NOG WOELINGEN IN INDONESIË
DE GARNALENVISSCHERIJ
Tinproductie op
Billiton
IJzeren scherm om Rusland
GELDEN
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
BLIJ WEERZIEN TE BATAVIA
INCIDENTEN
Vrouwen en kinderen xien
mannen en vaders terug
Bloedige voorvallen op
Sumatra
op Java
Ned. soldaten vallen aan
met flesschen en borden
Perspectieven gunstig
Hongersnood-gevaar op
Java stijgt
kleine schaal hervat
Op
Het angstwekkende
geheim der atoombom
van gerepatrieerden
Ontwerp voor terug
betaling gereed
H.M. de Koningin
in Nederland terug
Sinaasappelen uit
Palestina
Uitg. v. d. Maas
bode-Stichting,
K'dam Giro 9095
Directeur:
Joh. Kuijpers.
Hoofdred.: Mgr.
Dr. J Witlox.
A3g. Redacteur:
H. A. Paalvast.
Drukker:
N-R-C N.V.
E SCHiEDAMSCME COURANT
DONDERDAG 8 NOVEMBER 1M5 68sle JAARGANG No. 19855
Tijd. adres:
Broersvest 8 A
Tel. 68604
Abonnementspr
3.25 p. kwart.
1.10 p. maand
3 0.26 p. week
Adverteretiën
25 cite per m.
Het Ned. koopy^rriij^ip ^Tal-
ma" is te Tandjong Friok gea-m
veerd met vrouwen en kinderen
uit Soerabaja. Het schip was op
weg naar Singapore, toen het de
opdracht kreeg, die vrouwen en
kinderen te Tandjong Priok aan
land te zetien, wier mannen en
vaders in Batavia wonen. De ,.Va.n
Heutz" van de K.P.M. vaart nu
regelmatig tuisschen Batavia en Se
marang om 12.000 voormalige ge-
interneerden uit midden-Java te
eva cueeren. Ook vliegtuigen helpen
en verwacht wordt, dat deze taak
in twee weken volbracht zal zijn.
Driehonderd vrouwen en kinde
ren uit Ambarawa zijn inmiddels
naar Semarang overgebracht. De
toestand te Semarang is onge
wijzigd.
Ben verkenningt-detachement, dat
verschillende eilanden aandoet, om
naar geschikte plaatsen voor inter
neering van Japanners te zoeken,
is, toen het Bawean naderde, be
schoten.
Te Batavia zijn de Britechc
strijdkraehien tot talrijke arresta
tics overgegaan. Zij konden 2?
letten van een bende gewapende
gevangen nemen,
doen 20 anderen, die waarschijnlijk
door de plaatselijke politie waren
gewaarschuwd, wisten te om snap
pen.
Anderzijds meldt men uit Mage-
lang, dat een groot aantal gewa
pende Indonesiërs zich rond de
etad concentreert.
Te Medan kwam bet tot een ge
regelde vechtpartij tusschen Am-
bonnsezen en nationalisten, welke
la Etsten een aldaar gelegen pension
trachtten binnen te dringen, waar
Ambonneesche vrouwen en kirtde
ren zijn ondergebracht. Bij de
vechtpartij werd van vuurwapenen,
messen en speren gebruik gemaakt.
Een Nederlandsen ex-krijgsgevan
gene, de res.-]t. d'Iranye. afkomstig
uit Langsa (Atjeh) kwam toevallig
tusschen de strijdende partijen
terecht en weid door messteken
gedood. Een drietal Ambonneezen
viel eveneens als slachtoffer var.
dit ernstig incident.
Voorts beeft een aantal Bataks
het hotel te Pematangsiantar bele
gerd, waar een Europeesche ge
neesheer, dr. Boeres, cn enkele
Europeesche dames waren onderge
bracht. De Bataks wilden de bewo
ners dwingen het hotel te verlaten.
Toen dit geweigerd werd, zijn
wederzijds schoten gelost, waarna
de Balaks tenslotte het hotel in
brand staken. Bij hun vlucht uit
het brandende gebouw zijn helaas
dr Boeres en eemge anderen, wier
uamen nog niet precies bekend
zijn, door de opgewonden Ratak-
sche menigte om het leven ge-
D ra ent. Er werd een groep Britsche
militairen met zware bewapening
derwaarts gezonden om de orde te
herstellen. Intussöhen is de gouver
neur van Sumatra gen.-maj. Spit.-;
die langen tijd in Mandsjoérije en
Formosa door de Japanners als ge
ïnterneerde gevangen werd gehou
den, dezer daigen per vliegtuig
in Medan aangekomen.
onmiddellijk na de nederlaag van
Japan de approviandeering op des
kundige wijze was aangepakt en
een beroep gedaan was op het
buitenland, zou veel onheil voor
komen zijn. Thans echter ziet de
toekomst er somber uit en lijkt
zij hoe langer hoe somberder te
worden. De beschikbare rijstvoor-
raad is onvoldoende om de bevol
king tot den volgenden oogst te
voeden." Voorts zegt de schrijver
De Britsche voorlichtingsdienst
heeft gemeld, dat het oppervlakkig
rustig schijnt op Java, maar dat
vooral in Bandoeng en Magelang
stille krachten voortdurend werk
raam zijn.
Te Bandoeng concentreeren de
extremisten zich op betrekkelijk
groote schaal. Bartdoeng is, naar
gemeld, bedoeld als hoofdkwartier
ctan,„ artilcel' ^at plunderen, i Van zes Indonesische divisies die
stelen en zoogenaamd beslag leggen men bez5g is te formeeren. In Ma.
- alledaagsche gelang heerscht groote onrust van-
ffiteërm "SS .""N,0 r«Btmol«nswege het feit, dat gewapende In-
^f ëreëëen llt a k?.0?60- j° a,idonesiërs uit de omliggende kam
wAt-fl? -ne rlJ£ onderwe® i pongs zich te Magelang concert
gestolen wordt De natte moesson-
teelt moet vroeg uitgeplant wor
den. maar de bevolking durft de
dessa's niet te verlaten. Als de toe
stand niet spoedig verbetert, zal
een deel van de beschikbare rijst
velden onbenut blijven. De huidige
ontwikkelingen kunnen slechts tot
hongersnood leiden, waarbij mïl-
lioenen Indonesiërs o-p het land
het slachtoffer zullen zijn
De politie te Sydney heeft een
communistische demonstratie al
daar uit elkaar geslagen. Ned. sol
daten beantwoordden het optreden
der demonstreerenden mei fles
schen en borden. Twee gewonden
moesten naar het ziekenhuis wor
den vervoerd.
De communisten marcheerden
naar de haven, waar het schip
..Stirling Castte" voor den wal lag,
met Ned. troepen, die vooi Java
bestemd waren. Vóór in den stoet
werden spandoeken meegedragen
wei ar op geschreen was .National
independance for Indonesians" (na
tionale onafhankelijkheid voor de
Indonesiërs) en „No arms for Dutch"
(geen wapens voor de Nederlan
ders). Hoonend en fluitend mar
cheerden de communisten door de
poorten, toegang gevend tot de
kade, waaraan de „Stirling Castte"
lag. De Ned. soldaten antwoordden
met hoera-geroep en vaderlandsche
liederen.
De eerste flesch. die van het
schip af geworpen werd en één der I
treeren. Tallooze bewoners zijn
bezig zich gereed te maken voor
evacuatie.
Ongeveer kwart over zes van
morgen ontdekte men driehonderd
gewapende Indonesiërs bij het
vliegveld Tjililitan die door de
Nederlandsch-Indische troepen uit.
eengedreven zijn. De strijd duur
de bijkans één uur.
Volgens een officieele Neder
landsch-Indische verklaring heb
ben zich op tal van plaatsen klei
ne incidenten voorgedaan. Aan
vallers van de schoenfabriek van
Batava droegen naar gemeld
wordt, khaki en groene uniformen.
De schermutselingen begonnen gis
teravond opnieuw achter het hotel
des Indes. Indonesische politie
heeft spoorwegstations geplunderd.
Hedenmorgen om half negen be
gonnen vijandelijkheden in Kra-
mat waar vijfhonderd gewapende
Indonesiërs verzameld waren. De
oorzaak is niet bekend: Britsche
tanks rukten om half tien op om
de punjabs te steunen, die daar
in het gevecht gewikkeld waren.
Tot dusver is bekend, dat twee
Britsch-Indiërs gewond en derhen
Indonesiërs werden gedood. De
Indonesiërs hebben nu stelling ge
nomen achter de in het bosch ge
legen kampongs.
Soekarao zal heden samen met
andere Indonesische leiders in zijn
hoofdkwartier besprekingen voe
ren met de Indonesiërs die' met de
Esperance Bay uit Australië naar
Java gebracht zijn.
NEHHOE NIET NAAR INDIË
Pandit Jawaharlal Nehroe, de
De ravage aangericht door de botsing van een stoomtram van de
R.T-M. met een truck en oplegger op den Schulpweg te Rotterdam.
WINNING VAN BIJPRODUCTEN
DOET AFZETGEBREK VER
DWIJNEN
Evenals zooveel andere takken van
Neder landsche bedrijvigheid heeft
ook de garnalenvisscherij tengevolge
van den oorlog heel wat van haar
capaciteit ingeboet. Waren er voor-
heen omtrent 350 schepen in de vaart,
thans is dit aantal geslonken tot
ongeveer 1O0 De rest is gezonken
of in beslag genomen. Het is verheu
gend, dat de opbrengst desondanks
niet ongunstig genoemd kan worden.
Bedroeg vroeger de wekelijksche
vangst met 350 schepen bij benade
ring 250 a 300.000 kg., nu, na den oor
log, brengen omtrent 100 schepen
meer dan 100.000 kg (in één week
zelfs 134.000 kg.) garnalen aan wal.
Slechts een deel van de vangst
wordt bestemd voor menschelijke
consumptie, 50.000 kg. van de weke
lijksche vangsten gaat naar den
communist en tof, werd spoedig ge- j bekende Br. Indische leider, heeft,
volgd door een lawine van fles-(geen toestemming kunnen krijgen
^chenenborden, waarna de Ned. om zijn voorgenomen reis naarf
Ned.-Indië, teneinde zich daar op
soldaten de brandslang op de me
nigte richtten. Overal braken ge
vechten uit, zoodat de Dolitie moest
ingrijpen.
verzoek van Soekarno van den
toestand te vergewissen, te onder
nemen.
„Het Dagblad" te Batavia zegt
in een hoofdartikel over den voed
seltoestand op Java o.a.: Als
De linproductie van hel
eiland Billiton is, naar U p
meldt, op kleine schaal her
val, terwijl er 420 ton tin.
onder de Japansche bezetting
gepoduceerd, door de Neder-
landsche troepen, die het ei.
land bezet hebben, is gevon
den. Een groot deel van de
linproductie-machines was
over hel heele eiland ver
spreid. Zij waren blijkbaar
gereed gemaakt voor versche
ping naar Japan en verkeer
staal lD 6en verwaarloosden
Nederlandsche deskund!gen
?iaoened fc*4, "in
«S. v tinindustrie op
Bullion binnen drie maanden
weer op gang te brengen.
Twee groote problemen beheer-
schen op het oogenblik volkomen
de Europeesche politiek, d.w.z. ds
samenwerking tusschen de Wester-
sche mogendheden en Rusland, n.I.
het atoomgeheim en een centraal
bestuur voor Duitschland.
Ten opzichte van het eerste heeft
Russische volkscommissaris Mo-
lotoff in Zijn groote rede op den
vooravond van Ruslands nationale
feest de duidelijkste taal gespro
ken welke men zich maar kan j£-
Rusland zal de atoombom
hebben en nog vele andere dirgen
Daarmede is de zaak natuurlijk
niet opgelost; zoolang het „zal" een
„zal" blijft, en nog geen „heeft"
is geworden, zullen de Russische
verontwaardiging en achterdocht
voortbestaan en steeds groeien
Vindt Moskou het geheim door
eigen onderzoek, dan blijft de ver
wijdering tusschen Amerika en
Rusland toch voortbestaan; en zou
Washington het geheim openbaren,
dan zou het nu eenmaal bestaande
schijnbaar onuitroeibare wantrou
wen in de internationale samen
leving weer leiden tot een wedloop
in de bewapening met steeds
krachtiger atoombommen.
Er wordt veel van gesproken,
het geheim aan de Vereenigde Na-
ties te schenken en onder beheer
vun een contröleraad te plaatsen,
Maar we kunnen ons goed inden-
EKiëzVl dat ude Vereenigde Staten
mar'htfë 1 geheim van een
,ë,ëSh„maar verschrikkelijk
lëëcëël nog- st.eeds menschont-
eerend vernietigingswapen aan
de openbaarheid prijs te geven.
Men spreekt wel van controle
maar wie gelooft ernstig, dat een
effectieve controle mogelijk ïs,
zoolang alle volken, en vooral de
machtigste, hun souvereiniteit zoo
angstvallig behoeden, en elke in
menging in de eigen aangelegen
heden als een schending van de
nationale hoogheid beschouwen?
doordringbaar ijzeren scherm van
de buitenwereld afgesloten. Dat
was zoo voor 1939, dat ls nu nog
zoo, het isolement is eer veel
strenger dan zwakker geworden, en
men meene niet, dat men ooit
iets zal vernemen van hetgeen op
bewapeningsgebied in de uitge
strekte gebieden van het ondoor
grondelijke Russische rijk wordt
voorbereid. Maar evenmin koestere
men de illusie, dat de Vereenigde
Staten, indien ernstige gevaren
worden gevreesd of indien onbere
kenbare complicaties opdoemen,
door een controle er zich van zal
laten weerhouden om die wape
nen, ook de gruwelijkste welke
voor de verdediging noodzakelijk
worden geacht, in een sfeer van
absolute geheimzinnigheid te ver
vaardigen. En wat nu vanwege de
geweldige kosten slechts voor een
paar in alle opzichten zeer rijke
landen mogelijk is, zal bij een
verder voortschrijden der weten
schap wellicht onder het bereik
der armste naties komen. Dan
hechten wij heelemaal geen waar
de meer aan internationale con
trole; het eenige, dat de wereld
kan redden, is een grondige wij
ziging in de geestesgesteldheid
der volken en "het vestigen van
een gemotiveerd wederzijdsch
vertrouwen
Van vertrouwen in het Westen
blijkt overigens uit Molotoffs rede
niets. Noch hier in Europa, noch
in het Verre Oosten kan men van
een werkelijke effectieve gealli
eerde samenwerking spreken. Men
krijgt, zooals van Engelsche zijde
wordt opgemerkt., wel den indruk,
dat de Sovjetunie oprecht naar
internationale samenwerking blijft
verlangen, doch dat zij geen wijzi
ging in haar voorwaarden daar
toe wil brengen. Waarschijnlijk
zouden Amerika en vooral Enge
land in deze richting heel ver
willen gaan, maar ook bij hen
ontbreekt het vertrouwen, ver
trouwen in Rusland n.I., dat dit
land van elke concessie geen ge
bruik zal maken om nieuwe
eitchen te stellen. En over dit
wantrouwen van beide kanten
De uit Duitschland repatrieerden
moesten aan de grens het geld, dat
zij bij zich hadden, op 50 gulden na,
aan de Nederlandsche grensbewa-
kingsdetaehementen afgeven. Deze
maatregel was genomen, omdat het
voorkwam, dat repatrieerenden vrij
aanzienlijke bedragen bij zich had
den en de minister van financiën
eerst wilde doen nagaan, of en in
hoeverre da»ar „zwart" geld bij was
of geld, afkomstig uit vijandelijke
vermogens.
Betrokkenen wagen zich thans af,
wanneer zij het geld, voor zoover het
hun rechtmatig todkomt, zullen
terugkrijgen. Sommigen van hen heb
ben destijds niet eens een behoorlijke
kwitantie ontvangen, doch slechts een
2,anteekening op een eenvoudig
stukje papier. Zij vreezen. dat zij
daarmede hun aanspraken niet vol
doende zullen kunnen slaven.
Bij informatie ter bevoegde plaatse
werd ons meegedeeld, dat voor die
"vrees geen reden behoeft te besta,an
Bij de rijksadministratie berusten
zoowel doorslagen van de afgegeven
kwitanties als recapitulatiestaten,
waarop de in ontvangst genomen be
dragen zijn vermeld, beneyens de
namen en adressen van hen. die het
geld hebben ingeleverd.
Wat de lerugbe_aling betreft,
kan worden meegedeeld, dal een
regeling daarvoor reeds in ont
werp gereed is. Na de geldzuive-
ringring, welke moest voorgaan,
zal deze zaak spoedig ter hand
worden genomen.
Rusland heeft zich door een on- schijnt men niet heen te. komen.
Naar wij vernemen, is H.M.
de Koningin gistermiddag per
vliegtuig uit Engeland terug
gekeerd, na in Londen afscheid
genomen te hebben van den
Koning en de Koningin en de
Engelsche koninklijke familie,
en na haar persoonlijke zaken
geregeld te hebben. Het vlieg
tuig, dat bestuurd werd door
den piloot Van Dijk, die a.s.
Zaterdag het eerste Indië-toe-
stel zal vliegen, landde om
streeks kwart over twee op
het vliegveld Valkenburg.
Dinsdagmiddag hebben Prin
ses Alice en later Koningin
Mary H. M. in haar hotel be
zocht en afscheid van haar ge
nomen.
Op het vliegveld Blackbush
werd H. M. uitgeleide gedaan
door den ambassadeur te Lon
den, jhr. Michiels van Ver-
duynen en den adjudant van
den Engelschen koning.
vischhandelaar, tegenover 200.000 kg
voorheen. Vooral de groote s leden j
de noordelijke provincies en Twente
profiteeren van dit smakelijk zeepro
duct. In Friesland en Groningen bijv
Zijn visch en garnalen verkrijgbaar
in plaats van de blikken vleesch, zoo
als die in het westen ter beschikking
worden gesteld.
Men zal zich afvragen, waar de
andere helft van de garnalenvangst
blijft. De garnaal is zeer rijk aan
eiwit, vandaar het gebruik voor vee
voeder-doeleinden. Gedurende de
oorlogsjaren, toen er groot gebrek
was aan visch- en bloedmeel, vorm
den de garnalen in gedroogden en
gemalen toestand nog altijd een vrij
aanzienlijke bijdrage tot de eiwitten-
voorziening. De oorlogstijd heeft er
toe geleid, belangrijke bijproducten
tot ontwikkeling te brengen, zooals
de vitaminenwinning, bij uitstek van.
beteekenis voor het opgroeiend ge
slacht, voorts de vervaardiging van
geJatinepreparaten en de productie
van bestanddeelen van Indische ge
rechten, Deze bijproducten zullen
in de toekomst van belang blijken
te zijn voor de economische basis der
garnalenvisscherij Moest de regee
ring in 1934 tengevolge van de moei
lijkheden in dezen tak van bedrijf
eeit aanvang maken met het bijpas
sen van tekorten, thans, nu gebleken
is welke mogelijkheden er zijn door
de verwerking van eventueele over
schotten in bijproducten, zal de
regeeringssteun vermoedelijk wel tot
hel verleden gerekend kunnen
worden.
De regeling van den afzet door een
centraal lichaam blijft niettemin
gewenscht. Op deze wijze immers
kan, aan de hand van de behoeften
een afzetschema worden opgesteld.
Op het oogenblik bijv is de vraag
veel greoter dan hét* aanbod. Met
name de varkensmesterijen zijn voor
een belangrijk deel aangewezen op
het garnalenmeel, aangezien er on
voldoende deviezen beschikbaar zijn
voor den invoer van vischmeel Ook
de eendenhouderij, de vossenfarms
de vischkweekerijen en de dieren
tuinen zijn afnemers Het afwegen
van de belangen der gegadigden dient
uiteraard centraal te geschieden, zoo.
dat de diensten van het aan. en ver
koopkantoor voor garnalen, ressor-
teerende onder het ministerie van
landbouw, visscherij en "taedselvcor-
ziening niet gemist kunnen worden.
Is het thans nog de taak van dit
kantoor om den afzet richting te
geven, zulks aan de hand van de be
teekenis der onderscheidene verkoop
mogelijkheden, in de komende jaren
zal het veeleer zijn taak worden,
nieuwe wegen voor den afzet te zoe
ken. Gezien de ervaringen op dit
punt gedurende den oorlogstijd, is de
verwachting gewettigd;, dat aange
name verrassingen niet uitgesloten
zijn.
Garnalen zijn altijd een groot
export-artikel geweest. Reeds zijn
voorbereidende besprekingen gevoerd
over het weder opvatten der buiten-
landsche betrekkingen. Het spreekt
vanzelf dat de verbetering onzer
deviezenpositie hierbij een rol speelt.
Samenvattend kan geconstateerd
worden, dat, ook al zijn aan de gar
nalenvisscherij door het wegvallen
van een groot deel harer vloot, zware
slagen toegebracht, de perspectieven
alleszins gunstig zijn In het bijzonder
is door het winnen van bijproducten
de vrees voor gebrek aan afzet, naar
men mag hopen, voorgoed verdwenen
en daarmede is..de garantie van een
gezonde economische basis verkregen
voor een tak van bedrijf, die bij
draagt tot de welvaart van Nederland
Dezer dagen is le Londen een
contract afgesloten voor het leve
ren van 200.000 kisten sinaasappe
len uit Palestina aan Nederland.
De partij zal in gedeelten worden
geleverd in de periode van l
December lot 15 Februari. In
totaal kan 8 millioen kg worden
verwacht, waaronder een kleine
partij citroenen. De sinaasappelen
worden op bon in distributie ge
bracht.