beenen Olie op de Indische golve n De roofbouw von het N.A.F. Engeland in gebreke De regeerings verklaring over Indië De toekomstige rol van Frankrijk DE GAULLE IS WAAK Heeft Utc slager ZAAM 800 Organisaties op zoek naar haar bezittingen MILLIOENEN VERLOREN Bezoldiging burg. rijksambtenaren Verhooging van het electric if eitsrantsoen De eerste '00 nieuw geld Weer petroleum (Van onzen parlementairen redacteur). DRIE kwartier heeft minister Logemann noodig gehad voor her afleggen van een verklaring nopens het beleid, dat de Regeering ten aan zien van Nederlandsch-Indië heeft gevoerd. Drie kwartier, dicht saamge #roepeerd in het midden van de zaal. gespannen geluisterd naar zijn woor den. Drie kwartier zaten alle tribunes over- en over-vol van belangstellen den. die zich geen syllabe van de ammsterieele rede lieten ontgaan. Wat hoopten deze vele luisterenden eigenlijk te hoor en? Wie zal het zeggen? De drukte op het Binnenhof veel grooter dan op den dag toen de Kamer voor het eerst weer bijeen kwam wees er wel op, dat buiten de Kamer velen opzienbarende mede- deelingen en een historische of mogelijk zelfs een lichtelijk bewogen zitting verwachtten. Die verwachting is n*et in vervul ling gegaan Behoudens de mededeeling. dat Hare Majesteit de Koningin het ge-o vraagde o-ntslag van den onlangs onde^ «rooten uibel t*»m«*s*»keer- den Gouverneur-Generaal van Neder lands, c, hteiv ou.i- «a. je- vatte at Regeeringsverklaring geen opzienbarende onthullingen, geen nieuwe feiten nopens den toestand »n den indischen Archipel Een bondige en welsprekende samenvatting: .,Een heele maatschappelijke laag is van alles beroofd, tot op het naakte be staan". „De tragische doodenlijst ont rolt zich voor ons verbijsterd ver driet langer en langer". Daarbij bleef het. Ook over den opstand geen nieuwe feiten. ..Practisch in het heele eiland Java buiten Batavia en Bui tenzorg zijn de Japanners uit het be stuur en het beheer der verkeers middelen verdrongen en de pefs- berichten stroomen binnen, die van de rampzalige gevolgen van de ver zorging en de veiligheid van de Ne derlanders getuigen". Allemaal din gen. die bekend waren, angstvallxg van iedere overdrijving gespaard en zorgvuldig vrij gehouden van al wat itaar sensatie zweemt. Neen: aan den nieuwsstroom uit iTKfië heeft de Regeering niets van «enige beteekenis toegevoegd. Kamerleden plegen echter niet in de eerste plaats naar nieuws te vragen: belangrijker is voor hen de samenhang van het nieuws. Zi] verlangen naaj eed helder mzicht in de feiten A Aan dit verlangen nu komt de ne- geeringsverklaring ruimschoots tege moet. Zij geeft een helder overzicht van de gebeurtenissen, in het bijzon der voor zoover zij zich in de sfeer der geallieerde samenwerking hebben afgespeeld Kort saamgevat luidt dit overz cht aldus: De oorspronkelijke bedoeling van de Nederlandsche Re geering was om met een naire Macht in divisie-verband deel te nemen aan den bondgenootschap- peltiken oorlog tegen Japan. Daar naast wilde men ruim 20,000 man gezagsbataljons, te vormen in Aus tralië gereed houden voor het over nemen van het gezag uit de handen van de Jappen, aanstonds na de be- vrijdir# van Incf.ë. Deze plannen zijn echter door de geallieerde oorlog voering doorkruist. In de strategi sche plannen der gealleierden was voor het transport van onze geoéfen- de manschappen naar Australië nau welijks ruimte. Tijd en materiaal om in eigen land troepen te lichten en te scholen ontbraken doordat de neder- laa" van Japan zoo snel op debevrp- «nl van Nederland volgde. Op den dag van Japan's capitulatie werd eerst bekend gemaakt, dat Nederlandsch Ind.ë, als behoorentï tot een reeds eerder afgesneden oorlogsgebied onder het Britsche oppercommando zon ressorteeren. De Britten nu wa ren voor de taak, die hun daar wachtte, de ontwapening der Japan ners over dit heele gebied .niet ge reed Voor het weinige, dat zij er tot dusverre aan deden, moesten zu nog ten deele de hulp der Australiërs inroepen. En nu vinden zij behalve de Jappen ook nog de beweging van S'oekarno tegenover zich Geen won der, dat zij pog.ngen hebben aange wend om de Soekarno-beweging als een binnenlandsch-politieke aange legenheid van Nederland terzijde te schuiven. Wat zij intusschen niet is. Zij is en blijft een aanhangsel van bet Japansche bewind en moet als zoodanig- worden opgeruimd. Dat de Japansche admiraal Terauchi met bu machte bleek de verantwoordelijkheid van het handhaven van orde en rust op zich te nemen, wie kan van zoo n stuk Jappengespuis anders verwach ten Maar ,,dat wij, die in dezen oor log gegeven hebben wat wij konden de bondgenooten voor dien gemeen schappelijken plicht niet gereed en zelfs niet dan aarzelend bereid heb ben gevonden" dat »s een ernstige griel De punt van de Regeenngsverkla- ring is dus ondanks het zorgvuldig vermijden van iedere scherpe opmer king aan het adres van bepaalde generaals of van de Australische sta kers ondanks de woorden van groote waardeering, aan de oorlogsinspan ning van het Engelsche volk gewijd, duidelijk tegen Engeland gericht. En geland heeft zijs verplichtingen in den Indischen archipel te veel en baga telle genomen, gelijk het zoo gemak kelijk de dingen en bagatelle neemt, wanneer ze Engeland zelf niet aan het naakte lijf komen. BH dat al echter Is de Regeering ook wel Ietwat en bagatelle heen- geloopen over de oorzaken aer ont stane moeilijkheden voor zoover die in Nederland zelf liggen Zij beroept zich op overmacht en nog eens over macht. Dfcch juist dat gedeelte zal de Kamer het meest .nteresseeren op de vraag of in Nederland voldoende voortvarendheid is betracht met het vormen van troepen, voor Indië be stemd, zal zij stellig een meer ge preciseerd antwoord uitlokken. WAT heeft tenslotte Indië zelf van deze Regeeringsverklaring ver wacht? Een honoreering van de be loften. op 7 December 1942 door Hare Majesteit de Koningin tn een radiorede uitgesproken? Een hono- reerinig Viel redelijkerwijs niet te verwachten. De Regeering heeft niets te honoreeren, niets toe te zeggen omtrent den opbouw van het Rijk in de toekomst en omtrent het zelfbe stuur van wa* ook zij zelf'het liefst Indonesië zou noemen. Zij kan alleen toezeggen, dat er een Rijksconferentie zal worden gehouden, waarop deze zaken ter tafel zullen komen, dat zij zelf een vooruitstrevende oplossing Is toegedaan, geheel in den geest van de Koninklijke radiorede, maar dat zij de besliissing dienaangaande overeenkomstig den geest onzer de mocratische staatsinstellingen. ge heel moet overlaten aan de beslis sing der tot wetgeving geroepen rganen. De volken van Nederland en Inlië zelf zullen middels hun ver tegenwoordigers de beslissing in de hand heljben. Een andere bedoeling heeft de Koninklijke rede ook niet gehad. Als blijk van haar goeden wil om de Indonesische bevolking haar volle vertrouwen te schenken en in over eenstemming met de goedwillende leiders dezer bevoUking den econo- mischen en staatkundigen wederop bouw van hun land ter hand te nemen, heeft de regeering bovendien een daad gesteld van verstrekkende beteekenis. In lijnrechten strijd met het advies van den Gouverneur- Generaal heeft zij zich bereid ver klaard in dit stadium, dus nog eer- het gezag onaantastbaar is hersteld. üi overleg te treden met die leiders, die den band met Nederland erken nen en wenschen te bestendigen. Deze daad kost haar den steun van den heer Tjarda van Starkenborgh. Laten wij het enkennen: dat is een zeer dure prijs. De G. G. heeft zich door zijn vrij willig gaan in Japansche krijgsgevan genschap, door vrijwillig het leed der Indonesische bevolking te deelen. een persoonlijk aanzien verworven, dat zich nauwelijks laat overschatten Dit enorme kapitaal werpt de regeering voetstoots weg Is zij zoo zeker van haar zaak? Is zij er zoo zeker van. dat haar winst aan vertrouwen in Indonesië daar tegenop weegt? Is zij er zoo zeker van dat overleg in dit stadium niet als zwakheid zal worden beschouwd? Of kan zii niet anders? Meent zij op deze manier de Engel- schen tegemoet te moeten komen Olie-problemen hebben de politiek in Indië vaak beheerscht en moeilijk gemaakt. Maar het moeilijkste olie- probleem is thans gerezen: zal de re geering in staat zijn olie te werpen op de golven van het jarenlang aange wakkerd nationa-lisme Het vervolg van de verklaring door minister Logemann gisteren voor de Kamer afgelegd, luidt al dus: Zij heeft de loyale uitvoering van de verklaring der Koningin van 6 December 1942 tot grond slag van haar program gemaakt. Zij houdt daaraan ook onder de huidige omstandigheden vast en zij stelt er prijs op in deze verga dering duidelijk uiteen te zetten hoe zij die declaratie verstaat. Een rijkshervorming, voor te bereiden op een rijksconferentie, was reeds eerder aangekondigd in de verklaringen, die ik in den aanvang van mijn rede heb ver meld. Het doel van die riiksconferen- tie wordt thans in de December- rede nauwkeurig aangegeven „om gezamenlijk te overleggen over een voor de veranderde omstandighe den passenden bouw van het Ko ninkrijk en zijn deelen". Die zelfstandigheid in inwendige aangelegenheden zal voorts moeten medebrengen, dat als tegenspeelster van de volksvertegenwoordiging optreedt een regeering, die niet is samengesteld uit de ambtelijke hoofden der administratie, maar uil bewuste dragers van een bepaald regeerbeleid een kabinet dus. Ten aanzien van de rijksstructuur spreekt Hare Majesteit zich in Haar radiorede uit voor een volledig deelgenootschap van alle rijksdee- len. Evenals bij de regionale staats structuur dier deelen past hier geen vooruitloopen op het overleg in deze zeer moeilijke zaak. Ook hier gaat het niet om schabionen, maar om vormgeving overeenkomstig de onderliggende sociale structuur van ons Koninkrijk. Maar negatief heeft hier de formuleering van de radio rede belangrijke beteekenis, name- Lijk döze, dat die oude koloniale figuur niet in de vermomming van de rijksstructuur mag terugkeeren. Ten slotte over de radiorede nog een enkel punt. Op één plaats in den tekst wordt niet gesproken van Ned. Indie maar van Indone sië. Ik zelf gebruikte heden dit laatse woord niet. Daarom niet omdat de grondwettige naam van dit rijksdeel nog steeds Neder landsch Indië luidt. Maar dit beteekent niet, dat de regeering afwijzend zou staan tegen een voorstel, den naam Indonesië te aanvaarden. Zij is van oordeel, dat een snel rijpende natie prijs stelt op eigen naam, als uitdruk king van eigen persoonlijkheid. Men zal na deze uiteenzetting toch moeilijk kunnen volhouden, dat de regeering slechts met vage woorden de Indonesische nationale beweging tegemoet treedt. Zij blijft vertrouwen, dat de af schuwelijke impasse, waarin Indië is geraakt, zich laat openen, zoodat de weg vrij komt voor leniging van de ellende, waarin ontredderd Java meer en meer verzinkt en voor staatkundigen opbouw, welke de menschen verzoent, die kinderen van één land, thans in blinde wrok hopeloos uit elkaar dreigen te dwalen. Er is zwaar werk fe doen om vooral de geestelijke schade ie herstellen, die door hel onberaden avontuur van de republiek Indonesia is aange bracht. Maar Nederland wil en mag zich het werk niet ontijdig uif handen laten nemen. Het voelt in zich de kracht om zijn historische taak te vervolgen om orde, veiligheid en welvaart te herstellen, om Indië te doen ervaren, dat hel een zegen is deel uit te maken van het koninkrijk der Nederlanden. Gedurende het uitspreken van deze verklaring waren tevens ach ter de regeeringstafel gezeten de Minister-President, de ministers van Buitenlandsohc Zaken en van Oorlog en eerdge andere leden van het Kabinet. Op voorstel van den voorzitter werd besloten de gedachtenwisse- ling over deze regeeringsverklaring aan de orde te stellen morgen, Woensdag te één uur. De vergadering werd hierop ge sloten. Twee Nederlandsche vliegdekschepen zijn uit de West met benzine en voedselpakketten te R'dam aangekomen, de „Gadilla" en de zijn verbouwde tankschepen, die vier vliegtuigen runnen medenemen. De „Cadilla aan den steiger van de Bataafsche, Ja, hij zal wel kunnen loopen, inaar of hij soepbeentjes heeft, die bedoelen wij namelijk dat staat te bezien. Daarom is het zoo prettig, dat Honig's Vermicelli-fabriek vol op draait om U weer de ver pakte Honig's vermicellisoep te leveren. Dan hebt U op één vermicelli- bon voor ieder een een bord krachtige, sma kelijke soep. Het groote ideaal van het regee- ringshoofd van Frankrijk, generaal de Gaulle, is ongetwijfeld Frank rijk weer tot een eerste rangs- mogendheid te maken, welke een geheel bijzondere rol in het tus- schen die twee groote blokken vastgeklemde „Westen" zal kunnen spelen. Om voor Frankrijk deze positie te verwerven, richtte hij zich met een zekere rancune tegen Engeland en vooral tegen Amerika, die zoo lang geweigerd hadden zijn in Frankrijk gevestigde voor- loopige regeering de jure te er kennen aanvankelijk bovenal op Rusland. Al spoedig echter bleek, dat hij van die zijde weinig effec tieven steun had te verwachten: Moskou heeft alleen belangstelling voor zijn eigen invloedssfeer, en voor de Westelijke landen slechts in zooverre het die in zijn macht kan krijgen. De Gaulle keerde zich toen weer naar Londen en Washington. Het bezoek aan de Ver. Staten bracht Frankrijk niet alle gewenschte resultaten, verre vandaar, maar het ijs was gebroken, al was het nog zoo dik geweest. In elk geval bewerkten Byrnes en Bevan, dat Frankrijk in den raad van minis ters van buitenlandsche zaken te Londen een goede plaats kreeg, al wierp Molotoff op bet einde roet in het toch al niet te smakelijke maal der conferentie. Tijdens de te Londen gehouden besprekingen van meer particu lieren aard heeft De Gaulle de kwestie van een Fransch-Britsch bondgenootschap als kader van een Westelijk pact herhaalde ma len naar voren gebracht en hij vond daarbij van verschillende in vloedrijke Britsche organen een meer dan loutere sympathiesteun. De labourregeering echter houdt zich nog steeds officieel op den achtergrond; er blijkt iets te wrin gen tusschen Londen en Washing ton eener- en Parijs anderzijds, ge lijk ook tusschen Washington en Londen, juister misschien tusschen de Britsche labourregeering en het Amerikaansche grootkapitaal, een tegenstelling beslaat, welke de hartelijke vriendschap uit den oor log schade doet. Maar de Gaulle geeft zijn stre ven niet op; en tijdens het staats bezoek, dat hij de vorige week aan Brussel heeft gebracht en dat van den kant der Belgen een ovationeel karakter droeg, heeft hij weer een steentje gelegd voor het monument, dat hij wil optrekken: een groot en grootsch Frankrijk. Want voor den generaal is het minder West-Europa dan Frank rijk, dat het doel van zijn werken is; maar voor Frankrijk is een Dr. Ir. A. H. W. Hacke, Directeur- Generaal van den arbeid, heeft in zijn hoedanigheid van liquideur van het N.A.F. op een gistermiddag te Amsterdam gehouden perscon ferentie een indruk gegeven van de moeitevolle werkzaamheden, waar voor hij en zijn staf zich geplaatst zien. De bedoeling is alle achterhaalde en achterhaalbare roerende en on roerende bezittingen van het N.A.F., die, zooals bekend is, zijn geroofd van de oorspronkelijke werknemers organisaties op staat te brengen en deze tenslotte perentsgewijze aan deze organisaties terug te geven. Wanneer men ho®rt, dat .ongeveer 800 vereenigingen en or ganisaties door Woudenberg werden geliquideerd en met haar geheele vermogens in het N.A.F. werden opgenomen, waarmede een vermo gen van bijna f 70 millioen gemoeid is, dan begrijpt men, dat Dr. Hacke ongeveer twee jaar denkt noodig te hebben, voor hij met zijn werk gereed is. Vier rechercheurs zijn landelijk werkzaam, in elke pro vincie is voorts een vertegenwoor diger met de opsporing en centra liseering van alle voorkomende N.A.F.-bezittingen belast. Het wanbeheer na „dollen Dins dag", de meer dan de zotte spil zucht van de N.A.F.-bonzen en de merkwaardige verantwoording daar van, plaatste den liquideur voor een chaos. Aan de oorspronkelijke eigenaars wordt het teruggevondene en als hun eigendom herkende in beginsel aanstonds in bruikleen met lusten en lasten afgestaan. Dit is ook ge beurd met het bruikbare deel, van wat in 18 pakhuizen in de hoofdstad werd gevonden. Dat het N.V.V hier vrijelijk kon beschikken over wat het graag in gebruik nam, met voorbijzien van de belangen van de evenzeer gedupeerde orga nisaties in de provincie, zooals een R.K.W.V .-bestuurder uit Breda dezer dagen verklaarde, is niet waar. De sleutels berusten bij het M.G en niemand kon, of kan buiten de bevoegde helpers van Dr. Hacke over het grootste deel waardelooze meubilair uit deze opslagplaatsen IjGSchikkfiH Schuldeisdhers, behalve utiliteits- bedrijven, pensioengerechtigd per soneel van herrezen organisaties of sanatoria, worden niet meer be taald. Hoe groot het thans aanwezige vermogen van het N.A.F. geacht kan worden te zijn, is bij geen benadering vast te stellen. Gevon den balans-cijfers hebben aange toond, dat over de periode Mei— December 1942 een verlies vaD 1.100.000 en over het jaar 1943 een verlies van fl.760.000 werd ge leden (terwijl de inkomsten toch enorm hoog moeten zijn geweest). De balanswaarde van het totale N.A.F.-vermogen bedroeg per einde 1943 ca. t 42.5 millioen. Het uitein delijke vermogen is nadien aan zienlijk vergroot, omdat nog een aantal bonden na dien datum ls geliquideerd. Het opmaken van het totaal der vorderingen van alle bij het N.A.F. ingebrachte vereenigingen wordt zeer bemoeilijkt, doordat niet alle organisaties nauwkeurig kunnen opgeven, wat door hen is in gebracht. De plotselinge overval stelde hen buiten staat tijdig te inventariseeren. Al datgene, wat buiten het be heer van het N.A.F. is gebleven, zooals in het buitenland belegde gelden, blijven buiten den boe dei- Dus ook dit deel van haar bez dat de vereenigingen "tijdig konden doen onderduiken. machtig West-Europa een nood zakelijkheid, vooral na het affront, dat Bidault op de Londensche con ferentie van Molotoff moest onder gaan. De Russische stap. welke Frankrijk een eindiweegs terug drong, moet in evenwicht worden gebracht door een verhooging van het I ransche prestige in het Wes ten Daarvoor moet ook Duitschland klein worden gehouden en heel duidelijk was in dit opzicht de verklaring welke de generaal dezer dagen resoluut aflegde: „Wij wen schen nooit weer een Duitsch Reich te zien". Nu Frankrijk een belangrijk deel van het Rijnland bezet en beheerscht. wil het de daar wonende Duitschers een kans geven. „Frankrijk is niet van plan dit gebied te annexeeren". Maar het zal ook zorg dragen, dat het niet weer bij het Duitsche Rijk wordt ingelijfd. Het is de oude Fransche Rijnlandpolitiek, die, zij het in verschillende vormen, steeds weer aan de orde komt. En daar bij heeft ook Nederland zijn be langen, zijn groote belangen, want een gewichtig deel van dit gebied strekt zich langs onze Limburg- scne grens udt. Daarop wenschen wij zelf de volle controle te houden. De Min. van binnenl. zaken heeft nu de commissie benoemd, welke tot taak zal hebben hem op korten termijn van advies te dienen, welke voorloopige maatregelen ter ver betering der financieele positie van het burgerlijk rijkspersoneel, met name van het lager bezoldigd per soneel, aanbeveling verdienen. Voor zitter der commissie is de heer L. Neher dir. een PTT Als leden fungheren o.a. de hee- ren H. A. Vulink en Dr. W. J. J. Dijsselbloem resp. voorzitter en secrt. van de R. K. Centrale van overheidspersoneel. De vele moeilijkheden op het gebied van de kolenvoorziening vormen een beletsel om nog in den loop van dit jaar tot een algemeene verhooging van de gas- en electriciteitsrantsoe- nen voor particuliere verbruikers over te gaan. Ten einde evenwel aan de ergste moeilijkheden tegemoet te komen, heeft de minister van handel en nijverheid besloten de gas- en electriciteitsrantsoeneeringSTegeling 1945 in zooverre te wijzigen, dat het electriciteitsrantsoen voor verlichting en huishoudelijk gebruik gedurende de wintermaanden wordt verhoogd. Voor de 5e en 6e periode bedraagt die verhooging 8. resp 12 kwh en voor de le en 2e periode 12, resp. 8 kwh por periode van ongeveer 60 dagen. Al naar gelang de 5e periode in Aug. dan wel in September is ingegaan, bedragen de nieuwe rantsoenen dus achtereenvolgens 20 35 38 en 27 kwh of 26 38, 34 en 24 kwh. Tegelijkertijd zijn de kookrantsoe- nen voor alleen wonende personen met ingang van 16 October verhoogd: voor gas van 17 m3 tot 28 m3 en voor electriciteit van 42.5 kwh tot 70 kwh per periode van ongeveer 60 dagen. De termijn van 8 t./m. 13 October, waarin gelegenheid bestond bij de inr'chtingen der poster ij en nieuw geld op de teldkaart af te halen, werd, zooals bekend, om aan de groote drukte het hoofd te kunnen bieden, met een week verlengd. De directeur-generaal der F-Tijt vestigt er thans de aandacht op. °en het met in de bedoeling Vf* post- uitbetalingstermijn voor plengen, inrichtingen nogmaals t® dt dan ook Den belanghebbendenuiterlijk in aangeraden de geldKaweek VOQr den loop van deze f 100 in SIlSto-ganatedehS%e"' aangezien na f aterda? 20 October a.s. de uitbeta- nng hie?van tot nader ber.cht wordt gestaakt m het noorden des lands, dus boven Haringvliet en Waal, wordt van 17 Oct. tjn. 20 Nov. op de bon nen a, b, c, en d 781 der bonkaarten 511 drie liter petroleum beschik baar gesteld.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1945 | | pagina 2