Het geheim van de atoombom
Een Ccmadeesch Paradijs
De oliebronnen in Nederland
Herinneringen van gen. Winkelman
Russisch wantrouwen
Een gevaar voor den
vrede
De Meidagen van 1940
Rond de capitulatie
Te vieren als Zondag
Nederlanders uit
Zwitserland
De productie der mijnen
Export van hoepels
Zweedsche locomotieven
WEST-PUBNICO
Fascistische vlag boven
Rome
Op den 23sten jaardag
van Mussolini's opmarsch
Die rare wereld
Barakken voor geteisterde
gebieden
Nationalisatie Bank
België
van
Stroopersdrama
Pijpleiding zal worden
aangelegd
Gas en electriciteit voor
verwarming
Roode Kruis vraagt brillen
Toren te Venlo ingestort
Arbeidshervatting in
Engeland
Enkele weken geleden, toen de
oneenigheid op de Londensche
ministeitconierentie Ihaar hoogte
punt had beieikt, wezen wij er
reeds in den breede op, dat de
atoombom een der diepste oorza
ken was van de moeilijkheden,
welke zich tijdens de besprekingen
voordeden. Rusland was, en is nog
steeds, niet alleen verontwaardigd,
wijl het dit geheim van zijn Ame-
rtkaansehen bondgenoot niet mag
deelen, maar ook ten dieps, e wan
trouwend. En al spreekt Moskou
niet uit, wat achter dat wantrou
wen schuilt, het is evident genoeg,
wat het inderdaad is: de bom zou.
nu of over enkele jaren, onver
hoeds op Rusland kunnen vallen.
Intusschen is dit wantrouwen al
lerminst nieuw of eenzijdig. Het
heeft gedurende den geheelen
oorlog, dus reeds lang vóór het
atoomtijdlperk, bij beide partijen
bestaan en het is eigenlijk won
derlijk, dat de oorlogvoering en het
behalen van de overwinning er
niet nog ernstiger belemmeringen
van hebben ondervonden. Het ijze-
It'n scherm, dat de Russen on
middellijk, nadat zij een gebied
hadden veroverd, optrekken, en
dat ook nu zelfs niet op een
kiertje is opgehaald, bewijst ove
rigens afdoende, dat, als de Rus
sen redenen hebben om het Westen
ruiet g*heel te vertrouwen, het
zelfde voor de tegenpartij geldt
ten opzichte van het Oosten,
want alleen als men iets ver
borgen wil houden wat het ook
zij treft men maatregelen, als
die, welke Moskou ten opzichte
van zijn gebieden heeft genomen.
Vooral van Engelsche zijde word
voortdurend beproefd het Russi
sche wantrouwen door toenade
ringspogingen te overwinnen. Tot
dusverre echter met weinig suc
ces We meenen. dat wederom
vooral de atoombom die zooals
prof. Ei-I tein dezer dagen ver
klaarde in staat zou zijn twee der
de van de bevolking deir aarde
uit te roeien de mislukking van
elk streven om nader tot elkaar
te komen kan verklaren. En daar
om zal de jongste rede van presi
dent Truman de gapende klove eer
verbreeden dan overbruggen. Ver
scheidene van de twaalf punten,
welke wel heel speciaal de behar
tiging van Amerikaansche belan
gen of de doorzetting van Ameri
kaansche ideeën beoogen, moeten
ontstemming wekken, maar toch
voelt men. dat de slechte pers,
welke Truman in Engeland heeft
gevonden, vooral slaat op het feit,
dat de Vereenigde Staten het ge
heim van he atoombom niet zullen
prijsgeven, doch zullen probeetren
haar onschadelijk te maken, door
e£ op te gaan zitten, zooals de
„Manchester Guardian" schrijft.
Het heeft er veel van, dat de
atoomsplitsende bom de rampza
ligste uitvinding is, welke de
menschheid in de twintigste eeuw
heeft gedaan. Zij is het verschrik
kelijkste instrument van vernie
tiging, dat de wereld nog heeft ge
kend, maar zij is tevens een af
schuwelijk wapen in de hand van
hen, die naar revanche en wereld
heerschappij streven. Het is nu
bijna drie maanden geleden, sinds
de eerste atoombom op Hiroshima
viel; zij bewerkle de capitulatie
van Japan, maar tevens was zij
oorzaak, dat de wereld in plaats
van to-t rust te komen na bijna zes
jaren van strijd, in een steeds toe
nemende, psychologisch te verkla
ren, maar in zijn conoreet-practi-
sche gegevens niet -te analyseeiren
onrust is geraakt. En dan moge
Truman verklaren, dat men het ant
woord moet vinden op alle proble
men, welke dooir het vrijlaten van
de atoomkracht zijn ontstaan het
zal zeker verre van gemakkelijk
zijn een antwoord te vinden, dat
ook de niet-bezdtters van de atoom
bom kan en zal bevredigen. Als
eerste effect zien wij bij deze laat
st en wantrouwen, dat op zijn beurt
aanstekelijk werkt. En ieder weet,
dat alleen op vertrouwen een ge
meenschap kan worden opgericht
en behouden. Wederzijdsch wan
trouwen richt onvermijdelijk elke
samenleving ten gronde. Zal de
afschuwelijke atoombom deze
nieuwe ramp aanrichten? We
vreezen het.
Het hoofdbestuur van St. Fran-
ciscus van Assisië, de katholieke
organisatie voor handels- en kan
toorbedienden, richt tot alle werk
gevers, zoowel tot die van de groote
kantoren en ondernemingen als tot
die van den middenstand, het
dringend verzoek zoo mogelijk hun
zaken op 1 November, feestdag van
Allerheiligen, gesloten te houden.
Aan de niet-katholieke werkgevers
wordt verzocht te willen bevorderen,
dat aan het katholieke personeel
dien dag vrijaf wordt gegeven of
ten minste voor dit personeel den
arbeid eerst des middags te doen
aanvangen, teneinde het gelegen
heid te geven gedurende de morgen
uren zijn kerkelijke plichten
vervullen.
te
Op 7 November a.s. zal de laat
ste groep Nederlanders, bestaande
uil ongeveer 500 mannen, vrouwen
en kinderen, uit Zwitserland repa
trieeren.
In totaal vonden tijdens de
oorlogsjaren ongeveer 1500 Neder
landers. hetzij als vluchtelingen,
hetzij als bevrijde gedeporteerden,
in Zwitserland' een gastvrij onder
dak, waarvoor een woord van war
men dank hier op zijn plaats is.
De productie der mijnindustrie
heeft in de afgeloopen week weder
een verbetering ondergaan. Don
derdag werd 25.266 ton geprodu
ceerd tegenover een gemiddelde
productie in de periode van 1 tot
25 October van 22.763 ton.
Het Nederlandsche motorschip
Atlantic is via Brunsbuttel naar
Scandinavië vertrokken met aan
boord een lading hoepels, afkom
stig van hoepelmakerijen te Har-
dinxveld.
Met het Zweedsche s.s. Venern
zijn gisteren twee locomotieven in
de Rotterdamsche haven aange
komen. Deze machines maken deel
uit van een aantal locomotieven
die de Nederlandsche regeering in
Zweden heeft besteld.
Generaal H. G Winkelman, tij
dens de oorlogsdagen in Mei 1940
commandant van de Nederlandsche
strijdkrachten en na het vertrek
van H.M de Koningin en de regee
ring naar Londen korten tijd
drager van het gezag in het rijk
in Europa, heeft een en ander ver
teld over gebeurtenissen, welke
nauw verband houden met hetgeen
zich direct voor, tijdens en na de
Meidagen 1940 heeft afgespeeld.
Den snellen afloop van den oorlog
in Nederland wijt generaal Win
kelman in de eerste plaats aan
het gebrek aan uitrusting van de
Nederlandsche troepen. Wij hadden
een groot gebrek aan moderne
wapens, pantserwagens, luchtaf
weergeschut en vliegtuigen. Vooral
dit laatste telde zwaar en is de
directe oorzaak geweest van de
capitulatie.
De capitulatie
Wat betreft de capitulatie, ver
telde de generaal, dat hij on 14
Mei werd opgebeld door kolone
Scharroo, commandant van Rotter
dam, met de mededeeling, dat hi
een ongeteekend briefje had ont
vangen, waarin de Duitsehers;- du
den Zuidelijken Maasoever bezc
hielden, een ultimatum van twe<
uur stelden, in welken tijd Rotter
dam zich zou moeten hebben over
gegeven of het zou er aan moeter
gelooven. De generaal gaf ten ant
woord, dat er op een der-gelijl
ongeteekend briefje n;iet kon wor
den ingegaan en dat is aan de
Duitsehers medegedeeld. Daarop i
een nieuw, thans behoorlijk onder
teekend ultimatum binnengekomen
maar alvorens het antwoord daaroj
ontvangen was, hebben de Duit
sehers het bombardement gedeelte
lijk uitgevoerd. Het gebrek aar
vliegers en de absoluut onvol
doende sterkte aan luehtdoelartil
lerie hebben de aanvallende Duit-
sohe vliegtuigen volkomen vrij spe1
gegeven.
Inmiddels was door dezelfde oor
zaken de situatie in de Grebbelinic
eveneens onhoudbaar geworden en
daar ik begreep, dat achtereenvol
gens Delft, Utrecht, Den Haag
Amsterdam en andere steden ir
ons land het lot van Rotterdam
zouden deelen, wanneer wij in
onzen hopeloozen tegenstand zou
den blijven volharden, besloot ik
te capituleeren.
De geruchten over verraad ge
pleegd door Nederlandsche mili
tairen sprak generaal Winkelman
tegen. Dat er door N.S.B.-ers
tijdens den oorlog verraad is ge
pleegd, staat wèl vast.
De capitulatie-voorwaarden
De capitulatievoorwaarden zijn
nooit officieel gepubliceerd. Gene
raal Winkelman kon daarover het
volgende vertellen. „De capitulatie
heeft uitsluitend betrekking gehad
op -de weermacht en het eerste
punt was, dat de geheele Neder
landsche weermacht (met uitzon
dering van de troepen in Zeeland)
krijgsgevangene zou worden. Dit
werd mondeling toegelicht met de
mededeeling, dat het artikel niet
inhield, dat de officieren en man
schappen naar Duitschland zouden
worden gevoerd. Aanvankelijk lag
het in de bedoeling dat iédere
Nederlandsche vlieger, die na 15
Mei nog tegen de Duitsehers zou
vechten, als franc-tireur zou wor
den beschouwd. Dit sloeg op hen,
die onmiddellijk na de capitulatie
naar onze bondgenooten waren uit
geweken. Tegen deze opvatting heb
ik mij verzet aldus de generaal
met succes, want dit artikel is
uit de capitulatie-overeenkomst
geschrapt. Over bestuursaange
legenheden is bij de capitulatie
niet gesproken.
Goering woedend
Een aardige bijzonderheid is nog
te vermelden over een onderhoud,
dat generaal Winkelman heeft ge
had met maarschalk Goering
Gesproken werd daarbij over het
verbod aan de Nederlandsche in
dustrie om voor de Duitsehers
wapentuig te maken, waarbij Goe
ring zeide: „U kunt ervan verzekerd
zijn, generaal, dat nooit een in
Nederland vervaardigde mitrailleur
gebruikt zal worden om op Neder
landers te schieten. De oorlog is
immers uit".
„Neen, de oorlog tusschen onze
landen is niet uit," luidde het ant
woord van generaal Winkelman.
„Er zijn nog Nederlanders, die den
strijd tegen Duitschland zullen
voortzetten."
Goering ontstak over dit antwoord
zoo m woede, dat hij met zijn vuist
"P, tafe* sloe§ en uitriep: „Hiervan
zal ik den Fuhrer nog vanmiddag
ir>. kennis stellen. Nu zal het uit
zijn met de lankmoedige houdin°
tegenover de Nederlanders".
Tenslotte besprak generaal Win
kelman nog het beroemde document
door die Duitsehers in het ministe
rie van buitenlandsche zaken te
Parijs, ge vonden, en waaruit volgens
hen zou blijken, dat Nederland
reeds vóór 10 Mei aan de Engelsche
en Fransche bevelhebbers zou heb
ben verzocht Nederland binnen te
komen.
„Dit document", zeide generaal
Winkelman, „was een brief, wel
ken ik in Maart '40 heb geschre
ven aan onze gezanten te Londen
en Parijs en waarin de hulp was
omschreven, die wij van de Engel
sche en Fransche regeering ver
zochten voor het geval wij door
Duitschland werden aangevallen.
Op gelijke wijze is een mededee-
'ing voor de Belgische regeering
naar onzen gezant te Brussel ge
zonden. Maar die brieven en
fit hebben de Duitsehers bij hun
nublicatie er niet bij verteld
zijn verzegeld aan onze gezanten
tezcfnden met opdracht ze pas te
ipenen na ontvangst van een daar-
'oe strekkend telegram van het
'epartement van Buitenlandsche
'aken. Dit telegram is in den mor-
Ten van 10 Mei 1940 verzonden.
Eerst toen hebben onze gezanten
■'en inhflud ter kennis van de bui-
'enlandsche regeeringen kunnen
-engen. Voorafgaand overleg met
lie mogendheden heeft niet plaats
"chad.
Het Canadeesehe plaatsje West-
Pubnico in Nova Scotia is, naar de
„Maple Leaf" meldt, een Paradijs
op aarde. Het heeft geen gevange
nis in 15 jaar heeft er geen
arrestatie plaats gehad terwijl
de inwoners geen gemeente-belas
ting behoeven te betalen.
West-Pubnico is een centrum van
landbouw en visscherij en iedere
tweede inwoner heet d' Entremont,
zoodat het heele plaatsje één
groote gelukkige familie kan wor
den genoemd. In totaal wonen er
650 d' Entremonts en degenen, die
niet d' Entremont heeten. zijn 'door
huwelijk aan dien naam geparen
teerd. Daardoor zijn gevangenissen,
gerechtshoven, boeten, belastingen
en Semeente-wetten er overbodig.
West-Pubnico verheugt zich in
5.e' beft vari twee politie-agenten.
Deze steunpilaren van wet en orde
worden periodiek door de provin
ciale autoriteiten benoemd
„Ik? Politie-agent?" Albert d'En
tremont keek de journalist, die
hem interviewde, ongeloovig aan.
„U moet in de war zijn met Bow
man d' Entremont, mijn neef". „Hij
is benoemd.... Verdraait, u be
doelt toch niet, dat we allebei
agent zijn?!"
Als er iemand in West-Pubnico
zou moeten worden gearresteerd,
is er geen gevangenis, om hem op
t.e sluiten en evenmin is er een
rechtbank om hem te vonnissen.
De laatste maal, dat er in deze
citadel van familie-genegenheid
onrust heerschte, kwam dat, door-
dat een vreemdeling eenige inwo
ners lastig viel.
West-Pubnico heeft geen burge
meester noch een gemeenteraad.
Voor het onderhoud van de wegen
zorgt de regeering, terwijl het uit
Yarmouth wordt voorzien van
electriciteit. Sedert jaren is er geen
openbare bijeenkomst gehouden.
„Wetten, die het storten van
vuilnis verbieden, of die voor
schrijven, honden aan de lijn hou
den, hebben we niet noodig", ver
klaarde Allan d' Entremont. een
der inwoners: „Dat zegt je gezonde
verstand
West-Pubnico bestaat uit moder
ne huizen en fraaie tuinen De
hoofdstraat is zeer lang. Er' zijn
drie winkeliers: Detmar, Albert en
Gerald d'Entremont. De dokter
heet Phillip d'Entremont en de
tandarts Edward d' Entremont. Os
car en Luxime d' Entremont zijn
scheepsbouwers. Willie en Ambrose
a Entremont hebben ieder een
de^v^' Austir- d' Entremont maakt
is,?f ,nen en Allan d' Entremont
.verzekeringsagent.
Weitfr>van de acht onderwijzers in
Twee 0 heeten d' Entremont.
drap-enarübter-aressen der posterijen
heteaanmien<iens dezen naam en
net aantal timmerlieden en vis-
fs ^egi'o. dl0 d' Entremont heeten,
Toch zijn er n™
'est-Plihnirn ™.E "lemschen in
niet d' Entre-
n hunner is
West-Pubnico, die
mont heeten en
Desire D' Eon, die zoogenaóVTT e *1
plaatselijk dagblad uitgeeft. Zooge
naamd, want hij heeft vier man
personeel: allen d' Entremonts.
De d' Entremonts zijn een van
de oudste families in Canada. Hun
geschiedenis gaat minstens 300
jaren terug en hoewel zij van
Fransche afkomst zijn spreken ze
allen vloeiend Engelsch.
Tijdens dezen oorlog hebben
neer dan 100 d' Entremonts in het
leger gediend.
Rome, 30 October. (Un. Press).
Maandag op den 23sten verjaardag
van Mussolini's marsch naar Rome,
wapperde de fascistische vlag van
den hoogsten toren in Rome, den
1200 jaar geleden gebouwden
Torre della Milizio.
Toen de politie aanrukte om de
vlag te verwijderen, vond zij op
de trappen waarschuwingen, dat
er mijnen waren gelegd. De vlag
en de mijnen zijn daarop door dg
brandweer verwijderd.
Een suppoost vertelde, dat Za
terdagavond laat twee jongeman
nen kaartjes hadden verzociht, om
den toren te bezoeken.
Vanmorgen zijn twee schepen te
Rotterdam binnengekomen, gela
den met barakken nl. het Zweed
sche s.s. „Vevern" en het Deensche
s.s. „Elisabeth Maas" Deze barak
ken zijn bestemd voor de geteis
terde gebieden in Brabant.
De Belgische premier heeft in
een rede te Huy aangekondigd, dat
dat Belgische Nationale Bank zal
worden genationaliseerd.
In de Amerikaansche pers wordt
gemeld, dat „de bioscoop van de
toekomst zal worden uitgerust met
zwart licht."
Zwart licht is overigens een uit
vinding, welke reeds op groote
schaal in Nederland is toegepast.
In den winter, die achter ons ligt,
werd het, de huizen van enkele
zwarte handelaren en collabora
teurs uitgezonderd, in praktisch
alle woningen toegepast. In vele
woningen was het zwarte licht
zelfs zoo zwart, dat men een
petroleumlampje, een kaars of een
olicpitje moest branden om ten
minste nog iets te zien.
Volgens professor Wetallus uit
Emmer-Compascuum, den wereld-
beroemden electrotechnicus en
kunstkenner, zou zwart licht ook
kunnen worden toegepast bij de
beoordeeling van schilderijen. „In
het donker", aldus professor We
tallus, „zijn alle van Meegerens
Vermeers".
Bij een poging van een drietal
jachtopzieners om in de bosscihen
van Leende enkele stroopers te
arresteeren, heeft een der stroo
pers, zekere C. uit Valkenswaard,
met een stengun een schot gelost,
waardoor hij den 65-jarigen jacht
opziener H. v. d. Heuvel trof. De
getroffene werd naar een zieken
huis te Eindhoven gebracht, waar
hij is overleden. De politie is erin
eeslaagd alle öri-e cl«e stroopers te
arresteeren. Twee hunner zijn in
middels weer in vrijheid gesteld.
De dader is ingesloten.
B.P.M. vraag! concessie tot
exploitatie van 15,000 Ha.
Er komt geleidelijk leven in Oud-
Schoonebeek, het dorpje bij Coevor-
den, waar de Bataafse he Petroleum
Maatschappij intensieve olieboringen
verricht. Tankauto's rijden af en aan
om de geproduceerde olie weg te
voeren naar lichters in de kanalen
of naar spoorwagons in Coevorden
Binnenkort zal een 6-duims pijplei
ding worden aangelegd om een gere-
gelden en grooteren afvoer van de
olie te waarborgen. Deze pijpleiding
wordt, in verhouding tot de normale
pijpleidingen zeer kostbaar. De olie
is namelijk zeer dak en daardoor wei
nig vloeibaar Bovendien vertoont zij
de neiging om bij lagere temperatu
ren vast te worden. De geheele pijp
lijn moet woiden geïsoleerd en om
die reden boven den grond worden
aangelegd, terwijl ze bovendien met
warm water op voldoende tempera
tuur moet worden gebracht.
Voorts worden voorbereidingen ge
troffen voor den aanleg van een g'root
terrein, waarop een kantoorgebouw
zal v ear ij zen, benevens een m#gazijn
werkplaats, garage, enz. Om onder
dak van blijvenden aard te verschaf
fen aan de talrijke employe's en ar
beiders zullen -woonhuizen worden
gebouwd. Verwacht wordt, dat het
personeel, hetwelk thans ca. 100 man
bedraagt, belangrijke uitbreiding zal
ondergaan naarmate de werkzaam
heden toenemen.
Naar de B.P.M. ons mededeelt,
heeft zij thans bij de Nederlandsche
autoriteiten een aanvrage iifgediend
ter verkrijging van een concessie om
olie te ontginnen op een terrein ter
grootte van 15.000 ha in Z.-O. Drente.
In tegenstelling tot de zout- en
kolenmijnen is het oliebedrijf niet op
één plaats geconcentreerd doch ver
spreid over een groot terrein. Zoo
zullen dus in de toekomst op vele
plaatsen in de buurt van Oud-Schoo-
nebeek boortorens verrijzen. Door de
eploita-tie van ddt gebied zullen vele
nieuwe wegen moeten worden aan
gelegd. alsmede bestaande verbeterd
De olie van Oud-Sohoonebeek is
donker van kleur en be vat weinig
lichte bestanddeelen zooate benzme
Daarentegen bevat zij- veel paraffine,
welk bestanddeel echter slechts door
middel van zeer ingewikkelde en
kostbare installaties uit de ruwe olie
zal kutn.nen worden afgescheiden. Een
gelukkige omstandigheid is echter, dat
de ruwe olie, hoewel thans nog in
kleine hoeveelheden gewonnen, zon
der verdere verwerking als stookolie
kan worden gebruikt. Enkele electri-
sche centrales en machinefabrieken
worden reeds thans regelmatig van
deze olie voorzien. Aldus vormt zij,
zij het een bescheiden, dan toch wel
kome bijdrage tot de bran dist ofvoor-
ziemmg van ons land. Het ligt in de
bedoeling der B.P.M. om deafe aardolie
tot meer waardevolle producten
verwerken, zoodra mocht bUn'ken,
d e ondergrondse he voorraden
genoeg zin. Vooralsnog
niet bekend, welke f^omische
waarde aan de oliehoudende lagen
moet worden toegekend.
Voor woningen, waarvan ver
warming met vaste brandstoffen
om practische redenen niet moge
lijk is, kan gas of electriciteit voor
verwarming worden toegewezen,
mits de brandstoffenkaart T 509
(voor zuidelijk. Nederland T 505)
bij den distributiedienst wordt in
geleverd. Ook kamerbewoners
kunnen voor gas of electriciteit in
aanmerking komen.
Voor eiken ingeleverden geldi-
fn? Eolenbon kan 150 m3 gas of
aOO kwh electriciteit worden toe
gewezen.
Ook voor het verwarmen van
andere gebouwen met gas of elee-
triciteït kan een rantsoen worden
toegekend, mits in 1939/40 deze
wijze van verwarming toepassing
vond en er nog geen kolentoe-
wijzing werd afgegeven.
Restaurants, café's, winkels en
gebouwen voor publieke vermake
lijkheden komen voorloopig niet
voor deze regeling in aanmerking.
Het Ned. Roode Kruis verzoekt
dringend om brillen van welke
soort ook voor Ned. krijgsgevan
genen. die in Thailand te werk
waren gesteld en van wie velen ten
gevolge van beri-beri thans oog
stoornissen hebben. Aangezien de
brillen per vliegtuig moeten wor
den verzonden naar Bangkok, is
zeer spoedige toezending ge-
wenscht aan het adres van de in
tendance van het Ned. Roode
Kruis, Leegh waterplein 27 te
's-Gravenhage.
Zaterdagnacht is te Venlo de
toren der St Martinuskerk inge
stort. De torenspits werd bij de
beschieting in November j.l
woest, doch verder vertoonde a
toren geen ernstige tee*2ïfBis
verwoesting. De steenm^a >s op
het plein voor de kerk O^1,
zonder persoonlijke onge.Lkken te
veroorzaken.
29 October. (Ro.) Naar het
IWW.V, °J>en de stakingen in do
Engelsche havens ten einde. 250.000
havenarbeiders te Bristol hebben be-
sioten, den arbeid te hervaten, terwijl
ook uit de overige bavens gunstiger
berichten komen.
