Dr. Schaepman: zijn politiek
VREEMDELINGEN IN JAPAN
De Nederlandsche
Bank
PAUSELIJK WOORD
Oproep
tot de overwinnaars
Koninginnedag in de
residentie
Partijformatie en coalitie
Bus naar Capelle
BRITSCH SMALDEEL
in Straat van Malakka
Scheepvaartdiensten van
Amerika op Nederland
Meer electrische treinen
Halfuurdienst
Rotterdam—Den Haag
„Geen N.S.B.-ers vrij"
Is de raad der N.A.C.
De „pijnlijke" bezetting
Het land uitgeput
Volle Vaart Vooruit
„De klok heit- twaalf"
Bankbiljetfencirculatie
weer verminderd
Minister Logemann naar
Australië
Enkele levensmiddelen
duurder
De „Christioan Huygens"
verloren
Universiteitsmis per rodio
uitgezonden
Radio Rome meldt, dat Z.H. de
Paus Woensdag het gezelschap
Amerikaansche congresleden heeft
ontvangen, die thans een bezoek
brengen aan Italië.
De Pauis zeide: „Het is tlhans
niet langer de tijd van veldslagen.
Thans is het de tijd om slag te le
veren tegen den haat. die de vijand
is van de naastenliefde. Thans is
het de tijd om het wantrouwen
te bestrijden jegens de wereldor
ganisatie, die de rechten van de
zwakkere naties moet besehermen.
Thans is het tijd om strijd te le
veren tegen de materialistische
wereldbeschouwing, die God en de
fundamenteele rechtvaardigheid
buiten beschouwing laat. Deze
nauwkeurig afgebakende begin
selen, aldus zeide de Paus, vormen
een oproep tot de zegevierende na
ties, om haar overwinning niet te
misbruiken.
Z.H. de Paus heeft leidende ver
tegenwoordigers van Amerikaan
sche filmjournaalmaatschappijen
ontvangen en er bij hen op aan
gedrongen hun verantwoordelijk
heid bij het vervaardigen van waar
heidsgetrouwe filmjournaals onder
oogen te zien. De Paus zeide:
„Men zegt, dat de camera niet kan
liegen. Neen, maar zij kan selec
tief te werk gaan en op deze ma
nier een instrument worden bij het
scheppen van onjuiste indrukken".
De Paus deed daarom een beroep
op de vertegenwoordigers om het
journaal te verdedigen tegen „wei
nig gewetensvolle lieden, die net
journaal zouden willen gebruiken
om halfwaarheden te verspreiden,
zoodat de toeschouwers bijna nood
zakelijkerwijze tot onjuiste conclu
sies gedreven worden". Vertegen
woordigd waren o.m. Pathé News,
Paramountnews en Fox Movietone
News.
Een zonlooze Koninginnedag is
voor ons bijna ondenkbaar. Na den
miezerigen ochtend klaarde in den
namiddag de lucht dan ook op en
brak prompt het OranjezonneLje
door. Het hoogtepunt van den
feestdag: de optocht met praal
wagens door de stad, werd door
dit mooie weer bijzondere luister
bijgezet. De tijdsomstandigheden
waren er niet naar om veel praal
ten toon te spreiden, maar toch
trok de optocht terecht veel be
langstelling, ondanks de schaars
ten dienste staande middelen.
Verschillende voorstellingen wa
ren geïnspireerd op hetgeen wij in
de achter ons liggende moeilijke
jaren hebben doorleefd.
De feestdag was in de Katho
lieke kerken ingezet met een door
vele geloovigen bijgewoonde H.
Mis om Gods zegen af te smeeken
voor onze geëerbiedigde Larxto-
vrouwe.
Op Koninginnedag is in den
torenmuur van de St. Agneskerk
aan de Beeklaan te 's-Gravenhage
onder groote belangstelling een
eenvoudige gedenksteen ont-nuld.
die de gedachtenis zal levendig
houden aa nhen, die in de oorlogs
jaren hun leven gegeven hebben
voor het vaderland.
De onthulling geschiedde door
oud-minister mr. dr. L. N. Deckers,
die in een treffende rede herdacht
al onze helden te land, ter zee en
in de lucht, de slachtoffers van het
verzet en van de luchtaanvallen, de
onschuldig vermoorde gijzelaars en
doodgemarteld en in de concentra
tiekampen, hen, die aan verraad
ten offer vielen en de strijders in
Indië. Nadat namens het comité
Beekiaan en namens het kerkbe
stuur een krans was neergelegd,
aanvaardde de Zeereerw. heer
pastoor I. Wils namens het kerkbe
stuur den gedenksteen als monu
ment voor de gevallenen en als
bewijs van onze eenheid in den
strijd voor onze onafhankelijkheid.
De Postfanfare zorgde voor een
passende muzikale omlijsting van
deze eenvoudige, ontroerende plech
tigheid.
i.
In den bezettingstijd kon nau
welijks aandacht verkrijgen wat
toch wel aandacht verdiende; te
veel om dat alles nog in te halen
en goed te maken.
Eén feit vooral zou door ons,
katholieke Nederlanders, en ook
wel door anderen, in groote dank
baarheid en met geestdrift zijn
gevierd: het eerste eeuwgetijde
van de geboorte van onzen groo-
ten staatsman en emancipator. Dr.
Herman Schaepman (2 Maart 1944)
En misschien zou de doctor, als
in zijn leven, opnieuw zijn gewor
den tot een teeken van tegen
spraak. met name naar aanleiding
van een boek, waarin hij niet de
hoofdpersoon vormde en dat aan
leiding gaf tot eenig „gerucht",
dat in normale tijden tot een licht
kabaal had kunnen uitgroeien.
2 Maart 1844 werd Schaepman
te Tubbergen geboren en er zijn
weinig menschen, dm hun bijzon
dere taak en levensroeping aan
stonds zoo scherp zagen en for
muleerden als deze jonge priester,
als doctor uit Rome gekomen.
Reeds spoedig schreef hij aan zijn
vriend dr. Nuyens: Ik wil de
katholieken maken tot een poli
tieke macht in Nederland. Ziedaar
zijn program
To't dat einde bestond hij het
s'">ute stuk: hij, de priester zou
zich doen verkiezen tot lid van
de Tweede Kamer der Staten-Ge-
neraal. Wat een durf daarvoor
noodig was en wa' een opzien dat.
in 1880 baarde, daar kunnen wij
ons thans eenvoudig geen denk
beeld van vormen.
Er was slechts één gewest, waar
Schaepman toen een gezonde kans
kon maken: dat was Brabant.
Boven den Moerdijk was er geen
kijken naar en Limburg was toen
Ie provincialistisch om een „Hol
lander" af te vaardigen. Brabant
was op dit punt breed: een Ver
meulen, een Barge, een des Amo-
rie van der Hoeven een Van der
Schrieck. een Schaepman een Mi-
chiels van Verduynen zagen zich
door Brabant afgevaardigd. Breda
deed dit met onzen doctor in 1880.
en het is daarom niet bijster dank
baar van Schaepman hoewel ook
weer niet geheel onbegrijpelijk
dat hij later zoo op^ dat gewest
kon afgeven: dat akelige land met
de la Court als eenig lichtpunt!
Deze Bossche edelman was een
van zijn niet zoo talrijke Brabant-
sche politieke volgelingen. De
Limburgers kwamen er bij Schaep
man nog slechter af: Limburger
en onbetrouwbaar was voor den
doctor synoniem. Hij was hiervan
al heilig overtuigd, voordat hij nog
nauwelijks met eenig Limburger
serieus in aanraking was geko
men, tenzij met Haffmans, den
grootsten grapjas maar ook een
deir scherpzinnigste koppen Tan
de Tweede Kamer, die een der
groote promotors was van Schaep-
mans Kamercandidatuur. Eerst
waren het dikke persoonlijke
vrienden, later bittere politieke
vijanden.
Na eenige discussie of hij, de ka
tholieke priester kon worden toe
gelaten bedienaren van den
godsdienst mochten geen lid ziin
door Schaepman achter het
groene deurtje afgewacht, legde
hij. hevig transpireerend, den
eed af.
Nagenoeg in stilte ging in
oorlogstijd het eerste eeuw
getijde van Schaepman's ge
boorte voorbij. Thans in dezen
tijd van politieke bezinning
gaan onze gedachten onwille
keurig naar dezen grooten
leider en emancipator uit.
Reden te over om in eenige
artikelen, met tusschenpoozen
te plaatsen, de aandacht te
vragen voor zijn politiek en
zijn persoon.
Het autobusbedrijf van de
RE.T. heropent Maandag zijn
eersten dienst en wel op het
traject Oostzeedijk—Capelle a.d.
IJssel. De bussen loopen in een
halfuur-dienst van 619 uur.
Op 4, 5 en 8 Sept. is de P. J. de
Jonghweg voor tramverkeer afgeslo
ten Lijn 15 rijdt in beide richtingen
langs MauritswegWestaeedijk.
ROUTE LIJN 15
De G. J. de Jonghweg zal, in
verband met de verwijdering van
de betonmuren aldaar, op 4, 5 en
6 September 1945 voor het tram
verkeer worden afgesloten.
Lijn 15 zal op genoemde dagen
in beide richtingen rijden langs
Kruiskade, Mauritsweg. Eendrachts-
weg, Westzeedijk, Parksluizen. De
langs deze route gelegen halten
zullen ook voor lijn 15 gelden.
Een eskader kleine, maar krach
tige mijnvegers was het eerste
Britsche smaldeel, dat de Straat
van Malakka binnenvoer. Penang
en Sabang, de punten, die den
Noordelijken toegang tot de Straat
beheerschen. zijn thans onder
Britsche controle en gisteren be
gonnen de mijnvegers met het
maken van een doorgang naar Sin
gapore, waarna de hoofdmacht van
de Britsche Oost-Indische vloot
zal volgen. Hoewel men geen
vijandelijkheden van Japansche
zijde verwachtte, waren de mijn
vegers op alles voorbereid.
Volgens Journal of Commerce
hebben vier scheepvaaoitmaot-
schappijen, die onder Amerikaan
sche vlag varen, om subsidie ge
vraagd voor een dienst van de
V. S. op Nederland en België,
welk verzoek op 10 September
door de scheepvaartcommissie be
studeerd zal worden. Genoemd
blad verklaart, dat het hier de
United States Lines Company, een
reeds voor den oorlog gesubsidi
eerde maatschappij, en nog drie
nimmer gesubsidieerde maatschap
pijen betreft, te weten de Soutih
Atlantic Steamship Company, de
Black Diamond Steamship Com-
pany en de Arnold Bernstein Lines
RANTSOENBONNEN VOOR ZOUT
Als rantsoenbonnen voor zout zijn
de bonnen „één rantsoen artikel C"
aangewezen. Per rantsoenbon voor
artikel C kan men 100 gram zout
betrekken.
In de Tweede Kamer bleek al
spoedig eenig verschil van inzicht
tusscben Schaepman en de groote
meerderheid van de katholieke
Kamerleden, dat men in het ai-
gemeen kan typeeren als: meer
vooruitstrevend en meer conser
vatief. Dit kwam al spoedig tot
uiting, bij het vraagstuk van de
grondwetsherziening, en dit ge
schil was reeds in zijn eerste sta
dium. toen Schaepman in 1883
kwarn met zijn Proeve van een
Program. Hieraan aan dit reeds
groeiend geschil, moet wel het zon
derlinge feit worden geweten, da'
van dit zoo merkwaardige geschrift
zeer veel notitie werd genomen
in de niet-kalholieke pers, maar
uiterst weinig in de katholieke bla
den En toch was deze Proeve niet
alleen om haar inhoud merkwaar
dig, maar vooral om het feit, dat
het de eerste serieuze poging was
van katholieke zijde om te komen
tot partijformatie.
Dat stond voor Schaepman van
den beginne af onherroepelijk vast:
wilden de katholieken werkelijk
worden tot wat hij ze maken wil
de: een politieke macht in Neder
land. dan was eigen P0rtijformatie
beslist en onvermijdelijk noodza
kelijk. Toen Schaepman in de
Kamer trad, vormden de katholie
ken daar reeds een vrij talrijke
groep, in hoofdzaken eensgezind
en zelfstandig, omdat zij zich los
hadden gewerkt van de liberalen.
In de Tweede Kamer namen zij
dus een vrij belangrijke positie
in. maar dit was allerminst het
geval aan de regeeringstafel. Daar
moesten de katholieken genoegen
nemen met een uiterst mager aan
deel in den vorm van een minister
öf van R.K. Eeredienst. waarvoor
men nu eenmaal moeilijk een Pro
testant kon nemen öf van Buiten-
landsche Zaken een min of
meer ..ongevaarliik" terrein öf
een heel enkele maal met
Justitie of Oorlog of Waterstaat.
Maar de eenige Katholiek vóór
Schaepman's tijd. die als minister
een rol van beteekenis soeelde in
de algemeene landspolitiek was
de bekwame Borret in h"* minis
erie-Heemskerk van 186668 In
den strijd: koninklijke of narle-
mentaire kabinetten nam Borret
een hoofdaandeel: dit ministerie
moest ongetwijfeld hee^en: het ka
binet Heemskerk-Borret.
Rotterdam en Den Haag krijgen
weer electrische treinen, zooals we
onlangs aankondigden. Maandag
wordt de dienst geopend en dan
zal in beide richtingen tusschen
deze plaatsen elke half uur een
trein vertrekken van 's morgens
6.10 tot 's avonds 21.40 uur.
In Den Haag krijgt men deze
aansluiting op de stoomtreinen naar
Haarlem, die in uurdienst rijden.
In Haarlem stapt men over in de
electrische naar Amsterdam. Ook
deze rijdt in uurdienst met eenige
tussch en trein en
Op het traject RotterdamDen
Haag hoopt men de drukte nu aan
te kunnen en verwacht men, dat
de rijen van reislustigen zullen
verdwijnen. Te Rotterdam D.P. zul
len Maandag zelfs geen hekken
meer worden geplaatst, bij wijze
van proef.
Een verdere verkeersverbetering,
die Maandag ingaat is, dat op het
traject RotterdamZwijndrecht een
1-uursdienst komt en op het traject
naar Maassluis een 2-uursdienst.
Donderdag 1.1. heeft op een lan
delijke vergadering van den P.O.D.
te Den Haag een commissie, onder
leiding van kol. Snijdersteen rap
port uitgebracht, waaruit blijkt,
dat er alleen reeds in de kampen
met een capaciteit van boven 1000
man per kamp plaats is voor 93.000
personen (zooals bekend nam men
aan. dat er in alle kampen tezamen
slechts plaats was voor 40.000 man).
Er is reden aan te nemen, dat alle
N.S.B.-ers en collaborateurs, die
nog gedetineerd moeten worden,
ondergebracht kunnen -worden.
De Nationale Adviescommissie
heeft aan de regeering het advies
uitgeforacht, geen N.S.B.-ers vrij
te laten en zou thans bij het los
laten van andere gevangenen de
oude richtlijnen, opgesteld door
generaal H. J. Kruis d.d 27 Januari
1945, willen toepassen. Dit zou dan
als gevolg hebben, dat er bijv. aan
het kamp van de Levantkade te
Amsterdam ongeveèr 1 procent van
de gedetineerden (40 man) voor
vrijlating m aanmerking komt, aan
gezien er volgens bovengenoemde
richtlijnen geen aanleiding bestaat
hen vast te houden.
De P.O D. deelt mede, dat er
reeds 10-tallen bunkerbouwers zijn
gearresteerd. Dit zijn geen gevallen
van menschen, die zichzelf opge
geven hebben.
N.V. L. ZÉLANDER
In de alg. vergadering van aandeel
houders van de N.V. L. Zélander'r
Eiectrotechnische- en Technische Han
delsvennootschap werd de balans en
winst- en verliesrekening goedge
keurd. De heer prof. dr. ir. H. f
Hallo werd tot commissaris herko
zen. terwijl de heer L. Zélander tc
commissaris werd gekozen.
Terwijl een machtige armada
van geweldige oorlogsschepen in
de baai van Sagami voor anker
lag, zijn de eerste Amerikaansche
troepen op de Japansche moeder
eilanden, op het vliegveld Atsoegi.
ongeveer 30 km van Tokio, ge
land; zij arriveerden in tien
transportvliegtuigen, welke onge
stoord den weg konden afleggen.
Daarmede is het slotbedrijf in
het drama van den tweeden we
reldoorlog begonnen, voor Japan
van wel bijzonder tragische be
teekenis, daar dit de eerste maal
in zijn geschiedenis van zes en
twintig l^nge eeuwen is, dat de
vijand als overwinnaar het land
kon betreden. Duitsehland met
zijn veel korter geschiedenis heeft
dit lot vaak ondergaan.
Nog pijnlijker zal het voor de
Japanners worden, als straks ge
neraal Mac Arthur, zooals wordt
gemeld, zijn hoofdkwartier in het
keizerlijke zomerpaleis aan de
baai van Sagami gaat vestigen.
Daarmede zal een eeuwenoude
onraakbare traditie doorkruist
worden: die van de absolute on
schendbaarheid van den keizer. In
dit beginsel heeft steeds de kracht
van Japan gelegen; voor het eerst
wordt nu in dit privilegie inge
grepen, eigenlijk heel discreet,
maar er is een begin. Waarschijn
lijk zullen de Amerikanen lang
zaam aan verder gaan, maar voor
den Japanner is reeds deze eerste
-stap een revolutie in dat. wat
hem het dierbaarst en heiligst is.
wat den grondslag van zijl ge-
heele bestaan uitmaakt.
Welke de gevolgen van deze om
wenteling zullen zijn, is nog moei
lijk te voorspellen. Voor het
ooeenblik schijnen de Japanners
volkomen in hun noodlotsneder
laag en bezetting te berusten. Wel
blijft men in geallieerde kringen
uitermate voorzichtig en op zijn
hoede, en treft men alle mogelijke
voorzorgsmaatregelen om tegen
elke verrassing gevrijwaard te
Het is al laat. Weldra zullen onze
stadsklokken het middernachtelijke
uur aanwijzen.
Maar in de straten, langs wegen
en singels, fonkelt het oranje, het
rood, wit en blauw, van duizenden
electrische lampjes. Her en der
werpen de luidsprekers hun bijna
altijd schorre klanken tusschen de
huizen door, over de hoofden van
de tallooze wandelaars, die vroolijk
genieten van het lichtend kleuren-
gewemel in het nachtelijke duister.
Ergens in een straat wordt een
film vertoond, een oude, stomme
film met Harold Lloyd in de
hoofdrol.
Het is een film met Franschen
tekst. De meeste toeschouwers be
grijpen niet precies waar het om
gaat. Maar ze kijken geboeid toe,
lachen hartelijk om de dwaze grap
pen en oude, .maar altijd .weer
nieuwe grollen van den eens zoo
beroemden komiek.
Plots zwijgt de muziek. Een stem
kondigt aan, dat het twaalf uur
is geweest en dat het daarmee
31 Augustus is geworden, verjaar
dag van H. M. de Koningin.
Uit de luidsprekers weerklinkt
plechtig het Wilhelmus. Enkelen
slechts nemen den hoed af, hoorert
in stille aandacht de statige klan
ken aan. Aarzelend poogt een enke
ling mee te zingen.
De meerderheid echter praat on
verschillig door. slentert onaange
daan verder. Zal het Rotterdam-
sche publiek dan nooit eerbied lee-
ren hebben voor ons volkslied? Be
seft het dan nog steeds niet wat
het zeggen wil, dit lied in vrijheid
te kunnen en te mogen zingen op
den jaardag van onze beminde
Vorstin
Neen, in dit opzicht zijn we nog
steeds niet vooruitgegaan.
JAN KREUKNIET.
zijn. Maar tot dusverre heeft jich
geen enkel incident vooi gedaan en
toonen de Japanners zelfs een te
gemoetkomendheid, JveV.ce niemand
had verwacht, en welke in enkele
gevallen zelfs onaangenaam EEr-
doet, wijl men vreest, dat daar
achter mysterieuze oed relingen
schuil "aan.
In elk geval ziet men nu de
wijsheid van de politiek, welke
de souvereine rechten v.rn keizer
Hirohito handhaafde. Deze hc-eft
gesproken, en het geheele volk
gehoorzaamt hem; er /.iin nog
geen gevallen van insubordinatie
voorgekomen, al is steeds ge
wacht, 'tot men zekerneid over
's keizers bevel had. Wat er zou
zijn gebeurd, als men sommige
raadgevers ware gevo,gd. die de
onvoorwaardelijke afzetting van
den keizer ei«cnt"n. kan mer zich
nu gemakkelijk indenken. Ander
zijds voelt men. dat de macht van
den keizer voor de toekomst een
gevaar blijft, waartegenover men
steeds op zijn hoede zal moeten
zijn.
Er is nog een reden voor de hou
ding, welke de Japanners momen
teel aannemen. Hun land is totaal
uitgeput. De nieuwe Janansche pre
mier heeft aan journalisten ver
teld. dat Japans nederlaag te wijten
was aan verslechtering van Japans
militaire macht. En deze hing weer
nauw samen met de ellende.welke
op elk gebied, zoowel dat van de
levensmiddelen- als van de mate
riaalvoorziening. in het land heersoh
te. En een Engeisch journalist, die
Japan voor den oorlog goed kende
merkt od. dat Tokio nog meer ziin
inwonertal hii volkomen eehvek aan
bestaansmiddelen dan de bezetting
door den vijand moet vreezen Er
zi.in geen huizen, er is geen eten
voor de terugkeerende soldaten. Niet
het ingriiDen van Rusland, noch
de atoombom hebben Japan tot
capitulatie gedwongen, maar de
wetenschap, dat voor het toch ver
slagen land de toestand met den
da" ernstiger zou worden.
Dit is ook een probleem voor de
hezptters. On dit gebied zullen zii
in Japan voor zorgen komen te
«taan. welke nog honderdmaal
erger zijn dan die in Duitsehland.
Banken en spaarbanken werden
in de afgeloopen week opnieuw
met, geld overstroomd. In het
zelfde tijdv-ak bleek weer voor
52 millioen aan bankbiljetten van
100 gulden te zijn ingeleverd, al
thans te zijn ingeschreven. Inge-
schreven is nu een bedrag van
1.338.160.000.
De voorraden munt en munt-
materiaal zijn met ruim 3Ö0.OOQ
vermeerderd tot 713.225.562,
welke vermeerdering op rekening
komt van het zilveren munt- en
muntmateriaal, hetgeen doet ver
moeden, dat de Bank opnieuw
aangemunt zilver heeft ontvangen.
De bankbiljettencirculatie ver
minderde wederom, thans met
ruim 149 millioen tot 2.573.488.730.
De minister van overzeesche ge-
biedsdeelen, prof. J. H. A. Loge
mann, zal op 4 September via
Londen naar Australië vertrekken
om besprekingen te voeren met
luit.-gouv. dr. Van Mook en den
raad van departementsdirecteuren
over de voor den onmiddellijken
heropbouw van Indië vereischte
maatregelen.
Het stelsel, waarbij van rijkswege
L „slagen werden betaald op graan
producten, teneinde prijsstijging
van daarvan afkomstige consump
tie-artikelen en veevoederproducten
te voorkomen, wordt thans verlaten.
Als gevolg hiervan zullen met in
gang van 3 September de prijzen
der grondstoffen volledig worden
doorberekend in die van de ema-
producten. met uitzondering van
o.a. brood en gist.
De positie van de „Christiaan
Huygens", die bij Westkapelle
verongelukte door een ontploffing
en op een zandbank werd gezet,
is de laatste dagen zoodanig ver
slechterd, dat de maatschappu
.Nederland" het schip als verloren
beschouwt. De bergingswerkze81"-
heden zijn dan ook gestaaKi.
Zondag heeft er ter gelegenheid
van Univerteits-Zondag om 1030
uur van de St. Willibrord te
Utrecht uit een uitzending plaats
van ee" H. Mis voor de R.K. Uni
versiteit. De predicatie wordt ge
houden door den zeereerw. heer
H. Th. Mets. De gezangen worden
uitgevoerd door -het koor der Sint
Wiilibrordkerk.
