In sommige kringen heeft men zich afge
vraagd, of daardoor de bioscopen in ons land
op den duur geen gebrek aan films zullen
krijgen en of het bioscoopbedrijf niet ernstig
door den oorlogstoestand benadeeld zal wor
den.
Uit een onderhoud met den directeur van
den Nederlandschen Bioscoopbond, den heer
A. de Hoop, is gebleken, dat in de kringen
der ingewijden deze ongerustheid niet be
staat en dat men daar overtuigd is, dat, zelfs
wanneer de oorlog onverhoopt eenige jaren
zou duren, de bioscopen in ons land niet
van films verstoken zullen blijven.
In de eerste plaats beschikken de film
importeurs en -distribuanten in ons land
over een vrij grooten voorraad films, die nog
steeds niet vertoond zijn. In de tweede plaats
wordt in de Vereenigde Staten de filmpro
ductie op denzelfden voet als vóór den oor
log voortgezet, en al ondervindt de aanvoer
misschien af en toe vertraging, er blijven
genoeg wegen open om films te' importeeren.
Want behalve over de neutrale schepen, die
de gevaarlijke zóne moeten passeeren, zijn
er nog de Italiaansche schepen en tegen
woordig ook de Transatlantische Clipper-
vliegdiensten. En tenslotte nemen de Ameri-
Reeds geruimen tijd bestond hier te lande
een gebedsactie tusschen de kloosterlingen
onderling. Door de Bisschoppen werd zij ten
zeerste geprezen en aanbevolen en de rijkste
zegeningen en treffende gebedsverhooringen
waren haar vrucht.
Hieruit is eenigen tijd geleden een andere
actie geboren, die onder den naam „Biddend
Nazareth" met wedeweten van het geheele
Episcopaat is ingezet. Zij wil de katholieke
huisgezinnen vereenigen in een gebedsactie,
waarin allen voor elkaar bidden. Er hebben
zich op het oogenblik al 10.000 gezinnen bij
aangesloten en dit aantal stijgt nog voort
durend. En elke maand bidden deze alle voor
één algemeene intentie (het maandblad der
actie geeft b.v. voor December als zoodanig
aan: de Kath. pers) en daarnaast nog voor
de tientallen andere van henzelf.
In vele huisgezinnen zijn op deze wijze de
gebedsgeest en het christelijk bewustzijn
opnieuw opgebloeid.
De actie vindt haar hoofdzetel bij de
paters Redemptoristen, n.l. het Alg. secre
tariaat der H. Familie, St. Jozefskerk te
's Hertogenbosch.
Doel is: Vereenigd bidden door alle katho
lieke huisgezinnen: 1. voor elkanders geeste
lijke belangen; 2. voor elkanders tijdelijke
belangen.
Te 's Hertogenbosch worden hiertoe a. elke
week een Lof gecelebreerd ter eere van de
H. Familie met gebed voor alle katholieke
huisgezinnen in Nederland; b. op de feesten
van de H. Familie, Maria Boodschap, be-
schermfeest van den H. Jozef en Kerstmis
een H. Mis tot hetzelfde doel.
In de aangesloten huisgezinnen: a. elke
week, zoo mogelijk, ten minste één lid van
ieder gezin, een H. Mis bijwonen en de H.
Communie ontvangen voor alle katholieke
huisgezinnen; b. eiken dag, naar believen
's morgens, 's middags of 's avonds zoo
veel mogelijk gezamenlijk een daartoe
vervaardigd gebed en het schietgebed: Jesus,
Maria, Jozef, helpt
IJzerexport naar Italië.
Met het Italiaansche stoomschip Ugo Bassi,
dat gisteren vanuit de zeehaven van de
hoogovens te IJmuiden in zee ging, werd
een bij dit bedrijf ingenomen lading piek-
ijzer, naar Italië verscheept.
Nabij Waardenburg in de gemeente Deil op den weg Den Bosch-Utrecht raakte
een zware vrachtauto, geladen met appels uit de bocht. De wagen kwam in een
sloot in het overstroomde gebied terecht, waarbij de drie inzittenden om het
leven zijn gekomen.
kaansche films verreweg de grootste plaats
op de Nederlandsche markt in, n.l. 60 pet.
De Fransche invoer is in den laatsten tijd
gestegen tot 15 pet., terwijl de Duitsche in
voer, die vóór 1933 meer dan 50 pet. be
droeg, gedaald is tot eveneens 15 pet.
Bovendien kan verwacht worden, dat men
ook niet geheel van Europeesche films ver
stoken zal blijven. Immers in Frankrijk zijn
verscheidene studio's reeds weer aan het
werk gegaan en in Engeland treft men even
eens voorbereidende maatregelen. In Italië
maakt men van den toestand gebruik om te
trachten 'n plaats op de Europeesche markt
te veroveren en heeft men de productie ge
reorganiseerd en op grooteren voet gebracht.
Tenslotte kan Nederland zelf op bescheiden
wijze in de behoeften van de Nederlandsche
bioscopen bijdragen door jaarlijks eenige
Nederlandsche films te produceeren.
Aangezien men desondanks niet vooruit
kan zien, hoe de toestand zich zal ontwikke
len, wanneer de oorlog zeer lang zou duren,
heeft de Bioscoopbond zich tot al zijn leden
gewend met het advies, geen oude copieën
van uit de circulatie genomen films te ver
nietigen. Dit is niet geschied uit angst voor
een tekort aan films, maar omdat men het
gewenscht acht een reserve van oude films
te kweeken, nu de waarde van het celluloid
■zoozeer gestegen is, dat voor degenen, die
vele oude copieën in hun bezit hebben, het
verkoopen daarvan zeer verleidelijk is.
Wat de stemming van het publiek betreft,
heeft het bioscoopbedrijf niet over een te
kort aan belangstelling te klagen. Slechts
dagen van zeer groote spanning, zooals wij
eenige weken geleden beleefden, oeinvloeden
het bezoek en vinden hun weerslag in en
sterke daling van het aantal bezoekers. In
het algemeen echter ziet men, sedert de oor
log is uitgebroken, niet meer het verschijnsel
dat verleden jaar September kon worden
waargenomen, toen de menschen thuis ble
ven, omdat zij niet wisten wat er zou ge
beuren.
Vrijwel alle bioscooptheaters in ons land
zijn ingeschakeld in het ontspanningswerk
voor militairen van O. en O. Zij geven dik
wijls in de ochtenduren voorstellingen, doch
daarnaast spelen nog een zeer bijzondere rol
de exploitanten van reizende bioscopen. Deze
bezoeken met hun filmwagens de afgelegen
plaatsen, waar geen bioscooptheaters zijn.
In de maand November zijn alleen in deze
plaatsen door reizende bioscopen 350 voor
stellingen gegeven, die door ruim 75.000 mi
litairen zijn bijgewoond.
Morgen zal Z. H. Paus Pius XII zich voor
de eerste maal sedert de Pauskeuze bege
ven naar de kerk van Santa Maria Maggiore
te Rome waar sedert de verovering van
Rome in 1870 nog slechts eenmaal een Paus
de H. Mis opdroeg.
Met grooten luister zal Z. H. daar thans
wederom het H. Offer opdragen en daarna
zal de H. Vader verschijnen op de buiten
loggia der basiliek om er in de benarde da
gen, die wij beleven, den zegen te geven
„Urbi et Orbi".
Deze laatste plechtigheid zal door Radio
Vaticana worden uitgezonden op golflengte
31.06 M. van 11.35 tot 11.50 uur Amsterdam-
schen tijd.
De K. R. O. zal haar niet kunnen relay-
eeren omdat zij morgen belast is met de ver
zorging van het algemeen programma.
Zooals bekend kunnen de luisteraars onder
de gewone voorwaarden, den vollen aflaat
verdienen, welke aan den Pauselijken Zegen
is verbonden.
BATAVIA, 7 December. (Aneta).
Hedenmorgen te 7.46 uur werd een lichte
aardbeving, alsmede een zeebeving waarge
nomen. De richting was overwegend Noord-
Zuid. De duur van de beving was veertien
seconden.
Men meldt ons uit Den Haag:
In het gebouw „Excelsior" heeft de
FinschNederlandsche Vereeniging gister
avond een bijeenkomst gehouden ter herden
king van de Finsche onafhankelijkheid,
welke op 6 December 1917 tot stand kwam.
Er was groote belangstelling voor deze
bijeenkomst, waarop de voorzitter der ver
eeniging, de heer A. J. Th. v. d. Vlugt, een
causerie met lichtbeelden hield over Fin
land en dr. P. H. Ritter Jr. sprak over de
Finsche literatuur.
Men zou, aldus de heer v. d. Vlugt, het
als een bespotting kunnen opvatten, hier
thans, nu Finland door een overmacht wordt
aangevallen, bijeen te komen om de onaf
hankelijkheid van Finland te herdenken.
Maar deze bijeenkomst was reeds vastgesteld,
voordat de gebeurtenissen in het Noorden
begonnen en toen gevraagd werd, of zij moest
doorgaan, is daarop van Finsche zijde na
drukkelijk aangedrongen. Spr. heette dan in
het bijzonder welkom de aanwezige Finnen,
voor wie vooral deze bijeenkomst plaats had
Nederland geeft door dezen avond een
blijk van medeleven met de Finnen en van
sympathie met hun mooie land, zelde spr.
Spr. gaf vervolgens een overzicht van de
ontwikkeling van Finland in de laatste de
cenniën. Hij herinnerde aan den personeelen
band, welke bestond tusschen Finland en
Rusland, toen de Russische czaar ook groot
hertog van Finland was. Het is niet juist,
dat Finland vroeger een deel van Rusland is
geweest.
De Finnen zijn een volk met een eigen ka
rakter, een eigen taal en een eigen cultuur.
Het slaafsche van den Rus is den Fin vreemd;
hij is individualistisch van aard, krachtig
en standvastig van karakter. De Finsche taal
heeft niets met de Russische te maken en
ook in godsdienst verschillen de Finnen van
de Russen. Terwijl de Russen tot den
Grieksch-Katholieken godsdienst gerekend
kunnen worden, zijn de Finnen overwegend
Luthersch.
Spr. herinnerde vervolgens aan de eed
breuk van den czaar in 1899 en aan het
Februari-manifest wan dat jaar, waarbij be
paald werd, dat de Finnen in het Russische
leger moesten dienen. Geen Fin heeft echter
ooit onder dwang in het Russische leger ge
diend. Toen het manifest geen uitwerking
had werden aan den Russischen gouverneur-
generaal over Finland dictatoriale rechten ge
geven. Het Finsche leger werd ontbonden en
op allerlei wijze werd dwang op Finland
uitgeoefend. In die dagen wist Finland niet,
hoe het tegen Rusland zou optreden.
De Finsche partij splitste zich in die der
Jong- en die der Oud-Finnen Paasikivi be
hoorde toen nog tot de Jong-Finnen, die
meenden, dat er wel met Rusland te praten
zou zijn. De Oud-Finnen wilden zich aan
de constitutie houden en wenschten geen
onderhandelingen met Rusland.
Toen in 1904 de Russische dwingeland
Bobrikof viel door een pistoolschot van den
Finschen patriot Schaumann, zag Finland
met angst en vrees de wraak van Rusland
tegemoet. Die wraak bleef echter voorloopig
uit, daar Rusland pas den oorlog tegen Japan
had vèrloren en de Djoema-revolutie was
uitgebroken. Rusland gaf zelfs toe en het
parlement werd gereorganiseerd.
In 1906 werd het algemeen evenredig kies
recht voor mannen en vrouwen ingevoerd.
Rusland vergat echter niet, wat er in Fin
land gebeurd was. Tal van vooraanstaande
Finnen werden naar Siberië verbannen en
de czaar weigerde de door het Finsche par
lement aangenomen wetten te bekrachtigen
In 1910 werd bepaald, dat de Russische
wetten ook voor Finland zouden gelden. Van
1910 af heeft Rusland niets nagelaten om
Finland bij het Russische rijk in te lijven.
Toen in 1914 de wereldoorlog uitbrak
leefde de hoop op bevrijding van den dwang
bij de Finnen op. Vele jonge Finnen gingen
naar Duitschland voor een militaire training
en werden daar opgenomen in het Jager
bataljon.
Toen in 1917 de Russische revolutie uit
brak namen de Finnen hun lot in eigen han
den en op 6 December van dat jaar procla
meerden zij hun onafhankelijkheid.
Intusschen was het land vergiftigd door
het communisme dat de Russische troepen
over de grenzen gebracht hadden. Met dat
communisme sympathiseerden ook vele
uiterst linksche elementen in het land zelf.
Zoo ontstond er een strijd tusschen de witte
en de roode Finnen. De sociaal-democratische
partij schaarde zich in groote meerderheid
aan de zijde der regeering. De rooden werden
verslagen door generaal Mannerheim met
in het Russische leger getrainde Finnen en
met de jonge Finnen, die in het Duitsche
Jagerbataljon hadden gediend. De Finsche
regeering riep bovendien de hulp in van
Duitschland, dat troepen zonder onder v. d.
Goltz, die echter aankwamen, toen de beslis
sing reeds gevallen was. Tegen den wil van
Mannerheim bleven de Duitsche troepen in
Finland, waarom Mannerheim heenging.
Toen Duitschland den oorlog verloren had,
gelastten de geallieerden, dat de Duitsche
troepen uit Finland zouden vertrekken. Man
nerheim keerde terug en werd president.
In 1920 kwam de vrede tusschen Rusland
en Finland tot stand. Finland meende nu te
mogen verwachten, dat de strijd met Rus
land voorgoed geëindigd zou zijn.
Finland heeft ook strijd moeten voeren
op economisch gebied. Finland, dat 11 maal
zoo groot is als Nederland, is zeer dun be
volkt. Het heeft slechts de helft van het aan
tal inwoners van Nederland. Toen het in
1917 zijn onafhankelijkheid uitriep, was zoo
wel economisch als financieel de toestand
van het land zeer moeilijk. Rusland had het
land financieel uitgezogen en was als afzet
gebied voor Finland verloren.
Nieuwe afzetgebieden moesten gezocht
worden. Door zijn kracht zijn individualisme
en zijn sterk saamhoorigheidsgevoel is het
Finsche volk er in geslaagd nieuwe afzet
gebieden te vinden. Een centraal verkoop
kantoor werd gevormd om het economisch
leven van Finland weer op gang te brengen.
Ook het grondprobleem werd opgelost, wat
van groote beteekenis was, omdat Finland
vooral een landbouwstaat was. Door de lex-
Kallio is het aantal landbouwers met eigen
grond van 40 pet. tot 65 pet. gestegen. Ook
de natuurlijke rijkdommen van het land
werden benut zooals het houtbestand en de
nikkel- en kopermijnen, die zich vooral op
export toelegden.
In het binnenland vond een sterke ontwik
keling plaats, Coöperaties werden opgericht
en de koopkracht nam toe. Ook Finland heeft
de economische wereldcrisis gevoeld, maar
werkloosheid heeft het land weinig of niet
gekend.
In 1925 werd de Finsche valuta gestabili
seerd. In 1928 ondervond het land echter
op de wereldmarkt groote concurrentie van
Rusland, maar het wist zijn plaats te behou
den. In 1930 kon Finland weer op 'een actieve
handelsbalans wijzen en geleidelijk werden
de buitenlandsche schulden afgelost. Fin
land was het eenige land, dat zijn oorlogs
schulden aan Amerika regelmatig en op tijd
betaalde.
In 1933 devalueerde Engeland, dat de
grootste afnemer was van Finland. Door de
Finsche kroon te koppelen aan het pond ster
ling konden groote nadeelen voor het la»
voorkomen worden.
Zoo was de stand van zaken m 1939
Finland, dat algemeen werd gerespec1^rct
en een krachtige economische pos't
naoók op cultureel gebied heeft Fi«land zich
sterk ontwikkeld Het onderwijs wcrd be
vorderd, zoodat Finland slechts c( ri gering
aantal analphabeten heeft. Bet universitair
onderwijs is er zeer goed te noemen.
Op het gebied van literatliur> beeldhouw
kunst, architectuur, schilderkunst en muziek
eeniet Finland een uitstekende reputatie.
Tien jaar lang heeft een Finsche musicus,
prof. Schneevoigt, het Residentie-orkest in
het Kurhaus te Shceveningen gedirigeerd.
Thans staat dit land, dat zich in 20 jaar
tijds zoo prachtig ontwikkelde, voor een
groote catastrophe en dreigt het verscheurd
te worden door de klauw van den Russischen
beer, omdat het Rusland „bedreigde".
Het Finsche volk is geen volk, dat zal zeg
gen: er is een einde aan ons bestaan geko
men. Finland zal blijven strijden en het na
tionalisme van de Finnen is zóó sterk, dat
geen tien Ruslanden het nationaal bewustzijn
kunnen breken. Het leger bestaat uit man
nen, die vechten voor hun eigen land, met
hun goed en bloed als inzet.
°P een bevolking van 4 millioen zielen
heeft Zich een burgerwacht gevormd van
200.000 vrouwen voor het verrichten van
burgerlijke diensten. Finland zal zijn positie
blijven behouden of het zal deze in de toe
komst herkrijgen, want het vertrouwt op
God.
Hierna vertoonde spr. een interessante
serie lichtbeelden over Finland.
Na de pauze sprak dr. Ritter over de
Finsche literatuur. Ook hij begon met zijn
verontwaardiging uit te spreken over de
overweldiging van een hoogstaand cultureel
volk, dat niemand iets kwaads heeft ge
daan.
Wij zegenen de sneeuwstormen, die er
heerschen, zooals wij het water hebben ge
zegend, dat eens het beleg van Leiden heeft
gebroken; zei spr. Als ons land lag, waar
Zweden ligt, zouden ook duizenden Neder
landers zich hebben aangemeld voor het Fin
sche legioen.
De arbeiders van Leningrad hebben ge
zegd, dat zij de Finnen zullen behandelen
als honden. Maar wie van den hoogen God
afvalt, zal dat eenmaal voelen.
Wij kunnen niet gelooven, dat Finland ten
onder zal gaan. Ons hart is vervuld van een
onbedwingbare sympathie voor Finland, dat
voor zijn leven strijdt.
Hierna ging. spr. over tot de behandeling
van de Finsche literatuur der laatste 20 jaren.
Hij wees er daarbij op, dat het herkrijgen
der onafhankelijkheid van groot belang is
geweest voor het scheppend werk der Fin
nen. De Finsche poëzie heeft zich in de
laatste 20 jaar ontwikkeld in de richting van
het expressionisme.
Spr. besprak vervolgens het werk van de
Finsche dichters en schrijvers van dezen tijd.
Acrobatiek aan fle dakgoot.
Men meldt ons uit Den Haag:
Een bewoner van de Harderwijkstraat,
die onder de wapenen is, bracht na afloop
van zijn verlof gisteravond zijn motorfiets
bij zijn zwager, die voor de stalling zou zor
gen. De motor werd voor de deur gezet. Om
streeks tien uur hoorde de zwager, dat de
motor werd aangeslagen. Toen hij buiten
kwam, was deze reeds verdwenen. De man
liep tóen in de richting van cle
straat en zag daar, dat de motor was afge
slagen en dat de dief trachtte hem weer op
gang te krijgen. Toen hij den dief naderde,
gooide deze het rijwiel tegen hem aan en
zette het op een loopen. De zwager en nog
eenige personen echter achtervolgden hem,
doch verloren hem in de Loosdrechtsche-
straat uit het oog- Men zocht oppervlakkig
de portieken af, doch vond niets, waarop
men de politie waarschuwde. Motoragenten
vonden in één der portieken een deur open
staan en gingen naar binnen. Het bleek toen,
dat de man uit angst voor zijn achtervolgers
eerst languit op den grond was gaan liggen
in de portiek en later met een sleutel één
der deuren had geopend, waarna hij naar
binnen was gegaan- Met behulp van de be
woners, die reeds te bed lagen en gestommel
hadden gehoord, zochten de agenten het huis
af en ontdekten, dat de vluchteling het dak
was opgegaan- Doch ook daar werd hij niet
aanstonds gevonden, daar hij aan de dakgoot
was gaan hangen. De agenten ontdekten
echter zijn beide handen en trokken hem
naar boven. Hij bleek te zijn een 17-jarige
poeliersknecht uit de Smitstraat, die reeds
in AP"! en October van dit jaar diefstal van
een motorfiets had gepleegd. Hij is op het
hoofdbureau van politie in bewaring gesteld.
Het verloop der markt maakt den laatsten
tijd geen aangenamen indruk. Indien er al
eens een week is zooals de vorige dat
men tenminste nog kam spreken van enkele
vragen, al was dat dan ook van weinig be
teekenis, dan zijn de meeste weken daaren
tegen zóó eentonig, dat het moeilijk is bij het
geven van een overzicht niet in een al te
pessimistischen toon te vervallen. Ook de af-
geloopen week was er aan de markt weer
geen enkel spoor van eenige opgewektheid
te bekennen, hetgeen niet beteekent, dat er
in 't geheel geen zaken werden gedaan, doch
de omvang der affaire was te klein, zoodat
slechts van een sleependen gang van zaken
kan worden gesproken.
De affaire, zoowel te Amsterdam als te
Antwerpen, gaf geen aanleiding tot uitvoe
rige bespreking. Te Amsterdam was de af
faire slechts van zeer bescheiden omvang
en bepaalde de verkoop zich tot enkele arti
kelen, meest in de goedkoope kwaliteiten. In
de goede kwaliteiten was alleen iets te plaat
sen in de sorteeringen van 4 per karaat tot
2 greins.
Te Antwerpen was alleen in achtkant nog
eenige handel van beteekenis. In alle andere
artikelen was de omzet zeer bescheiden en de
verkoop verdeeld over diverse artikelen,
meest in de goedkoope en de burger kwali
teiten.
Over de ruwmarkt valt eveneens weinig te
vermelden, aangezien ook daar de animo
niet groot was.
Naar wij vernemen is van het laatste zicht
in Londen, waarvoor veel aanvragen waren,
tamelijk veel verkocht. Het volgende zicht
zal 18 December zijn.
O
«SF
•uapnoqui poqaB uaa jo
poqroA uaa aip 'uapioq
-sraa^raA uftz puoy
•ZDDAafi
HfqaBoui iooa Buim
-nqosrrJDM ap si puDj
uapooj iaui (uaAoq mou
(und) pioq Bpiaoijejjq u,
J
