DE SPANNING OM INSULINDE
Opmarsch
Haven-minded
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
„GEEN STAAT VAN OORLOG IN INDIË
Propaganda voor het
^e1, Loo als herstellings
oord
Ind. „vredesleger"
MOORDPARTIJ
TE DEPOK
Fanatiekelingen gaan als
beesten te keer
Soekarno verdwenen
Beroep op pres. Truman
van ex-krijgsgevangenen
GONGSLAGEN
0 DEC. '42
Gevaarlijke toestand in
het Semarangsche
Soekarno bereid tot
onderhandelen
De historische rede van
H.M. de Koningin
Hij trok den schoen aan
Van Genechten
ter dood veroordeeld
MIJNONTPLOFFING
4 Dooden, 12 gewonden
te werken, zo.ate de ran*. M*, KISffiï kSSt ,'ÏÏSS,."™
ditg. v. d. Maas
bode - St.chting,
R'dam Giro 9095
Directeur:
Joh. Kuijpers.
Hoofdrecf.Mgr.
or J. Witlox.
Alk- Redacteur:
H. A. Paalvast.
Drukker:
N.R.C N.V.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
WOENSDAG 17 OCTOBER 1945 66sle JAARGANG. No. 19837
Tijd. adres:
Broersvest 8 A
Tel. 68804.
Abonnementspr.
3.25 p. kwart.
f 1-10 p. maand
0.26 p. week.
Advertentiën
25 ets. per mm.
We willen het eerlijk bekennen:
er ging ons een lichte schok dooi
de leden, toen het eerste nummer
van „De Opmarsch" weer op ons
bureau werd SedeP°neerd. -
reëel vertrouwd politiek
had de uitwerking als het zien van
wiUebrood na den afgeloopen wjn.
ter Wat een blijde ontmoeting.
En de inhoud? Hij verwekte
na het bezettingstijdperk dezelfde
reactie als de eerste het lichaam
doorstroomende warmte van een
lentezon na een vorstperiode.
Tegenover sommige andere par
tijen hebben wij bij onze staatkun.
dige organisatie geduld moeien
oefenen, doch thans zijn we zoover,
De opmarsch der katholieke gele
deren is begonnen, officieel.
Er zijn aansporingen geweest om
de puinhoopen van het katholiek
staatkundig leven maar een ruïne
te laten en te doen verworden als
een vergaan historisch monument
uit een niet al te fraai politiek
verleden.
Ervaring en begrip, oude geest
drift en nieuw élan zullen gaan
samenwerken om het nieuwe poli
tieke huis bewoonbaar te maken
voor eiken katholiek.
Er is werk aan den winkel, zoo-
als uit het eerste nummer blijkt
Want in December moet het ge-
heele apparaat weer in werking
zijn.
We durven juist op grond van
den inhoud van dezen eersten
„Opmarsch" en aan de hand van
het reeds eerder verschenen
urgentieprogram volle activiteit
vragen.
Aan de nagedachtenis van een
Goseling en Verschuur, die in dit
hummer worden gememoreerd,
zijn we verplicht ons aan het poli
tieke werk te geven.
Moge de „Opmarsch" zelf een
ongekende oplage krijgen.
Katholieken, aan den slag. Toont
belangstelling in woord en daad.
Prikkelt de besturen tot hard
werken. Ouderen komt terug, jon
geren komt mee!
De oorlog heeft Rotterdam
Zwaar getroffen. Eerst door bet
uitbranden van de oude binnen
stad; toen door het opblazen van
zijn havenwerken en door het in
tact blijven van Antwerpen. Drie
slagen, die met gigantische kracht
op de stad neerkwamen.
Tach heeft zij zich niet ge
wonnen gegeven. Met de taaie vol
harding, den Rotterdamschen
koopmansgeest eigen, heeft zij den
wederopbouw ter hand genomen.
Op het oogenblik kan zij zelfs wat
er komt verwerken en met Ame-
rikaansche hulp blijkt het thans
mogelijk de havens binnen twee
jaren zóó ver te herstellen, dat
Rotterdam tegen dien tijd weer
goeddeels zijn oude plaats in den
wereldhandel kan innemen.
Mits er gewerkt wordt.
En mits niet alleen Rotterdam
ze'£ daar ontbreekt het niet
aan maar ons heele land door
drongen wordt van het belang der
eigen haven. Mits Nederland, zoo
als een der Rotterdamsche bladen
°"Iangs uitdrukte „haven
minded wordt.
Er is een tijd geweest, dat men
in sommige deelen van Nederland
de Rotterdamsche haverabelangen
als tegengesteld aan de belangen
der plaatselijke industrie zag. En
t??Lgehtel ?en onrechte. De Rot
terdamsche haven heeft zich langen
tijd vereenzelvigd met den vrhen
handel en al haar zeilen bijgezet
om dezen te handhaven en be
vestigd te krijgen, ook al kwam hij
in regelrechten strijd met de be
langen van bet overige vader-
landsche bedrijfsleven. Die tijd is
voorbij. Een welvarende haven
kam slechts duurzaam bestaan in
een welvarend land. Nederland zal
h„, l' dat Rotterdam sleohts in
aan zn„cI-va-n een land, dat werkt
wil heroDh?.?,11 welvaart. zijn haven
op den steunen Pa" 1«n het ook
landsche bedriif«i heele Neder-
Dan zal Nederland^nderd»^elVen-
ven-minded" worden da!? V
haven van Rotterdam de faven
van Nederland zijn de haven
die als het vloedgetij de welvaart
binnenlaat.
H.M. t*-
van het Paieul5gfn heeft een deel
io?=g gesteld Va 3, Ix)ü ter besehik-
1945 met de bednfv Stichting 1940-
offers. ex-iliegaig oorlogsslacht.
tieke gevangenen ijkers en ex-poli-
rust noodiij hebben e5n>gen tijd
heid te stellen. volkomlL d.e Briesen-
en te genezen.
Het geallieerde hoofdkwartier in
Ned. Indië heeft bekend gemaakt,
dat er geen staat van oorlog be
staat tusschen de Indonesiërs en
de Nederlanders, aldus „U. P.
Ook het republikeinsche radiosta
tion van Bandoeng heeft het
bestaan van zulk een oorlogstoe
stand ontkend. In de verklaring
van het hoofdkwartier wordt ge
zegd, dat de berichten over het
bestaan van een oorlogstoestand
te wijten zijn aan het verspreiden
van misleidende pamfletten door
extremistische jongeren, die een
poging deden om oorlogshande
lingen te veroorzaken. Radio Ban
doeng beweerde, dat de „oorlogs
verklaring verspreid was na ge
neraal Hawthorn's decreet betref
fende het militaire bestuur van
Batavia. Het is echter bekend, dat
Hawthorn zijn proclamatie op den
13den October uitvaardigde, ter
wijl de „oorlogsverklaring" op
den llden was voorafgegaan. Ban
doeng voegde aan zijn mededce-
üng echter toe, dat het „republi
keinsche" leger reeds goed georga-
niseerd is en dat 500.000 zonen van
Indonesië „nauw vereenigd zijn."
Men rekent op een langdurigen
strijd en de bevolking wordt aan
gemaand het hoofd koel te hou
den Het radio-station maakt voorts
propaganda voor het vrijwillig
dienst nemen in het Indonesische
„vredesleger".
Het orgaan der nationalisten be
richt. dat een aantal Ned soldaten,
die tot buiten de hoofdstad waren
doorgedrongen, uit den weg ge
ruimd zijn. Blijkbaar doelt bet
blad op verschillende vechtpar
tijen, die dezer dagen hebben
plaats gehad, waarbij aan beide
zijden slachtoffers zijn gevallen.
Een deel van een Ned. detache
ment, dat werd aangevallen, zou
onder aanvoering gestaan hebben
van majoor Antoso. een Indone
siër. die wegens anti-Japansche
ondergrondsche activiteit in Ja-
gevangenissen opgesloten
z-eer getrouw is
aan de Ned. regeering.
De Indonesiërs zouden aange
voerd worden door vroeger in j.e-
panschen dienst opgeleide officie
ren van het ontbonden nationalis
tische leger, die in actieven dienst
zijn teruggekeerd.
Omtrent Bali bericht het natio
nalistische blad, dat eenige Indo
nesische leiders van Oost-Java op
6 en 11 October een bezoek aan
het eiland brachten. De eerste
maal woei de Japansche vlag nog
van het militaire hoofdkwartier 'e
Singaradja, maar de tweede maal
hadden de Japanners het bewind
overgedragen aan de nationalisten.
Een nieuw nationalistisch radio
station is in den aether versche
nen, n.l. dat van Solo.
Te Singapore hebben 50 000 Ned.
ex-krijgsgevangenen en geïnter
neerden zich aangeboden voor
iederen dienst, die op Java van
hen gevergd zou kunnen worsen.
Er zijn onderhandelingen gaande
over de vraag, of deze mannen
door het 14e Britsehe leger bewa
pend zullen worden. In afwach
ting daarvan ontvangen zij op het
oogenblik training om hen fit te
maken voor den militairen dienst.
pijnen en de Ver. Staten samen
werkten. Terwijl echter Soekarno
bereid is tot overeenstemming te
komen, zijn de groepeeringen der
jongeren daar niet toe bereid. Dit
zal echter een tragisch gevolg heb
ben voor de verzetsgroepen, die
geen schijn van kans hebben te
gen modern bewapende strijd
krachten. Men bepleit derhalve
de noodzakelijkheid van een ont
moeting tusschen van Mook en
Soekarno.
Minstens 15 Europeesche en
Indo-Europeesche mannen en vrou
wen zijn te Depok afgemaakt door
benden fanatici, die den heiligen
oorlog hebben verklaard. Duizend
vijftig vrouwen waren in twee
huizen opgesloten, zij werden door
louter toeval gered, toen ik, aldus
seint Robert Kiek, met nog twee
andere oorlogscorrespondenten on
der een ghurka-escorte naar Depok
was gekomen. Depok is thans
een dorp, waarin alle huizen leeg
geplunderd en beschadigd zijn.
Alles het werk van benden fana
tici. Vier dagen lang zijn de twee
duizend bewoners van Depok, voor
het meerendeel Indo-Europeanen,
aan de genade overgeleverd ge
weest van benden, die Depok om
singelden, om alle woningen te
plunderen. De enkelen, die tracht
ten naar Batavia te vluchten wer
den achterhaald en gedood. De
mannen werden in een trein naar
Buitenzorg gezonden, terwijl de
vrouwen naar Depok terug wer
den gebracht. Op het station van
Depok werd de achttienjarige
Gerardus Johannes Selier ver
moord in de armen van zijn zus
ter die hem trachtte te be
schermen.
Nog vreeselijker dingen gebeur
den in de woning van de Bruin,
oud vijfenvijftig jaar. die met
eenige vrienden in Depok was
achtergebleven. Rampokkers dron
gen de woning binnen en gelast
ten de Bruin 'met nog zes ande
ren met het gezicht naar den muur
te gaan staan, waarop de bela
gers systematisch begonnen den
een na den ander te onthoofden.
Drie vielen dood neer: eerst de
Bruin, voorts de twee-en-zestig
jarige officiersweduwe Sleven en
haar zoon Gustaaf, oud veertig
jaar. Mevrouw Banthien. geboren
Deszelles, vierde in de rij, viel
flauw, zoodat het zwaard zijn doel
miste. De rampokkers vertrokken
nadat zij de twee overgebleven
slachtoffers gewond hadden. An
dere rampokkers maakten zich
schuldig aan haar en ooren afsnij
den en oogen uitsteken van een
26-jarigen Indo-Europeaan, die
half dood in een waterreservoir
werd geworpen. Tot dusverre zijn
er in totaal 15 dooden. Toen de
vrouwen in twee woningen waren
saamgeborgen, kwam plotseling
een lid van Soekarno's „veilig-
heidspcilitie" opdagen die veront
schuldigingen aanbood en ze: dat
het niet de bedoeling geweest was
zoover te gaan.
Pandit Nehru, de Br-Indische
nationalistenleider, heeft volgens
„Merdeka" Soekarno's uituoodi-
ging aanvaard om naar Indië te
komen. Soekarno heeft sinds elf
dezer Batavia verlaten. Volgens
geruchten is hij ondergedoken, of
wel „gekidnapped". zooals radio
Sydney heeft verklaard. Hoewei
het nationalistische hoofdkwartier
weigert, zich over Soekarno's af
wezigheid uit te laten, lijken bei
de genoemde veronderstellingen
ongegrond.
Namens de meer dan 7000 te
Manilla vertoevende Ned. ex-krijgs
gevangenen en geïnterneerden is
een telegram aan den president
der Ver. Staten, Truman, gezonden,
waarin hem om hulp gevraagd
wordt voor hun terugkeer naar
Java, waar hun families in gevaar
verkeeren tengevolge van de onge
regelde toestanden. „Het eenige,
dat wij wenschen. is naar huis
terug te keeren", zoo luidt het
telegram. De meesten der gevan
genen zijn nu al in hun vijfde
repatrieeringskamp en zij branden
van verlangen om deel te nemen
aan het herstel van vrede en orde
in Ned. Indië, alsmede aan de in
richting van een onafhankelijk be
stuur volgens de plannen, door
Koningin Wilhelmina in 1942 be
kend gemaakt.
Met ingang1 van 1 November zal
in Frankrijk de verkoop van brood
vrij zijn. Het vleeschrantsoen zal
neer dan 250 gr. per week bedragen
Het geheele Britsehe en Iersche
administratieve personeel in Se-
marang is door de Indonesiërs ge
vangen genomen. De dertigduizend
vrouwen en kinderen in de kam
pen verkeeren in groot gevaar.
Men heeft onmiddellijk maatrege
len genomen om troepen en mate
rieel aan land te zetten.
Nu radio Bandoeng heeft ver
klaard, dat de regeering van Soe
karno in geen geval debet is aan,
noch kan instemmen met de oor-
n?f"VerklarinS van het „volksle-
•WiT.alt er ook meer geloof te
het welt aan een bericht, volgens
Batavia^ Ppee" Persconferentie te
no" en Hofni ard' dat s°ekar-
zim om tot n»»8r geneigd zouden
Nederland te kom™ S^eTamoTn
zijn ministers begrijpen, dat re
geeren een zware taak is. De ex
tremisten en de jongeren raicen
hun geheel uit de hand. Daarom
zou Soekarno bereid gevonden
worden, nauw met Nederland sa-
In de talrijke artikelen en be
schouwingen over den toestand
in N.-lndië, in den laatsten tijd
verschenen, en ook in de groote
regeermgsverklaring gisteren door
minister Logemann voor de
Tweede Kamer afgelegd, wordt
altijd ais een van de hoofdmomen
ten in de ontwikkeling der ver
houding tusschen Nederland en
Indonesië verwezen naar de tun-
damenteele rede dóór H.M, de
Koningin op 6 Dec. 1942 ge
houden.
Velen zullen er zijn, die van
die rede hoogstens een zeer vage
herinnering bewaard hebben. Het
is daarom ongetwijfeld van be
lang eikele groote punten uit
die rede nog eens naar voren te
brengen.
H.M. sprak de rede uit voor
radio Oranje, op den dag dat één
jaar geleden de Japanners zonder
voorafgaande oorlogsverklaring
hun verraderlijken aanval op de
geallieerden hadden gedaan.
H.M. wees er op hoe wij vóór
het begin van den wereldoorlog
na een historische verbondenneid
van eemuen, waarin het tijdperk
van koioniale verhouding re--ds
lang tot het verleden behoorde
aan den vooravond stonden van
een samengaan met Indonesië op
voet van gelijkheid. De overval
in Nederland van 1940 was de
eerste onderbreking in dit ont
wikkelingsproces, de bezetting
van N.-l/ aië de tweede.
Het lag echter in de bedoeling
van H.M. na de bevrijding de
gelegenheid te scheppen om ge
zamenlijk' te overleggen over een
passenden bouw van het Ko
ninkrijk en zijn deelen. Een rijks-
conferentie zou daartoe worden
bijeengeroepen. In een regeerings
deze conferentie reeds omschre
ven en ze werd ook in de 'oen
nog vrije gebiedsdeelen N.-Indië.
Suriname en Curasao al voor
bereid.
Door den strijd in N.-lndië
werd de veelbelovende voorbe
reiding echter verstoord. Ze zou
niet kunnen worden hervat voor
een ieaer zijn overtuiging vrij zou
kunnen uitspreken.
De vernieuwing in den staat
kundigen bouw van het liijk en.
in dien van Nederland en de
overzee:.che gebieden zou immers
slechts kunnen worden uitge
werkt in vrij overleg, waarbij de
beide gebiedsdeelen van eikaars
denkbeelden kennis zouden kun
nen nemen
De laatste jaren hadden ge
toond, dat in beide volken de v il
en het vermogen tot harmonisch
en vrijwillig samengaan aan
wezig waren. Een op aien grond
slag gevestigde Rijkseenheid zou
in overeenstemming zijn met het
groote doel, waarvoor de Ver-
eemgde Naties streden en onze
volle instemming kunnen hebben,
omdat zij ook in overeenstemming
zou zijn met de grondslagen van
onze eigen opvatting van recht
en vrijheid, waarvoor ons volk
m den loop der geschiedenis goed
en bloed zoo vaak geofferd had.
Zonder vooruit te loopen op de
adviezen van de Rijksconferentie
stelde H.M. zich voor, dat zij zich
zouden richten op een Rijksver
band, waarin Nederland. Indo
nesië, Suriname en Curagao
te zamen deel zouden hebben,
terwijl zij ieder op zichzelf dé
eigen inwendige aangelegenheden
in zelfstandigheid en steunend op
eigen kracht doch met den wil
elkander bij te staan, zouden
behartigen.
Zóó ae korte samenvatting van
de rede door H.M. gesproken.
Wel t.e betreuren, dat deze klare
woorden van H.M., zooals min.
Kogemunn zeide. niet genoegzaam
en tijdig in Indië konden door
dringen.' Hoe anders ware mi%-
Een „jongere" lezer van onze
courant zond aan den verzorger
dezer rubriek het volgende briefje:
Ondergeteekende vond in Uw laat
sten gongslag (Jeugd helpe jeugd>
een schoen. Hij paste en dies trok
hij hem aan. Nu wil hij er echter
ook op gaan loopen. Is daar een
practische gebruiksaanwijzing bij?
Gaarne ga ik nog wat naaer op
de ernstige zaak in. Als bestuurs
lid van jeugdorganisaties en als
journalist heeft ondergeteekende
bijeenkomsten. conferenties en
congressen zonder tal meegemaakt,
die allemaal de belangen der jeugd
raakten. AI een kwart eeuw is er
druk gesproken en geschreven over
de verwording der jongeren en
jongsten. De verwording werd in
fraaien stijl en met prachtige
contrasten geteekend. Doch daar
mee is de jeugd niet van haar
„kwalen" genezen. Zulks te min
der oindat de jeugd de tot haar
gerichte vermaningen niet als
passende schoenen beschouwt,
maar ze aan haarlaars lapt.
Willen derhalve Kerk en maat
schappij de jongeren en vooral de
jongsten in wat men noemt goede
banen krijgen, dan dient men or
ganisaties en clubs op te richten»
waarin niet oude menschen maar
jongeren de leiding hebben en
daarnaast initiatieven der jongeren
te steunen. Werk der jongeren kan
in verschillende richting worden
gezocht behalve dan in de rich
ting. waarin ondergeteekende des
tijds werd geduwd n.l. die van
patronaatsjongetje met 's Zondags
twee uur achter een dambord on
der toezicht van een paar sigaren-
rookende oude heeren. In spel,
sport, ontwikkeling en studie kan
men een stuk zelftucht, beheer-
sching en scholing aanleeren.
Voor al dat werk is er gelegen
heid genoeg om zich te melden.
Jongeren laten zich echter meestal
niet door als maar vermanende
ouderen dat kleed der discipline
en den helm der ordelijkheid aan
meten. De diepste en doeltreffend
ste invloed gaat uit van het ster
kende voorbeeld van medejonge
ren. die eigenlijk bij intuïtie ge
voelen. hoe zij een „goed spoor"
moeten volgen en daarbij anderen
kunnen helpen. Zulke mede
jongeren kunnen eventueel bij er
varingrijke ouderen, die jong van
harte zijn en weten wat de jeugd
toekomt, om leiding te rade gaan
en steun vragen.
Er is bij jeugdopvoeding teveel
methodiek geweest van nette rus
tige jongens kweeken met oude
mannen-allures. Deze methode
doodde geestdrift, openheid, fier
heid. frischheid, vertrouwen in
eigen kunnen en zelfwerkzaam
heid.
Sterke jongeren, die misschien
zelf om wat idealisme uit te vie
ren hard moesten vechten, zijn de
aangewezen leiders om de jong
sten aan de hand te nemen en ze
geestelijk omhoog te brengen.
Mogelijk te. koste van eigen
offers Deze aangewezen leiders
weten grootendeels wel, wat onge
zond is. anderzijds volgen zij bijv.
leiderscursussen om hun eigen
wetenschap wat aan te vullen.
Katholieke leiders dienen natuur
lijk met beide schoenen op katho
lieken grond te staan. En voor de
rest denken, doen en helpen.
HENK VAN DER MAZE.
Het bijzonder gerechtshof to
s-Gravenhage heeft uitspraak ge
daan in het proces tegen mr. R.
van Genechten en hem veroordeeld
tot de doodstraf met ontzegging
van het actief en passief kiesrecht
en het recht lot het bekleeden
van ambten. Het recht lot het
aanteekenen van cassatie werd
toegestaan.
Mr. J. Zaayer. procureur-fiscaal,
had de doodstraf geëischt. met
ontzegging van het actief en pas
sief kiesrecht en het recht lot het
aanteekenen van cassatie.
In Randwijk (Betuwe) is een vracht
auto met 16 arbeiders, werkzaam bij
het puinruimen, bij het draaien op
den rijksstraatweg op den berm te
recht gekomen. Op dit punt bleek een.
anti-tankmijn te liggen. Een gewel
dige ontploffing volgde. De auto
sprong in stukken, terwijl de inzit
tenden meters ver weg werden ge
slingerd. Drie arbeiders werden op
slag gedood, een vierde overleed in
een noodziekenhuis te Zetten, waar
heen ook de 12 gewonden werden ge-
woraen, nauw mei. jneuenanu sa- Olieenqeroenen ln PPrt rpnpprinn* uwn WA ae It gewonaen weiaen