Parlement
een LATE HERDENKING
ONZE diamant industrie
nAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
Treinen op Zondag
Van 7 October a.s. at
MR. DR. F. L- J. VAN
HAAREN t
Een groot katholiek, een
groot staatsburger
GONGSLAGEN
Deblokkade
rDaar werd wat groots verricht"
EXPOSITIE OVER INDIË
De rijkdommen van ons
Insulinde
Duitschers roofden een
waarde van 25 a
30 millioen
eerwaarde mUUoS
HET VATICAAN IN
1940
Waarschuwde Duitsch-
lands Westelijke buren
Uitg. v. cf. Maas
bode-Stichting,
R'dam Giro 9095
Directeur:
Joh Kuijpers.
Hoofdred.Mgr
Dr. J Witlox.
Al<* Redacteur:
H~A. Paalvast.
Drukker:
N.R.C NV
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
G6sie jA,
JAARGANG. No. 19819
Tijcf. adres:
Broersvest 8 A
Tel. 68804.
\bonnementspr.
3.25 p. kwart.
1.10 p. maand
0.26 p. week.
Advertentiën
25 ets. per mm.
WOENSDAG 26 SEPTEMBER 1945
O Tijdens den oorlog gebeurde
het nog al eens, dat iemand, die
over den wederopbouw van n
parlementaire leven na de De
ding sprak
werd aangehoord, veie" par_
zich in allen ernst at, moest ko-
lement werkelijk f.,atglieden, die
men en onder de erliezen hadden,
een reputatie tVatholieken, waren
ook ""^„."parlement aanzienlijk
er- ciie rechten wilden beknotten,
SnHt zij meenden, dat daar de
rem van een gezond staatkundig
leven lag.
Thans, vier maanden na de De
vrijding deelt niemand meer die
Vrintegendeel: ieder is ervan over
tuigd, dat juist de afwezigheid van
het parlement het groote struikel
blok vormt voor de gezondmaking
onzer politieke verhoudingen. Juist
het scheutje dictatuur, waar velen
in de bezettingsjaren mee coQcoï
teerdenblijkt hoe langerhoe
meer noodlottig voor de goede
verstandhouding tusschen kabinet
en volk. Het kabinet kan zich met
verstaanbaar maken tegenover het
volk. Het kan spreken „op de
brug", het kan zijn voorlichtings
apparaat gebruiken om mededee-
lingen aan het publiek te doen
alleen het vertrouwen komt niet
door die middelen. Niemand kan
tegenspreken; niemand kan de
waarde der gesproken woorden
toetsen en komt er critiek, dan
kunnen én het kabinet en zijn
voorlichtingsdienst zich in den
ivoren toren dér zwijgzaamheid
opsluiten zonder dat iemand hen
op de vingers tikt.
Neen' het orgaan bij uitstek, dat
het vertrouwen tusschen kabinet
en volk kan bevorderen blijkt op
nieuw het parlement te zijn.
Herstel van het pa^emimt alleen
kan het onbehaaglijke gevoel van
onzekerheid wegnemen, dm ne
optreden der nieuwe politioneele
organen, het voortdurend beroep
op het noodrecht, de verlenging
van den staat van beleg, het aan
blijven van het militair gezag en
zooveel andere punten-, schept. De
aanwezigheid alleen reeds van het
parlement zuivert de sfeer.
Of men het met den thans ge
kozen vorm van het parlement
eens is of niet doet weinig ter zake.
We hebben weer een parlement
en dat is een zéér belangrijke stap
vooruit in de goede richting.
Van Zondag 7 October af zul
len in het westen des lands, d-i.
boven de groote rivieren en ten
westen van de IJssel een aantal
treinen op den Zondag worden in-
gelascht. De dienstregeling, die
nog nader bekend zal worden ge
maakt, zal ongeveer zoo zijn als
op de werkdagen.
Op de volgende trajecten zullen
evenwel des Zondags nog geen
treinen loopen. Den Helder—Alk
maar; AlkmaarEnkhuizen
ZaandamHoorn.
H.M die Ko-ninigiin heeft don Ned
Ambassadeur iin Washington en mevr
Loudtan alsmede luit. gen. H ter
Poorten, comm. van K.N.I.L. In au
diëntie ontvangen.
Als wij woorden van herden
king wijden aan onzen oud-bur
gemeester, weten wij, dat velen
zullen vragen: ..Waarom zoo laat'
Immers reeds vóór de bevrijdings-
klok zijn overwinningslied uit
zong, had Schiedam dezen Sf00'
ten man ten grave gedragen, doch
er werd geen gelui van de doods
klok gehoord.
Lang hebben wij daarom over
wogen, of wij dezen plicht nog
moesten vervullen, lang
zeld. Töen kwam onlangs een
brief van een vriend van den
overledene, niet stadgenoot, onzen
twijfel wegnemen. Hij sprak er
zijn verwondering over uit, dat
de dood van dezen beminden man
geheel onopgemerkt aan de
Katholieke Pers was voorbijge
gaan.
Op het tijdstip van zijn over
lijden verscheen de „Nieuwe
Schiedamsche Courant" echter
niet, verboden als zij was door den
Duitschen bezetter. Maar thans
willen wij, zij het laat. met enkele
woorden de herinnering wakker
roepen aan mr. d.r. F- L- J- van
Haaren, onzen oud-burgemeester
Aan zijn benoeming was Been
vredig afwachten van de zjjdeder
politieke leiders in Schiedam
voorafgegaan. Hij deed zijn in
trede temidden van een veete, die
met alle kleine en achterbaksche
middelen van een clique werd ge
voerd- „In deze stad niet weer
een Roomsche burgemeester", was
de begroeting, die hem in de
Resolutie van de Christelijk His
torische Unie bereikte. 5200 hand-
teekeningen steunden een verzoek
schrift aan de Koningin om een
protestant te benoemen. Niet lan
ger zou een paap over deze pro-
testantsche stad regeeren.
Het plaatselijke neutrale blad, dat
een vreemde, typisch liberaal-
monopolistische positie innam,
steunde met alle kracht het anti
papistische relletje.
Onze voorganger zag in dit alles
aanleiding tot het lanceeren van
het bericht: „Benoeming van een
Turk verwacht", een persiflage,
die als de knuppel in het hoen
derhok werkte en het „liever
Tutfcsch dan Paapsch" kostelijk
aan den schandpaal sloeg.
Zoo woedde met alle felheid de
strijd over de benoeming van
Katholieke hooge ambtenaren en
tot op dezen dag is die strijd niet
uitgevochten.
Het ging niet om personen, maar
om een, voor ons Katholieken,
principieele kwestie.
In geheel Noord-Holland, Zuid-
Holland en Zeeland is Schiedam
de eenige plaats van meer dan
50.000 inwoners, die een katholie
ken burgemeester heeft gehad. Wij
hebben het recht, die ééne plaats
te eischen, te blijven eischen en
onze aanspraken erop te verdedi
gen. Toen Burgemeester van Haa
ren de ambtsketen omgehangen
kreeg, was het bijleggen van dezen
twist niet de eenige taak, die, met
de ambtsketen, op zijn schouders
kwam te rusten. Als hoofd van de
politie was hij verantwoordelijk
voor den toestand in het corps. De
moord op den potitie-commissaris
was juist voor de rechtbank ge
weest en rotheid van den toestand
was verbijsterend duidelijk aan
den dag getreden.
Met sceptische omstanders, die
eerder tégen dan vóór waren,
moest burgemeester van Haaren
zijn lancet in de etterbuil steken
en haar uitsnijden. Het was een
gewaagde operatie voor den nieu
weling.
Maar als we nu terugdenken
aan burgemeester van Haaren
zien we, dat bij de oplossing van
beide problemen zijn karakter
eigenschappen een grandioze over
winning hebben behaald.
Wat waren die eigenschappen?
Schiedam leerde ze al van tevoren
kennen uit de afscheidsrede, die
Mr. van Erpecum, de president van
het Hof van Justitie te Paramaribo
hield, bij het vertrek van Mr. Dr.
F. L. J. van Haaren als procureur
van datzelfde Hof. Hij zeide toen:
„In Mr. Dr. F. L. JJ. van Haaren
verliest het Hof een conscientieu-
sen procureur die geen onderdeel
onbewerkt liet in zijn reqquisitoir,
een kundig en vlot werk, wiens
doorwrochte conclusiën en argu
menten steeds even belangwek
kend en nauwkeurig verantwoord
waren".
Spoedig was ScShiedam getuige
van de waarheid van deze woor
den. Burgemeester van Haaren
was strikt rechtvaardig, bezonnei
en iemand met een groot hart.
stemming in den raad was hem a
gauw gunstig gezind. Voor de ka
fholieke fractie was het zens wcx
eens moeilijk, gewettigde wenschen
doorgevoerd te krijgen, omdat hij
vóór alles den schijn wilde ver
mijden, dat hij zijn geloofsgenooten
bevoorrechtte. Als we dat beden
ken, is het niet verwonderlijk, dat
er warmte klinkt in de stemmen,
als men nu nog zijn naam noemt
Zoo leidde hij de gemeente door
de moeilijke jaren heen. Veel werd
er tot stand gebracht, levende
getuigen daarvan omringen ons.
Maar burgemeester van Haaren
was niet op de eerste plaats de
groote bouwer, hij was de vader
van zijn gemeente, de mensch, die
ons allen tot voorbeeld was.
Ooik hij moest het lot van de
besten onder ons deelen. De Duit-
sdhers namen hem als gijzelaar
gevangen en hij werd overge
bracht naar St. Midhelsgestel.
Na zijn ontslag was hij eenigen
tijd in Tilburg, maar al spoedig
kwam hij naar Schiedam terug.
Slechts een enkele goede vriend
wist, dat hij in de teruggetrokken
heid van „Huize Liduina" werkte
aan de voortzetting van zijn bur
gemeesterschap. Met al de gron-
Naast het werkwoord enquêteeren
vervoegt Nederland ook het verbum
deblofckeeren. In Mei werd na vijf
jaar de deblokkade van de vrijheid
onder luid gejuich toegepast. Het
ging nurksen niet gauw genoeg,
doch sindsdien werden de gedepor
teerde mannen en jongens gede
blokkeerd. de krijgsgevangenen, het
gas, electriciteit. Gisteren vond
zelfs de deblokkade van de Tweede
Kamer plaats.
Vanavond gaat de directeur van
den geldwinkel, minister Lieftinck,
digheid, die zijn werk kenmerkte, k6en van het deblokkeeren van
bestudeerde hij zijn na-oorlogsche
taak. De bevrijding zou hem niet
onvoorbereid hebben gevonden.
In concept 'had hij de rede al
klaar, die hij op het bordes van
zijn stadhuis zou hebben uitge
sproken. Hij, de oprechte en
vurige aanhanger van het Oranje
huis, zou de terugkomst van
Haare Majesteit niet dan met tra
nen in de oogen hebben begroet.
Toen werd hij in April door een
beroerte getroffen en op 13 Apri
ging hij naar het Vaderhuis. J
gemeente terneergeslagen ach/te
latend. Burgemeester van
Dat was Katholiek, een
Wij
burger.
Haaren, een sneu -
ifrooit Nederlandsoh
vergeten spoedig. Te snel flitsen
de gebeurtenissen langs ons heen
om blijvende indrukken achter te
laten. Maar' nu de groote strijd
gevoerd gaat worden in de poli
tieke arena, mogen wij hem niet
vergeten. In zijn voorbeeld moe
ten wij de kracht kunnen vinden,
dien strijd groot van geest, recht
vaardig, en met li of de te voeren.
Het zou de mooiste eerbiediging
zijn van zijn nagedachtenis.
onze geblokkeerde centjes Wij
zullen niet zooveel krijgen, want de
goederenvoorraad is nog niet vol
doende gedeblokkeerd, dus kan de
geldcirculatie ook niet zonder meer
worden gedeblokkeerd. De P"jzen
zouden automatisch gedeblokkeetd
Wl>eLmen der moraal zijn reeds
den we spoedig
De Nederlandsohe diamant
industrie is thans weer op
Voor den oorlog was Amsterdam
een van de voornaamste diamant
centra van de wereld, bekend door
zijn groote deskundigheid, vooral
van sierdiamant. In
Mei 1940 moest het zijn belangrijke
positie prijs ge-ven. Hoewel de
meeste diamantbedrijven met hun
machinerieën gespaard zijn ge
bleven, is de diamantindustrie toch
gevoelig getroffen. De Duitscher
gulden; circa 30.000 „relstê
pen diamant moest onder p
worden verkocht,
oncontroleerbare hoeveelheden o m
mant uit particulier bezit tol
Duitsch eigendom werden ver
klaard en de veelal Joodsche ar
beiders naar Duitschlqnd werden
gevoerd.
veS00^ "ezen gang van zaken zijn
arbeiders voor de
erdarnsehe industrie verloren
&aan. Met voortvarendheid
thans door de betreffende instan
ties de scholing van jonge arbei
ders ter hand genomen.
Amsterdam heeft door den oor
log haar goodwill niet verloren.
Dit is in Londen onlangs duidelijk
gebleken. In het buitenland is men
gaarne bereid om weer met Neder
landsohe firma's in co-ntact te tre
den Enkele vertegenwoordigers
van de Amsterdamsohe fabrikanten
zijn naar Londen geweest om bij
het Londensche syndicaat, dat het
wereldimonopolie van ruwe dia
mant heeft, de Nederlandsche be
langen te behartigen. Een belang-
rijke hoeveelheid ruwe diamant
kon worden aangekocht; deze is
thans in Amsterdam aangekomen
en onder de fabrikanten ter er-
werking verdeeld, waardoor de
diamantindustrie 2 a 3 maanden
werk heeft. Als de partij geslepen
is, moet deze weer worden ge
ëxporteerd ze zal dan belangrijk
meer waard zijn, hetgeen onze
deviezen-positie ten goede komt
Vooral Amerika zal voorloopig een
onbeperkt afzzetgebied zijn voor
het geslepen product. In Londen zijn
hii den aankoop van de eerste
nartii gunstige afspraken ge
maakt met betrekking tot toekom
stige leveringen-
Als wij den titel van tiet beken
de boek over Xndië als kop ge
bruiken, is dat ook als lot voor
deze tentoonstelling. Immers, niet
bescheiden middelen is hier een
overzicht gegeven van den rijk
dom van Insulinde, die verwon
derlijk is. Wij zeggen rijkdom en
bedoelen daarmee niet op de eer
ste plaats een surplus aan materie.
Neen veeleer nemen we van deze
tentoonstelling de herinnering mee
aan een land met een verbijste
rend 'Schoone cultuur.
In meer dan 1000 boeken vinden
we deze veelzijdigheid beschreven.
Allereerst in de Reisverhalen van
onze Goudeneeuwsche kolonisten,
Historie in overvloed en, zooais
vaak: de meest doorwrochte wer
ken van Duitschen oorsprong.
Beschrijvingen vinden we ver
der in romans, zooals die van mevr.
Szekely Lulofs en Augusta de Wit,
Hans Martin en Henri van Boven.
Van alle kanten wordt het leven m
Indië belicht.
Fotografisch vergelijkingsmate
riaal over de verschillende rassen
levert gelegenheid tot een diep
gaande studie van de bewoners.
Maleisch is uiteraard zeer in trek
op het oogenblik en een heel aparte
tafel brengt ons de studieboeken
onder de aandacht. Als kostbare
aanwinst staan daar ook een Ja-
vaanschNederlandsch en een
NederlandschJavaansch woorden
boek. Kersversch van den uitgever
gearriveerd.
Het werk van missie en zending
wordt uitvoerig beschreven in di
verse officieele rapporten. Ieder
van de buitengewesten heeft zijn
eigen documentatie. Bali, het won
ier-eiland, heeft vooral Duitsche
beschrijvers gevonden. Nieuw-Gui-
ïea neemt een zeer speciale plaats
in. De bevolking behoort niet tot
het Maleische ras. Het is voor ons
een gebied, waarvan we slechts
den buitenkant kennen, maar
waarvan de rijkdommen wel eens
fabelachtig konden zijn.
Als entourage van den overvloed
aan boekenschoonheid hebben ver
schillende particulieren en vereenl-
gingen voorwerpen van Indischen
oorsprong afgestaan. Naast gebl
ikte doeken vinden wij be«. rtjk-
bewerkte koper. Speciale aandacht
verdient het Javaansche Epos in
lontarbladen gekrast. Een prachtig
voorbeeld van den hoogen trap
van beschaving, die bereikt werd
De Edel grootmogende Heeren
Bestuurderen van Indiën gaven in
'731 nodracht tot het drukken van
het Nieuwe Testament in het Ma
leisch. Deze druk is op de ten
toonstelling te zien. evenals een
boek met middeleeuwsche Javaan-
•r-he fabels, in het Arabisch ge
schreven. Het is een werkje, dat
•aar onze miniaturen toegaat en
even verrukkelijk is voor den ken
ner. Het is ondoenlijk volledig te
zijn in dit overzicht. Het is beter
dat men zelf eens een kijkje gaat
nemen.
De bevrijding van Indië was
aanleiding tot deze tentoonstelling.
We zijn er mej. J. J. G. Degenaar
zeer dankbaar voor, dat zij dit
initiatief heeft genomen.
"Vandaag, morger en overmor
gen is de tentoonstelling in de
Gem. Openbare Leeszaal nog te
bezichtigen.
in eenzelfde ge
deblokkeerde^ ellende zitten als in
den afgeloopen winter.
Deblokkade is een moot dmg,
maar het eisoht in elk opzicht wijs
heid en beleid. Overigens ware het
te wenschen, dat altijd zoo over
deblokkade werd gesproken, nage
dacht en activiteit betoond als nu
in dienst van den Mammon.
Er worden zoo vaak aansporingen
gegeven om goeden wil, aanpas
singsvermogen, offerzin, gods
dienstzin, beschaving, blijmoedig
heid en sociale gevoelens te deblok
keeren. In vele gevallen mag men
daarover niet praten of er is geen
interesse. De hemelsche radio
wordt afgezet. En toch de deblok
kade bij het bijzonder en laatste
oordeel van ons tegoed aan goede
werken zal de deblokkade bij uit
stek zijn. Die deblokkade van St.
Pieter beslist voor een gansche
eeuwigheid. Neem een goeden raad
aan en deblokkeer eiken dag uw
goede eigenschappen, zorg, wanneer
ge des avonds de kas van uw ge
weten opmaak, dat er op de Bank
van Boven wederom een tegoed is
bijgeschreven. Per saldo is dat te
goed het schoonste saldo. Word in
dat opzicht kapitalist.
HENK VAN DER MAZE.
Het lijnschip „Mauretania" van
de Cunard White Star heeft een we
reldrecord behaald door een reis van
28.662 zeemijlen in BI dagen en 1<>
uur te volbrengen.
Een nieuwe vinding, de ..Lily", een Vatvuil
vliegtuigen op zee. Het eiland bestaat ml ze.
het landen van vueyxuiye,. w 13M m
hoekige trommels, aan elkaar gekoppeld: het is ruim UW m.
lang en 152 m. breed.
(Foto Ass. Pr.)
Zooals men weet, aldus schrijft
de correspondent van A.F.P. uit
Vaticaanstad, hebben bij het be
gin der vijandelijkheden, de am
bassadeurs van Frankijk. Polen en
België, de gezant van Groot-Bri-
tannië en later de gezant van Joe-
go-Slavië en de vertegenwoordiger
van den president der Vereenigae
Staten, zich in het Vaticaan ge
vestigd na een overeenkomst tus-
schert' de Pauselijke autoriteiten
en de fascistische regeering.
De fascistische regeering aaa
toegestaan, dat deze diplomaten
via de radio met hun regeering
verbinding traden, doch zonder ge
bruik te maken van een code. z.U
dreigde den electrischen stroom
voor het Vaticaan af te smjden
in geval van overtreding. De Pau
selijke autoriteiten waren genood
zaakt, in dezen eisch te b
Maar het Vaticaan kon m cijter
schrift met zijn vertegenïïerbin-
gers in het buitenland d,.n
ding treden. Dit "JSj™ regee-
Paus in l9%r?f Néddeerlagnd
ringen van Beigie, voren
en Luxemburgse dagen ^0^
in kennis te stelle^ zijde van
Duinwand het slachtoffer zouden
worden.
Teneinde den argwaan der fas.
.„niet op te wekken, werden
dril berichten opgesteld volgens
j „„r«'hillende code s. Tocü
sla'aeden de Italiaansche diensten
er in de boodschap te ontcijferen.
Hevige woede van Mussolini en
Sjn trawanten was het gevolg.