SAMENWERKING MET INDONESIËRS
De fabricage van lucifers
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
GEZONDE KANS
IVi Millioen tabaksrantsoenen p. week
Bestelling der N.S.
in Engeland
Volksvertegenwoordiging op democratischen
grondslag
Met spoed naar ronde
tafelconferentie
Kleine verruiming van
ons rantsoen verwacht
De kleinste motor
ter wereld
Reactie van Soekarno
ongunstig
GONGSLAGEN
Zilveruitjes per flacon
Sigaren en sigaretten
Fabricage van het
z.g. „sprietje"
Eigen sigarettenproductie
/500 autobus-chassis
Uitg. v. d. Maas
bode-Stichting,
R'dam Giro 9095
Directeur:
Toh. Kuijpers.
Hoofdred.: Mgr
Dr. J Witlox.
Alg. Redacteur:
H. A. Paalvast
Drukker:
N.R.C N.V
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
WOENSDAG 7 NOVEMBER 1945
68ste JAARGANG No. 19854
Tijd. adres:
Broersvest 8 A
Tel. 63804
Abon nemen tspr
3.25 p. kwart.
f 1.10 p. maand
0.26 p. week.
Adverterrtiën
25 ets. per m.
We gelooven, dat onze regee
ring in het zoo uiterst moeilijke
conflict in Indië over het al°f"
meen een houding heeft aange
nomen. die een t
maakt den gulden middenweg te
bewandelen Een absolute weige
rig tot onderhandelen, vóórdat
de rust hersteld was, zooals door
sommigen werd geëischt, wees zij
af. maar evenmin was zij bereid
tot onderhandeling met al te
zwaar gecompromitteerde elemen
ten als Soekarno, zooals weder
om door anderen, o.a. Engeland,
werd gesuggereerd.
Alleen heeft menigeen wellicht
gedacht: waarom komt de regee
ring niet rond voor den dag, in
bijzonderheden, met haar plannen
tot uitvoering van het Koninklijk
woord van 6 December 1942?
De motieven, thans door de
regeering aangegeven, waarom zij
dit niet eerder deed, kunnen wij
billijken: de heerschende terreur
maakte het nut van een verkla
ring twijfelachtig en zou de waar
digheid der regeering tè na zijn
gekomen.
Eén ding staat vast: de regee
ring is met hare verklaring wel
zóó spoedig gekomen als het
eenigszins mogelijk was. Dat zij
het moment daartoe overliet aan
"Sn man ter plaatse. Dr. van
Mook, getuigt van goed beleid.
Het zal algemeene opluchting
geven, dat het nu vaststaat, dat
tusschen regeering en luitenant
gouverneur-generaal overeen
stemming bestaat. Het scherpe, zij
het voorwaardelijke desaveu, dat
de laatste aanvankelijk in ont
vangst heeft moeten nemen, of
schoon door de omstandigheden
en de trage en verwarde berichtge
ving nip; onverklaarbaar, is wel
wi-'l;O0rui?rig geweest. De slechte
mdruk, hierdoor met name ln
Engeland gemaakt, zal door do
thans afgelegde regeeringsver-
klaring wel grootendeels ver
dwijnen.
Niemand zal kunnen ontken
nen, dat de regeering zich zoo
loyaal mogelijk en ten volle
plaatst op de basis van de Ko
ninklijke verklaring en deze doet
doorwerken op alle terrein des
openbaren levens: staatsrechtelijk
en sociaal, op het gebied van
taal, onderwijs en ambtsbedeeling
tot in de hoogste rangen. De
rondetafelconferentie wordt zoo
spoedig mogelijk in uitzicht
gesteld.
Aan de uitstekende bedoelingen
van deze verklaring kan geen
weldenkende twijfelen. Zal zij ln
alle indonesische kringen de ont
vangst vinden, welke zij verdient?
Zij kan in ieder geval in de
gehéele wereld, met name tn
Engeland en de Vereenigde Sta
ten, niet anders dan een gunsti-
gen indruk maken, en mochten
later nog harde en door niemand,
met name niet door het Neder-
landsehe volk. gewenschte maat
regelen noodig blijken, dan zal
deze regeeringsverldaring het
overtuigend bewijs leveren, dat
deze met worden genomen dan
onder den drang van volstrekte
noodzakelijkheid.
De Ned.-Indische regeering
heeft, gelijk reeds aangekon
digd, te Batavia een verklaring
uitgegeven.
Daarin word' gezegd, dat de loop
der gebeurtenissen de regeering
belet heeft de voornemens to
staatkundige hervorming van he
Koninkrijk en van Ned.-Indië in
hun hoofdlijnen verder bekend te
maken. Reeds op 27 Jan. 1942 werd
een rijksconferenfie lo dit doel
aangekondigd, fe houden na de be
vrijding van alle bezette rijksgebie
den. Op 6 Deel van da jaar werden
de beginselen der gedachte reorga
nisatie in een rede van H. M. de
Koningin in groole lijnen vastge
legd.
In die rede zeide H. M. o.a.: .,Ik
stel mij voor, zonder vooruit te
loopen op de adviezen der rijks
conferentie, dat zij zich richten zul
len op een rijksverbond, waarin
Nederland, Indonesië, Suriname en
Curagao tezamen deel zullen heb
ben, terwijl ieder op zichzelf de
eigen, inwendige aangelegenheden
in zelfstandigheid en steunend op
eigen krachten, doch met den wil
elkander bij te staan, zullen behar
tigen."
Verder zeide H. M.: ..Daarbij zal
voor verschil van behandeling op
grond "Van ras of landaard geen
plaats zijn, doch rullen slechts de
persoonlijke bekwaamheid der bur
gers en de behoeften van de ver
schillende bevolkingsgroepen den
doorslag geven voor het beleid der
regeering."
Alleen op deze beginselen kan
het Koninkrijk worden gebouwd.
Zoolang duizenden weerlooze Ne
derlanders, die de zwaarste ver
drukking door den vijand door
staan hadden, in gevaar verkeer
den en door bedreigingen een vrije
bespreking onmogelijk werd ge
maakt, was ieder begin van ge
meenschappelijke reconstructie uit
gesloten.
Thans is het oogenblik gekomen
om het programma der recreerincy,
op de rede van H. M. de Koninaïn
van 6 Dec. 1942 gebaseerd, nader
uil te werken.
Volksvertegenwoordiging op
democr. grondslag
De regeering gaat uit van de er
kenning van het rechtmatig stre
ven der Indonesiërs voor een
rationaai bestaan, overtuigd, dat
dit streven door een goede samen
werking tusschen Indonesiërs en
Nederlanders langs den weg van
een wettige evolutie te verwezen
lijken is.
Doelstelling is daarbij de spoe
dige ontwikkeling van Indonesië
tot deelgenoot in een koninkrijk,
dal zoodanig geconstrueerd is, dat
hef nationaal zelfrespect van alle
daaraan deelnemende volkeren
wordt gewaarborgd. Daartoe zal in
dit land op wettige wiize de cen
trale regeering zoodanig gerecon
strueerd moeten worden, dat zij
Het eene doosje lucifers, dat af en
toe wordt toegewezen, brengt menig
een groote zorgen en men vraagt zich
af, wanneer de nietige stokjes weer
een minder kostbaar goed zullen gaan
worden, We hebben daar over inlich
tingen ingewonnen en kunnen zeggen
da? er hoop is op een kleine ver-
ov!,1?'11® van het rantsoen, doch dat
eer-.,gens de lucifersvoorziening voor
zal blijven* Hecn, zorgelijke affaire
misschien Wö Li? voor den leek
dat de bep^rktrs' vreemd te hooren.
langrijkste reden ?,Ut,toewiizinS de be-
heden, waarvoor Y,oor de moeilijk-
staan Doch weinigen u Producenten
van de hoeveelheden aie e?" begriP
massaproduct gemaakt moeten8"^"
den. °r-
Zoo vertelde de directie van de
Vereenigde Hollandsche Lucifers
fabrieken ons, dat in normalen tijd
de fabrieken te Eindhoven en Breda
ruim een millioen paar doosjes per
das produceerden. Daar kwam dan
"os zoo ongeveer een kwart millioen
vèrh-®",00 fabriek in Weert Normaal
cifersfahlt", de Ver- Kollandsche Lu"
eken te Eindhoven en
i- mOI1S/Vcer 20.00(1 populieren per
zorgd ic voar Staatsboschbeheer be-
duifnion yoor een nog verdere uit-
toch e in de laatste jaren
schen rnontZ0° sterk aangetaste bos-
derde' deel a men het thans met het
dp kir,™' aoen, zooals trouwens ook
Klompen, en fineer-industrie.
ductie is de aanv0er van hout Techl
msche moeilijkheden zijn er ook
ZZLl" H" Vl:a boomen komen
uvu-iiitMi Komen
scherven voor, waarop de kostbare
scnilmachines vernield
messen der sutiimacninês vernield
Thans"",! ?L Hdivr£Ctie heeit daarom
de nood i cro^ sakregen over
noodige instrumenten, waarmee
men verborgen splinters lb het hom
kan opsporen
De grootste der Nederlandsche luci
fersfabrieken die te Eindhoven, heeft
tot voor enkele weken stop gestaan.
„La Lanterne" deelt mede, dat
inwoner van Nancy (Frank-
wLn ij den kleinsten motor ter
moto! geconstrueerd heeft. Deze
en is 3v mtV*11 totaal 15 centigram
in beweghia "goh61" h„00g" Hlj wordt
batterij van 2 ™i. door een
4000 omwtntelini'en^ner3^-'
De collector ee^middehHn
van 11 millimeter, terwijl de kool.
borsteltjes een vijfstigste milli
meter groot zijn. De motor is ge
heel met de hand vervaardigd. De
constructie ervan heeft 600 uur
gevergd.
uil een volksvertegenwoordiging
op democratischen grondslag be
staat. in belangrijke meerderheid
samengesteld uit Indonesiërs en
een raad van ministers onder den
gouverneur-generaal als vertegen
woordiger van de Kroon.
Door deze regeering Zullen de
inwendige aangelegenheden van
het land moeten worden bestuurd
terwijl daar beneden door een
doelmatige decentralisatie de re
gionale en locale belangen zullen
moeten worden behartigd.
Het kiesrecht zal een onderwerp
van nader overleg zijn, doch be
hoort op vrije vorming van de
openbare meening en vertegen
woordiging van de burgerij in haar
belangrijkste geledingen te berus
ten.
Indonesië zal overeenkomstig de
toezegging van HM de Koningin
tot een volledig deelgenootschap
in het koninkrijk worden geroe
pen. welke organisatie dus uit de
rijksdeelen zal worden opgebouwd
De vorm aan deze grondgedachte
te geven zal door het overleg in
de rondetafelconferentie en de be.
handeling van haar voorstellen
door de wetgevende organen van
het Koninkrijk moeten worden
bepaald.
Ook vraagstukken als die van
een eigen vlag voor Indonesië,
naast die van het Koninkrijk, zul
len moeten worden beslist op grond
van de voorstellen der rondetafel
conferentie. De inschakeling van
Indonesiërs en andere burgers van
niet-Nederlandschen landaard in
de diensten 'van het Koninkrijk,
kan aanstonds systematisch wor
den uitgebreid.
Afschaffing van ongelijkheden
Verder kondigt de regeerings
verldaring aan, dat de scheiding
zal worden opgeheven tusschen een
Ned. en Indonesisch bestuur, en
afschaffing van de gescheiden
strafrechtspraak en van de onge
lijkheden in de aanstellingen bij
publieke diensten en in het be
drijfsleven.
Voorts wordt aangekondigd: op
heffing van het analfabetisme en
openstelling voor de landskinderen
van iederen vorm van opleiding,
waaraan de maatschappij behoefte
heeft.
Voor modern gebruik zullen de
Indonesische taal en andere be
langrijke inheemsche talen syste
matisch '-erder ontwikkeld wor
den, zoodat het geheele sociale
cultureele en economische leven
zich als voertaal daarvan zal kun
nen bedienen.
De erkenning van de Indonesi
sche taal als officieele taal naast
het Nederlandsch zal volledig
doorgevoerd worden.
De economische politiek zal ge
richt worden op het herstel en de
vergrooting van de volkswelvaart.
Met alle middelen, waaronder de
industrialiseering, zal gestreefd
worden naar een verhooging van
de productie en een verbetering
van de verdeeling van het volks
inkomen, terwijl tevens de eigen
kapitaalsvorming met kracht zal
worden bevorderd.
Sociale zorg alsmede zuivering
en stabilisatie van het muntwezen
worden voorts in het vooruitzicht
gesteld.
Weermacht.
Opgebouwd zal worden een
krachtige weermacht op den
grondslag van algemeene weer
baarheid.
Ook het agrarische vraagstuk
zal een oplossing moeten vinden.
De wederopbouw van Indonesië
moet snel ter hand worden ge
nomen en te dien einde doet de
regeering een krachtig beroep op
de gezamenlijke krachtsinspanning
van allen, die hart hebben voor de
belangen van dit land. Deze sa
menwerking kan niet bereikt wor
den, wanneer Nederlanders en
Indonesiërs de door veel geweld
dadige gebeurtenissen opgewekte
gevoelens zouden laten over-
heerschen.
Ten aanzien van bepaalde han
delingen zal de rechter uitspraak
moeten doen. Ook zal, voor zoo ver
mogelijk, een ieder hersteld moe
ten worden in hetgeen zijn recht
matig eigendom was, wanneer hem
dit door den vijand of anderen is
ontroofd.
Tenslotte zullen de wapenen, die
de vijand wederrechtelijk neeft ge
leverd aan onbevoegden, overge
dragen moeten worden aan de ge
allieerden.
Ronde tafel-conferentie.
Het is de bedoeling der regee
ring, de in uitzicht gestelde ronde
tafel-conferentie zoo spoedig moge
lijk te doen aanvangen. Daartoe
is het noodig. dat de orde weder
keert, opdat kan worden overge
gaan lot de aanwijzing van de
afgevaardigden uit Indonesië.
De regeering ziet niet groote be
zorgdheid door misverstand en op
winding de tegenstellingen groeien.
Zij is overtuigd, dat aan beide
zijden de wil bestaat om uit het
conflict te geraken. Zij heeft met
het bovenstaande den weg voor
allen aangegeven, waarlangs aan
den on vruchtbaren strijd een einde
kan worden gemaakt.
Dr. van Mook heeft, voordat hij
de verklaring der Ned.-Indische
regeering uitgaf, medegedeeld, dat
hij tot publicatie gedwongen was,
omdat eenige correspondenten op
onwettige wijze den Ned, tekst in
handen gekregen en gepubliceerd
hadden.
Naar aanleiding van de door Van
Mook gepubliceerde regeeringsver-
klaring zeide Soekarno: „Ik ben er
in het geheel niet van onder den
indruk, het is slechts een herhaling
van de oude bekende verklaring van
Koningin Wilhelmina" Toen de
A.N.P.-Aneta-correspondent Coms-
ton hem speciaal de zinsnede onder
het oog bracht, waarin gezegd
wordt: ..Indonesië zal, overeenkom
stig de toezegging van H.M. de
Koningin, tot een volledig deelge
nootschap in het Koninkrijk wor
den geroepen", verklaarde Soekarno:
„Wij willen niets te maken hebben
met het Koninkrijk der Nederlan
den
Soekarno verklaarde ook, dat het
politieke manifest", uitgegeven
door zijn „regeering" en dat hij
persoonlijk aan de journalisten had
overhandigd, op zichzelf al een
antwoord aan Van Mook was. Het
manifest zei o.a.: „De Nederlanders
hebben geen enkel moreel recht om
in Indonesië binnen te komen, ten
einde hun oude imperialistische
politiek weer op te vatten, waarbij
zi.i zich zelfs nog aanmatigen, dat
hun geen blaam treft voor hun
vroegere zonden of voor hun capi
tulatie, die tot resultaat had, dat
'0 millioen Indonesiërs aan de
goede zorgen van het Japansche
rmlitarisme waren overgeleverd.
De gerechtigheid verbiedt hun
eenige inmenging in onze zaken....
Tot nog toe is er geen teeken.
dat de Nederlanders wat anders
van plan zijn. dan hun oude kolo
male systeem te herstellen, ondanks
ae verklaring van Koningin Wil
helmina in 1942...."
Voor den economischen heropbloei
van ons land zijn de omstandig
heden nog verre van gunstig, stond
er Maandagavond in de krant. Het
klopte met de mededeeling van
premier Schermerhorn, dat we op
het oogenblik meer zeilen moeten
bijzetten om armoede te vermijden
dan om een welvaart te bevorde
ren. De meneer van de prijzen
staat, volgens dezelfde krant, met
die prijzengeschiedenis voor een
groote en uiterst moeilijke taak.
Nou dan is ie de eenige niet!
Want het „regent" ingezonden
mededeelingen" met vragen, hoe
men met zijn loon of steun de
noodzakelijkste behoeften kan dek
ken en dan bijv. nog kan sparen
voor textiel medio 1946.
Meneer Brouwers van de prijzen
heeft een stille hoop, dat in de
naaste toekomst verscheidene arti
kelen in prijs zullen dalen. Dat
feest is al begonnen. Doch het
huidige systeem leidt, wanneer de
overheid te dezer zake geen oogje
in het zeil houdt, tot den onder
gang van een gezonden midden
stand.
Waar bijv. levensmiddelen bijna
nog alle „in distributie" zijn 'en.
dus van dezelfde centrale depóts
komen, ontaardt prijsverlaging zeer
licht in prijsgeknoei.
Wat zegt U overigens van het
prijslijst je van meneer Brouwers?
Het maakt voor wat de artikelen
betreft een vooroorlogschen indruk.
Ik zag o.a. genoteerd versch spek,
tong, zilveruitjes per flacon, hee
renschoenen, overhemden met los
sen boord, ongecodeerde thee- en
eetserviezen, pakken lucifers, werk-
borstels. jonge jenever en thee
Het plakken van fietsbanden,
d.w.z. een eenvoudige reparatie bij
in goeden staat verkeerende ban
den kost 30 a 35 ct. Voor zoo'n
reparatie aan goede banden zou ik
gaarne een gulden over hebben.
Met de prijzenlijst ben ik naar
onderscheidene winkeliers getrok
ken. Er moest echter overal een
vergunning bij. Ik ben nu nog met
mijn vrouw in bespreking om
enkele vertrekken met vloeibaar
behang te laten verven. We zijn
het echter nog niet eens, of we
de vertrekken al dan niet zullen
ontruimen en of we één of twee
maal zullen laten verven.
Het cadeau voor mijn vrouw
bij gelegenheid van Sinterklaas
beb ik al uitgezocht. Dat wordt
een fluitketel (van een oud biscuit-
blik) Ik koop nu eenmaal graag
iets orivjneels.
HENK VAN DER MAZE.
Nederland zelf nam voor eigen vei
werking van tebak voor den oorlog
ca 30 procent van den Java- en 15
p ocent van den Sumatra-export af
lerwiji de overige 70. resp. 85 procer.1
voor het overgroote deel v:a Amster
dam en Rotterdam n»aar het buitenland
werden verkocht. In Mei 1940 be
schikte Nederland over ongeveer
56.500 ton ruwe tabak, waarvan door
den bezetter reeds in December 1941,
12.500 ton z.g .gekocht" doch ln
werkelijkheid geroofd was. Aan ruwe
tabak roofde Duitschland voor een
bedrag van ca. 30 millioen en aan
tabaksproducten voor ca t 162 mil
lioen Bij het einde van den oorlog
was de voorraad tabak hier te lande
practisch nihil Voor de Nederland
sche regeering te Londen werd het
vraagstuk, hoe Nederland na de be
vrijding van tabak te voorzien, ut
gent toen in 1942 Nederlandsch-Indië
door de Japanners werd bezet.
Daarom ging de regeering er toe
over de in Engeland gestrande ladin-
gen Indische tabak over te nemen
Tengevolge van het enorm toege
nomen verbruik van tabaksartikelen
Tnj^.oor wegvallen van Nederl.-
indie als leverancier, was er een
gToote schaarschte aan tabak op de
wereldmarkt ontstaan, hetgeen een
ongekende prijsstijging van het artikel
tengevolge had. De aanvoer van
tabak uit Engeland leverde uiteraard
vooral in de eerste maanden, vele
moeilijkheden op. aangezien deze af
hankelijk was van de door de ge
allieerden beschikbaar gestelde
scheepsruimte.
De vooral boven de groote rivieren
veelvuldig geuite klacht, dat on
voldoende sigaren op de bonnen te
vprkr lieren ziin. wordt binnenkort
ondervangen, doordat het de In
dustrie thans is toegestaan, een
kleine sigaar, het z.g. knakje. te
gaan fabriceeren. waarvan er 6 per
rantsoen verstrekt moeten worden
Bovendien zal zij spoedig een kïein
model sigarillo het z.g sprietje op
de markt brengen. waarvan per
rantsoen 20 stuks worden geleverd
Aannemende, dat er ca 3 mill.oen
mannen en ca 1% millioen vrouwen
zijn. die een rookerskaart ^ezen
beteekent dit. dat er week 7%
millioen rantsoenen tabaksartikelen
beschikbaar moeten zijn. waarvoor
nood Tg is ca 175 000 kg tabak
De tabakposïtie is thans zoo
danig. dat de distributie van *a-
baksarlikelen op basis van 2
rantsoenen voor mannen en i
rantsoen voor vrouwen per week
tot einde 1946 gegarandeerd is.
Aangenomen wordt dat voor ver
werking in 1947 een hoeveelheid ta
bak zou moeten worden aangekocht,
welke een waarde van tusschen de
40 en 45 millioen gulden vertegen
woordigt.
In sommige dagbladen ls dezer
dagen een bericht verschenen,
waarin werd medegedeeld, dat de
regeenTig ertoe is overgegaan alsnog
450 millioen sigaretten in het bui
tenland te koopen Deze mededeeling
is echter onjuist Voor een dergeiij-
ken aankoop zouden ca f 4.500 000
aan deviez-en noodig zijn en het :s
duidelijk, dat onze berooide schat
kist êen dergelijke uitgave voor
sigaretten niet toelaat. Bovendien is
de Jnvoer van sigaretten thans niet
meer noodig aangezien ons pro
ductieapparaat meer dan voldoende
capaciteit bezit om aan de behoefte
aan sigaretten te voldoen Beter dan
sigaretten te importeeren kan de
regeering de ruwe tabak Uivoeren,
waarmede belangrijk minder devie
zen gemoeid zijn. terwijl bovendien
eigen productie van sigaretten ae
zoo noodzakelijke werkverruiming
ten gevolge heeft.
Crossley Motors heeft een
order der Nederlandsche Spoor
wegen ontvangen voor 500 auto
bus-chassis mei Dieselmotor. De
aflevering van deze chassis zal
in 1946 beginnen. De waarde
van de bestelling beloopt onge
veer 900.000,
