HET NIEUWE BANKPAPIER
Dr. Schaepman: zijn politiek
OUD-MINISTER VAN DEN BROEK
OVER ZIJN BELEID
Geldsaneering en
zwarte handel
Het saneeringsplan
Drukken in Nederland
Tekort aan goederen
Nieuwe groote Deense he Werkloosheid in de V.S.
hulpactie
Zaligverklaringsproces
van een roodhuiJ
Missiehuis „Uden" naar
Steijl
Loonsverhooging in de
Ver. Staten
De missie onder de
Indianen
ROODHUIDEN IN
KRIJGSDIENST
Die rare wereld
Nieuwe staatsleening
Het kabinet Mackay
De knuppel in het
hoenderhok
ue bestelling van het nieuwe
bam-k papier en zilverbons is pas in
Februari gedaan door den inmiddels
afgetreden minister Dr. G. W M
Huysmans. Voor dien tijd 'had men
tot deze zuivering blijkbaar nog niet
besloten, aldus verklaarde de Minis_
ter-President Prof Ir. W Schermer-
horn in een rede te Rotterdam op
23 Augustus, gepubliceerd in ons blad
van 24 Augustus.
Van de zijde van den heer Van
den Broek, die als minister de voor
ganger was van dr. Huysmans, be
reikte ons de mededeeling dat deze
voorstelling van zaken onjuist is. Op
ons verzoek stond de heer v d. Broek
ons een onderhoud toe, waarin wij
eenige vragen stelden over zijn be
leid inzake de geldsaneering.
Onze eerste vraag was: Stond u op
liet standpunt dat geldsaneering
noodig was?
„Mijn geheele politiek was er
steeds op bedacht, inflatie te voor
komen. daar ik dit als één der ergste
debacles beschouwde, welke ons land
zouden kunnen overkomen. Dit blijkt
alleen al uit het feit dat ik zooveel
vertrouwen had in het herstel van
den gulden mits de nooddge
saneenng'smaatregelen zouden wor
den genomen dat ik niet geaarzeld
heb, een bedrag van 140 millioen
zilvergeld te laten aanmaken Het
spreekt vanzelf, dat dit geld alleen
maar in omloop kon worden ge
bracht. indien het publiek vertrouwen
zou stellen in de waarde van het
papiergeld, daar het zilvergeld anders
uit de circulatie zou verdwijnen
Hoe had u zich de saneerings-
maatregelen gedadht?
„Hiervoor was een heel complex
van maatregelen ontworpen, zooals
bijv. lo. bevriezen van banksaldi en
spaarbanksaldi; 2o. het onmiddellijk
doen aanvangen van een groote
spaarcampagine, welke tot in details
was uitgewerkt, eenigszins naar het
voorbeeld van de Engelsche en Ame-
rikaansche saving campaigns; 3o het
zooveel mogelijk bevorderen van het
girale geldverkeer en het opdracht
geven aan de banken, zooveel moge
lijk papiergeld in te houden, d.w.z
«iaar waar noodig contante uitbe
talingen te weigeren, doch in plaats
hiervan overschrijving op bankreke
ningen te verrichten; 4o. het z®o snei
mogelijk doen aanmaken van papier
geld' door de Nederlandsche industrie.''
Waarom hebt u dit papiergeld
dan niet in het buitenland laten
aanmaken, zoodat direct bij de vol.
ledige bevrijding van ons land het
benoodigde papiergeld ter beschik
king zou staan?
„Deze vraag is niet zoo eenvoudig
te beantwoorden, maar ik wil u hier
omtrent in het kort het volgende
mededeelen.
Ten eerste stond het niet vast of
Nederland ineens in zijn geheel zou
worden bevrijd, of bij gedeelten. Het
gevolg hiervan was dat ik gedwon
gen was een zekere hoeveelheid geld
te doen aanmaken voor de binnen
trekkende troepen (in totaal is voor
050 millioen aangemaakt), aan welk
geld uiteraard de koers van het be
staande geld zou moeten worden toe
gekend. Gehoopt werd dat dit be
drag betrekkelijk gering zou kunnen
blijven en dat bij gedeeltelijke bevrij
ding van het land uit de daar aan
wezige middelen zou kunnen worden
geput. Onmiddellijke saneering bij
ailigeheele bevrijding van het land
zou beteekend hebben het doen aan
maken van een voldoende hoeveel
heid nieuw geld voor algeheele ver
vanging. Hoeveel zou er echter in
omloop zijn bij die algeheele bevrij
ding. m.a.w hoe zou zich het loon-
en prijspeil verder hebben ontwik
keld op het tijdstip van de algeheele
bevrijding Het was mij bekend dat
reeds ongeveer vier milliard gulden
in omloop was gebracht. Het was
onbekend hoeveel in omloop zou zijn
bij de volledige bevrijding. Indien
die algeheele bevrijding nog een
jaar langer had geduurd, wat zou
dan de monetaire positie zijn ge
weest? Nadat het Zuiden 6 5 7
maanden bevrijd was en uit niets
was gebleken dat daar ernstige ver
storingen waren opgetreden als ge
volg van het in circulatie blijven
van het oude geld. was ik tot de
conclusie gekomen dat er geen ern
stige bezwaren bestonden tegen het
doen vervangen van het oude g*eM
door nieuw geld eerst eenigen tijd
nadat geheel Nederland bevrijd zou
zijn Het ware toch niet ondenkbaar
geweest dat na bevrijding van het
Zuiden wederom een gedeelte be
vrijd zou zijn en bijv. onze Noorde
lijke provinciën nog meerdere maan
den onder het juk van den bezetter
zouden staan, Oo-k in dit geval had
men met saneering moeten wachten.
Ten tweede: waar ik van meening
was dat de saneering zoo goed als
die in het Zuiden, zij het noodge
dwongen heeft moeten wachten, ook
in het Noorden na enkele maanden
tijdsverloop tot stand kon worden
gebracht, stond ik op het standpunt,
dat het groote bedrag aan deviezen,
dat met aanmaak in Nederland be
spaard zou kunnen worden, voor
nuttiger doeleinden kon worden aan
gewend. Te weinig wordt nog be
grepen hoe hard wij gedurende den
tijd waarin wij moeten importeeren
doch nog niet kunnen exporteeren,
onze deviezen noodig zullen hebben."
Is u niet van- meening. dat het
voordeel van de besparing van de.
viezen ruimschoots zou zijn goedge
maakt door het bedrag dat wij bij
directe saneering van zwarte hande
laren en profiteurs zouden hebben
afgeroomd, doch dat than6 gelegen
heid heeft gehad een veilig onder
dak te zoeken en te vinden? Had u
voorts geen rekening gehouden met
de mogelijkheid dat Enschede in
Haarlem door oorlogsschade vernie
tigd zou kunnen zijn. zoodat aan
maak in Nederland toch niet moge
lijk ware geweest?
Inderdaad heb ik overwogen, wat
ons te doen zou staan indien Ensche
de verwoest zou zijn Dat risico be
stend en in dit geval zouden wij het
nieuwe geld geheel in het buiten
land hebben doen aanmaken. Veel
meer tijd dan het doen drukken bij
Enschede zou dit echter niet hebben
behoeven te kosten
Bedoelt u met uw vraag betref
fende de zwarte handelaren en pro
fiteurs, dat deze in het Noorden
intelligenter zouden zijn dan in het
Zuiden? In het Zuiden toch hebben
zij acht maanden gelegenheid gehad
het geld onder te brengen Is het
echter wel juist dat de profiteurs
het geld zoo gemakkelijk onder dak
hebben kunnen brengen? Dit laatste
hangt af van de beschikbare goede
ren en juist omdat er no-g geen
goederen zijn. kon de profiteur zijn
geld uiterst moeilijk of niet onder,
dak brengen. Mij is zelfs reeds dë
opmerking gemaakt, dat. momenteel
de zwarte handel aan het afnemen
is en dat hiervoor twee redenen
zouden bestaan lo van sommige
artikelen begint nu iets aan de
markt te komen. Niemand denkt er
bijv meer over om 50 voor een
brood te betalen 2o. Zij. die nog
wat te verkoopen hebben, in den
zwarten handel zijn nu bevreesd ge
worden voor de geldsaneering
Nu verwissele men vooral niet
geldsaneering en uitroeiing van den
zwarten handel. Er bestaat wel een
zeker verband tusschen, docth de
voornaamste factor voor den zwarten
handel is het tekort aan goederen.
Momenteel is er in Enge.and eeri
zwarte handel in sigaretten, omdat
de eerste dagen van de week siga
retten uitverkocht zijn Deze situatie
is eerst kort geleden ontstaan Het
heeft met geldsaneering niets te
maken Zwarte handel in Nederland
zal regelmatig afnemen naarmate er
meer goederen komen, zal echter
door de geldsaneering als zoodanig
niet verdwijnen De mogelijkheid be_
staat slechts dat de prijzen in den
zwarten handel door de geldsanee
- ing zullen dalen.
Mijn collega Gutt, destijds Minis
ter van Financiën van België, heeft
inderdaad papier in het buitenland
doen aanmaken En in tegenstelling
tot Nederland werd België ineens be
vrijd. Men heeft na betrekkelijk kor
ten tijd het oude papier door nieuw
vervangen, doch de aanvoer van goe
deren, in het bijzonder levensmidde
len. liet in den beginne veel te
wenschen over. Gevo.'g, zwarte han
del op ongekende sahaal en ook nu
nog tiert de zwarte handel zeker
weliger den in Nederland Naar mijn
meening is dit een gevolg van het te
vroeg saneeren. Het saneeren is pas
juist op 't tijdstip dat men den wind
mee heeft, doordat ook meer goede
ren beschikbaar komen en men weet
in welke mate bijzondere factoren,
de geldcirculatie beïnvloeden, zooals
het uitgeven van geld door de ge
allieerde troepen en het leveren van
goederen en het presteeren van dien
sten aan de geallieerden op Reverse
Lend Lease en Mutual Aid".
Een nieuwe grootscheepsche actie
voor hulp aan Nederland is in Dene
marken begonnen Overal in Kopen
hagen ziet men propaganda-affiches
daarvoor aangeplakt. Alle groote
magazijnen en winkels hebben hun
speciale Nederland-etalages. Er reden
versierde propaganda-wagens door de
stad. Alleen al in Konpenhagen is
meer dan 200.000 kronen (100.000 gul
den) opgehaald. Dit bedrag staat ge
heel los van hetgeen per chèque nog
dagelijks binnen komt.
Groot enthousiasme wekte de
adiotoespraak van Prinses Juliana,
welke de inleiding vormde van de
hulp-actie. De toespraak was op een
grfl mof oonplaat vastgelegd. die per
auto naar Kopenhagen werd ver
zonden.
Bij elk door de actie bijeen ge
bracht millioen kronen legt de Deen-
sche regeering nog eens een millioen.
Men heeft de bevolking vooral ge
vraagd om huisraad, werktuigen en
geld. Toch stroomden o-ok de kazen,
hammen en de typische burgerwin-
ervoorraden binnen. Duizenden nut-
ige huishoudelijke artikelen en ook
een respectabele collectie kleiner
landbouwgereedschap zijn ingeleverd
en dit gaat nog geruimen tijd door
Een bericht uit Buenos Aires aan
de „Catholic Herald" maakt mel
ding van de inleiding van het
zaligverklaringsproces te R-ome
van den Zuid-Amerikaanschen In
diaan Ceferino Namuncura, zoon
van Cacique Manuel Namuncura,
koning van de Pampas.
Ceferino Namuncura werd ge
boren op 26 Aug. 1886 te, Chim-
pay. Rio Negro, en katholiek ge-
doopt. Zijn opleiding genoot hij
van de Paters Salesianen. Toen hij
den wensch had te kennen gege
ven, zijn volk als een apostel te
dienen en hij zijn voorbereidende
priesterstudies in Viedma voltooid
had, nam de Apostolisch Vicaris
van Patagonië, de latere kardinaal
Caglicio, hem mee naar Rome
Daar stierf Ceferino in 1905, op
slechts 19-jarigen leeftijd, nog zeer
jeugdig, maar toch niet zoo of men
had reeds zijn groote deugden
erkend.
Men sdhrijft ons: Op 5 Sept. was
het een jaar geleden, dat het bekende
Missiehuis St Willibroidus te Uden,
met zooveel andere kloosters scho
len en gestichten, het slachtoffer
werd van de vernielzucht der D-uit.
sehers Zonder eenige reden van
militairen aard werd het in brand
gestoken en door bommen totaal
vernield. De bewoners, paters, broe
ders en studenten, die al eerder
(1941) uit hun huis waren gezet
hadden intusschen een veilig toe
vluchtsoord gevonden in het gastvrije
naburige Veghel.
Toen werd besloten, dat de Neder,
landsche provincie van de Congre
gatie van het Goddelijk Woord voor.
loopig het Moederhuis te Steijl zou
overnemen. De bewoners van St
Willibrord uit LTden, resp Ve#ie]
zijn nu naar Steijl vertrokken, waar
heen hen dan ook de studenten
spoedig zullen volgen. Mèt de com
muniteit zal ook de naam van het
vroegere Udensche huis naar Steijl
worden overgebracht. Het adres van
het thans Nederland-sdhe Missiehuis
luidt: „Missiehuis St Willibrordus te
Steijl"
De werkloosheid in de V.S. blijft
stijgen, maar de mate van toeneming
is nfet meer zoo sterk als gedurende
de eerste tien dagen na de overgave
van Japan Gedurende de week ein
digend 31 Aug verloren in totaal
300,000 arbeiders van de oorlogsin
dustrie hun baan. Gedurende de eer
ste 10 dagen na de overgave van
Japan bedroeg dit aantal 1.8 millïoen.
De dfrecteur van het „Office of
Economie Stabilization", W H Davis
heeft bekend gemaakt dat de regee
ring een programma heeft samen
gesteld, voïgens welk de reëele
loonen van alle arbeiders in de V S.
zoo spoedig mogelijk met 40 5 50
pet. verhoogd zullen worden.
Een vrachtauto met arbeidersOLQilvl VQ11
uit Ede is te Veenendaal op een land. j Hnm^hM&ïaatst in de Ver
mijn gereden De 23-jarige H. Steu- ghnstendom het laatst m ae
neberg werd gedood, 14 andere ar-1 Staten w<ortei scnoottersi m io»o
beid'ers werden zeer zwaar gewond. kwam m dezen Zuidelljksten der
Het bericht over de inleiding van
net zaligverklaringsproces van
oen Indiaanschen priester-student
c-etarino Namimura vestigt de aan-
*™Wi°P- F01' die de Indianen
katholiek." Ametikaamche
scbietelijk door de Indianen was
ontvangen zij die het in de
zestiende eeuw voor het eerst in
Amerika verkondigden, werden
door de inboorlingen vereenzelvigd
met de gehate Spaansche ver
overaars en onderdrukkers kan
men nu toch spreken van een
bloeiend katholiek leven onder de
Roodhuiden. Dit is voornamelijk
te danken aan het onvermoeide
wfl i? mSr„eerste missionarissen,
wier heldhaftigheid en zelfopoffe
ring door de knjgshaftige inboor
lingen zoo gewaardeerd werden
dat zij belang begonnen te stellen
in het geloof dat deze „zwartrok
ken" beleden en verkondigden.
De „Catholic Herald" ontleent
aan een recent rapport over de
Indiaansche missies van den bis
schop Van Tucson (Ver. Staten),
Mgr. Daniel J. Gercke, eenige in
teressante bijzonderheden over den
stand in Noord-Amerika. Daar
beschikt de Katholieke Kerk over
een staf van 200 ijverige, zichzelf
opofferende priesters en meer dan
500 zusters, die aan de bekeering
der Indianen werken. Niet alleen
onderhouden zij het geestelijk
contact met de reeds katholieke
Indianen, maar ook worden voort
durend nieuwe zielen voor het rijk
Gods gewonnen. Bijzondere moei
lijkheden zijn ontstaan doordat de
oorlog de Indianen uit hun reser
vaten heeft gehaald; volgens offi-
cieele cijfers dragen 22,000 In
diaansche mannen en vrouwen
de Amerikaansche uniform, en
bovendien zijn ca. 50,000 in de
oorlogsindustrie en op het land te
werk gesteld. Daardoor dreigde
he; geregelde contact tusschen deze
Indianen en hun geestelijke leiders
en Verzorgsters voor een groot deel
verloren te gaan. Maar juist in
deze oorlogsjaren is het missie
werk met verdubbelden ijver voort
gezet; en op het oogenblik kan
men zeggen, dat 100,000 Indianen
lid van de katholieke kerk zijn;
in 400 kapellen en 64 scholen
wordt het geestelijk contact rnet
hen onderhouden.
In hun werk „Missiemonumen
ten van Nieuw-Mexico" beschrijven
Dr. E. L. Hewett en Dr. R. Fisher,
beiden van Santé Fé, speciaal het
pionierswerk en den huidigen
stand van dit gebied, waar het
In Argentinië, aldus wordt in
de Engelsche pers gemeld, over
leed een rijk man.
Fel op een nieuwen klant, be
gaven acht doodbidders zich zoo
snel als hun beenen hen konden
dragen, naar het sterfhuis.
De winnaar van deze race
kreeg, toen hij het huis bereikte,
een aanval van hartzwakte en
overleed na enkele oogenblikken.
Wat een prachtige scène voor
een tooneelstuk, Qp te VO€ren
door de kunstzinnige tooneel- en
muziekvereeniging „Oefening baart
Kunst", of „Kunst na Arbeid": de
zeven doodbidders, aarzelend tus
schen het lijk van den nieuwen
klant en dat van hun collega-
doodbidder.
(Opkomen, van links, zeven
doodbidders).
Ver. Staten het eerste succes met
de aankomst van de Paters Fran
ciscanen en de Zusters van het
Heilig Sacrament. Hier leven in
een reservaat met een oppervlakte
Van 25,000 vierkante mijl weinig
kleiner dan heel Nederland!
55,000 Navajo's, van wie 10,000 het
Katholieke geloof belijden. Onge-
twijfeld zijn hier in de laatste de
cennia prachtige resultaten bereikt.
Maar volgens een verklaring van
den bisschop van Santa Fé, Mgr.
Bernard T. Espelage O.F.M., zou
hier nog veel meer werk gedaan
kunnen worden, als er maar meer
missionarissen waren. De geheele
Westelijke helft van dit Navajo's-
reservaat is nog verstoken van
een missie-centrum, en de be
woners van dit uitgestrekte gebied
weten nog eVen weinig van het
katholieke geloof als de heidenen
in het meest verborgen deel van
Afrika.
Naar aanlei<Jing van een namens de
Nederlandsche levensverzekeringmaat
schappijen geuit verlangen heeft de
Minister van Financiën zich bereid
verklaard de gelegenheid open te stel
len voor de levensverzekeringmaat
schappijen hare voor belegging be
schikbare gelden te storten in
's Rijks Schatkist, tegen vergoeding
van rente, ter deelneming in na
der uit te geven Staatsschuld. De
minister heeft hiervan echter de voor
waarde verbonden, dat ook een bin
nen redelijke grenzen nader te be
palen deel dier gelden door haar te
zijner tijd beschikbaar zal worden ge
steld voor de eerlang op te richten
Maatschappij tot Financiering van het
Nationaal Herstel.
De in de schatkist te storten gel
den zullen het bedrag dat sedert
1 Januari 1945 ter belegging werd
bestemd, niet mogen overschrijden,
terwijl over de gestorte gelden een
rente wordt vergoed van 3 pet. per
jaar. I>e gelden, welke zijn gestort,
zullen niet 3f*n het Rijk kunnen wor
den onttrokken dan om te worden
overgeschreven als storting op een
staatsleening, dan wel ter finan
ciering der herstelmaatschappij.
PRIVÉ SECRETARESSE VAN
PRINSES JULIANA.
Als particulier secretaresse van
H K H Prinses Juliana is benoemd
mej. mr. H. A. Sneller Zij zal deze
functie uitoefenen naast den parti
culieren secretaris kol. mr. J. C.
baron Baud. Mej. Sneller was sinds
1940 te Arnhem als inspectrice der
kinderpolitie werkzaam en werkte
gedurende den afgeloopen winter
bij de kinderpolitie te Rotterdam.
MINISTER LOGEMANNN IN
AUSTRALIË.
De minister voor overzeesche ge
bieden prof. Logemann, is giste
ren in Brisbane, komende van
Sydney, gearriveerd, waar hij be
sprekingen zal voeren met luit.-
gouverneur-generaal Van Mook
over kwesties van algemeen belang
voor Ned.-Indië. Hij denkt binnen
een maand naar Nederland terug
te keeren.
Hoe stond Schaepman tegen
over plaatsvervanging Men kan
wel zeggen, dat hij het verwerpe
lijke méér aanvoelde dan b.v de
katholieke ouders in hun angst
om hun kinderen, maar uit zijn
brieven blijkt zeer duidelijk: le
dat de kwestie op zich zelf hem
vrij onverschillig liet; 2e. dat zij
voor hem vooral belangrijk en
hinderlijk was als struikelblok op
het pad der coalitie, dat zoo spoe
dig mogelijk moest worden afge
wenteld. Hier ligt vermoedelijk de
reden, waarom hij de kwestie aan
de orde liet komen, in de hoop, dat.
zij, zonder al te groot rumoer,
zou worden afgedaan. Dat was
alles wat hij wenschte, maar hij
onderschatte het verzet der katho
lieke ouders
Voor het nageslacht staat de
kwestie van Schaepman's houding
zeer eenvoudig: Schaepman was
vóór persoonlijken dienstplicht- do
rest der katholieken en alle
Kamerleden in groote meerder
heid er tegen Dat men tot deze
simpele voorstelling kwam, is niet
onverklaarbaar Alles wat het
groote publiek van den strijd nog
weet is: dat Schaepman jaren
na den val van Mackay voor
den persoonlijken dienstplicht
(ontwerp-Eland) heeft gestemd.
Maar toén is de groote strijd niet
gestreden: toén is Schaepman's
geheel effectlooze stem den doctor
niet zóó euvel geduid: zij had
vooral het karakter van een:
kaartje pour remercier aan het
adres van minister B-orgesius. die
aan Schaepman de redactie had
overgelaten van de paragraaf tot
vrijstelling van de geestelijken,
waarvan deze o.a. gebruik maakte
om ook de vrijstelling van de reli
gieuze broeders vast te leggen.
Maar de groote strijd was lang
te voren gestreden, n.l. rondom
het ontwerp van minister Bergan-
sius, en toén heeft Schaepman
tégen persoonlijken dienstplicht
geschreven, gesproken en ten
slotte zelfs gestemd bij de motie-
Rutg'ers van Rozenburg, die het
princiep: persoonlijken dienst
plicht wilde redden, toen de be
handeling vastliep Voor velen
klinkt dit' thans ongelooflijk, en
toch zijn het de naakte feiten.
Wat was er gebeurd?
Schaepman was na den verkie
zingsstrijd van '89 naar Rome ver
trokken; tijdens zijn afwezigheid
ontstaat een felle reactie in de
katholieke bladen tegen de plan
nen van Bergansius ten aanzien
van den persoonlijken dienstplicht.
De doctor komt terug, duikt als
een andere Neptunus uit de be
roerde golven op met een Quos
ego, dat in zijn mond klonk als
Ontijdig" den titel van het Cen
trum-artikel tegen den opgestoken
storm. Maar dit hielp met; integen
deel! En men kon het den tegen
standers van persoonlijken dienst
plicht ook moeilijk euvel duiden,
dat zij niet gelaten bleven wach
ten tot de strop hun om den nek
werd gelegd maar tijdig alarm
sloegen. Dat was een politiek, in
andere omstandigheden stellig ge
heel in den zin en naar den
smaak van.... den strijdbaren
doctor! Toen deze het gevaar voor
de coalitie begreep en inzag, zich
in de hevigheid van het verzet
vergist te hebben, trachtte hij zijn
fnu! goed te maken en Bergansius
achter de schermen te bewegen,
zijn ontwerp terug te nemen, maar
dat ging niet meer.
Men heeft den tegenstanders van
persoonlijken dienstplicht vaak
verweten, dat zij hiervan een prin-
cipieele kwestie maakten. Dat
moge voor een enkelen, het geval
zijn, b.v. voor Haffmans, maar de
twee voornaamste tegenstanders.
Tijd en Maasbode, hebben herhaal
delijk en uitdrukkelijk verklaard,
dezen persoonlijken dienstplicht
niet als een beginsel-kwestie te
beschouwen. Schaepman zelf zag
zeer ongaarne dat deze zaak als
't ware gemaakt werd tot een
„katholieke" kwestie door het
feit, dat alleen de katholieken zich
tegen verklaarden. Voor een der
gelijke politieke situatie heeft de
doctor, vooral in ons landje met
zijn zoo licht sluimerend anti
papisme nooit veel gevoeld.
De kamer bleef in de behandeling
steken en zoo ging men den ver
kiezingsstrijd van 1891 in met dezen
onverteerden twistappel. Vooral in
de beide Brabantsche districten
Waalwijk en Oosterhout laaide de
vlam fel op Daar had men de
uiterste consequentie getrokken uit
den strijd en tegenover de beide
van sympathie voor den dienst
plicht verdachte zittende leden,
Vos de Wael en Borret, twee on
verdachte tegenstanders gesteld,
Mutsaers en Van den Berg van
Heemstede, die beiden het pleit
wonnen. Vooral Waalwijk stond in
de branding van de belangstelling,
doordat de bisschop van Den Boscn,
Mgr. Godschalk, eerst door Vos de
Wael en later door diens tegenstan
ders in het geval werd betrokken.
Toen verscheen in de Standaard
een artikel: Een bisschop in de po
litiek. De stoere Godschalk, tegen
stander van persoonlijken dienst
plicht, schudde de grijze lokken:
„Het zi.i zoo!
Vooral bekend is de verkiezings
strijd van '91 om den val van
Schaepman in Wijk-bij-Duurstede,
vaak aangehaald als bewijs voor de
felheid van den strijd onder de
katholieken. Zeker ten onrechte,
't Zijn niet de katholieken, die den
doctor deden tuimelen, maar, zooals
Schaepman zelf aan Lohman
schreef, de „protestantsche syno-
dalen", volgelingen van de Synode,
tegenstanders van de
tiek en dus zoowel vf\^k*topman
als van Kuyper en Lohman In de
katholieke Pers hfïïL,,, ^-bij-
Duurstede, waar Schaepman tegen
over een liberaal stond, nauwelijks
vernoemd. Waalwt.ik en Oosterhout
waren troef!
De grijze Cremers stond voor
Almelo op en zoo deed de doctor
toch weer zijn intrede in de kamer.
De Nieuwe Rotterdamsche Courant
had reeds geschreven; De katho
lieken verliezen maar één man,
maar deze telt voor tien.
4
