NAAR EEN UITWEG IN INDIË?
TEXTIEL EN SCHOENEN
"ss&ïds; si"»*»
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
Weer Nederl. gezag op West-Borneo
Saamhoorigheid
Soekarno confereerde
Eerebogen voor de
bevrijders
„Buitenlandsche
Zaken" wil praten
Optimistisch geluid over
Indië
Aanval op kazerne
PROCES-MUSSERT
De verdediger gestorven
GONGSLAGEN
Hartziekten
Kolengebrek remt
productie
Advies tot sparen
Prins Bernhard
De droogmaking van
Walcheren
SCHEERMESJES
Quisling geëxecuteerd
WEERBERICHT
Uitg. v. d. Maas
bode- St.chting,
R'dam Giro 9095
Directeur
Joh. Kuijpers.
Hoof dreef. Mgr.
Dr J- Witlox.
Alg Redacteur:
H. A. Paalvast.
Drukker:
N.R.C N.V.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
WOENSDAG 24 OCTOBER 1945
66ste JAARGANG No. 19843
Tijd. adres:
Broersvest 8 A
Tel 68804.
Abonnementspr.
3.25 p. kwart.
f 1.10 p. maand
0.26 p. week.
Advertentiën
25 ets. per mm
De benauwende zorgen, w.elkf
Nederland in Indië »nd«rvin
worden in mindere of IS2L
zeesche°°gebiédenantge" oeld. Wat
zich in ons Indië. tengevolge van
een rampzaligen samenloop van
allerlei bijzondere omstandig
heden, momenteel afspeelt, is
slechts een uitbarsting van de ge
voelens, gedachten, begeerten en
strevingen, welke alom leven, van
den uitersten Westelijken rand van
Afrika tot den Noord-Oostelijk-
sten hoek van Azië. Het is de los-
van-Europ -beweging, welke vol
komen vrijheid en onafh: .kelijk-
heid voor alle daar -./onende vol
ken eischt. Deelgenoot is ons lot
zijn Engeland, Frankrijk, Portugal;
en straks, als de Congo tot een
wat hoogere ontwikkeling zal zijn
gekomen, zal ook België ervaren,
dat het steeds moeilijker wordt
vreemde volken in zijn imperium
te handhaven.
Amerika heeft zich in 1936, door
volledige onafhankelijkheid over
tien jaar (dus in 1946) aan de Fhi-
lippij-raen te verleenen, po'itiek
maar dan ook alleen politiek
uit de imperium-politiek in Azië
teruggetrokken. Hoe het daarvoor
een economische compensatie in
China en waarschijnlijk nu ook
in Japan zoekt, is een tweede pro
bleem, dat de algemeene belang
stelling heeft.
Amerika meen: door deze on
afhankelijkheidsverklaring, welke
overigens meer met suiker- dan
met altruïstische motieven samen
hangt, allen koloniseerenden vol
ken (om dezen verouderden term
te gebruiken) een voorbeeld te
hebben gegeven; en in een ver
klaring van den toerunaligen staats
secretaris Hull over dg „bases voor
Amerika's buitenlandsche politiek"
zegt het dan ook over „onafhanke
lijke volken": „Onafhankelijke vol
ken, die de vrijheid liefhebben, en
die banden hebben met afhanke
lijke volken, hebben bovenal de
taak deze vol/k n te helpen bij hun
materieele ontwikkeling en hun op
voeding om zich. voor te bereiden
op verantwoordelijke taken bij het
zelfbestuur, ten einde vrijheid te
bereiken. Dit blijft de Amerikaan-
sehe politiek."
Concretiseerend in het actueele
conflict, dat in Indo-Ohina, Neder-
landsch-Indië. Britsch-Indië en de
geheele Arabische Wereld (o. m.
rond de Palestina-kwestie) woedt,
heeft de directeur van de afdeeling
Verre Oosten Van het Amerikaan-
sche departement van buitenland-
sche zaken verklaard, dat „onze
houding ten opzichte van Neder-
landsch-Indië dezelfde is als die
ten aanzien van Indo-Chlna", waar
.de Amerikaansche regeering de
Fransche souvereiniteit buiten el-
ken twijfel stelt." Dit is een
grondslag voor verderen arbeid,
gelijk we dien ook meenen te zien
in de verklaring van de vorige
week van minister Attlee, welke
tenminste vrij was van die zekere
animositeit, welke wij in enkele
Engelsche beschouwingen als ach
tergrond meenden te bespeuren.
Animositeit, welke, naar het
schijnt, nog steeds verband houdt
met de feiten, dat wij als eerste den
oorlog aan Japan verklaarden en
daarna richtlijnen vaststelden voor
de positie van Indië in het Neder-
landsche rijksverband. Dit laatste
vooral moet in bepaalde Engelsche
kringen ontstemming hebben ge
wekt. wijl de gegeven belofte zijn
terugslag ook op Britsch-Indië
moest hebben,
In groot verband gezien hebben
vpimI'Ï"? en Engeland precies de-
sen onbS'anSeri .bij de gebeurtenis-
meenschap eischt een Pol,t?Pkp
saamhoorigheid, welke Londen tot
dusverre o. i. te weinig behartigde
Maar gelukkig mogen wij een ken
tering constateeren.
A®em1vit' ?4 October. (A. N. P.
A.N, p -An°«ft^arno deelde een der
dat hij HalfJCOrrespondenten mee
prominente rennhrSf-ien andere
meel met denPver'^'nen ''^er
van het Britsche mhfi r°°rdlger
buiteillandsche taken rivan
ning hebben gesproken. Deze
ferentie vond gisteravond plaats
Soekarno herhaalde, dat zijn af
wezigheid uit Batavia had gediend
om de extremisten onder zijn vol-
zai'n,?en bijeen te roepen, hoofd-
sehe 1 zÜn dit de Mohammedaan
ten znlders- Dij zei: „De extremis-
tracht ze Z.eetf sterk Ik "eb ge"
is gekant. f kalmeeren. Het volk
tegen de Nedfe,n de Japanners en
komen, dat I anders. Ik wil voor
heden Worden hu'dige moeilijk-
en ik tracht u ,een rassenstrijd
vreedzame wijze Probleem op
°P te lossen."
Van officieele Australische
zijde wordt gemeld, dat een
Australische strijdmacht op 16
Oct. West-Borneo heeft bezet en
daar de Ned.-Indische wetgeving
heeft heringevoerd. De Austra
liërs opereerden samen met een
contingent gekleurde Ned. troe
pen onder Ned. officieren. Op
den weg naar Pontianak waren
door de bevolking eerebogen aan
gebracht. De bevrijdingstroepen
heschen te Pontianak de Ned.
vlag. In het tijdvak iusschen de
Japansche overgave en de aan
komst der geallieerden bestuurde
de plaatselijke bevolking zelf
Pontianak. Tijdens de Japansche
bezetting heerschte er een eTge
Japansche terreur. Tweeduizend
burgers werden vermoord. Chi-
neezen en Indiërs, meestal Da-
jaks, vormden guerillairoepen in
de bergen en belaagden de Japs
met zelfgemaakte vuurwapens en
vergiftige pijlen. Den dag nog
vóór de aankomst der geallieer
den te Pontianak hadden de
leden van de plaatselijke zelf
standigheidsbeweging een vreed
zame demonstratie gehouden
tegen terugkeer van het Ned.
bewind.
Tegenover deze gunstige ge
beurtenissen staat nog steeds het
feit, dat het elders in Indië, met
name te Batavia, nog verre van
rustig is, al heeft ook Soekarno,
die tien dagen van het tooneel
verdwenen is geweest, doch nu
weer te Batavia is teruggekeerd,
verklaard, dat hij er gedurende
een tocht door West-Java in ge
slaagd was, het extremisme te be
teugelen.
De tijdelijke afwezigheid van
-aZ<?u ^ebter in zoo verre
kunnen worden als een
uuTwa teeken. als het de moge-
njkneid zou geboden hebben tot
besprekingen, die men, naar rede
lijkerwijs kan worden aangeno-
Dr. Soebardjo. de nationalis
tische „minister van buitenl.
zaken" van Indonesië heeft ont
huld, dal de geallieerde auto
riteiten thans definitieve slap
pen hebben ondernomen om een
einde te maken aan de aanhou
dende impasse in Indonesië,
meldt „U.P.". Soebardjo zeide
hierover: „Het zal hei beste
zijn, indien wij als verstandige
menschen bij elkaar zouden
komen en de dingen zouden
bepraten".
Soekarno, die een beroep op
den president der Ver. SI,
Truman, heeft gedaan om in de
zaak van Itadonesië bemidde
lend op te treden, heeft ver
klaard, tot nu toe geen ant
woord op dit verzoek te heb
ben ontvangen.
men, niet met Soekarno zelf zou
hebben willen voeren.
Met betrekking tot de onrust in
Batavia meldt een „U.P."-bericht,
dat in het centrum der stad een
nieuw incident plaats heeft gehad,
waarbij een Indonesiër werd dood
geschoten. Aanleiding daartoe was
het feit, dat een troep straat
jongens een geallieerde patrouille
met steenen had bekogeld. Toen
twee andere patrouilles "daarop ter
plaatse verschenen, ontstond een
gevecht, waarbij twee Br. Indische
soldaten werden gewond en twaalf
Indonesiërs gedood. Ned. troepen
raakten voorts betrokken in een
schietpartij bij het vrouwenkamp.
Wat den toestand in het overige
deel van Java betreft, wordt ge
meld, dat de situatie te Tjeribon
slecht is, terwijl het thans te Ban
doeng en Semaran-g rustig is.
Aan een A.N.P.-verslag van een
persgesprek met een geallieerd of
ficier over Indië ontleenen w'j het
volgende:
De officier, die met Soekarno
Hatta en andere Indonesische lei
ders heeft gesproken, had den in
druk gekregen, dat hun gevoel voor
gematigdheid, ondanks alle wilde
geruchten, het meest in het oog
loopt.
Soekarno en Hatta zijn. n3ar hij
verder verklaarde, vóór zij de re
publiek Indonesië uitriepen, 48
uur door de extremistische jonge
ren gevangen gehouden, die hen
blijkbaar niet hebben vrijgelaten,
voordat zij met de extremistische
ideeën hadden ingestemd.
Volgens dezen zegsman wordt de
achtergrond van dit geval voor een
belangrijk deel door de angstge
voelens der betrokken nationalis
ten bepaald. De Ned. en Maleische
radio-uitzendingen uit Australië
hebben hiertoe het hunne bijge
dragen. De leiders der nationalis
ten vreezen óf voor bun leven, óf
zijn bevreesd, hun hooge betrekkin
gen te verliezen.
Deze ooggetuige, die zelf het le-
v enin de kampen op Java heeft
meegemaakt, kon ook een optimis
tischer geluid over de situatie al
daar laten hoeren, dan in Neder
land over het algemeen vernomen
wordt. Hij noemde den toestand in
de kampen der burgerlijke geïn
terneerden duizendmaal beter dan
voorheen. De kampen bij Batavia.
Bandoeng en in midden-Java staan
onder bescherming van geallieer
de troepen en de voorziening van
levensmiddelen en medicijnen
baart geen zorgen. Een aantal_ ge-
interneerden heeft op eigen risico
de kampen verlaten en is naar Sne-
rabaja getrokken- Ook zij maken
het naar sprekers overtuiging goed.
Dertig Indonesiërs werden gis
termiddag gedood, bij een poging
de Nederlandsche kazerne te Ke-
bajoran, ten Zuid-Westen van
Batavia te omsingelen. De Neder
landsche troepen beantwoordden
het vuur der aanvallers, die gewa
pend waren met machinegeweren.
De overval mislukte. Aan Neder
landsche zijde was er slechts een
gewonde. Twee machinepistolen,
acht geweren en een pistool wer
den buitgemaakt.
Naar wij van de zijde van het
Bijzonder Gerechtshof vernemen is
de verdediger van Musseri, mr. J.
H. Rolandus Hagedoorn, in den
afgeloopeiï nacht overleden. Hel is
zeer waarschijnlijk dal het proces
tegen ir. Musseri hierdoor vertra
ging zal ondervinden.
Vandaag kan ik hartlijders een
hart onder den riem steken, hetgeen
ik van harte doe, al zal ik nog wel
een hartig woordje aan mijn mede-
deelingen moeten toevoegen. Tja, ik
maak van mijn hart nu eenmaal
geen moordkuil.
Eerst het bericht. Een Russisch
professor heeft met kikvorschen,
konijnen, katten en honden geëx
perimenteerd en naar hartelust har
ten overgeplant. De prof. bereikte
daarbij zulke successen, dat hij een
revolutie in de behandeling van de
hartziekten durfde voorspellen.
Het zou voor vele lijders een pak
van hun hart zijn, als ze nog eens
over een nieuw, een ander of min
stens een goed tweedehandsch hart
zouden kunnen beschikken. Ik hoop
het nog te beleven, dat de chirurgen
hun hart aan die hartoperaties op
halen.
Voor gebrek aan werk behoeven
die hartspecialisten niet te vre»-
zen.
Hoeveel menschen dragen eigen
lijk het hart op de rechte plaats?
Hoeveel menschen hazenhartea
hadden, hebben we tijdens de be
zetting wel ervaren. Hoeveel eng-
hart'gen dragen hun hart niet veel
te hoog? Over versteende harten
kan ieder meepraten. Duizenden
me:sjes bezaten of bezitten een
gebroken hart. Anderen dragen het
hart op de tong, bij weer anderen
is het hart in de schoenen
gezonken.
Ik draag de meoschheid geen
kwaad hart toe, maar ik kon het
toch niet over mijn hart verkrijgen
over die geestelijke hartziekten te
zwijgen.
Lucht ook uw hart gerust op zijn
tijd, maar wees in het hartje van
den wederopbouwtijd geen hart-
worm. Want U zou als deze vernie
lende koolrups het hartebloed der
maatschappelijke vernieuwing be
derven. Neem dat ter harte.
HENK VAN DER MAZE.
Brabants induslrieel leven
worslelt zich geleidelijk omhoog.
Er is opgang! De grondsfoffenvoor-
ziening is bevredigend, de aanmel
ding van arbeidskrachten beweegt
zich over het algemeen in stij
gende lijn, de sociale sfeer ver-
beterl. Slechts de energie-toewij-
baart z°rg. Bij de fabrikanten
te brli neiging' betere producten
veroveren. Bij hei personeel ?s het
besef levendig, dat hei zij„ a„„
deel heeft te leveren in de ecor.ol
mische opleving van het zich her
stellend vaderland.
Dit is de indruk van een bezoek,
dat wij op uitnoodiging van net
ministerie van handel en nijver-
fïf'u .aEm e-nkele industriecentra
Zuiden brachten. Er kan
wordBr,nog °P voilé capaciteit
tenmfn*igewerkt- doch er wordt
en"Sus1ea^kt- met
nn jL wollenstoffenindustrie was
na de bevrijding practisch van
grondstoffen en energie beroofd,
beaertaien werd van o-verzee
7% millioen kg. wol aangevoerd
een kwantum, dat bij den huidigen
bezettingsgraad van 30 tot 35 pet.
voldoende is voor ruim een jaar.
Als gevolg van het feit, dat Neder
land altijd een grootere weef- dan
spmeapacitedt had en dit geldt
P-!01331 voor de kamgarenispinne-
~7 werden voor den oorlog
b iito^i wantiteitcn garens uit het
's prhtf v. betrokken. Dit laatste
De R,Sr e,laas nog niet mogelijk
uUvo«vfriCHe re-g^n,g weigert
ken ter4i^2.nmfen te verstrek-
satiè lcvprir,Jra rijk als compen
satie levering van kolen door Ne
derland eischt. Het is voorts de
vraag, of deviezen \ioor deze
ongetwijfeld belangrijke impor
ten kunnen worden verstrekt. De
beperkte spincapaciteit is in
tegenstelling met den weefseetor
bovendien niet geheel bezet wegens
tekort aan geschoolde arbeids
krachten. Desondanks bereikt de
wollenstoffenindustrie thans een
maandelijksche civiele productie
van 400 tot 500,000 meter en levert
daarmede een wezenlijke bijdrage
tot herstel.
De textielvoorziening komt ove
rigens geleidelijk weer op gang
en het is een verheugend feit, dat
per 29 October a.s. waarschijnlijk
15 punten der nieuwe textielkaart
voor den aankoop van kleinvak-
artikelen geldig zullen worden
verklaard.
GELD BEWAREN VOOR
ZOMER 1946.
Met de thans uit de productie
verkregen kleeding en de voor ae
Duitschers verbergen gehouden
voorraden, hoopt men de noodge
vallen te kunnen voorzien met een
minimum aan kleeding. Eerst m
den zomer van 1946 zal er waar
schijnlijk een verruiming komen,
welke echter nog geenszins de
enorme behoeften zal kunnen
dekken
Het is echter thans noodzakelijk,
aldus een advies van het departe
ment van Handel en Nijverheid,
dat door het publiek een gedeelte
van het inkomen door sparen
wordt gereserveerd om te berei
ken, dat wanneer er textielgoede-
ren aan de markt komen, zij ook
de koopkracht bezitten zich deze
goederen aan te schaffen.
Bij de lederindustrie is het voor
al de import van huiden en vel
len, welke de producenten voor
moeilijkheden stelt. Men is thans
voornamelijk aangewezen op het
gebruik van binnenlandsche grond
stoffen. De bezetting van het in
dustrieel apparaat bedraagt ca.
40 pet. van de normale capaciteit,
overeenkomend met een produc
tie van 340,000 paar schoenen per
maand. De directeur van .iet rijks
bureau voor huiden en ledeD
heer Verwoerd, deelde ons echter
mede dat hij wil trachten, van
Januari a.s. af 600 000 paar per
maand te doen fabneeeren. De
uiteindelijke bedoeling is te ko- lichten.
men tot een productie van 1 paar
voor eiken Nederlandschen in
woner per jaar. Er zijn gelukkig
voldoende looistoffen ter beschik
king voor 6 a 7 maanden produc
tie. Ook hier dus wezenlijke op
leving met perspectieven voor
grootere distributiemogelijkheid.
Een ruimere uitgifte van bonnen
voor schoenreparatie kan helaas
niet worden doorgevoerd, omdat
deze hoeveelheid door de schoen
makers niet zou kunnen worden
verwerkt. De positie der katoenen
schoenvoering en -fournituren is
niet rooskleurig.
Uit officieel cijfermateriaal van
prof. H. A. Kaag bleek, dat de
conserven-industrie op volle capa
citeit werkt en over voldoende
blik beschikt. Bij Philips zijn
momenteel 14,000 employé's inge
schakeld en men heeft er belang
rijke verrassingen in petto, de
staalindustrie te Bergen op Zoom
komt op dreef en produceerde
o. a. duizenden kacheltjes voor de
verwoeste gebieden, de aarde
werk-, dakpannen- en steenindus
trie ondervond aanvankelijk groote
moeilijkheden in verband met de
kolenpositie, doch ook hierin
kwam verbetering, zoodat b.v. de
bouwplatenindustrie voor 80 pet.
draait. Nederlands grootste kou-
senfabriek te Schijndel werd
zwaar geteisterd, doch er wordt
thans weer geproduceerd en tegen
December kan deze industrie op
volle capaciteit werken, mits de
kolen- en grondstoffenvoorziening
met den materieelen en commer-
cieelen opbouw gelijken tred
houdt.
Volgens prof. Kaag is het nood
zakelijk, dat in Nederland onder
nemingen worden opgericht, die
fabrikaten maken, welke vroeger
uit Duitschland werden geïmpor
teerd.
Het ziet er in Brabant ten aan
zien van de industrieele bedrij
vigheid gunstig uit en over de
vooruitzichten is men hoopvol ge
stemd. Verwacht wordt, dat over
een jaar de productie een vrij
normaal beeld te zien zal geven.
De bron van alle opleving blij
ven echter de kolen. In een vol
gende beschouwing zullen wij
enkele aspecten der Nederland
sche steenkolenindustrie nader be-
De gezondheidstoestand van
Z.KH. Prins Bernhard. die lijden
de was aan longontsteking, is thans
zeer bevredigend. Z.K.H. zal nog
eenige dagen zijn kamers moeten
houden.
Ook het gat in de waterkeering
bij Veere is thans afgesloten,
zoodat nu het deel van Walcheren
bewesten het kanaal Vlissingen
Veere. dat ongeveer 13,500 ha
ondergeloopen grond omvat, door
een, zij het plaatselijk nog zwakke,
waterkeering wordt omringd. Wan
neer alles volgens- het. opgezette
plan verloopt, zal dit gedeelte bin
nen 5 weken nagenoeg geheel
droog vallen. Met alle kracihten
wordt thans gestreefd naar een
spoedige dichting van de nog open
liggende dijkbreuk bij Ramme-
kens; daarmede zouden oo-k de
overblijvende 2000 ha ondergeloo
pen land in den Z.O. hoek van
Walcheren kunnen worden gered.
Met ingang van 25 Öct. is aan
de winkeliers toegestaan, per in
genomen tabaksbon R 16 vijf
scheermesjes af te leveren.
Het verzoek om gratie, dat,
Vidkun Quisling had ingediend, is.
naar U. P. meldt, door den korting
in een buitengewone kabinetszit
ting afgewezen. Daarna volgde
vannacht de executie.
Medegedeeld door het K.N.M.I.
te De Bilt
Verwachting tot Donderdagavond:
In den nacht tijdelijk iets af
nemende, later weer toenemende
wind, tusschen West en Zuid;
meest zwaarbewolkt met nu en
dan regen, iets koeler.
Wind en stormwaarschuwings-
dienst alle districten 23 Oct. 22 u:
wordt verwacht storm uit het
Zuid-West kwadraat.
Waarnemingen te Rotterdam van
hedenmorgen 1.30 uur.
Barometerstand: 749.6 m.m.
Windrichting: Ztfid-Zuid-West;
kracht 6.
Tempera-tuur: 17.4 Celsius.
Weersgesteldheid: Zwaai be
wolkt.
Maximum-temperatuur voorge
komen tusschen 3 uur gisteren
en 8 uur hedenmorgen)16.8 Cel
sius; minimum 13.0 C.
